Hitiers rede ut het Sportpaleis Hij heeft zijn schepen niet achter zich verbrand Op 1 October moet Benesj den Sudeten hun vrijheid geven Volksstemming onder Britsche controle Oordeelen en meeningen over Hitiers rede Onder de dreiging van het oorlogs gevaar Drie spoorweg ongelukken. DINSDAG 27 SEPTEMBER 1938 DE LEIDSCHE COURANT TWEEDE BLAD - PAG. 5 Het laatste territoriale probleem. In zijn gisteravond in het sportpa leis te Berlijn gehouden redevoering begon de Duitsche Rijkskanselier met te constateeren, dat hij thans sprak voor het geheele Duitsche volk, zooals in de dagen van strijd. Het vraagstuk, dat op het oogenblik de wereld bezig houdt, is niet Tsjecho-Slowa- kije, doch „de heer Benesj". Het doel van de Duitsche buitenlandsche politiek is volgens Hitier het volgende: Het Duitsche volk wil geen andere vol ken onderdrukken, het wil geen andere volken onder zich zien, het wil op zijn eigen wijze zalig worden, de anderen moe ten het op hunne wijze doen. De buiten landsche politiek moet het volk dienen, het bewaren en voor zijn bestaan in het krijt treden. Spreker herinnerde vervolgens aan het verdrag van Versailles en wees erop, dat Duitschland thans weer groot en sterk is, en dat het dit alleen dankt aan zijn eigen kracht. Het Duitsche volk koestert geen haat te gen andere landen. Zij zijn niet verant woordelijk. De verantwoordelijkheid draagt slechts een kleine groep internationale ge lukzoekers, die er niet voor terugschrik ken geheele volken in dienst te stellen van hun eigen belangen. Hitier somde vervolgens de voorstellen op, die hij gedaan heeft, om tot een inter nationale ontwapening te komen. Na twee jaar steeds afgewezen te zijn, gaf hij het bevel de Duitsche weermacht op te bouwen, en thans is een leger gereed, zooals de wereld nog niet heeft gezien. Milliarden zijn hiervoor uitgegeven. Het leger is met de meest moderne wapenen uitgerust. Verder zeide hij, dat Duitschland en Frankrijk twee groote mogendheden zijn, die beide willen leven en werken, en zij kunnen dit goed doen, wanneer zij samen werken. Hij bood zijn hand aan Engeland. Ten aanzien van Tsjecho-Slowakije zeide hij: „Dit is de laatste territoriale eisch, dien ik stel in Europa, doch ik zal dezen niet prijsgeven." Wat Polen betreft, verklaarde Hitier, dat zulk een land steeds toegang tot de zee moet hebben. Verder verklaarde hij alleen voor de Duitschers te spreken, hoe wel hij natuurlijk voelt voor de Slowaken, Hongaren en Polen. Ook zeide Hitier, dat de vriendschappe lijke houding van Italië nooit vergeten zal worden en indien ooit Italië in een derge lijke positie zou komen, dan zal Duitsch land te hulp snellen. Aan het slot van zijn rede gaf de rijks kanselier een inhoudsopgave van zijn aan minister Chamberlain overhandigde memo randum. „Ik heb thans een memorandum met een laatste en definitief Duitsch voorstel aan de Britsche regeering ter beschikking ge steld, zeide hij. Dit voorstel beoogt niets anders dan de verwezenlijking van wat Benesj reeds beloofd heeft. De inhoud van dit voorstel is zeer eenvoudig: elk gebied, dat naar het volk Duitsch is en naar zijn wil tot Duitschland wil behooren, komt thans aan Duitschland, weliswaar niet dan, wanneer Benesj er is geslaagd is wel licht één of twee millioen Duitschers ver dreven te hebben, doch thans onmiddellijk. Ik heb thans hier de grens gekozen, die op grond van het sedert tientallen jaren beschikbare materiaal over de verdeeling der volken en talen in Tsjecho-Slowakije, rechtvaardig is. De definitieve vaststelling van de grens laat ik over aan den wil van de zich daar bevindende volksgenooten, d. w. z. ik heb vastgelegd, dat ondanks alles in dit gebied een volksstemming moet worden gehouden en opdat niemand kan zeggen, dat het niet billijk kan toegaan, heb ik het Saarstatuut van het Saarplebisciet als basis voor deze volksstemming gekozen. Ik zeide Chamberlain: Wanneer ge be paald wilt, dat slechts in eenige omstreden gebieden gestemd wordt mijnentwege. Ik was ook bereid, de stemming door inter nationale commissies te laten controlee ren. Ik was bereid, de vaststelling van de grens over te laten aan een Duitsch-Tsje- chische commissie of door een internatio nale commissie. Ik was voorts bereid, tijdens deze volksstemming zelfs de troepen terug te trekken, en ik heb mij thans bereid verklaard voor dezen tijd 't Britsche legioen van oud-strijders uit te noo- digen, dat mij het aanbod heeft ge daan, zich naar deze gebieden te bege ven en daar de orde en rust te hand haven. En ik was bereid er in toe te stemmen, dat dan een internationale commissie de definitieve grens vaststelt, en ik was be reid alle modaliteiten over te laten aan een uit Duitschers en Tsjechen bestaande com missie. Ik heb thans verlangd, dat nu, na 20 jaar, Benesj eindelijk gedwongen wordt, zich aan de waarheid te houden. Hij zal op den eersten October dit gebied aan ons moeten afstaan. Hij zal den Sudeten-Duitschers him vrijheid moeten hergeven of wij zullen die vrijheid komen halen. Ik heb verder de verzekering gegeven en herhaal deze hier, dat, wanneer dit pro bleem opgelost is, voor Duitschland geen territoriaal probleem in Europa meer be staat. En ik heb Chamberlain verzekerd, dat op het oogenblik, waarop Tsjecho-Slowa kije het vraagstuk oplost, d. w. z., de Tsje chen de geschillen met hun andere minder heden geregeld hebben en wel op vreed zame wijze en niet door onderdrukking, ik in een Tsjechischen staat geen belang meer stel. En dat wordt hem gegarandeerd. Wij wenschen heelmaal geen Tsjechen. Ik heb Benesj een voorstel gedaan. Het is niets anders dan de verwezenlijking van datgene wat hij zelf beloofd heeft. Hij heeft het thans in zijn hand: vrede of oor log. Wij zijn vastbesloten, aldus besloot Hitier, Benesj mag thans kiezen. „Onbeschaamd en schokkend", zegt Jan Masaryk. Na lof te hebben gebracht aan de be wonderenswaardige Duitsche cultuur, waar in hij was grootgebracht, heeft Jan Masa- rijk, de Tsjecho-Slowaaksche gezant te Londen, met betrekking tot Hitiers rede voering aan Reuter verklaard: „De rede, die ik vanavond heb gehoord, is zoo onge looflijk onbeschaamd en schokkend, dat ik trotsch ben op het besluit van mijn re geering om een krachtige houding aan te nemen tegen de verwekkers van een men taliteit, die tracht de Europeesche cultuur te vernietigen. DE DEUR NIET DICHT GEWORPEN. Zeggen de Britsche persstemmen. De Engelsche bladen zijn het er over eens, dat Hitier, wiens dreigenden en agres sieven toon zij betreuren, „de schepen niet geheel achter zich verbrand heeft, hoe v/einig soepel hij ook was." De verklaring ten aanzien van de Fransch-Britsche-Rus- sische hulp aan Tsjecho-Slowakije wordt warm toegejuicht. De „Times" zegt, dat Hitiers rede een onstuimige en vrij agressieve verklaring was over een geval, dat volkomen rede lijk wordt geacht, het recht der Sudeten- Duitschers zich met het Rijk te vereenigen. De taal was heftig en ongematigd, maar en dit is het belangrijkste de deur scheen niet geheel voor onderhandelingen gesloten te worden. Het schijnt duidelij ker dan ooit, dat een oorlog, indien hij uit breekt, niet door Benesj maar door Hitier wordt begonnen. De nota van Godesberg viel terug tot den slechtsten vorm van Pruisischen geest, doordat de taal van een bullebak gebruikt wordt. De rede van Hitier echter gaf blijk van eenige verbetering ten aanzien van sommige punten van het memorandum, doordat Hitier zich blijkbaar bereid toonde het „Britsche Legioen" uit te noodigen voor de handhaving der orde. Verder maakte de rede iets goed door aanwijzin gen omtrent garanties voor de nieuwe Tsjecho-Slowaaksche grenzen, waarover de nota zweeg, dat is een belangrijk punt. Maar al deze verzekeringen ten spijt be staat in de openbare meening nog ernstige twijfel aan een behoorlijk en dragelijk voortbestaan van het Tsjechische volk. Wat zijn de uiteindelijke bedoelingen van het naziregime? Wil men het volk vermoorden omdat het in den weg stayt, om dan op te rukken naar de graanschuren van Donau en Balkan? Engeland wil beslist, dat de gerechtigheid zal overwinnen en het ver trouwt, dat dit zelfs zonder geweld moge lijk is. Wanneer echter de eene partij ge weld aangrijpt, is geweld het eenige ant woord. Gerechtigheid en gezond verstand verdwijnen en de slachting begint. De „Daily Telegraph" twijfelt aan de waarde van Hitiers verzekering, dat hij zijn laatsten territorialen eisch in Europa heeft gesteld. Het zou een belangrijke be lofte zijn, doch de ervaring maant tot voor zichtigheid. De scheldpartij tegen Benesj zal geen schade doen aan de reputatie van een staatsman, wiens waardigheid en be- heersching gedurende de geheele crisis een gunstig contrast vormen met Hitiers on gebreidelde uitbarstingen van hartstocht. DE INDRUK TE PARUS. „De toestand is niet verergerd". De eerste indruk in Fransche diploma tieke kringen van de rede van Hitler is, dat deze de tegenwoordige spanning niet verhoogd heeft. Duitschland weigert iederfe concessie. Evenwel wordt ook opgemerkt, dat Hitier de verzekering geeft, dat inlijving van de Sudeten-Duitsche gebieden „de laatste ter ritoriale eisch van Duitschland in Europa" vormt, alsook dat Hitier, hoewel hij uiting gaf aan zijn begrip voor de eischen van Polen en Hongarije verklaarde slechts te spreken voor de Duitschers in Tsjecho- Slowakije. Men is hier van meening, dat deze rede geen nieuw feit in het debat heeft gebracht en den tegenwoordigen internationalen toe stand niet heeft verergerd. DE INDRUK IN AMERIKA. De rede van Hitler is te Washington aan dachtig aangehoord. De heftige taal van Hitier werd vrij ernstig geacht. In afwach ting van commentaar uit gezaghebbende kringen kan slechts gezegd worden, dat het Amerikaansche publiek er vooral door ge troffen is, dat Hitier niet de minste toe speling op Roosevelts oproep gemaakt heeft. Men heeft dat met een gevoel van onbe hagen opgemerkt. Overigens is de meening, dat de rede geen wijziging in de grondge- gevens van deze crisis brengt. Het antwoord van Benesj op Roosevelts oproep werd onmiddellijk na de rede van Hitier verspreid. Het contrast tusschen beide documenten is zeer opgevallen. FRANKRUK WIL DEN VOLKENBOND TE HULP ROEPEN. Naar verluidt hebben de leden van den Volkenbond mededeeling ontvangen, dat Frankrijk voornemens is den Bond te ver zoeken op te treden, wanneer Duitschland over zou gaan tot een aanval op Tsjecho- Slowakije. DE OPROEP VAN ROOSEVELT. De oproep van president Roosevelt, welke js overhandigd aan Duitschland, Tsjecho- Slowakije, Frankrijk en Engeland, is ook overhandigd aan de regeeringen van Polen en Hongarije. Minister Huil voegde in de mededeeling hieromtrent toe, dat de Ame rikaansche ambassadeur te Moskou geen opdracht heeft den oproep te overhandigen. CHAMBERLAINS ANTWOORD. In antwoord op den oproep van president Roosevelt heeft minister-president Cham berlain een telegram gezonden aan minis ter Huil, waarin hij verklaarde, dat de Brit sche regeering den oproep van Roosevelt begroette. Op dit kritieke oogenblik moeten allen zich herinneren wat op het spel staat. De Britsche regeering doet alles om een vreemdzame regeling tot stand te bren gen. De woorden van den Amerikaanschen president kunnen slechts een aanmoedi ging zijn voor alle goedwillenden. Het Fransche antwoord. De Fransche regeering heeft aan presi dent Roosevelt het volgende antwoord ge zonden: „Uw oproep heb ik te Londen ontvangen op het oogenblik, dat Frankrijk in nauwe samenwerking met de Britsche regeering bovenmenschelijke pogingen in het werk stelt om het conflict, dat den vrede be dreigt, op vreedzame wijze te lossen. Ik hecht er veel waarde aan, u op zoo plechtige wijze te hooren herinneren, on der uw hooge moreele autoriteit, dat het geheele Amerikaansche volk gehecht blijft aan de beginselen, welke door alle onder tekenaars van het Kellogg-verdrag plech tig werden erkend. Wij blijven trouw aan den geest en de letter van deze overeen komst en zullen ons door geen moeilijkheid laten ontmoedigen om te zoeken naar een formule voor een ontspanning, welke in overeenstemming zijn met de waardigheid en de belangen van de betrokken partijen. Wij hebben vertrouwen om tot het einde het ideaal van rechtvaardigheid en vrede na te streven, dat onze beide volken ver- eenigt". Benesj acht oplossing zonder wapengeweld mogelijk. Benesj heeft Roosevelt op diens bood schap een antwoord gezonden, waarin hij 'o.a. verklaart, dat, hoewel Tsjecho-Slowa kije tijdens de onderhandelingen reeds zeer groote offers heeft gebracht, offers die zijn vitale belangen raken, de regeering de on derhandelingen niet afbreekt, daar zij het conflict met vreedzame middelen, door een rccoord geregeld wil zien. Ik geloof zelfs thans nog, aldus Benesj, dat het conflict in een geest van rechtvaardigheid kan worden opgelost, zonder wapengeweld, en het ge heele Tsjechische volk hoopt, dat het zoo zal zijn. Indien het wordt aangevallen zal het Tsjechische volk zich verdedigen. Het deelt evenwel uw overtuiging, dat een oorlog tenslotte niet het middel is een probleem op te lossen. In het onderhavige geval moe ten het verstand, het menschelijk gevoel en het rechtvaardigheidsgevoel zegevieren. MOBILISATIEMAATREGELEN IN ENGELAND Minister Hore Belisha heeft gisteren de officieren en manschappen van de eenhe den der luchtverdediging en kustverdedi ging onder de wapenen geroepen. Hij legde er den nadruk op, dat dit een voorzorgsmaatregel is en geheel verschil lend van een algemeene mobilisatie, waar bij het geheele territoriale leger onder de wapenen zou worden geroepen. De Britsche marine-autoriteiten te Gi braltar hebben dezelfde voorzorgsmaat regelen genomen als voor de „Homefleet" zijn genomen. Officieren, onderofficieren, en manschappen mogen de basis tot nader order niet verlaten. Verder is een duizendtal vreemdelingen verzocht het gebied zoo spoedig mogelijk te verlaten. De autoriteiten hebben een be roep gedaan op vrijwilligers van 40 tot 55 jaar voor de passieve verdediging. MOBILISATIEMAATREGELEN IN BELGIë Gistermiddag hebben de Belgische mi nisters van 15 tot 18 uur beraadslaagd. Na de bijeenkomst is een communiqué gepu bliceerd, waarin wordt verklaard, dat de regeering besloten heeft, de eerder ge nomen militaire maatregelen uit te brei den en de manschappen van de Ardensche jagers, de gemotoriseerde cavalerie en ze kere eenheden van de fortenbezetting, die zich met groot verlof bevonden, onder de wapenen te roepen. BIJZONDERE KABINETS ZITTING IN AMERIKA President Roosevelt heeft besloten van daag een bijzondere bijeenkomst van het kabinet te houden, ten einde den toestand in Europa te bespreken. FRANSCHE ARBEIDERS VERGETEN TE STAKEN De Fransche arbeidersklasse legt een- stemming haar eischen het zwijgen op. Gisterochtend staakte in Frankrijk nie mand meer, terwijl naar schatting de vorige week nog 160.000 stakers rondliepen. PRAAG KONDIGT MAATREGELEN TEGEN LEDEN VAN VRIJKORPS AAN De Tsjecho-Slowaaksche radio heeft medegedeeld, dat ieder lid van het Sudeten- Duitsche vrijkorps, als een verrader zal worden opgehangen. Buitenlandsiihe Berichten Vijftig dooden bij Barcelona Naar gemeld wordt zijn ten gevolge van een spoorwegongeluk bij Barcelona vijftig personen om het leven gekomen en twee honderd gewond. VIJFTIEN DOODEN NABIJ ESSEN Te Borken nabij Essen heeft zich een ernstig spoorwegongeluk voorgedaan, dat aan 15 personen het leven heeft gekost. Vijf personen zijn met ernstige verwon dingen in het ziekenhuis opgenomen. Vier dooden en 20 gewonden in Italië Bij Sperone is gisterochtend een perso nentrein wegens een verkeerden signaal stand op een goederentrein geloopen. Er zijn vier dooden en twintig gewonden. Leest met aandacht de advertenties in Uw Dagblad! 478ste STAATSLOTERIJ (Niet officieel) 5de klasse, 6de lijst Trekking van Dinsdag 27 September 1938 Hooge Prijzen 1000.— 6021 14628 19905 400.— 2847 13586 16152 17538 19268 200.— 3660 9372 9897 12903 16079 16933 f 100.— 5773 11025 11949 13606 14042 14678 19452 19541 21266 Prijzen van 70. 1161 1249 1276 1292 1353 1562 1618 1969 1978 2069 2200 2320 2455 2481 2581 2604 2825 2884 3040 3043 3087 3152 3170 3279 3324 3330 3426 3619 3638 3670 3816 3817 3856 3887 3960 4051 4165 4229 4257 4336 4474 4655 4704 4705 4722 4836 4857 5094 5131 5233 5290 5292 5316 5325 5703 5719 5764 5765 6040 6091 6104 6143 6293 6308 6317 6357 6574 6767 6773 6789 6857 6872 6913 6961 7089 7192 7237 7260 7335 7446 7548 8196 8215 8243 8291 8316 8354 8391 8395 8428 8472 8489 8540 8646 8704 9185 9237 9263 9296 9333 9412 9472 9550 9614 9705 9797 9957 10024 10049 10148 10252 10328 10418 10493 10511 10688 10693 10704 10923 11056 11190 11428 11438 11476 11522 11619 11661 11893 11902 11965 11997 12187 12214 12379 12420 12424 12501 12630 12686 12720 12759 12769 12824 12889 12929 12936 12958 12978 13049 13267 13465 13523 13571 13688 13844 14017 14077 14214 14232 14329 14380 15068 15167 15350 15465 15712 15729 15751 15806 15815 15898 15908 15964 16077 16271 16461 16550 16605 16740 16741 16742 16878 16984 17042 17080 17209 17255 17286 17647 17765 17810 17813 17836 17837 17967 18126 18170 18233 18407 18453 18497 18560 18596 18856 18877 18958 19088 19153 19283 19318 19326 19451 19540 19556 19562 19563 19607 19746 19765 19824 19863 19969 20297 20347 20399 20471 20567 20630 20655 20673 20727 20743 20820 20859 20905 21112 21168 21195 21207 21310 21481 21659 21714 21801 21°-'2 21941 1002 1034 1060 1073 1081 1120 1156 1189 1208 1238 1253 1369 1383 1392 1453 1471 1475 1480 1557 1561 1593 1594 1609 1647 1650 1669 1683 1693 1700 1730 1745 1757 1863 1901 1938 1940 1945 1960 1965 1973 1985 2024 2033 2034 2038 2081 2103 2111 2113 2134 2235 2242 2306 2346 2349 2376 2379 2382 2389 2414 2418 2456 2485 2489' 2568 2610 2637 2657 2668 2699 2702 2798 2830 2865 2874 2907 2916 2917 3026 3046 3049 3060 3090 3091 3101 3199 3287 3289 3326 3377 3428 3439 3483 3501 3552 3597 3605 3627 3644 3648 3671 3673 3707 3721 3761 3778 3783 3790 3815 3820 3841 3881 3908 3927 3934 3936 3955 3983 3984 4028 4038 4128 4136 4143 4161 4168 4175 4194 4240 4244 4269 4382 4385 4472 4562 4574 4577 4601 4629 4646 4669 4708 4730 4731 4751 4753 4791 4804 4867 4881 4963 5005 5017 5034 5082 5083 5104 5157 5170 5236 5260 5278 5340 5376 5424 5464 5475 5537 5547 5569 5603 5625 5632 5633 5756 5874 5895 5911 5939 5953 6107 6199 6233 6248 6260 6290 6296 6413 6446 6450 6498 6534 6573 6611 6645 6651 6670 6677 6764 6790 6818 6852 6889 6891 6899 6938 6964 6938 7020 7025 7064 7087 7090 7096 7169 7172 7201 7284 7345 7346 7355 7417 7487 7494 7516 7536 7545 7588 7606 7638 7639 7671 7676 7680 7771 7848 7867 7891 7919 7980 7983 7985 7987 7992 8019 3023 8029 8091 8105 8134 8144 8223 8299 8411 8412 8444 8453 8461 8478 84S0 8483 8501 8542 8595 8674 8782 8795 8798 8802 8831 8834 8869 8875 8887 8960 8983 9000 9079 9095 9096 9124 9143 9155 9214 9301 9373 9408 9445 9446 9576 9578 9634 9696 9708 9863 9877 9921 9968 9992 9994 10041 10045 10068 10147 10158 10180 10287 10356 10391 10456 10461 10496 10502 10504 10507 10575 10599 10634 10732 10733 10754 10764 10805 10901 10914 10961 10932 11143 11157 11185 11194 11222 11278 11325 11353 11416 11435 11452 11503 11507 11565 11598 11604 11669 11694 11702 11780 11830 11852 11940 12062 12069 12071 12128 12130 12133 12138 12146 12157 12209 12241 12250 12358 12366 12378 12395 12397 12399 12404 12409 12421 12457 12470 12519 12544 12553 12601 12636 12651 12669 12678 12699 12727 12734 12748 12783 12814 12854 12893 12912 12925 12941 12952 12999 13024 13079 13095 13123 13149 13153 13181 13186 13219 13233 13255 13276 13281 13322 13323 13372 13373 13470 13541 13621 13627 13638 13668 13679 13700 13739 13754 13764 13826 13838 13852 13882 13893 13910 13970 13975 14051 14063 14069 14094 14153 14190 14255 14284 14335 14407 14433 14451 14468 14499 14502 14619 14676 14692 14695 14724 14759 14774 14785 14790 14806 14862 14942 14954 15078 15095 15100 15142 15156 15219 15226 15359 15411 15451 15489 15492 15493 15516 15562 15573 15588 15618 15629 15710 15775 15780 15783 15787 15789 15791 15902 15906 16017 16038 16052 16193 16215 16287 16319 16330 16350 16377 16402 16456 16476 16483 16560 16587 16602 16768 16808 16823 16830 16863 16952 16987 17032 17041 17044 17057 17110 17150 17224 17299 17350 17475 17495 17503 17528 17549 17592 17614 17631 17681 17695 17701 17708 17751 17753 17754 17831 17850 17880 17910 17912 17936 17976 17989 18011 18091 18117 18129 18172 18203 18234 18247 18271 18289 18311 18421 18449 18527 18541 12543 18566 18597 18614 18624 18637 18730 18734 18743 18758 18767 18817 18852 18860 18861 18884 18913 18988 19018 19035 19070 19165 19171 19177 19244 19280 19288 19312 19354 19360 19361 19432 19438 19495 19551 19586 19592 19622 19662 19696 19702 19760 19815 19847 19872 19895 19925 19953 19972 19995 19999 20024 20056 20063 20072 20094 20103 20117 20208 20251 20279 20281 20311 20325 20447 20476 20487 20539 20557 20572 20610 20711 20767 20797 20799 20822 20831 20855 20869 20870 20889 20973 20997 21001 21013 21023 21043 21045 21093 21114 21126 21133 21134 21141 21241 21245 21287 21303 21354 21381 21433 21500 21520 21526 21527 21550 21647 21695 21708 21716 21799 21802 21807 21823 21828 21852 21866 21868 21878 21888 21898 21946 21953

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1938 | | pagina 5