Abonnementen.
MAANDAG 19 SEPTEMBER 1938
DE LEIDSCHE COURANT
EERSTE BLAD - PAG. 2
Abonnementsprijs: -voor Leiden 19
cent per week; 2.5ü per kwartaal.
By onze agenten *0 cent per week;
2.60 per kwartaal. Franco per post
2.85 per kwartaal. Geïllustreerd
Zondagsblad 0.50 per kwartaal.
Losse nummers 5 cent, met geïlL
Zondagsblad 9 cent.
Advertentiën: 30 cent per regel.
Ingezonden mededeelingen dubbel
tarief. Telefoontjes hoogstens 30
woorden, 50 cent per plaatsing, al
léén Woensdag en Zaterdag.
HOE WORDT HET WEER?
TOENEMENDE BEWOLKING.
De Bilt seint:
Verwachting: Meest matige, in het Noor
den tijdelijk wellicht toenemende Zuide
lijke tot Zuidwestelijke wind, half tot
zwaar bewolkt of betrokken, weinig of geen
regen, weinig verandering in temperatuur.
Hoogste barometerst.: 767.1 Budapest.
Laagste barometerst.: 739.3 Reykjavik.
Sinds gisteravond voltrok zich in het Wes
ten een groote verandering in de luchtdruk
verdeeling. Een diepe Oceaandepressie
kwam snel naderbij en deed m den nacht
de barometers in Ierland snel dalen en
den wind van Noord naar Zuid omgaan.
De depressie, die in de laatste dagen zoo
veel regen gebracht heeft in Ierland en
Schotland, trok naar het Noordoosten en
vulde snel op. De laatste resten liggen nog
in Zuid-Zweden, op de Noordzee en Enge
land en geven daar nog betrokken en
regenachtig weer. De gebieden van hoogen
luchtdruk in het Oosten en Zuidwesten
houden stand. In Finland en Noord-Scan
dinavië vormde zich een nieuw gebied van
hoogen luchtdruk. De oceaan-depressie
strekt zich ver naar het Noorden uit en gaf
reeds zware regen in het Zuidwesten van
IJsland. Op het middelgedeelte van den
Oceaan is de luchtdrukverdeeling regel
matig. Een machtig gebied van hoogen
luchtdruk strekt zich uit over het Weste
lijke deel. In Bretagne en -langs de Fran-
sche Kanaalkust viel gisteren matige regen,
evenzoo in het Oosten van Engeland, van
waar gistermorgen onweer gemeld werd.
In Centraal-Europa, in de Alpen en in Oost
en Midden-Frankrijk heerscht mooi zomer
weer, met hooge temperaturen.
Het is te voorzien, dat de oceaan-
depressie haar invloed geleidelijk
meer naar het Oosten zal doen ge
voelen en in onze omgeving na een
tijd van opklaring de bewolking
wederom zal doen toenemen. De
regenkansen zijn eerst later te ver
wachten.
LUCHTTEMPERATUUR.
18.3 gr. C.
LICHT OP VOOR FIETSERS e.a.:
Van Maandagavond 7.38 uur tot Dinsdag
ochtend 6.11 uur.
HOOG WATER
Te Katwijk aan Zee op Dinsdag 20 Sept.
nam. 12.20 uur.
Maan op Dinsdagnacht 2.17 uur.
Maan onder Dinsdagnamiddag 17.06 uur.
EEN OPROEP
DER NIET-ANNEXIONISTEN.
Een belangrijke groep Sudeten-Duitsche
sociaal-democraten, Agrariërs en Roomsch-
B'atholieken, onder wie de socialistische af
gevaardigde Jaksch en de Roomsch-Katho-
lieke leider Reichenberger, heeft een oproep
tot de Sudeten-Duitsche bevolking gericht,
waarin die wordt uitgenoodigd tot een
nieuwe groepeering in een eenheidspartij
voor samenwerking en vrede.
EEN GRENSINCIDENT BIJ EGER.
Het persbureau Havas maakt melding
van een grensincident bij Eger op Sudeten-
Duitsch gebied.
Ongeveer 150 tot 200 personen zouden,
gebruik makend van handgranaten, gepro
beerd hebben een overval te plegen op het
nieuwe stadsgedeelte van Asch. Zij hadden
het gemunt op de douanepost.
Met spoed ontboden politieversterkingen
en militairen kwamen direct met pantser
auto's ter plaatse.
De douanebeambte Wolf werd licht aan
de knieën gewond. De douanier Pergel liep
wonden op aan hoofd en lichaam. Op het
terrein heeft men overblijfselen van hand
granaten van Duitsch maaksel aangetrof
fen.
Volgens deze zelfde inlichtingen konden
de aanvallers niet geheel worden geïnden-
tificeerd. Men verklaart aan Tsjecho-
Slowaaksche zijde niet te weten, of men
hier te doen heeft met een overval van
Duitsche stormafdeelingen dan wel van mi
litaire formaties.
Omtrent het grensincident te Asch wor
den nog de volgende bijzonderheden ge
meld:
De overval werd onder begunstiging van
de duisternis uitgevoerd. De aanval duurde
vijftien minuten, waarna de aanvallers zich
bij de aankomst van Tsjecho-Slowaaksche
pantserauto's terugtrokken. Uit de gevon
den overblijfselen van Duitsche handgra
naten blijkt, dat deze van het laatste type
zijn, met een brandduur van zeven minu
ten.
Tot nu toe zijn geen andere 'berichten
over grensincidenten binnengekomen.
Het grensincident te Asch heeft zich
midden in den nacht voorgedaan, en daar
de aanvallers geen enkelen gewonde op
het terrein hebben achtergelaten, heeft men
nog niet kunnen vaststellen, vanwaar de
oproermakers kwamen. Daarentegen is wel
komen vast te staan, dat zij zich op Duitsch
gebied in veiligheid hebben gesteld.
Er is een onderzoek ingesteld, doch dit is
met het oog op de omstandigheden, waar
onder het incident zich heeft voorgedaan,
bijzonder moeilijk.
DE VLUCHTELINGEN UIT
TSJECHO-SLOWAKIJE.
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt, dat
volgens de laatste inlichtingen het aantal
der naar Duitschland gevluchte Sudeten-
Duitschers thans tot 84.000 gestegen is. De
vluchtelingenstroom uit Sudeten-Duitsch-
land is ook Zondag niet verflauwd. Steeds
weer komen in bijna alle grensplaatsen
lange stoeten van vrouwen, kinderen en
grijsaards aan. Zij deelen volgens het
D.N.B. mede, dat de Sudeten-Duitsche man
nen in gevangenentransporten naar het
binnenland worden vervoerd.
Volgens berichten uit Hongaarsche grens
plaatsen, aldus meldt het Duitsche Nieuws
bureau, hebben zich reeds meer dan 5000
vluchtelingen op Hongaarsch gebied in vei
ligheid gesteld. Van uur tot uur komen
nieuwe vluchtelingen aan, waaronder mi
litairen van Slowaaksche, Duitsche, Pool-
sche en Roetheensche nationaliteit, die uit
reeds gemotoriseerde troepeneenheden zijn
gedeserteerd.
Ward Price meldt uit Berchtesgaden aan
de „Dail Mail", dat Hitier 'hem een inter
view heeft toegestaan, waarin hij, na zich
gekant te hebben tegen den wil der
Tsjechen, die zich verzetten tegen een
volksstemming, omdat de grondwet daarin
niet voorziet, verklaarde: „Ik ben over
tuigd van den ernst en den goeden wil van
Chamberlain".
De Tsjechische aangelegenheid moet eens
voor al en thans worden beëindigd.
Het was het bestaan van Tsjecho-Slowa-
kije, de bondgenoot van Sovjet Rusland,
vooruitgeschoven in het hart van Duitsch
land, dat mij verplichtte een groote Duit
sche luchtmacht te scheppen, hetgeen
Frankrijk' en later Groot-Brittannië er toe
bracht ook hun luchtvloten uit te breiden".
Hitier vervolgt dan: „Indien na den oor
log een machtig Duitschland zou hebben be
staan, was het voor de Tsjechen nooit mo
gelijk geweest de Sudeten te onderdruk
ken. Zoodra Duitschland zijn kracht had
hernomen, konden de Sudeten-Duitschers
beginnen met zich te verdedigen".
Indien Henlein gearresteerd wordt, zal
ik zelf leider der Sudeten-Duitschers wor
den en ik zal dan tevreden zijn te zien,
hoe lang Benesj dan nog voort zal kunnen
gaan met zijn decreten te publiceeren. Ik
hoop, dat hij tegen mij geen arrestatiebevel
zal uitvaardigen".
DE MINISTERRAAD TE PARIJS.
DE HOUDING VAN DALADIER EN
BONNET GOEDGEKEURD.
De Fransche ministerraad is vanochtend
op het Elysée onder voorzitterschap van
den president der republiek, Lebrun, in
vergadering bijeen geweest.
De bijeenkomst ving aan om 10 uur 35
en eindigde om twaalf uur.
Na afloop der vergadering heeft minis
ter Sarraut den persvertegenwoordigers
het volgende communiqué voorgelezen:
Daladier en Bonnet hebben verslag uit
gebracht over de onderhandelingen, die
zij te Londen hebben voortgezet en van
de voorwaarden, waarop met de Engel-
sche regeering een overeenkomst werd
bereikt.
De raad heeft met algemeene stemmen
de verklaringen over de houding van Da
ladier en de in overeenstemming met de
Britsche regeering voorgestelde oplossin
gen goedgekeurd.
MINISTERRAAD TE PRAAG BIJEEN.
ONDER LEIDING VAN BENESJ ZELF.
De raad der politiekeministers is van
ochtend om elf uur onder voorzitterschap
van president Benesj op het slot te Praag
bijeengekomen.
Zooals men weet, aldus Havas, presi
deert de president der republiek alleen in
buitengewone gevallen de vergadering
der politieke ministers.
Tijdens deze vergadering, welke van
vrij langen duur schijnt te worden en
waaraan deelnemen de minister-president
en de minister van buitenlandsche zaken,
zullen de leden der regeering den tegen-
woordigen toestand en de gevolgen, die
er uit voort vloeien, onder oogen zien.
EEN BEROEP OP HET TSJECHISCHE
VOLK,
De Tsjechische regeering heeft het vol
gend beroep tot de natie gericht: „Leden
der regeeringen van Frankrijk en Enge
land hebben gisteren hun conferentie be
ëindigd met een gemeenschappelijk voor
stel.
De regeering van Tsj echo-Slow akije
noodigt de openbare meening van het land
uit, de berichten, welke hierover gepubli-
Het vermijden van
een oorlog
Terwijl diplomaten zich geven aan den
nobelen arbeid, om langs den weg van on
derhandelingen een oorlog te voorkomen,
wordt er door anderen gecongresseerd, en
op die congressen wordt dan uitgemaakt, dat
aan het verlangen van het nationaal-socia-
listisch Duitschland niet mag worden toe
gegeven.
Wij overdrijven vanzelfsprekend niet in
het minst, als wij het hier bedoelde diplo
maten-werk onder leiding van den Engel-
schen staatsman Chamberlain hartelijk en
dankbaar waardeeren als een zeer nobel
werk. Natuurlijk veronderstellen wij hier
bij, dat ook de middelen, om tot het goede
doel vermijding van den oorlog te ko
men, goed zijn. Onrecht mag niet gepleegd
of gesanctionneerd worden het doel hei
ligt niet de middelen.
Maar nu is 't een ernstige fout van de
congressisten, die wij hier bedoelen, dat zij
wat recht en onrecht is anders schijnen te
bezien, wanneer het nationaal-socialistisch
Duitschland er bij betrokken is, dan in an
dere gevallen.
Die geestesgesteldheid moet worden ge
constateerd op een gisteren te Amsterdam
gehouden vergadering van de S.D.A.P.,
waarop de heeren Kupers en Vorrink in
felle redevoeringen constateerden, dat het
verlangen van Duitschland inzake Tsjecho-
Slowakije niet mag worden ingewilligd
in plaats dat zij kalm en zakelijk nagingen,
of in dat verlangen, geheel of gedeeltelijk,
niet ligt een element van recht; of door de
inwilliging van dat verlangen, geheel of ge
deeltelijk, anderen, een anderen staat, wer
kelijk onrecht zou worden aangedaan. Dat
Duitschland nationaal-socialistisch is moet
hierbij, evenals het optreden van Hitier,
buiten beschouwing blijven.
't Is opmerkelijk, dat de partijen com
munisten en socialisten die altijd hebben
verklaard, dat zij de arbeiders niet als
„kanonnen-vleesch" willen zien gebruikt,
nu niet zoo héél erg tegen een oorlog schij
nen op te zien!
EEN TELEGRAM VAN DE NEDER-
LANDSCHE JEUGD AAN MINISTER
CHAMBERLAIN.
Op initiatief van den heer G. A. van de
Ree, hoofd eener openbare school voor
U.L.O. te Den Haag, is met onmiddellijke
medewerking van de heeren P. Kokshoorn,
hoofd R.K. U.L.O. te Voorburg, W. D.
Kaat, hoofd eener Chr. school, dr. W. van
der Wijk. dir. openbare H.B.S., A. v. d.
Veen Vonk, dir. openbare ambachtsschool,
broeder Pius Smeelen, dir. Bisschoppe
lijke kweekschool, dr. P. Doornenbal, dir.
Chr. H.B.S., G. Hellinga, dir. Haagsche
schoolvereeniging en J. van der Rest, dir.
Chr. ambachtsschool, allen te Den Haag,
na gehouden ruggespraak met een twin
tigtal der voornaamste onderwijs-organi-
saties hier te lande, namens de Nederland-
sche jeugd aan minister Chamberlain een
telegram gestuurd, dat vertaald als volgt
luidt:
„De schoolgaande jeugd van Nederland
getuigt met diepe ontroering van haar be
wondering en dankbaarheid voor wat U
in het belang van den wereldvrede en
voor het heil der geheele menschheid op
15 September deed. Zij hoopt vurig, dat
God U de kracht moge schenken om Uw
taak te volbrengen en haar mét succes te
bekronen".
ceerd zullen worden, kalm op te nemen,
bewust van het feit, dat alle bevoegde
constitutioneele factoren, de president der
republiek en de regeering, evenals de
vertegenwoordigers van het volk een per
manente activiteit in acht nemen en in
contact blijven met alle regeeringen van
bevriende staten.
De regeering zal den toestand en de re
sultaten der Fransch-Engelsche beraadsla
gingen onderzoeken en bezien naar de
noodzakelijkheden en werkelijk vitale be
langen van den staat Tsjecho-Slowakije.
De regeering zal slechts in staat zijn
deze belangen te waarborgen, indien zij
den steun zal hebben der openbare mee
ning, van haar stricte discipline en haar
kalme waardigheid.
Wij noodigen alle burgers uit, in deze
oogenblikken hun volledig vertrouwen te
bewaren in de verantwoordelijke factoren,
die in volledige overeenstemming en het
volle bewustzijn van het werkelijke wel
zijn van den staat en de natie, zoomede
van de garantie van zijn toekomst, wer
ken en zulks in den geest der jpngste ma
nifestaties van den president der repu*-
bliek en leider der regeering".
Zij die zich vanal heden
abonneeren op „De Leidsche
Courant", ontvangen de nog
verschijnende nummers tot
1 October a.s. GRATIS
OPROEP TOT GEESTELIJKE
HERBEWAPENING
Ons wordt de volgende oproep toegezon
den:
In de „Times" van 10 September 1938 is
een oproep verschenen, die niet alleen we
gens de hooge autoriteit van hen, die dit
stuk onderteekenden, maar ook door zijn
inhoud de diepe aandacht eischt van allen,
die pry's stellen op het behoud van onze
geestelijke goederen, van onze Europeesche
cultuur. In dezen brief toch wordt gewe
zen op het falen van alle tot dusver aan
gewende pogingen, het hoofd te bieden aan
de moeilijkheden, waarmede Europa te
kampen heeft en die thans den vrede in
hoogst ernstige mate onmiddellijk bedrei
gen. De gevaarvolle crisis, die de wereld
doormaakt, is in haar diepsten grond een
moreele crisis. Genezing, die meer is dan
een bestrijding van de symptomen, kan al
leen op moreel gebied gevonden worden.
Moreele herbewapening is volgens de
schrijvers de eenige, maar dan ook de af
doende oplossing. Elk ander middel kan de
dreigende catastrophe ten hoogste vertra
gen.
Diep doordrongen van de waarheid van
deze stelling, achten wij het onzen plicht
den oproep van Lord Baldwin en de zijnen
in het volle licht te stellen.
Zij beschrijven de taak waartoe zij op
roepen als volgt:
„Deze brief wil niet treden in eene be
oordeeling van de overtuigingen van die
volken, die strijden voor beginselen, waar
in zij hun vertrouwen gesteld hebben. Maar
een ieder vraagt zich op het oogenblik met
bezorgdheid af, waar het met de wereld
naar toe gaat. Wat wordt er van onze be
schaving?
De wereld kan niet altijd doorgaan met
van de eene crisis in de andere te vallen.
Wij moeten handelen, voordat de crisis op
een catastrophe uitloopt. Wij moeten den
tijd, die ons nog rest, en die wellicht kort
is, gebruiken om, door te dringen tot de
onder de verschijnselen liggende oorzaken,
en het initiatief nemen tot die grondige
ommekeer, welke het eenige middel is om
de vicieuse cirkel te doorbreken. Om de
woorden te gebruiken van den leider van
een groot land: „Een geheel nieuwe geest
moet worden verworven en de heerschap
pij krijgen".
De kracht van een volk is gelegen in de
vitaliteit zijner beginselen. In ieder land
wordt de politiek, zoowel de buitenland
sche als de binnenlandsche, uiteindelijk be
paald door het karakter van het volk en
de inspiratie van zijn leiders. In eigen le
ven en in politieke activiteit moeten wij
aanwenden eerlijkheid, vertrouwen en
liefde als de fundamenten, waarop een
nieuwe wereld kan worden opgebouwd.
Zonder deze waarden zullen de zwaarste
bewapeningen, de best uitgewerkte verdra
gen, niet anders doen dan het uur der afre
kening verschuiven.
De eisch van het oogenblik is moreele en
geestelijke herbewapening. Een steeds toe
nemend aantal menschen, hier en in het
buitenland, stelt zich deze herbewapening
ten doel. Alle mannen en vrouwen van
alle landen en van alle rassen worden ge
roepen om aan dit werk deel te nemen en
zijn in staat te helpen. Als wij, met onze
medemenschen overal ter wereld te za-
men, alle wilskracht en vindingrijkheid, die
wij thans aan de nationale verdediging
moeten besteden, in dienst stelden van
deze taak, dan zou de vrede voor de we
reld verzekerd zijn. Gods levende geest,
die elk volk en elk mensoh tot zijn hoog
ste bestemming roept, werpt ook de mu
ren neer van vrees en hebzucht, van ach
terdocht en heet. Deze geest kan de onder
ling strijdende politieke stelsels overspan
nen, orde en vrijheid verzoenen, waar
achtige vaderlandsliefde wekken, alle bur
gers vereenigen in dienst van hun land en
alle landen in dienst van het menschdom.
„Uw wil geschiede op aarde" is niet
slechts het gebed om leiding, maar een op
roep tot de daad. Want Zijn wil is onze
vrede".-
Het is onze innige overtuiging, dat Ne
derland, dat op zoo wonderbare wijze te
midden van den wereldbrand gespaard
bleef, in de aangegeven taak een hoogst
belangrijk aandeel heeft. Als de oorlogs
ramp ook ons land zou treffen, zal elk Ne
derlander, zonder onderscheid van kerk
genootschap, partij of klasse, geroepen
worden, alle zelfzucht en vooroordeel op
zy te zetten en alles voor het vaderland
te offeren. Bijna zonder uitzondering zul
len alle Nederlanders dan bereid zijn voor
hun land den dood onder oogen te zien. Het
is echter thans het oogenblik zich geheel
voor het groote doel in te zetten, en zoo
meed te werken aan de poging, de nade
rende ramp te voorkomen. Ieder Neder
lander individueel kan hiertoe medewer
ken, heeft hierbij een plicht te vervullen.
In Nederland zijn groote zedelijke krach
ten aanwezig. Wij zijn overtuigd, dat bij
onderkenning van de grootte der belangen
die op het spel staan en van den die
pen ernst van den toestand, Nederland zich
aan de taak der moreele en geestelijke her
bewapening zal zetten met Nederlandsche
vastberadenheid en die taak zal voortzetten
met Nederlandsche vasthoudendheid.
P. J. M. Aalberse.
F. Beelaerts van Blokland.
Rh. Feith.
J. Th. Furstner.
B. C. de Jonge.
D. A. P. N. Kooien.
O. C. A. van Lidth de Jeude.
H. Loudon.
P. J. Oud.
A. A. L. Rutgers.
J. J. G. van Voorst tot Voorst.
ALWEER "N
SCHROEIVLEK
OAT IS KRAS-
IK DOE T
NOOIT MEER
ZELF
DIE WASCHI
STUUR D'RNAAR
VEREENIGDE - WASSCHERIJEN
WITTE SINGEL-13- LEIDEN
TELEFOON 4206
DE ZOMERTIJD EINDIGT
OP 2 OCTOBER
De minister van Binnenlandsche Zaken
heeft in een circulaire aan de gemeente
besturen araan herinnerd, dat de ver
vroeging met één uur van den wettelijken
tijd zal eindigen den tweeden October a.s.
te drie uur in den voormiddag.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
De Fransche minister Daladier en Bonnet
hebben gisteren te Londen geconfereerd
met hun Engelsche collega's. Er is een vol
ledige overeenstemming bereikt. Men ver
moedt, dat Praag het Sudeten-Duitsche ge
bied zal moeten afstaan in ruil voor een
garantie voor zijn overgebleven gebied,
(lste blad).
De Sudeten-Duitschers hebben op Duitsch
gebied een vrij corps opgericht, (lste blad).
Mussolini acht volksstemmingen de eeni
ge oplossing van het Tsjecho-Slowaaksche
probleem. Hodza wijst elke volksstemming
van de hand. (lste blad).
Een incident wordt gemeld te Asch. (lste
blad).
Binnenland
Benoemingen in het Bisdom Haarlem.
(3de blad).
Lustrumviering van de Kruisvaart te
Scheveningen. (4de blad).
Hedenmorgen is op den onbewaakten
overweg ZwolleOmmen een tankwagen
van de A. P. C. vermorzeld, waarbij de
autobestuurder verbrandde, (lste blad).
Sport en Wedstrijden
ZEILEN: De Leidenaar Th. v. Helvert
behaalde gisteren het nationaal kam
pioenschap in de 12 Voetsjollenklasse,
terwijl Daan Kagchelland winnaar werd
in de Olympia jollenklasse. (3de blad).
ATHLETIEK: Bij de dames-wereldkam
pioenschappen te Weenen wist mej. van
Balen Blanken het Ned. record hoogsprin
gen op haar naam te brengen. (3de bl.).
VOETBAL: De competities zijn weer
begonnen. (3de blad).
GEBED VOOR DEN VREDE
DE BISSCHOP VAN HAARLEM AAN
ZIJN DIOCESANEN.
In deze dagen van spanning sporen wij
naar het voorbeeld van Onzen H. Vader
den Paus, onze priesters, religieusen en ge-
loovigen aan om door een gemeenschappe
lijk, krachtig en volhardend gebed Gods
alvermogende en alleen-vermogende hulp
af te smeeken.
Wij schrijven voor, dat tot nadere aan
kondiging, in iedere H. Mis het gebed van
den Vrede gebeden worde. (Tamquam pro
re gravi) en wij verzoeken de eerwaarde
heeren pastoors en rectoren om in alle mid
dag- en avondoefeningen met de geloovigen
gezamenlijke gebeden naar hun eigen
keuze voor den vrede te verrichten.
Gegeven te Haarlem 17 Sept. 1938.
t JOANNES PETRUS,
Bisschop van Haarlem.
MUSSOLINI WAARSCHUWT.... DE
DUCE.
Woorden van Mussolini uit vroegere ja
ren:
„De geheele historie van de Westersche
beschaving, vanaf het Romeinsche Rijk tot
onze dagen, van Diocletianus tot Bismarck,
leert ons, dat bij ieder conflict tusschen
godsdienst en Staat, het de Staat is, die
het onderspit moet delven".
