Zal Praag den toestand meester blijven Ontbinding der Sudeten-Duitsche partij Leiders gevlucht of houden zich schuil Wat zijn Hitlers eischen Chamberlain terug in Londen ZATERDAG 17 SEPTEMBER 1938 29ste Jaargang Nö. 9136 S)e Telefoon: Administratie 935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN o^ZT^'^ZiTtat'K NOG GEEN ARRESTATIE-BEVEL TEGEN HENLE1N Uit Praag werd gisteren gemeld, dat de Tsjecho-Slowaaksche regee- rïng bevel gegeven had tot ontbinding der Sudeten-Duitsche partij. Nader wordt echter bekend, dat de regeering slechts besloten heelt, de werkzaamheid der Sudeten-Duitsche partij te schorsen. Het ligt in hel voornemen de kwestie van ontbinding der partij op 19 September voor te leggen aan de permanente Kamercommissie, die bevoegd is de partij ontbonden te verklaren en daartoe ook zal worden uitgenoo- digd. Het bericht, als zou een arrestatiebevel tegen Henlein zijn uitge vaardigd, is op zijn minst voorbarig. Er is een aanklacht tegen hem ingediend en het geval wordt onderzocht door den minister van justi tie. Het zal ook door den raad van politieke ministers behandeld wor den. De Tsjecho-Slowaaksche radio heeft een communiqué verspreid, waarin wordt gezegd, dat Henlein en afgevaardigde Frank, zoomede de meeste Sudeten-Duitsche leiders naar Duitschland zijn gevlucht. Het communiqué besluit met de mededeeling, dat het in het geheele land rustig is en dat alle berichten van de Duitsche radio over den toe stand in Tsjecho-Slowakije geheel verzonnen zijn. EEN BEROEP OP DE DUITSCHE BEVOLKING. Om 12 uur 35 heeft de Tsjecho-Slowaak sche radio een oproep tot de Duitsche bur gers van Tsjecho-Slowakije verspreid, waarin oan. werd gezegd: „Duitsche me deburgers. Zekere elementen probeeren u mede te sleepen in een burgeroorlog. Toch is er geen probleem, hoe moeilijk ook, dat niet langs den weg van vreed zame onderhandelingen kan worden op gelost, indien aan beide zijden de goede wil bestaat. Zij, die hun toevlucht zoeken tot ge weld, bekennen hun eigen ongelijk. Duitsche burgers, weest kalm. Neemt de strengste discipline in acht. Vergeet niet, dat uw vaderland in de eerste plaats bedreigd wordt. Denkt aan de ramp, wel ke 21 jaren geleden over de wereld is ge komen". Ook de Sudeten-Duitsche leiders heb ben him volgelingen den raad gegeven kalm te blijven en vredelievende houding aan te nemen. De algemeene toestand was gisteren veel minder gespannen en er wordt geen melding gemaakt van ernstige incidenten. Te Karlsbad is het Bruine Huis, het hoofdkwartier der Sudeten-Duitsche par tij, door de politie omsingeld en doorzocht. Er werd geen verzet gepleegd, het gebouw is gesloten. In verscheidene steden, o.m. te Aussig, Stroppau en Saaz hebben de Sudeten- Duitsche leiders een bezoek gebracht aan de autoriteiten en verklaard, dat zij al het mogelijke zullen doen om hun volge lingen tot kalmte aan te manen. Runci- mans oproep tot kalmte heeft veel bijge dragen tot geruststelling van het publiek. VELE SUDETEN-DUITSCHE LEIDERS GEVLUCHT? Onder het opschrift „Paniek in de Su deten-Duitsche partij" schrijft het socia listische blad „A Zet" dat in talrijke ste den en gemeenten in de grensgebieden de Sudeten-Duitsche partijsecretariaten gesloten zijn, dat de leiders de vlucht hebben genomen, en dat de gewone leden der partij uiting hebben gegeven aan hun ontstemming over de houding van hun leiders en den wensch hebben geuit, zich met de Tsjechen te verstaan. Het Duitsche Nieuwsbureau meldt ech ter, dat het hoofdbestuur van de Sude ten-Duitsche partij, dat intusschen geca moufleerd zijn zetel opnieuw te Eger heeft overgebracht, mededeelt, dat bijna alle leiders der partij zich nog op Tsje- cho-Slowaaksch gebied bevinden, hoewel „om begrijpelijke redenen" hun verblijf plaatsen niet openbaar gemaakt kunnen worden. Henlein te Eger. Henlein heeft incognito, vergezeld van twee Sudeten-Duitsche afgevaardigden, Vrijdagmiddag een bezoek gebracht aan Eger. Met functionarissen der Sudeten- Duitsche partij uit Eger en het land van Eger hield hij besprekingen, waarna hij uit Eger vertrok in onbekende richting. Het Duitsche Nieuws Bureau meldt uit Dresden, dat het aantal Sudeten-Duitschers dat naar Duitschland is uitgeweken, op 28000 wordt geschat. Wapenvondsten bij Sudeten-Duitschers. Bij huiszoekingen te Oberhof en Her- mannsdorf in het district Jaegerndorf zijn twee kisten Duitsche handgranaten, 10 automatische revolgers van denzelfden oorsprong, 27 doozen met revolvermuni tie en 2 parabellums met 2.000 patronen gevonden. Verscheidene Henleinisten had den een boerderij te Oberhof tot hun ver blijfplaats gekozen, doch zij zijn 14 Sep tember gearresteerd. DUITSCHE BERICHTEN OVER MILITAIRE MAATREGELEN. Het Duitsche Nieuwsbureau meldt: „Bij Schirnding op Sudeten-Duitsch gebied zijn sedert gisteren de verdedigingswer ken door militairen betrokken. Van Duitsch gebied af kon worden waargenomen, dat de machinegeweernesten bezet werden en dat vlak over de grens ook geschut in stelling gebracht is. DUITSCHLAND IS PARAAT Militaire bedrijvigheid langs de grenzen Er worden in Duitschland tal van maat regelen genomen om een eventueele mobi lisatie te vergemakkelijken, meldt Reuter. De thans in opleiding zijnde reservisten moeten een maand extra dienen. Dit geldt ook voor de manschappen, wier tweejarige diensttijd deze maand afloopt. Alle man nen beneden de 45, die een militaire op leiding hebben gehad, moeten zich melden. Wanneer men den Westelijken autoweg, die van Berlijn naar de Belgische grens leidt, volgt, kan men constateeren, dat de wegen verlaten zijn tot men het Roergebied bereikt. Vandaar tot aan de grens is er een voortdurende stroom van zware vracht auto's van elk type, die gecommandeerd worden door de militaire autoriteiten en door dekzeilen afgedekte ladingen vervoe ren. Langs de Belgische grens zijn buiten gewone maatregelen genomen. Duizenden militairen liggen langs de lijn van Juelich naar Aken. BERLIJNSCHE OCHTENDBLADEN SCHELDEN Alle Berlijnsche ochtendbladen publicee- ren felle artikelen tegen Benesj en de Tsje cho-Slowaaksche democratie. Zij wijden een geheele pagina aan „gruwelsprookjes en aan de terreur der Tsjechische beulen en gangsters". In een artikel, getiteld „Ongemaskerde moordenaars" verklaart de „Völkische Beobachter", dat „de tijd rijp is voor de ver dwijning van Benesj van het Europeesch Een vermoeden van de „Daily Express" De politieke redacteur van de „Daily Express" schrijft: „Het plan, dat de be spreking te Berchtesgaden zou hebben op geleverd en waaraan Hitier zijn goedkeu ring zou hebben gehecht, zou als volgt zijn: 1) Afstand door Tsjecho-Slowakije aan het Duitsche Rijk der Sudeten-Duitsche ge bieden, waar de bevolking voor 80 procent of meer uit Duitscher? bestaat. 2) Instelling van een systeem van autonome Kantons in de streken, waar de bevolking een belangfjjke Duitsche min derheid telt, doch in een verhouding van minder dan 50 procent. 3) Waarborg van de nieuwe Tsejcho- Slowaaksche grenzen door Duitschland, Hongarije, Roemenië, Zuid-Slavië en Po len. .4):„Supergarantie" dezer grenzen door Engeland, Frankrijk en Italië. tooneel en dat zijn land van de kaart van Europa moet worden weggevaagd". De eerste pagina van het officieele partij - orgaan publiceerTeen enorme caricatuur, waarin Benesj, omstraald met een nimbus en een olijfblad vasthoudend, glimlachend kijkt naar een als Tsjechischen soldaat ver momden gorilla. De gorilla slaat met sabel houwen Sudeten-Duitschers neer. Het blad schrijft, dat „in Tsjecho-Slowa kije slechts het recht van den vuist heerscht en dat de grondslagen van den staat Tsje cho-Slowakije zijn bedrog en verraad. Be nesj is de grootste dief van deze eeuw. Hij heeft een onbeschaamdheid, welke nauwe lijks bij een beroepsmisdadiger wordt aan getroffen". Het „Berliner Tageblatt" schrijft, dat „een staat, welke zijn misdadigers bewa pent, geen staat meer is". Het regiem van Benesj, aldus het blad, schrapt de Tsjecho- Slowaaksche republiek definitief van de lijst der geciviliseerde staten. Het prijsge ven aan de terreur van 3 1/2 millioen Su deten-Duitschers bewijst, dat de onderhan delingen nog slechts kunnen worden ge voerd tegen Benesj en over zijn hoofd". De bladen maken voorts weer melding van Incidenten. ARRESTATIE VAN TSJECHEN TE WEENEN Het te Praag verschijnende dagblad „Po- ledni List" meldt vandaag de arrestatie te Weenen van 15 onderdanen van Tsjecho- Slowakije, van wie vier na tusschenkomst van den consul-generaal van Tsjecho-Slo wakije te Weenen werden in vrijheid ge steld. Hetzelfde blad meldt, dat ook te Berlijn eenige Tsjechen zijn gearresteerd. NIET ALLE SUDETEN-DUITSCHERS WILLEN ANSCHLUSS De Sudeten-Duitsche senator Frank (niet te verwarren met den plaatsvervanger van Henlein) heeft gistermorgen een bezoek ge bracht aan de autoriteiten te Karlsbad en haar medegedeeld, dat hij de politiek van Henlein niet tot de zijne maakte, maar van meening was, dat het Sudeten-Duitsche vraagstuk zou kunnen worden opgelost bin nen de grenzen van het Tsjecho-Slowaak sche gebied en zonder dat de Sudeten-Duit schers bij Duitschland zouden worden in gelijfd. De Sudeten-Duitsche afgevaardigde Ritter heeft zich ter beschikking van de autoriteiten te Asch gesteld en een derge lijke verklaring afgelegd. De leider der Sudeten-Duitsche Katho lieken, Reissenberger, die onlangs wegens zijn gematigde tendenzen uit de leiding van den bond van Duitsche Katholieken in Tsjecho-Slowakije is gestooten, heeft gis teravond voor de Tsjecho-Slowaaksche ra dio een verklaring afgelegd, waarin hij be toogde, dat het Sudeten-Duitsche volk den vrede wil, daar een oorlog de ineenstorting van het land zou beteekenen. Hij verklaar de, dat „het denkbeeld van een Anschluss buitenlandsche import is" en dat de voor stellen der regeering „gelijkheid van behan deling, vrijheid en vrede verzekeren". Een onderhoud met den koning DE AANKOMST VAN CHAMBERLAIN OP HET VLIEGVELD. De Britsche premier Chamberlain is gis teren te 17.29 uur op Heston aangekomen en lord Runciman arriveerde een minuut vroeger op Croydon. Lord Runciman zeide: „De toestand is zeer moeilijk. Alles ligt in God's hand". Chamberlain verklaarde: „Ik ben vroeger dan verwacht werd teruggekomen na een reis, die, als ik niet zoo veel zorg had ge had, buitengewoon aangenaam zou zijn ge weest. Ik heb gistermiddag een lang ge sprek met Hitier gehad. Het was een open hartig, maar vriendschappelijk onderhoud en ik heb thans het voldane gevoel, dat wij een volledig begrip hebben van elkan ders opvattingen. U verwacht natuurlijk niet van mij, dat ik thans spreek over de mogelijke resultaten. Ik ga thans met mijn collega's besprekingen voeren en ik raad u aan geen voorbarige verslagen over de besprekingen te aanvaarden, die niet uit gezaghebbende bron komen. Later, mis schien over enkele dagen, zal ik een nieuw onwerhoud met Hitier hebben. Hitier zei- de mij, dat het dezen keer zijn bedoeling was mij halverwege tegemoet te komen. (Deze woorden verwekten bij de omstan ders vroolijkheid en instemming). De heer Hitier, aldus vervolgde Chamberlain, wenscht een oud man zoo'n lange reis voor de tweede maal te besparen". De korte toespraak van Chamberlain werd met instemming begroet. De Duitsche zaakgelastigde, die den pre mier was komen verwelkomen, zeide: „Ik hoop, dat u den indruk hebt succes te hebben gehad. In ieder geval hebt u de harten van mijn landgenooten veroverd." Chamberlain en Halifax begaven zich daarna per auto naar Downingstreet. Bij aankomst te Heston werd Chamberlain een brief van den koning overhandigd, die per specialen koerier naar het vliegveld was gebracht. Chamberlain bij den koning. De koning heeft Chamberlain gister avond in audiëntie ontvangen. De minis ter-president heeft een volledig verslag over zijn reis uitgebracht. Even voor elven is Chamberlain van zijn audiëntie bij den koning in Downing street teruggekeerd. Hij zag er buitenge woon opgewekt uit. Reuter verneemt, dat de premier de bei de dagen buitengewoon goed doorstaan heeft, en geen ongemakken heeft onder vonden. Baldwin te Keulen opgepikt. Van officieele zijde wordt vernomen, dat het vliegtuig, waarin Chamberlain reist, te Keulen is geland om Baldwin aan boord te nemen, die met vacantie op het vaste land verbleef. Tezamen vlogen de heeren naar Lon den. Gastvrijheid „Wij zijn" aldus de „Nederlander" on langs „omtrent de gedragslijn der Neder- landsche autoriteiten jegens de vluchtelin gen allerminst gerust". Dat wij heelema.al gerust zijn, mogen we, helaas, niet verklaren. De „Nederlander" spreekt hier over Ne- derlandsche autoriteiten. Niet over de Nederlandsche regeering. Over de Nederlandsche autoriteiten nu burgemeesters e.a. komen nog wel 'ns klachten, die gegrond schijnen te zijn; klachten over een niet gastvrije bejegening van vluchtelingen. En wij herhalen, wat wij en anderen reeds herhaaldelijk schreVen: Nederland moet zijn roem van een gast vrij land hoog houden. Ook al zou het offers kosten. Tegenover de onchristelijke, de barbaar- sche zeden, die in dezen tijd van zekere zijde als cultuur wordt voorgesteld, wan neer het geldt bejegening van personen van een ander ras, van een andere levensbe schouwing, van andere politiek, moeten wij stellen de ware, de christelijke cultuur, die verdraagzaamheid vereischt, die gastvrijheid tot een deugd heeft gemaakt. Dit nummer bestaat uit vlji bladen, w.o. geïllustreerd Zondagsblad. VOORNAAMSTE NIEUWS Buitenland De regeering van Praag wil de Sude ten-Duitsche partij ontbinden. Een aan klacht tegen Henlein ingediend. De lei ders houden zich schuil. Duitsche bevol king tot kalmte aangemaand. (1ste blad). Chamberlain te Londen teruggekeerd. (lste blad). VIER EISCHEN VAN HITLER? (lste blad). De Volkenbondsvergadering is gisteren geopend. (2de blad). Binnenland De opbrengst der Rijksmiddelen over Augustus. (2de blad). Beschouwing over de nieuwe bepalingen in de clearing met Duitschland. (2de blad). Dr. COLIJN OVER DE MOEDIGE POGING VAN CHAMBERLAIN Tijdens een rede, welke, dr. Colijn in de burgerzaal te Rotterdam heeft gehouden ter gelegenheid van den z.g. „havendag" aldaar, heeft de minister-presiaent de hoop uitgesproken, dat de moedige poging van Chamberlain voor de handhaving van den vrede met succes bekroond zou mogen worden. Belangstelling voor de politiek Een van de eischen de eischen! welke men mag stellen aan de jongeren, die zich voorbereiden voor hun taak in de naas te toekomst, is, dat zij interesse hebben voor de politiek. Natuurlijk bedoelen wij niet, dat de jon geren over alles een eigen oordeel en veroordéeling! moeten vormen, uitspre ken of neerschrijven! Laten zij dat maar over aan de wijze ouderen op het balcon van de tram of rond de bittertafel van de club! Bescheidenheid, echt natuurlijke bescheidenheid is en blijft een der aantrek kelijkste schoonheden in de jeugd! De jongeren moeten interesse hebben voor de politiek in dezen zin, dat zij weten, hoe de politiek kan en moet worden ge voerd, en hoe zij feitelijk wordt gevoerd; dat zij nu en later kunnen bepalen hun hou ding in de politiek, zóó, dat zij voor zichzelf en voor de maatschappij verantwoord zijn. De jongeren moeten interesse hebben voor de politiek in dezen zin, dat zij op de hoogte zijn van de groote stroomingen, van de beslissende beginsel-vraagstukken. Daarom is het ook zoo goed, dat er in de R.K. Staatspartij zijn: Jongere n-a f- deelingen. En voor een bijeenkomst van de Jonge- ren-afdeeling der R.K. Staatspartij te Lei den willen we nu even de aandacht vragen. 't Is een bijeenkomst op Dinsdag a.s., 20 September, in de groote zaal van „De Bucht", Burgsteeg 6, te 8.30 uur. Dan spreekt de weleerw. heer Henri de Greeve; en de suggestieve titel van zijn rede is: „Hare Majesteit". In die rede zal ongetwijfeld worden uit eengezet en aangetoond, waarom de poli tiek van een constitutioneele monarchie, als zoodanig, zoo verkieslijk is; en hoe is ge weest in den loop van veertig jaren de po litiek de nobele politiek van H.M. Ko ningin Wilhelmina. Alle leden van de Jongeren-afdeeling zijn dan aanwezig. Maar wij vertrouwen ook, dat zeerveleniet-leden den ge- ringen entree-prijs van 25 cent gaarne zul len storten, om den bekenden en gevierden spreker te hooren over een zoo actueel onderwerp. Naar dezen avond stuwt ons op onze va derlandsliefde.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1938 | | pagina 1