Het verloop der conferentie
te Miinchen
Een zware dag, eindigend in een
nachtelijk accoord
Plechtige onderteekening van
het protocol
Laat ons bidden
om vrede
BUITENLAND
VRIJDAG 30 SEPTEMBER 1938
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD - PAG. 5
DE BESPREKINGEN.
Nadat de Staatslieden gistermiddag van
circa 1 uur tot 3 uur hadden geconfereerd,
zijn zij uiteengegaan om het middagmaal
in hun respectievelijke hotels te gebrui
ken.
Te ongeveer 5 uur werden de besprekin
gen hervat.
Masaryk, de parlementaire secretaris van
Krofta, was omstreeks vier uur te Mun-
chen aangekomen, vergezeld van den Tsje-
chischen gezant te Berlijn, Mastny.
Masaryk bracht een boodschap van zijn
regeering aan Daladier.
De conferentie der vier staatslieden heeft
gistermiddag bijna vier uur geduurd. Zij
eindigde om half negen en zou om 10 uur
hervat worden.
Op uitnoodiging van Hitier namen na
de onderhandelingen Mussolini, Chamber
lain en Daladier deel aan een gemeen-
schappelijken maaltijd, waarvoor ook een
vrij groote kring van leidende Duitsche
persoonlijkheden uit de onmiddellijke om
geving der drie buitenlandsche staatslieden
waren uitgenoodigd.
Aan het diner zat Mussolini ter rechter
zijde van Hitier. Daladier zat links van
hem. Tegenover Hitier zat Goering, die
rechts naast zich Chamberlain had en links
graaf Ciano.
In het geheel zaten vijftig personen aan
het diner aan.
Chamberlain en Daladier zijn voor het
voortzetten der besprekingen tegen tien
uur weer in het huis van den Fuehrer aan
gekomen, waar Hitler en Mussolini reeds
vertoefden. Direct na tienen werden de be
sprekingen voortgezet.
DE ONDERTEEKENING VAN HET
ACCOORD.
Na een bespreking, welke in totaal meer
dan acht uur geduurd heeft, heeft de
Fuehrer en rijkskanselier om 28 minuten
na middernacht als eerste de overeenkomst
der vier mogendheden in duplo, alsmede de
daarbij behoorende volkerenkaart van
Tsjecho-Slowakije, met aanduiding van de
af te stane Sudeten-Duitsche gebieden, on
derteekend. Hierop volgden de handteeke-
ningen van den Britschen minister-presi
dent, Chamberlain, van den leider der Ita-
liaansche regeering, Mussolini, en van den
Franschen minister-president, Daladier.
Het magnesiumlicht der fotografen zette
deze gedenkwaardige oogenblikken vast,
waarop de eerste staatslieden der vier
grootste landen van Europa den eindstreep
trokken onder de Tsjecho-Slowaaksche
crisis.
Bij de onderteekening, en reeds van te
voren bij de laatste vorlezing van de over
eenkomst, en van de vier aanvullende ver
klaringen, hadden alle rechtstreeks bij de
besprekingen betrokken heeren zich in de
werkkamer van den Fuehrer vereenigd.
In de groote behagelijke clubfauteuils za
ten aan de ronde tafel in een halven cir
kel rondom den grooten schoorsteen, on
der het portret van den eersten Duitschen
rijkskanselier, Otto van Bismarck, de vier
regeeringsleiders met hun medewerkers.
Men zag in dit gezelschap o.a.: den Italiaan-
schen minister van buitenlandsche zaken,
graaf Ciano, den rijksminister van buiten
landsche zaken, von Ribbentrop, den secre
taris generaal van de Quai d'Orsay, Leger,
en sir Horace Wilson, alsmede de Berlijn-
sche ambassadeurs van Frankrijk, Italië en
Groot-Brittannië. Bij deze slotplechtigheid
waren voorts van Duitsche zijde aanwezig:
general veldmaarschalk Goering, de
plaatsvervanger van den Fuehrer, Rudolf
Hess, rijksminister von Neurath, staatsse
cretaris freiherr von Weiszaecker alsmede
andere heeren van het departement van
buitenlandsche zaken, en van de omge
ving van den Fuehrer.
Vóór de onderteekening van de over
eenkomst werd het document voor de laat
ste maal voorgelezen, en wel door den le-
gatieraad dr. Schmidt in het Duitsch en
Engelsch en door den ambassadeur Fran-
gois Poncet in het Fransch. Na eenige kor
te beraadslagingen over den inhoud der
anvullende verklaringen ging men tot de
onderteekening over, en, nadat vervolgens
nog alle verdere opengebleven afzonderlij
ke kwesties waren opgehelderd, werden
ook de aanvullende documenten over het
vraagstuk der Poolsche en Hongaarsche
minderheden in Tsjecho-Slowakije, over
den waarborg van het overblijvende deel
der Tsjechische republiek, en over de sa
menstelling van de in het accoord vastge
stelde internationale commissie, in dezelf
de volgorde als de hoofovereenkomst on
derteekend. De vooraanstaande buitenland
sche heeren zetten vervolgens nog, op ver
zoek van den Fuehrer, hun handteekening
in het gastenboek.
Een hartelijk afscheid.
Nadat vervolgens tegen 1.30 uur alle for
maliteiten waren vervuld, nam de Fueh
rer op hartelijke wijze en onder dankzeg
ging afscheid van de buitenlandsche regee
ringsleiders Hij sprak him tevens namens
het Duitsche volk zijn dank uit voor hun
moeite en voegde hieraan toe, dat hun
eigen volkeren stellig even gelukkig er
over zouden zijn als het Duitsche, dat thans
deze crisis tot een goede oplossing kon wor
den gebracht. De Fuehrer drukte vervol
gens Mussolini, Chamberlain en Daladier
bijzonder hartelijk de hand. Neville Cham
berlain verklaarde zijnerzijds dat het voor
hem persoonlijk een groot genoegen ge
weest was, naar Munchen te zijn gekomen.
Hij zeide er zeker van te zijn dat het En-
gelsche volk de gevoelens deelt, waaivan
de Fuehrer zou juist gesproken had. Daar
na nam de Fuehrer nogmaals op bijzonder
hartelijke wijze afscheid van de drie regee
ringsleiders en de heeren, die hen verge
zelden.
HET VERTREK DER STAATSLIEDEN.
Mussolini vannacht vertrokken.
Mussolini is vannacht van het centraal
station te München vertrokken naar Rome.
Hitier vergezelde hem tot den trein. Op
weg naar het station werden beide regee-
ringchefs luide toegejuicht. Te 1.40 uur
zette de trein zich in beweging, nadat Mus
solini afscheid had genomen van Hitier,
Goering, Hess en von Ribbentrop.
De trein is om vijf uur vanmorgen den
Brenner gepasseerd en om 7.50 uur te
Bolzano aangekomen, De op het perron
aanwezige menschenmenigte hield haar
geestdrift in bedwang om de rust van den
Duce niet te verstoren. Na twee minuten
werd de reis in de richting Rome voort
gezet.
Daladier vertrok vanmiddag.
Tegen 13 uur zijn Daladier en zijn mede
werkers per vliegtuig naar Parijs terugge
keerd.
Duitsche schepen hervatten den dienst.
Gemeld wordt, dat de Duitsche passa
giersschepen den transatlantischen dienst
onmiddellijk hervatten.
FRANSCHE PERSSTEMMEN.
Daar de tekst van de overeenkomst van
München eerst later in den nacht bekend
werd, leveren de Fransche bladen daarop
nog geen commentaar.
De „Journal" schrijft, dat de regeling
der Tsjecho-Slowaaksche kwestie het ver
krijgen van maximale resultaten mogelijk
moet maken. Men zou dus kunnen spre
ken over een algemeene regeling, zooals
geschetst is in het communiqué van Lon
den van 18 September. Zegt men niet reeds
aldus het blad, dat Mussolini 't plan heeft
alle Italiaansche afdeelingen uit Spanje
terug te trekken, natuurlijk onder het be
ding van wederkeerigheid?
De „Echo de Paris" schrijft, dat men van
de bestaande omstandigheden gebruik
moet maken om andere vraagstukken, in
het bijzonder het Spaansche, te liquidee
ren. Vele Italianen, aldus meldt het blad
uit Rome, geven uiting aan den wensch,
dat de ontspanning voltooid wordt door de
FranschItaliaansche en Britsch-Italiaan-
sche toenadering.
Ondanks de wrijving van de laatste
maanden is de sympathie voor Frankrijk
in Italië nog zeer sterk.
De „Oeuvre" zegt, dat het voor Praag
hard zal zijn de overeenkomst van Mün
chen te aanvaarden. Maar alles hangt af
van de wijze van uitvoering en de garan
ties. In de hoofdsteden was men gisteren
van meening, dat een begin zou kunnen
worden gemaakt met de besprekingen over
algemeene Europeesche vraagstukken, doch
dat alles afhankelijk was van de wijze,
waarop Hitier de zaken zou behandelen.
Madame Tabouis schrijft verder: „Gis
teren heeft men herhaaldelijk gesproken
over de Spaansche kwestie. Tegen een En-
gelsche leening van verscheidene milliarden
zou Mussolini zijn vrijwilligers terugttrek-
ken en zich bereid verklaren tot een rege
ling der Spaansche kwestie."
De „Ordre" zegt, dat de vrede er niet
slecht bij zal varen, zoolang de Fransch-
Britsche samenwerking gehandhaafd
blijft.
De „Populaire" zegt: „Kunnen we zeggen
dat alle gevaar voor langen tijd verdwe
nen is? Niemand gelooft dat. Maar men
herademt en de hoop is herboren dat het
monster van den oorlog is teruggetreden".
BRITSCHE PERSSTEMMEN.
De overeenkomst van München wordt
door de Britsche pers algemeen begroet
met een gevoel van verlichting en diepe
dankbaarheid jegens Chamberlain, wiens
inspanningen ten laatste toch succes heb
ben gehad.
De „Daily Mail" zegt: „Ieder, die over
gezond verstand beschikt, moet erkennen,
dat de bijeenkomst te München de be
langrijkste conferentie sedert den wereld
oorlog is geweest. Nu de vrijwilligers aan
beide zijden uit Spanje worden terugge
trokken, zal de conferentie misschien niet
alleen de basis voor de oplossing van het
Tsjecho-Slowaaksche vraagstuk geleverd
hebben, maar ook den grondslag voor een
Europeesche overeenstemming die bereikt
moet worden, wil de vrede bewaard blij
ven."
De „Daily Herald" zegt, dat het gevoel
van opluchting natuurlijk is, doch spreekt
de vrees uit, dat de Tsjechen misschien tot
verdere concessies genoopt zullen worden.
De „Daily Express" zegt: „De oorlog is
voorkomen, een oorlog, dien niemand
wenschte. Als er een overwinnaar moet
zijn, laat ons dan Chamberlain aanwijzen.
Hem komen de lauweren toe."
Volgens de „News Chronicvle" kan men,
hoewel de overeenkomst ernstige gebreken
heeft, ten minste zeggen, dat de conferen
tie een groot aantal onschuldige bewoners
van Tsjecho-Slowakije gered heeft uit de
verschrikkingen van den oorlog.
DE EERSTE DUITSCHE
PERSSTEMMEN.
In gevolge het late uur, waarop het slot
communiqué van München werd gepubli
ceerd, kunnen de Berlijnsche ochtendbla
den in hun eerste edities nog geen eigen
commentaar leveren op de belangrijke
gebeurtenis. Alleen het „12 Uhrblatt" is in
staat een korte beschrijving te geven
waarin o. a. gezegd wordt:
„Men heeft in München niet slechts een
uitweg uit een moeilijke crisis gevonden.
De gepubliceerde besluiten beteekenen de
beveiliging van den Europeeschen vrede.
Het Duitsche volk dankt op dit uur den
Fuehrer van ganscher harte. De door den
Fuehrer en den Duce reeds in het verle
den met zooveel succes in practijk ge
brachte vorm eener nieuwe diplomatieke
beraadslaging tusschen Europeesche staats
lieden is in München gebleken weer pro
baat te zijn. Chamberlain en Daladier heb
ben tijdens de onderhandelingen hun wil
aan den dag gelegd den vrede te beveiligen
en Europa een oorlog te besparen. Daar
voor danken wij hen. Onze speciale groet
geldt Duitschland's grootsten vriend Mus
solini. Duitschland wenscht de Hongaar
sche en de Poolsche natie van ganscher
harte toe, dat binnen den in het aanvul
lend accoord vastgestelden termijn van
drie maanden een billijke regeling van de
kwestie der Hongaarsche en Poolsche min
derheden in Tsjecho-Slowakije tot stand
moge komen. Ons hart is thans echter bij
de Sudeten-Duitschers."
DE EERSTE COMMENTAREN UIT
ITALIË.
De speciale correspondent van de „Mes-
saggero" te München merkt op, dat de
vertegenwoordigers der staten, die het Ita
liaansche keizerrijk nog niet erkend heb
ben, elkander ontmoet hebben op deze his
torische conferentie en wel met den Duce,
den stichter van dat keizerrijk, wiens ver
standige en beslissende rol ten gunste van
het behoud van den vrede men hier
heeft kunnen waardeeren. De correspon
dent wijst erop, dat na een uiteenzetting
van de kwestie door Hitier en uitvoerige
verklaringen van Chamberlain, de Duce
op objectieve wijze de kwestie heeft be
licht en een memorandum heeft ingediend,
dat concrete voorstellen bevatte, om het
vraagstuk betreffende de Sudeten-Duit
schers alsmede betreffende de Polen en
Hongaren tot oplossing te brengen. Dit
memorandum van den Duce werd eenstem
mig als basis van bespreking en als opbou
wend element voor het bereiken van een
overeenstemming aangenomen.
Te Rome ziet men met verlangen uit
naar den terugkeer van Mussolini, die van
avond" om zes uur aan het station Termini
zal aankomen. Het volk is verlangend
aldus schrijft Stefani om zijn leider uit
drukking te geven van de bewondering
en dankbaarheid voor de beslissende bij
drage tot redding van den wereldvrede.
Onder enorme koppen kondigen de Ro-
meinsche bladen de sluiting van de over
eenkomst te München aan en schrijven zij,
dat de vrede in Europa verzekerd is, dank
zij het bemiddelende werk van Mussolini.
AMERIKAANSCHE PERSSTEMMEN
De Amerikaansche pers juicht de over
eenkomst van München toe, doch maakt
reserves. De „Washington Post" zegt, dat
alle partijen, ook Hitier concessies hébben
gedaan. Ijlet blad betreurt het, dat Rusland
van de conferentie was uitgesloten en zegt,
dat dit niet zoo moet blijven. Npodig is de
verzekering, dat de garanties voor de
Tsjechen betrouwbaar en duurzaam zijn.
Dit moet een compensatie zijn voor het
offer, dat dit sympathieke volk ten behoeve
van den vrede heeft gebracht.
De „New York Times" zegt: „Laat nie
mand beweren, dat de vrede tegen
hoogen prijs gekocht is, tenzij hij bereid
is in een oorlog de levens van degenen,
die hem lief zijn, te wagen. Echter zal nie
mand, die zichzelf respecteert, beweren,
dat geen hooge prijs betaald is".
Mussolini, Adolf Hitler, graaf Ciano en Göring bij het verlaten van het station na aankomst
van den Dace en den Führer te Munchen
Het Katholiek Comité van Actie
„Voor God" schrijft ons
O God, uit U is elk zuiver ver
langen, elk juist oordeel en iedere
goede daad. Geef aan Uw
dienaren dien vrede, welken de
wereld niet geven kan, opdat wij,
in gehoorzaamheid aan Uw wet-,
ten, bevrijd mogen worden van
oorlogsgevaar en onder Uw be
scherming rustige tijden mogen
beleven. Door Christus, onzen
Heer.
Oratio. Missa pro pace.
TSJECHO SLOWAKIJE
DE LAATSTE INCIDENTEN?
Aan de Duitsche en de Poolsche grens.
Het Tsjechische Telegraaf Agentschap
bericht, dat gisternacht bij Komotau Su-
deten-Duitsche ordebewaarders in uniform
he dorp Zeizenheim hebben aangevallen.
Eén van hen werd gedood en twee gewond.
Tijdens een onderzoek in het station van
Bodenbach aan de grens van Saksen is een
geheime radiozender ontdekt.
Te Lucence in Slowakije is een organi
satie ontdekt, welke vlugschriften onder
de soldaten verspreidde, bestemd om on
lusten te verwekken.
De voorzitter van de arbeidersorganisa
ties van de Hongaarsche eenheidspartij, is
gearresteerd, tezamen met andere leden
van de organisatie. Andere leden van de
partij hebben aan de politie verklaard, dat
de Hongaarsche bevolking het niet eens
was met den inhoud van de vlugschriften,
welke door de gearresteerden werden,
verspreid.
Het Poolsche Telegraaf Agentschap pu
bliceert het volgende communiqué: „In
den nacht van 27 op 28 September hebben
Tsjechen het vuur geopend op een Pool
sche grenspost. Er zijn talrijke geweerscho
ten gelost op het gebouw van de grens
wacht te Gorna Leszna. Het ministerie van
buitenlandsche zaken heeft tot het Tsjecho-
Slowaaksche gezantschap te Warschau een
protest gericht, dat vergezeld gaat van een
waarschuwing.
ROEMENIE
ROEMENIë SPREEKT DUITSCHE
BERICHTEN TEGEN.
Naar aanleiding van een bericht uit Duit
sche bron, volgens hetwelk de Roemeen-
sche regeering de spoorwegverbindingen
tusschen Sovjet-Rusland en Tsjecho-Slo
wakije zou hebben verbroken, verklaart
men in officieele kringen, dat dit bericht
onjuist is. Ook een bericht, als zou Roeme
nië de levering van petroleum aan Tsjecho-
Slowakije geweigerd hebben, wordt teger*"
gesproken.
SPANJE
VAN HET OORLOGSTOONEEL.
Uit Barcelona wordt gemeld: Aan het
front van de Ebro tusschen Gandesa en
Flix is niettegenstaande het slechte weer
fel gestreden. De regeeringstroepen hebben
enkele heuvels heroverd.
PALESTINA
DE TERREUR IN PALESTINA.
De „oogst" van September.
De inspecteur van het departement van
openbare Arabische hygiëne is door op
standelingen vermoord. Nabij de petro-
leumpijpleiding zijn gevechten gevoerd tus
schen opstandelingen en Britsche soldaten.
Twee opstandelingen werden gedood.
Volgens de „Palestina Post" zijn in de
maand September 359 menschen in Palesti
na gedood, onder wie 246 bandieten. Ver
der zijn er 174 gewonden. Aan Britsche
zijde zijn 8 soldaten en politie-agenten ge
sneuveld en 36 gewond.
JAPAN
HET AFTREDEN VAN OEGAKL
Onmiddellijk na het aftreden van den Ja-
panschen minister van buitenlandsche za
ken, Oegaki, kwamen de kabinetsleden bij
een voor een langdurige bespreking.
Naar bekend wordt, schijnt te zijn beslo
ten, dat minister president Konoje tegelij
kertijd de portefeuille van buitenlandsche
zaken op zich zal nemen.
Semi-officieel wordt verklaard, dat de tot
dusverre gevoerde buitenlandsche politiek
zal worden voortgezet. Er wordt op gewe
zen, dat de anti-kominternpolitiek en de
energieke uitvoering van de Chineesche
politiek gehandhaafd zullen worden. In
strijd met geruchten, volgens welke ook
de minister van financiën, Ikeda, zou af
treden, verklaarde de minister, tegenover
vertegenwoordigers van de pers, dat hij
geenerlei motieven ziet voor een zoodani-
gen stap.
Wel zijn tegelijk met Oegaki afgetreden
de kort geleden tot diplomatieke adviseurs
benoemde vroegere ambassadeurs Sato en
Arita en de parlementaire, plaatsvervan
gende minister van buitenlandsche zaken,
Matsoemoto.
Buitenlandsche Berichten
VERPLAATSING DER BATA-
FABRIEKEN?
Naar de „Deutsche Bergwerkszeitung"
meldt, zal de Tsjecho-Slowaaksche schoen
fabrikant, Bata, zijn fabrieken te Zlin ver
plaatsen naar Nederlandsch-Indië en de
Vereenigde Staten. In Amerika zouden bij
Belcamp in de buurt van Baltimore nieuwe
fabrieken worden opgericht, waartoe reeds
grond zou zijn aangekocht.
