Zal Praag het Sudeten-gebled
moeten prijs geven?
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Fransche en Engelsche ministers coniereerden te Londen
Te Londen en Parijs komen de
ministerraden bijeen
Volksstemming
onaanvaardbaar
Volksstemming
eenige oplossing
MAANDAG 19 SEPTEMBER 1938
29ste Jaargang No. 9137
Telefoon: Redactie 15.
Telefoon: Administratie 935.
Adv. en Abonn.-tarieven 2de pag. ft,
Giro 103003. Postbus 11.
AFSTAND VAN GEBIED IN RUIL VOOR GARANTIES
Op uitnoodiging van Chamberlain zijn de Fransche ministerpresident Daladier en de
Fransche minister van buitenlandsche zakenBonnet, Zondag naar Londen gekomen
voor het houden van besprekingen. Zij zijn gistermorgen om 9.26 uur op Croydon per
vliegtuig aangekomen en werden daar verwelkomd door Chamberlain, lord Halifax en
den Franschen ambassadeur, Corbin.
De besprekingen tusschen de Engelsche en Fransche ministers hebben den geheelen
dag geduurd. Om kwart over twaalf vannacht werd door Downingstreet het volgen
de communiqué verstrekt:
„Na uitvoerige bespreking van den huidigen internationalen toestand zijn de ver
tegenwoordigers van de Britsche en de Fransche regeering het volkomen eens over
de politiek, die gevoerd moet worden om een vreedzame regeling van het Tsjecho-
Slowaaksche vraagstuk te bevorderen.
De beide regeeringen hopen, dat het daarna mogelijk zal zijn, een meer algemeene
regeling in het belang van den Europeeschen vrede te overwegen".
Volgens den specialen correspondent van
Havas, schijnen de leidende Britsche poli
tici thans tot de overtuiging gekomen te
zijn, dat het gevaarlijk zou zijn, de dissi
dente elementen nog langer tegen hun zin
deel te laten uitmaken van de Tsjecho-Slo-
waaksche gemeenschap.
Men zou dus te Londen overwegen, de
thans nog aan de souvereiniteit van Praag
onderworpen grensdistricten, waar de Duit-
sche bevolking een uitgesproken meerder
heid heeft, naar Duitschland te doen terug-
keeren.
Naar het oordeel van de verantwoordelij
ke Britsche kringen zouden deze rectifica
tie van de grens en het overbrengen van de
bevolking, dat hieruit zou kunnen voort
vloeien, bij voorkeur dienen te geschieden
langs den weg van rechtstreeksche onder
handelingen onder controle eener interna
tionale commissie, zonder gebruik te maken
van de minder soepele en minder snelle pro
cedure eener volksstemming, die overigens
de andere minderheden, o.a. de Hongaar-
sche en de Poolsche, ertoe zou kunnen bren
gen, op haar beurt eveneens een volksstem
ming te eischen.
Hoewel de mogelijkheid van een dergelij
ke oplossing met het oog op de huidige om
standigheden en het gevaar dat hierin
schuilt van Fransche zijde moeilijk kon
worden verworpen, meenden Daladier en
Bonnet hun Britschen collega's er met na
druk op te moete nwijzen, hoe onrechtvaar
dig het zou zijn, een dergelijk offer van de
Tsjechische regeering te verlangen, zonder
haar een compensatie te bieden voor het
verlies der natuurlijke grens, die door het
Sudeten-gebergte wordt gevormd. De beide
Fransche ministers zouden den Britschen
premier ertoe hebben kunnen bewegen, zijn
collega's in het Britsche kabinet de nood
zakelijkheid te doen inzien, van een inter
nationale garantie, geldend voor het nieuwe
territoriale statuut, terwijl de traditioneele
oppositie in officieele Britsche kringen te
gen iedere verplichting op het vasteland van
Europa hun nog Zaterdag een dergelijk
plan had doen verwerpen.
De onafhankelijkheid van Tsjecho-Slowa-
kije zou zoodoende voortaan gewaarborgd
kunnen worden door een conventie naar
het model van het Verdrag van Locarno,
een conventie geteekend door de aangren
zende staten Duitschland, Polen, Honga
rije, en Roeemnië alsmede door Enge
land, Frankrijk en Italië. Op grond hiervan
zou Tsjecho-Slowakije moeten afzien van de
vroeger met Frankrijk en de Sovjet-Unie
aangegane verplichtingen tot bijstand.
De regeering te Praag zal officieel door
Parijs en Londen op de hoogte gesteld wor
den van de opvattingen der beide regeerin
gen en uitgenoodigd worden, zoo spoedig
mogelijk haar meening hieromtrent te la
ten weten. Chamberlain rekent er namelijk
nog steeds op, zich Dinsdag of op zijn laatst
Woensdag naar Godesberg te kunnen bege
ven om opnieuw Hitier te ontmoeten.
PRAAG WENSCHT GERAADPLEEGD
TE WORDEN
Tijdens de FranschBritsche beesprekin-
ge'n in Downingstreet heeft, naar Reuter
verneemt, de Tsjecho-Slowaaksche regee
ring door bemiddeling van den Tsjecho-Slo-
waakschen gezant, Masarijk, aan de Brit
sche en Fransche ministers schriftelijk la
ten weten, dat zij aanneemt, dat zij, alvo
rens besluiten genomen worden, geraad
pleegd zal worden.
De Tsjecho-Slowaaksche regeering heeft
hieraan toegevoegd, dat zij geen verant-
woordelijkheod op zich kan nemen voor
beslissingen, welke buiten haar om zijn ge
nomen.
DE FRANSCHE MINISTERS TERUG
VANDAAG CONFEREEREN ZIJ MET
HUN COLLEGA'S
Daladier en Bonnet zijn vanmorgen om
8.20 (Britsche tijd) in een Fransch vliegtuig
van Croydon naar Parijs teruggekeerd.
De Fransche ministerraad is hedenmorgen
bij eengeroepen.
Ook de Britsche ministerraad is heden
ochtend 11 uur bijeenkomen.
Naar het Tsjecho-Slowaaksche persbureau
meldt, zijn volgens een mededeeling van de
missie-Runciman Lady Runciman en mevr.
Peto vandaag naar Londen vertrokken. De
heeren Peto, Stockforth en Henderson zijn
te Praag gebleven.
EEN SUDETEN-DUITSCH
VRIJCORPS
LANGS DE TSJECHISCHE GRENS
„Ons antwoord op de ontbinding van de
Sudeten-Duitsche Partij is de vorming van
een vrijwilligerscorps, dat met het wapen
in de vuist zal vechten voor de vrijheid van
ons volk".
Aldus verklaarde de Sudeten-Duitsche
perschef, Sebekowski, die Zaterdagavond in
Berlijn is aangekomen. Hij zeide, dat het
corps zal komen te liggen op Duitsch ge
bied langs de Sudetengrens en gereed zal
aldus Hodza
De minister-president van Tsjecho-
Slowakije, Hodza heeft in een gisteren te
Praag gehouden radio-redevoering ver
klaard iedere oplossing van het Sudeten-
Duitsche vraagstuk door middel van een
volksstemming van de hand te moeten
wijzen.
„Gij voelt allen, dat wij de meest dra
matische oogenblikken onzer geschiedenis
beleven, zeide Hodza. Ons land wordt op
nieuw op de gevaarlijkste wijze bedreigd.
Wij doen alles om den vrede te redden.
Nimmer hadden wij meer behoefte dan nu
aan sterkte van hart en geest. Voor andere
landen gaat het er om den vrede te redden.
Voor ons gaat het er bovendien om een
waardige toekomst voor ons land te ver
zekeren.
Op de politiek der regeering drukken
twee soorten van verantwoordelijkheid.
Eenerzijds moet het staatsgezag worden
verzekerd, anderzijds moet zij zich bewust
zijn van alle gevolgen, welke zouden kun
nen voort vloeien uit het feit, dat de Duit-
sohe kwestie niet is opgelost. Daarom wil
len wij onderhandelen.
Tsjecho-Slowakije komt al zijn plich
ten na. Andere landen moeten dat ook
doen. De betrekkingen tusschen Tsje
chen en Duitschers moeten geen nieuwe
twisten doen ontstaan.
Een plebisciet zou niets oplossen.
Daar waar een plebisciet dienstig
kon zijn, werd het gehouden. Indien
in Tsjecho-Slowakije een volksstem
ming noodig zou zijn geweest, zou de
Vredesconferentie er haar toevlucht
toe hebben genomen.
Hodza wees op ondubbelzinnige
wijze iedere denkbeeld van een volks
stemming van de hand. Hij verklaarde
deze oplossing onaanvaardbaar, daar
zij nieuwe problemen zou kunnen doen
ontstaan, analoog aan de thans bestaan
de.
Ondanks de weigering van Heinlein zich
te verstaan met de Tsjecho-Slowaaksche
regeering voor een oplossing der nationali
teiten kwestie en niettegenstaande de po
ging tot opstand verandert de regeering,
welke vastberaden de volledige integriteit
van den staat verdedigt, niets in de poli
tiek, welke zij tot nu toe in overeenstem
ming met de nationaliteiten en in het bij
zonder met de Sudeten-Duitschers volgt,
een politiek, gelaseerd op de laatste re-
geeringsvoorstellen.
Voor deze overeenstemming heeft de
regeering thans Henlein, noch de gevluchte
leiders noodig, daar de gebeurtenissen bij
ons en de mislukking van den opstand het
beste bewijs leveren, dat de regeering te
doen heeft met de Sudeten-Duitsche volks
massa, die in haar groote meerderheid over
eenstemming en verzoening der natioli-
teiten wenscht.
De aankomst der Fransche ministers Daladier en Bonnet op Croydon, waar zij Zondagmorgen door
Chamberlain en Lord Halifax werden verwelkomd
worden gehouden om op te treden, zoo dit
noodig mocht worden geacht, ter bescher
ming van het Sudetenvolk.
Een proclamatie der Sudeten-Duitsche
partij
Het Duitsche Nieuwsbureau publiceert
voorts een bericht uit Asch, meldende, dat
Henlein beVel heeft gegeven, dat Zaterdag
„de geheele grens van het vaderland" bezet
zal worden door „vrijcorpsen van Sudeten-
Duitschers". Het D.N.B. voegt hieraan toe,
dat het bestuur der Sudeten-Duitsche partij
hierover een proclamatie van de volgende
strekking heeft uitgegeven:
„Op 1 October 1933 proclameerde Hen
lein onder de Sudeten-Duitsche bevolking
het „Vaderlandsche Front van Sudeten-
Duitschers", met de loyale bedoeling den
Duitschers, die in een Tsjechischen staat le
ven, door een billijk accoord met het Tsje
chische volk hun vitale rechten te verzeke
ren. Gedurende vijf jaren hebben de Sude
ten-Duitschers bewezen, dat hun bedoeling
ernstig was. Thans moet geconstateerd wor
den, dat al hun pogingen schipbreuk heb
ben geleden door de onverzoenlijke houding
der Tsjechische machthebbers. De laatste
weken hebben de Tsjechische leiders het
masker afgeworpen. De regeering te Praag
is den toestand niet meer meester. Benesj
beliegt en bedriegt zijn volk over den wer-
kelijken toestand. Hij is te laf om den boer
en arbeider de ineenstorting van zijn poli
tiek te bekennen. Benesj ziet in een Euro-
peesche catastrophe zijn laatste hoop. Een
naamlooze beproeving teistert ons Sudeten-
Duitsche vaderland. Tienduizenden land-
genooten, die streden voor hun volk, moes
ten over de grens vluchten om hun leven
te redden of te voorkomen, dat zij als gij
zelaars werden ontvoerd. Millioenen blijven
overgeleverd aan vreemd geweld. Het geval
van uitersten nood is gekomen. Laat ons
derhalve het volkerenrecht tot zelfverde
diging opeischen, een recht, dat in alle tij
den is toegepast. Laat ons dus te wapen
snellen en een „vrijcorps van Sudeten-Duit
schers" vormen".
aldus Mussolini
In zijn met groote belangstelling ver
beide rede heeft Mussolini gisteren te
Triest verklaard, dat de eenige oplossing
voor hett Tsjecho-Slowaaksche vraagstuk
ligt in het houden van volksstemmingen.
De gebeurtenissen, aldus Mussolini, kunnen
een snel tempo krijgen en het karakter van
een lawine aannemen. Er moet derhalve
snel gehandeld worden.
„Er zijn in het leven der volken momen
ten, waarin de mannen, die hen leiden,
niet mogen terugschrikken voor hun ver
antwoordelijkheid, doch deze in vollen
omvang moeten aanvaarden, zeide Musso
lini. Dat wat ik u .thans zeg, wordt niet
alleen door de politiek van de as Rome-
Berlijn gedicteerd, doch ook door de ge
voelens van vriendschap die ons verbin
den met de Hongaren, de Polen en andere
nationaliteiten in den staat, welke men den
„mozaïkstaat nummer twee" zou kunnen
noemen. (Mussolini dacht natuurlijk aan
Joego-Slavië als „mozaïkstaat nummer
één". Red.). Wat ik u zeg, wordt gedicteerd
door mijn verantwoordelijkheidsgevoel, dat
ik niet zoo zeer Italiaansch als veeleer
Europeesch zou willen noemen",
len noemen".
Tegenover het probleem, dat in deze
dagen de wereld in ademlooze span
ning houdt, heeft de oplossing slechts
een naam: volksstemmingen. Volks
stemmingen voor alle nationaliteitten
die in dien staat zijn gedwongen, welke
het groote Tsjecho-Slowakije had moe
ten worden en zich thans in zijn ge
heele organisatonische onhoudbaarheid
openbaart.
Doch er moet nog iets anders worden ge
zegd. N.l. dat op een bepaald oogenblik de
gebeurtenissen den razenden loop van een
lawine aannemen. Daarom moet men snel
handelen, wanneer men verwarring en
complicaties wil vermijden.
De oplossing der kwestie begint reeds on
danks de campagne van Moskou in de har
ten der Europeesche volken een plaats in
te nemen. Wij wenschen, in deze laatste
uren, dat een vreedzame oplossing wordt
bereikt.
Wij wenschen, dat het eventueele
conflict wordt begrensd en gelocali-
seerd.
Wanneer dat echter niet zou gebeu
ren en vóór of tegen Praag een op-
marsch van een universeel karakter
zou komen, dan moet men weten, dat
Italië zijn stellingen reeds heeft betrok
ken.
Het vrijkorps telt 40.000 man
Uit Dresden wordt gemeld, dat de orga
nisatie van het Sudeten-Duitsche Vrijkorps
thans gereed is gekomen. Het heeft een
sterkte van 40.000 man, verdeeld in vier
groepen.
De Sudeten-Duitsche partij organiseert
voor de zich in Duitschland bevindende
vluchtelingen voor hedenavond 8.30 uur in
het tentoonstellingspaleis te Dresden een
massabetooging, waarop de afgevaardigden
der Sudeten-Duitsche partij Sandner en dr.
Sebekowsky het woord zullen voeren.
PARTIJ DER KARPATHEN-DUITSCHERS
ONTBONDEN.
De partij der Karpathen-Duitschers is
Zaterdag ontbonden. Deze partij was ge
affilieerd aan de Sudeten-Duitsche partij
maar bevatte slechts een beperkt aantal
'leden.
UITZONDERINGSTOESTAND IN HET
GEHEELE LAND.
Het kabinet te Praag heeft besloten den
uitzonderingstoestand af te kondigen voor
geheele Tsjecho-Slowakije, welke zal gelden
voor een tijdperk van drie maanden.
DUITSCHERS IN STAATSDIENST
MOETEN VERKLARING TEEKENEN.
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt, dat
de Tsjechische regeering aan alle onder
danen van Duitsche nationaliteit, die in
direct of rechtstreeks in dienst van den
staat zijn, een verklaring ter onderteeke-
ning heeft voorgelegd, waarin de onder
teekenaar verklaart, de proclamatie van
Henlein van de hand te wijzen. Tevens
v/ordt herhaling van den diensteed ge-
eischt. Den betrokkenen is er uitdrukkelijk
op gewezen, dat zij, die weigeren te teeke
nen, wegens hoogverraad tot zware straf
fen veroordeeld kunnen worden.
Tot dusver zouden, naar het D.N.B. ver
der meldt, reeds meer dan honderd be
ambten en employé's in staatsdienst in
hechtenis genomen zijn, omdat zij gewei
gerd hadden de verklaring te teekenen.
