Zal Praag den toestand meester
blijven
Ontbinding der Sudeten-Duitsche partij
Leiders gevlucht of houden zich schuil
Wat zijn Hitlers
eischen
Chamberlain terug
in Londen
ZATERDAG 17 SEPTEMBER 1938 29ste Jaargang Nö. 9136
S)e
Telefoon: Administratie 935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN o^ZT^'^ZiTtat'K
NOG GEEN ARRESTATIE-BEVEL TEGEN HENLE1N
Uit Praag werd gisteren gemeld, dat de Tsjecho-Slowaaksche regee-
rïng bevel gegeven had tot ontbinding der Sudeten-Duitsche partij.
Nader wordt echter bekend, dat de regeering slechts besloten heelt,
de werkzaamheid der Sudeten-Duitsche partij te schorsen. Het ligt in
hel voornemen de kwestie van ontbinding der partij op 19 September
voor te leggen aan de permanente Kamercommissie, die bevoegd is
de partij ontbonden te verklaren en daartoe ook zal worden uitgenoo-
digd.
Het bericht, als zou een arrestatiebevel tegen Henlein zijn uitge
vaardigd, is op zijn minst voorbarig. Er is een aanklacht tegen hem
ingediend en het geval wordt onderzocht door den minister van justi
tie. Het zal ook door den raad van politieke ministers behandeld wor
den.
De Tsjecho-Slowaaksche radio heeft een communiqué verspreid,
waarin wordt gezegd, dat Henlein en afgevaardigde Frank, zoomede
de meeste Sudeten-Duitsche leiders naar Duitschland zijn gevlucht.
Het communiqué besluit met de mededeeling, dat het in het geheele
land rustig is en dat alle berichten van de Duitsche radio over den toe
stand in Tsjecho-Slowakije geheel verzonnen zijn.
EEN BEROEP OP DE DUITSCHE
BEVOLKING.
Om 12 uur 35 heeft de Tsjecho-Slowaak
sche radio een oproep tot de Duitsche bur
gers van Tsjecho-Slowakije verspreid,
waarin oan. werd gezegd: „Duitsche me
deburgers. Zekere elementen probeeren
u mede te sleepen in een burgeroorlog.
Toch is er geen probleem, hoe moeilijk
ook, dat niet langs den weg van vreed
zame onderhandelingen kan worden op
gelost, indien aan beide zijden de goede
wil bestaat.
Zij, die hun toevlucht zoeken tot ge
weld, bekennen hun eigen ongelijk.
Duitsche burgers, weest kalm. Neemt
de strengste discipline in acht. Vergeet
niet, dat uw vaderland in de eerste plaats
bedreigd wordt. Denkt aan de ramp, wel
ke 21 jaren geleden over de wereld is ge
komen".
Ook de Sudeten-Duitsche leiders heb
ben him volgelingen den raad gegeven
kalm te blijven en vredelievende houding
aan te nemen. De algemeene toestand was
gisteren veel minder gespannen en er
wordt geen melding gemaakt van ernstige
incidenten.
Te Karlsbad is het Bruine Huis, het
hoofdkwartier der Sudeten-Duitsche par
tij, door de politie omsingeld en doorzocht.
Er werd geen verzet gepleegd, het gebouw
is gesloten.
In verscheidene steden, o.m. te Aussig,
Stroppau en Saaz hebben de Sudeten-
Duitsche leiders een bezoek gebracht aan
de autoriteiten en verklaard, dat zij al
het mogelijke zullen doen om hun volge
lingen tot kalmte aan te manen. Runci-
mans oproep tot kalmte heeft veel bijge
dragen tot geruststelling van het publiek.
VELE SUDETEN-DUITSCHE LEIDERS
GEVLUCHT?
Onder het opschrift „Paniek in de Su
deten-Duitsche partij" schrijft het socia
listische blad „A Zet" dat in talrijke ste
den en gemeenten in de grensgebieden
de Sudeten-Duitsche partijsecretariaten
gesloten zijn, dat de leiders de vlucht
hebben genomen, en dat de gewone leden
der partij uiting hebben gegeven aan hun
ontstemming over de houding van hun
leiders en den wensch hebben geuit, zich
met de Tsjechen te verstaan.
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt ech
ter, dat het hoofdbestuur van de Sude
ten-Duitsche partij, dat intusschen geca
moufleerd zijn zetel opnieuw te Eger
heeft overgebracht, mededeelt, dat bijna
alle leiders der partij zich nog op Tsje-
cho-Slowaaksch gebied bevinden, hoewel
„om begrijpelijke redenen" hun verblijf
plaatsen niet openbaar gemaakt kunnen
worden.
Henlein te Eger.
Henlein heeft incognito, vergezeld van
twee Sudeten-Duitsche afgevaardigden,
Vrijdagmiddag een bezoek gebracht aan
Eger. Met functionarissen der Sudeten-
Duitsche partij uit Eger en het land van
Eger hield hij besprekingen, waarna hij
uit Eger vertrok in onbekende richting.
Het Duitsche Nieuws Bureau meldt uit
Dresden, dat het aantal Sudeten-Duitschers
dat naar Duitschland is uitgeweken, op
28000 wordt geschat.
Wapenvondsten bij Sudeten-Duitschers.
Bij huiszoekingen te Oberhof en Her-
mannsdorf in het district Jaegerndorf zijn
twee kisten Duitsche handgranaten, 10
automatische revolgers van denzelfden
oorsprong, 27 doozen met revolvermuni
tie en 2 parabellums met 2.000 patronen
gevonden. Verscheidene Henleinisten had
den een boerderij te Oberhof tot hun ver
blijfplaats gekozen, doch zij zijn 14 Sep
tember gearresteerd.
DUITSCHE BERICHTEN OVER
MILITAIRE MAATREGELEN.
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt: „Bij
Schirnding op Sudeten-Duitsch gebied
zijn sedert gisteren de verdedigingswer
ken door militairen betrokken. Van Duitsch
gebied af kon worden waargenomen, dat
de machinegeweernesten bezet werden en
dat vlak over de grens ook geschut in
stelling gebracht is.
DUITSCHLAND IS PARAAT
Militaire bedrijvigheid langs de grenzen
Er worden in Duitschland tal van maat
regelen genomen om een eventueele mobi
lisatie te vergemakkelijken, meldt Reuter.
De thans in opleiding zijnde reservisten
moeten een maand extra dienen. Dit geldt
ook voor de manschappen, wier tweejarige
diensttijd deze maand afloopt. Alle man
nen beneden de 45, die een militaire op
leiding hebben gehad, moeten zich melden.
Wanneer men den Westelijken autoweg,
die van Berlijn naar de Belgische grens
leidt, volgt, kan men constateeren, dat de
wegen verlaten zijn tot men het Roergebied
bereikt. Vandaar tot aan de grens is er een
voortdurende stroom van zware vracht
auto's van elk type, die gecommandeerd
worden door de militaire autoriteiten en
door dekzeilen afgedekte ladingen vervoe
ren. Langs de Belgische grens zijn buiten
gewone maatregelen genomen. Duizenden
militairen liggen langs de lijn van Juelich
naar Aken.
BERLIJNSCHE OCHTENDBLADEN
SCHELDEN
Alle Berlijnsche ochtendbladen publicee-
ren felle artikelen tegen Benesj en de Tsje
cho-Slowaaksche democratie. Zij wijden een
geheele pagina aan „gruwelsprookjes en
aan de terreur der Tsjechische beulen en
gangsters".
In een artikel, getiteld „Ongemaskerde
moordenaars" verklaart de „Völkische
Beobachter", dat „de tijd rijp is voor de ver
dwijning van Benesj van het Europeesch
Een vermoeden van de
„Daily Express"
De politieke redacteur van de „Daily
Express" schrijft: „Het plan, dat de be
spreking te Berchtesgaden zou hebben op
geleverd en waaraan Hitier zijn goedkeu
ring zou hebben gehecht, zou als volgt zijn:
1) Afstand door Tsjecho-Slowakije aan
het Duitsche Rijk der Sudeten-Duitsche ge
bieden, waar de bevolking voor 80 procent
of meer uit Duitscher? bestaat.
2) Instelling van een systeem van
autonome Kantons in de streken, waar de
bevolking een belangfjjke Duitsche min
derheid telt, doch in een verhouding van
minder dan 50 procent.
3) Waarborg van de nieuwe Tsejcho-
Slowaaksche grenzen door Duitschland,
Hongarije, Roemenië, Zuid-Slavië en Po
len.
.4):„Supergarantie" dezer grenzen door
Engeland, Frankrijk en Italië.
tooneel en dat zijn land van de kaart van
Europa moet worden weggevaagd".
De eerste pagina van het officieele partij -
orgaan publiceerTeen enorme caricatuur,
waarin Benesj, omstraald met een nimbus
en een olijfblad vasthoudend, glimlachend
kijkt naar een als Tsjechischen soldaat ver
momden gorilla. De gorilla slaat met sabel
houwen Sudeten-Duitschers neer.
Het blad schrijft, dat „in Tsjecho-Slowa
kije slechts het recht van den vuist heerscht
en dat de grondslagen van den staat Tsje
cho-Slowakije zijn bedrog en verraad. Be
nesj is de grootste dief van deze eeuw. Hij
heeft een onbeschaamdheid, welke nauwe
lijks bij een beroepsmisdadiger wordt aan
getroffen".
Het „Berliner Tageblatt" schrijft, dat
„een staat, welke zijn misdadigers bewa
pent, geen staat meer is". Het regiem van
Benesj, aldus het blad, schrapt de Tsjecho-
Slowaaksche republiek definitief van de
lijst der geciviliseerde staten. Het prijsge
ven aan de terreur van 3 1/2 millioen Su
deten-Duitschers bewijst, dat de onderhan
delingen nog slechts kunnen worden ge
voerd tegen Benesj en over zijn hoofd".
De bladen maken voorts weer melding
van Incidenten.
ARRESTATIE VAN TSJECHEN
TE WEENEN
Het te Praag verschijnende dagblad „Po-
ledni List" meldt vandaag de arrestatie te
Weenen van 15 onderdanen van Tsjecho-
Slowakije, van wie vier na tusschenkomst
van den consul-generaal van Tsjecho-Slo
wakije te Weenen werden in vrijheid ge
steld.
Hetzelfde blad meldt, dat ook te Berlijn
eenige Tsjechen zijn gearresteerd.
NIET ALLE SUDETEN-DUITSCHERS
WILLEN ANSCHLUSS
De Sudeten-Duitsche senator Frank (niet
te verwarren met den plaatsvervanger van
Henlein) heeft gistermorgen een bezoek ge
bracht aan de autoriteiten te Karlsbad en
haar medegedeeld, dat hij de politiek van
Henlein niet tot de zijne maakte, maar van
meening was, dat het Sudeten-Duitsche
vraagstuk zou kunnen worden opgelost bin
nen de grenzen van het Tsjecho-Slowaak
sche gebied en zonder dat de Sudeten-Duit
schers bij Duitschland zouden worden in
gelijfd. De Sudeten-Duitsche afgevaardigde
Ritter heeft zich ter beschikking van de
autoriteiten te Asch gesteld en een derge
lijke verklaring afgelegd.
De leider der Sudeten-Duitsche Katho
lieken, Reissenberger, die onlangs wegens
zijn gematigde tendenzen uit de leiding van
den bond van Duitsche Katholieken in
Tsjecho-Slowakije is gestooten, heeft gis
teravond voor de Tsjecho-Slowaaksche ra
dio een verklaring afgelegd, waarin hij be
toogde, dat het Sudeten-Duitsche volk den
vrede wil, daar een oorlog de ineenstorting
van het land zou beteekenen. Hij verklaar
de, dat „het denkbeeld van een Anschluss
buitenlandsche import is" en dat de voor
stellen der regeering „gelijkheid van behan
deling, vrijheid en vrede verzekeren".
Een onderhoud met
den koning
DE AANKOMST VAN CHAMBERLAIN
OP HET VLIEGVELD.
De Britsche premier Chamberlain is gis
teren te 17.29 uur op Heston aangekomen
en lord Runciman arriveerde een minuut
vroeger op Croydon.
Lord Runciman zeide: „De toestand is
zeer moeilijk. Alles ligt in God's hand".
Chamberlain verklaarde: „Ik ben vroeger
dan verwacht werd teruggekomen na een
reis, die, als ik niet zoo veel zorg had ge
had, buitengewoon aangenaam zou zijn ge
weest. Ik heb gistermiddag een lang ge
sprek met Hitier gehad. Het was een open
hartig, maar vriendschappelijk onderhoud
en ik heb thans het voldane gevoel, dat
wij een volledig begrip hebben van elkan
ders opvattingen. U verwacht natuurlijk
niet van mij, dat ik thans spreek over de
mogelijke resultaten. Ik ga thans met mijn
collega's besprekingen voeren en ik raad
u aan geen voorbarige verslagen over de
besprekingen te aanvaarden, die niet uit
gezaghebbende bron komen. Later, mis
schien over enkele dagen, zal ik een nieuw
onwerhoud met Hitier hebben. Hitier zei-
de mij, dat het dezen keer zijn bedoeling
was mij halverwege tegemoet te komen.
(Deze woorden verwekten bij de omstan
ders vroolijkheid en instemming). De heer
Hitier, aldus vervolgde Chamberlain,
wenscht een oud man zoo'n lange reis voor
de tweede maal te besparen".
De korte toespraak van Chamberlain
werd met instemming begroet.
De Duitsche zaakgelastigde, die den pre
mier was komen verwelkomen, zeide:
„Ik hoop, dat u den indruk hebt succes
te hebben gehad. In ieder geval hebt u de
harten van mijn landgenooten veroverd."
Chamberlain en Halifax begaven zich
daarna per auto naar Downingstreet. Bij
aankomst te Heston werd Chamberlain een
brief van den koning overhandigd, die per
specialen koerier naar het vliegveld was
gebracht.
Chamberlain bij den koning.
De koning heeft Chamberlain gister
avond in audiëntie ontvangen. De minis
ter-president heeft een volledig verslag
over zijn reis uitgebracht.
Even voor elven is Chamberlain van
zijn audiëntie bij den koning in Downing
street teruggekeerd. Hij zag er buitenge
woon opgewekt uit.
Reuter verneemt, dat de premier de bei
de dagen buitengewoon goed doorstaan
heeft, en geen ongemakken heeft onder
vonden.
Baldwin te Keulen opgepikt.
Van officieele zijde wordt vernomen, dat
het vliegtuig, waarin Chamberlain reist, te
Keulen is geland om Baldwin aan boord
te nemen, die met vacantie op het vaste
land verbleef.
Tezamen vlogen de heeren naar Lon
den.
Gastvrijheid
„Wij zijn" aldus de „Nederlander" on
langs „omtrent de gedragslijn der Neder-
landsche autoriteiten jegens de vluchtelin
gen allerminst gerust".
Dat wij heelema.al gerust zijn, mogen
we, helaas, niet verklaren.
De „Nederlander" spreekt hier over Ne-
derlandsche autoriteiten. Niet over de
Nederlandsche regeering.
Over de Nederlandsche autoriteiten nu
burgemeesters e.a. komen nog wel 'ns
klachten, die gegrond schijnen te zijn;
klachten over een niet gastvrije bejegening
van vluchtelingen.
En wij herhalen, wat wij en anderen reeds
herhaaldelijk schreVen:
Nederland moet zijn roem van een gast
vrij land hoog houden.
Ook al zou het offers kosten.
Tegenover de onchristelijke, de barbaar-
sche zeden, die in dezen tijd van zekere
zijde als cultuur wordt voorgesteld, wan
neer het geldt bejegening van personen van
een ander ras, van een andere levensbe
schouwing, van andere politiek, moeten wij
stellen de ware, de christelijke cultuur, die
verdraagzaamheid vereischt, die gastvrijheid
tot een deugd heeft gemaakt.
Dit nummer bestaat uit vlji
bladen, w.o. geïllustreerd
Zondagsblad.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
De regeering van Praag wil de Sude
ten-Duitsche partij ontbinden. Een aan
klacht tegen Henlein ingediend. De lei
ders houden zich schuil. Duitsche bevol
king tot kalmte aangemaand. (1ste blad).
Chamberlain te Londen teruggekeerd.
(lste blad).
VIER EISCHEN VAN HITLER? (lste
blad).
De Volkenbondsvergadering is gisteren
geopend. (2de blad).
Binnenland
De opbrengst der Rijksmiddelen over
Augustus. (2de blad).
Beschouwing over de nieuwe bepalingen
in de clearing met Duitschland. (2de blad).
Dr. COLIJN OVER DE MOEDIGE POGING
VAN CHAMBERLAIN
Tijdens een rede, welke, dr. Colijn in de
burgerzaal te Rotterdam heeft gehouden
ter gelegenheid van den z.g. „havendag"
aldaar, heeft de minister-presiaent de hoop
uitgesproken, dat de moedige poging van
Chamberlain voor de handhaving van den
vrede met succes bekroond zou mogen
worden.
Belangstelling voor de
politiek
Een van de eischen de eischen!
welke men mag stellen aan de jongeren, die
zich voorbereiden voor hun taak in de naas
te toekomst, is, dat zij interesse hebben voor
de politiek.
Natuurlijk bedoelen wij niet, dat de jon
geren over alles een eigen oordeel en
veroordéeling! moeten vormen, uitspre
ken of neerschrijven! Laten zij dat maar
over aan de wijze ouderen op het balcon
van de tram of rond de bittertafel van de
club! Bescheidenheid, echt natuurlijke
bescheidenheid is en blijft een der aantrek
kelijkste schoonheden in de jeugd!
De jongeren moeten interesse hebben
voor de politiek in dezen zin, dat zij weten,
hoe de politiek kan en moet worden ge
voerd, en hoe zij feitelijk wordt gevoerd; dat
zij nu en later kunnen bepalen hun hou
ding in de politiek, zóó, dat zij voor zichzelf
en voor de maatschappij verantwoord zijn.
De jongeren moeten interesse hebben
voor de politiek in dezen zin, dat zij op de
hoogte zijn van de groote stroomingen, van
de beslissende beginsel-vraagstukken.
Daarom is het ook zoo goed, dat er in de
R.K. Staatspartij zijn: Jongere n-a f-
deelingen.
En voor een bijeenkomst van de Jonge-
ren-afdeeling der R.K. Staatspartij te Lei
den willen we nu even de aandacht vragen.
't Is een bijeenkomst op Dinsdag a.s., 20
September, in de groote zaal van „De
Bucht", Burgsteeg 6, te 8.30 uur.
Dan spreekt de weleerw. heer Henri de
Greeve; en de suggestieve titel van zijn
rede is: „Hare Majesteit".
In die rede zal ongetwijfeld worden uit
eengezet en aangetoond, waarom de poli
tiek van een constitutioneele monarchie, als
zoodanig, zoo verkieslijk is; en hoe is ge
weest in den loop van veertig jaren de po
litiek de nobele politiek van H.M. Ko
ningin Wilhelmina.
Alle leden van de Jongeren-afdeeling
zijn dan aanwezig. Maar wij vertrouwen
ook, dat zeerveleniet-leden den ge-
ringen entree-prijs van 25 cent gaarne zul
len storten, om den bekenden en gevierden
spreker te hooren over een zoo actueel
onderwerp.
Naar dezen avond stuwt ons op onze va
derlandsliefde.