Chamberlain keert naar Londen terug.
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
EEN VERRASSENDE WENDING IN DE BESPREKINGEN.
Heeft Hitier een ver-strekkend
plan geopperd?
VRIJDAG 16 SEPTEMBER 1938
29ste Jaargang No. 9135
Ste £cld<^cli^Soti/ïmu
Telefoon: Redactie 15.
Telefoon: Administratie 935.
Adv. en Abonn.-tarieven zie paf. A
Giro 103003. Postbus 1L
Chamberlain zal over een paar dagen naar
Duitschland terugkeeren.
Even over vieren Donderdagmiddag is de Britsche minister-presi
dent Neville Chamberlain in gezelschap van den Duitschen minister van
buitenlandsche zaken. Von Ribbentrop, met den specialen trein van
den Fuehrer uit München te Berchtesgaden aangekomen.
Na een kort oponthoud in het Grand Hotel begaf Chamberlain zich
naar Hitler's buitenverblijf. Berghof, op den Obersalzberg. waar men
om vijf minuten voor vijven arriveerde.
De Fuehrer begroette Chamberlain, ter eere van wien een eere
compagnie van Hitler's lijfstandaard stond opgesteld, op het bordes
van zijn huis.
Chamberlain was vergezeld van den Britschen ambassadeur te
Berlijn, Sir Neville Henderson, den rijksminister van buitenlandsche
zaken Von Ribbentrop, Sir Horace Wilson en William Strang, alsmede
van staats-secretaris von Weiszaecker, ambassadeur von Dirksen en
den chef van het protocol, Freiherr von Doernberg.
Na de verwelkoming gebruikte het gezelschap de thee in de hal
van het huis.
Gisteravond om 8 uur heeft de Britsche premier den Obersalzberg
weer verlaten. Tot aller verrassing werd bekend gemaakt, dat Cham
berlain heden-(Vrijdag)ochtend reeds weer naar Londen zou terugkee
ren om met het Britsche kabinet overleg te plegen.
Ook Lord Runciman zal naar Londen terugkeeren om met Chamber
lain overleg te plegen.
Na dit overleg zal Chamberlain naar Duitschland terugkeeren.
Hitler had zich tegenover Chamberlain verontschuldigd vanwege
het feit, dat hij hem de lange reis naar Berchtesgaden had laten maken,
en hieraan toegevoegd, dat hij als de jongste den premier tegemoet had
moeten komen. Hij had er evenwel de voorkeur aan gegeven, deze ont
moeting het karakter te laten dragen van een uiting van goeden wil der
beide mannen en niet van een officieel bezoek, zooals het geval ge
weest zou zijn, als de ontmoeting te Berlijn zou hebben plaatsgevonden.
Om echter zijn goeden wil te toonen, zou Hitler Chamberlain hebben
voorgesteld, hem de volgende keer in West-Duitschland tegemoet te
komen.
Men acht het niet mogelijk, dat Neville Chamberlain eerder dan in
het begin van de volgende week naar Duitschland terugkeert, om een
tweede ontmoeting met Hitier te hebben.
Het schijnt, dat dit tweede onderhoud zal plaats vinden te Bad
Godesberg a. d. Rijn, niet ver van Keulen, een geliefde verblijfplaats
van den lijkskanselier.
Het nieuws van Chamberlain's terugkeer is te Londen met verwon
dering ontvangen, doch men is van meening, dat dit alleen kan betee-
kenen, dat hij naar Londen teruggaat omdat hij een uitermate belang
rijk voorstel aan het kabinet heeft voor te leggen, waarvan de aard
niet bekend is.
Na den terugkeer van den minister-president uit Duitschland zal het
Britsche kabinet hedenmiddag bijeenkomen, om den premier in staat te
stellen, zich omtrent zijn onderhoud met Hitler met zijn collega's te
beraden.
DE VERRASSENDE
TERUGKEER.
„HET WAS EEN ZEER VRIEND
SCHAPPELIJK GESPREK".
Na zijn onderhoud met Hitier verklaar
de Chamberlain aan den in Berchtesgaden
vertoevend en diplomatieken correspon
dent van de „Daily Mail'' o.a.:
„Het was een zeer vriendschappe
lijk gesprek. Ik keer naar Londen te
rug, om mijn ambtgenooten rapport
uit te brengen. Ik hoop naar Duitsch
land terug te keeren om den heer
Hitler in de naaste toekomst nog eens
te ontmoeten. Dat zal over enkele
dagen, wellicht over een week het
geval zijn".
VERBAZING IN ENGELSCHE PERS.
4
De Engelsche bladen ruimen een eer
ste plaats in aan het onderhoud tusschen
Chamberlain en Hitier, alsmede aan den
onverwachten terugkeer van den minis
ter-president.
De „News Chronicle'' schrijft: „Het be
richt, dat de premier, na een betrekkelijk
kort gesprek met Hitier, naar Engeland
terugvliegt om net kabinet te raadplegen,
zal sterke verbazing verwekken, aange
zien het in zoo korten tijd niet mogelijk
geweest kan zijn, dat beide mannen, van
wie zooveel afhangt, een regeling bereikt
hebben. De spoedige terugkeer doet ver
onderstellen, dat Hitier aan Chamberlain
nauwkeurig omschreven eischen heeft
voorgelegd, welke verder gaan dan het
Britsche kabinet beoogt. Wij hopen, dat
deze uitleg pessimistisch blijkt te zijn en
dat Chamberlain in staat is gunstiger
nieuws te verschaffen".
De „Daily Herald" schrijft: „De volle
beteekenis van Chamberlain's onverwach
ten terugkeer is nog niet duidelijk. Het
is stellig bevredigend, dat Chamberlain
terugkeert om met zijn ambtgenooten en
met Frankrijk onverwijld te overleggen,
aangezien dit de ongerustheid wegneemt,
dat er verbintenissen zijn gemaakt, welke
het kabinet eenvoudig zou hebben goed
te keuren".
VERRASSING TE PARIJS.
Het communiqué, waarin werd mede
gedeeld, dat het onderhoud tusschen
Chamberlain en Hitier gisteravond wa3
geëindigd, heeft te Parijs ware verrassing
teweeggebracht. Te Parijs zijn nog in het
geheel geen officieele inlichtingen ont
vangen omtrent de reden waarom de ge-
dachtenwisseling zoo kort van duur was.
Men acht het niet onwaarschijnlijk, dat
den Britschen premier een welomlijnd plan
is voorgelegd, dat verstrekkende eischen
omvat, en dat deze daarom de onderhan
delingen zoo snel heeft meenen te moe
ten onderbreken om naar Londen terug
te keeren.
WAT DUITSCHLAND ERIN ZIET.
In Duitsche politieke kringen ziet men
in het vertrek van Chamberlain het be
wijs, dat de premier zich rekenschap geeft
van den grooten ernst van den toestand.
Men is van oordeel dat, indien Chamber
lain besloten had, langer te Berchtesga
den te blijven, deze houding in zekeren
De spanning in
Europa.
Chamberlains bezoek
bij Hitier.
De situatie rondom het Tsje-
cho-Slowaaksche probleem kan
als volgt worden geschetst:
De Britsche premier Cham
berlain heeft gisteren met Hit-
Ier gesproken. Hitier heeft
waarschijnlijk zeer ver gaande
voorstellen gedaan, waarop
Chamberlain niet voldoende
voorbereid was. De Duitsche
premier heeft daarom Berchtes
gaden weer verlaten en is naar
Londen teruggekeerd om over
leg te plegen met zijn ministers
alsmede met Runciman en Ash-
ton Gwatkin, die eveneens naar
Londen zijn vertrokken.
Na dit overleg zal Chamber
lain naar Duitschland terugkee
ren, waar hij Hitier waarschijn
lijk te Godesberg bij Keulen op
nieuw zal ontmoeten.
Omtrent den aard van de
voorstellen, welke Hitier zou
hebben gedaan, valt niets te
melden; men kan slechts gissen.
Berichten over een uitgebreide
conferentie, waaraan ook Dala-
dier en Mussolini zouden deel
nemen en de heele Europeesche
situatie zou worden besproken,
zijn danook niets anders dan
veronderstellingen.
Algemeen bestaat het gevoe
len, dat het lot afhangt van de
vraag of men den toestand in
Tsjecho-Slowakije meester zal
kunnen blijven totdat beide
staatslieden elkander opnieuw
zullen ontmoeten.
SPANNING INDE DIPLOMATIEKE HOOFDSTEDEN
zin den indruk van getalm zou hebben
gewekt. Chamberlain, zoo zegt men, heeft
door zijn besluit betoond, dat hij inziet,
dat onmiddellijk gehandeld moet worden.
Het feit, dat hij nog naar Duitschland te
rug moet komen, wordt als een gunstig
teeken uitgelegd.
NAAR EEN VERBREEDE
CONFERENTIE?
OOK DALADIER EN MUSSOLINI
ZOUDEN ERAAN DEELNEMEN.
Volgens een mededeeling van den Pa-
rijschen correspondent van de „Msb."
schijnt men in officieele Parijsche kringen
met dit verloop zeer tevreden te zijn en
de opinie is daar, dat men naar een ver-
breede conferentie toegaat, waaraan ook
Daladier zal deelnemen en waarschijnlijk
ook Mussolini.
Het gerucht daaromtrent liep van ruim
9 uur gisteravond af en wordt in de di
plomatieke en politieke kringen niet meer
voor onwaarschijnlijk gehouden.
BIJZONDERHEDEN OMTRENT
CHAMBERLAIN'S VERBLIJF
TE BERCHTESGADEN.
Toen Chamberlain uit Munchen op het
station te Berchtesgaden aankwam, werd
hij door een ongewoon groote menigte
toegejuicht.
De menschen wierpen hun hoeden in de
hoogte en men hoorde zelfs hoerageroep.
De weg naar het buitenverblijf van
Hitler was bewaakt en voor het gewone
verkeer gesloten.
Bij hun begroeting schudden Chamber
lain en Hitier elkaar hartelijk de hand.
Chamberlain was met zijn gezelschap in
vier auto's aangekomen.
Omtrent de besprekingen op den Ober
salzberg wordt nog gemeld, dat de eenige
aanwezige bij het onderhoud tusschen de
beide staatslieden de Duitsche tolk Schmidt
WAT WAS HITLER
VAN PLAN?
CHAMBERLAINS INITIATIEF ZOU EEN
DUITSCHE OPMARSCH VOORKOMEN
HEBBEN.
Ware het initiatief voor de reis van Cham
berlain naar Berchtesgaden niet gekomen,
dan zou Hitier, naar de Berlijnsche corres
pondent van het „Hbld" uit goede bron
meent te weten, reeds Woensdagavond be
vel tot binnenmarcheeren en bezetten van
de Sudeten-Duitsche districten hebben ge
geven. Er mag nauwelijks aan worden ge
twijfeld, dat dit bevel Vrijdag of Zaterdag
zal volgen en dan naar men hoopt met toe
stemming van de Engelsche en de Fran-
sche regeering, die dan van Hitier de toe
zegging zullen hebben, dat Duitschland zich
tot deze districten zal beperken om del
eigen stamgenooten te beschermen.
De spanning in Berlijn was gisteravond
zeer toegenomen. De bladen verschenen
van uur tot uur met extA edities, wat in
politieke kringen als een teeken wordt be
schouwd, dat men van Duitsche zijde alles
in details heeft voorbereid in verband met
de onmiddellijk te verwachten nadere
maatregelen. Welke die zullen zijn ligt na
tuurlijk nog in het duister, maar het is wel
kenmerkend voor de hier h'eerschende
stemming, dat reeds de verwachting van
een binnen korten termijn door te voeren
Duitschen opmarsch, wellicht verder dan
het Sudeten-Duitsche gebied, wordt uitge
sproken. Anderen, die niet zoo ver gaan,
rekenen toch vast op insteming van Cham
berlain en Daladier met een Duitsche be
zetting van de zuiver Sudeten-Duitsche ge
bieden, en een volgens Oostenrijksch voor
beeld daarop volgende volksstemming „met
terugwerkende kracht."
BENESJ PLEEGT OVERLEG MET ZIJN
MINISTERS.
De raad van politieke ministers is giste
ren in den vooravond onder voorzitterschap
van Hodza bijeengekomen.
Na een uur te hebben beraadslaagd be
gaven de Tsjechische ministers zich naar
het slot te Praag om de bespreking voort
te zetten onder leiding van president Be-
nes j.
De raad bestudeert den nieuwen toe
stand, ontstaan door de proclamaties der
Sudeten-Duitsche partij en de maatregelen,
die eventueele noodig zullen blijken.
was, die den Fuehrer bij deze gelegenhe
den terzijde staat. Ondertusschen voerden
Henderson, Wilson en von Ribbentrop in
een aangrenzende zaal besprekingen.
Chamberlain zag er bij zijn terugkeer
naar zijn hotel uiterst vermoeid uit, en
toen hij de menigte, die zich bij het hotel
had verzameld, groette, scheen hij diep
in gedachten verzonken. Hij trok zich di
rect in zijn appartementen terug.
De zeer optimistische gevoelens, die
men in het begin van den dag in pers
kringen te Berchtesgaden koesterde,
maakten later op den avond plaats voor
pessimisme, doch het communiqué, waarin
gezegd wordt, dat nieuwe besprekingen
zullen worden gevoerd, heeft de hoop in
alle kringen eenigszins doen herleven.
Te Berchtesgaden is een groot aantal
journalisten aangekomen. Alle hotels zijn
overvol. Niet alleen persagentschappen,
maar ook de groote bladen te Londen,
Parijs, Berlijn enz. hebben him buitenland
sche redacteuren naar Berchtesgaden ge
zonden. In de hal van het Grand Hotel,
011 nummer bestaat uit
drie bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Chamberlain keert onverwacht vlug
naar Londen terug om overleg te plegen
met de Britsche ministers en met Runci
man. Over eenige dagen zal hij naar
Duitschland terugkeeren. (1ste blad).
De toestand in het Sudeten-Duitsche
gebied. Orde onder dwang. (2de blad).
Ernstige gevechten in Palestina. (2de
blad).
Binnenland
Verbetering van onzen export naar
Duitschland. (1ste blad).
DE KINDERVERLAMMING.
Vandaag zijn te Rotterdam twee nieuwe
gevallen van kinderverlamming aangege
ven. Het betreft twee jongetjes van 2 en 5
jaar.
Voorts is in een Rotterdamsch ziekenhuis
opgenomen een zesjarig meisje uit Over-
schie.
Te St. Hubert (N.B.) is bjj een 9-jarig
jongetje kinderverlamming geconstateerd.
Dinsdagavond is bij een 1-jarig kind
te Enter kinderverlamming geconstateerd.
Het patiëntje is Woensdagavond overle
den.
waar het Engelsche gezelschap zijn intrek
heeft genomen, verblijven voortdurend
journalisten, die op nieuws wachten.
Chamberlain vertrokken.
Vanochtend heeft het te Berchtesgaden
geregend. Chamberlain was vroeg op.
Om 9 uur 53 (M.E.T.), dus om 10 uur 13
(Amsterd. zomertijd) is de Britsche pre
mier met zijn gevolg per auto uit Berch
tesgaden vertrokken om zich naar Mün
chen te begeven.
Verwacht werd, dat te München een
noenmaal zou worden aangericht, waar
na Chamberlain zich óf per vliegtuig óf
per trein naar Londen zal begeven, al
naar gelang van het weer.
Hitler is te Berchtesgaden gebleven, doch
von Ribbentrop vergezelt den Britschen
staatsman naar München om hem uitge
leide te doen.
EEN MEDEDEELING VAN RUNCIMAN.
Het bureau van Runciman te Praag
deelt het volgende mede:
Op uitnoodiging van Chamberlain zul
len Runciman en Gwatkin zich eenige da
gen naar Londen begeven om met den
Britschen minister-president en zijn ambt
genooten besprekingen te voeren over de
onderhandelingen te Berchtesgaden.
Tevens heeft lord Runciman tot alle
partijen en tot iedereen een oproep ge
richt, elke actie te vermijden, welke den
toestand kan verergeren, zoolang de re
sultaten nog niet bekend zijn van de ver
dere besprekingen tusschen Hitier en
Chamberlain.
Het vertrek van Neville Chamberlain van het vliegveld HestoA naar München.
De Engelsche premier voor het toestel even voor den start.
