De gespannen toestand
in Europa
MAANDAG 12 SEPTEMBER 1938
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Neurenberg Is wild
Wat er vandaag te melden valt
Dc vermeende
schatten van de
Lutine
29ste Jaargang No. 9131
3)e £eid6eh£(Efoti/tamt
Telefoon: Redactie 19.
Telefoon: Administratie 935.
Adv. en Abonm-tarieven tie pag.
Giro 103093. Postbus 1L
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
V De bestrijding der
werkloosheid
Het Tweede Kamerlid pater dr. Beaufort
heeft 't zoo raak gezegd, ongeveer op deze
wijze: Men ontmoet menschen, die schijnen
te meenen, dat iedereen overtuigd is,
dat de werkloosheid een der grootste ram
pen is, dat alles moet worden gedaan, om
dat kwaad te bestrijden iedereen, be
halve.... zij, die het land regeeren en be
sturen!
Inderdaad, 't is a priori al uitgesloten,
dat de regeering niet onafgebroken al haar
kennen en kunnen zou zetten op de bestrij
ding van het ontzaglijke kwaad, dat de
werkloosheid feitelijk is.
Maar ook uit de feiten blijkt, dat de re
geering voortdurend actief is, om de werk
loosheid in te perken.
Men kan van oordeel zijn, dat de regee
ring ook andere, dan de tot nu toe bewan
delde wegen, moet inslaan, ook andere, dan
de tot nu toe gebezigde middelen, moet
aanwenden, om tot het beoogde doel te ko
men.
En 't is bekend, dat velen in den lan
de deze meening aanhangen hoewel zij
over het algemeen niet heel concreet zijn,
niet heel duidelijk, als hun wordt gevraagd,
welke die wegen, welke die middelen
zijn.
Intusschen heeft, ongetwijfeld, dc regee
ring met die critiek, die, in meerdere of
mindere mate opbouwende, critiek haar nut
gedaan heeft het ministerie,'nu het een
jaar in zijn nieuwe samenstelling aan het
bewind is, alle krachten aangewend, al het
mogelijke overwogen, om een vernieuwd
en een versterkt offensief tegen de werk
loosheid te kunnen beginnen. De Troon
rede van de volgende week, zal ons, naar
wij stellig verwachten, wel een en ander
mededeelen.
Een tegenover de regeering onbillijk en
voor het volk 1 r i e s t „bedrijf" is het, het
steeds voor te stellen, alsof hier in Neder
land de werkloosheid eer toe- dan afneemt,
alsof de oeconomische toestand hier in Ne
derland steeds slechter wordt....
Deze voorstelling is onwaar, in strijd met
de werkelijkheid.
Ter illustreering van onze bewering
die trouwens op feiten berust, welke we
eigenlijk als algemeen bekend moesten kun
nen veronderstellen nemen we hier over
een artikeltje uit De Vrijzinnig De
mocraat:
„Voor het eerst na vier jaar is het aantal
werkloozen in Nederland beneden de
300.000 gedaald, n.L ip 13 Augustus j.L tot
295.378. Dit cijfer beteekent een daling met
ongeveer 20.000 vergeleken met een jaar
geleden en met meer.dan 80.000 werkloo
zen, vergeleken met twee jaar geleden. Van
deze daling zijn 8000 man een -gevolg van
het onder de wapenen blijven van de dienst
plichtigen, die in Maart anders vrij waren
gekomen; de rest is uitsluitend een gevolg
van de verbeterde conjunctuur. Zooals men
weet waren de werkloosheidscijfers van
Mei en Juni minder gunstig en zelfs iets
boven die van het vorig jaar, in Juli heeft
de verbetering zich echter snel hervat. De
verbetering is ook niet het gevolg van meer
werkverschaffing daar het aantal in werk
verschaffing werkenden in 1938 lager was
dan in 1936 en 1937. Merkwaardig en be
denkelijk is het, dat ir. H. Vos in „Het Volk"
van 24 Augustus, dus op een datum toen de
gunstige cijfers van eind Juli reeds bekend
waren, een artikel schrijft ovfcr den om
vang der werkloosheid, uitsluitend gegrond
op de cijfers van Mei en Juni, en de gun
stige cijfers van Juli verzwijgt. Het bijzon
der gunstige is ook, dat in Augustus steeds
een seizoenmatige stijging der werkloosheid
optreedt )in 1934 met 4400, in 1935 met
16.200, in 1936 met 5800, in 1937 met 4000),
terwijl dit jaar de eerste 14 dagen van
Augustus een daling met 6200 hebben te
zien gegeven. Wij wenschen oprecht, dat
de daling in sneller tempo zal voortgaan,
maar er is geen enkele reden om den toe
stand zwarter af te schilderen dan hij is en
de zeer hoopgevende cijfers der laatste we
ken te verzwijgen. Het kunstmatig, door
verzwijging dér cijfers, kweeken van pes
simisme is waarlijk niet gewenscht en daar
om is een artikel als dat in „Het Volk" van
24 Augustus ernstig te betreuren. Er is in
tegendeel alle aanleiding om te verwach
ten, dat, nu in de Vereenigde Staten een
krachtig conjunctuurherstel is ingetreden,
de verbetering ook in ons land zal doorzet
ten. Laten wij hopen, dat de werkloosheids
cijfers der volgende maanden daarvan zul
len blijk geven!"
Ja, laten we dat hopen.
En laten wij ook hopen, dat de regeering
in de aanstaande Troonrede heel het volk
voorzoover het de werkelijkheid zien
wil de overtuiging zal schenken of ver
levendigen, dat zij van haar kant letterlijk
al het mogelijk doet, om de gang naar een
beteren oeconomischen toestand te verhaas
ten.
V De Kerkvervolging
in Duitschland
Wij vestigen hier de aandacht op enkele
uitlatingen, door den Duitsche Rijksorgani-
satie-leider dr. Robert Ley gesproken in het
kader van den Neurenberger-partijdag
enkele uitlatingen, die wel een zéér helder
licht werpen over de verschrikkelijke kerk
vervolging in Duitschland, welke wordt
gevoerd op een even onredelijke en vol
strekt onwaardige als ijzingwekkend con
sequente wijze.
Dr. Ley was in bedoelde rede niet karig
met hatelijke toespelingen op de Katholieke
Kerk. Hij wenschte geen „Kerkvaders" en
„valsche Apostelen", die te graag „kommen-
taar willen schrijven op onze ideeën". „Om
dat in onze rijen geen Paulus opstaat, heb
ben wij de partij noodig en de organisatie
De nationaal-socialistische volksleiding is
de ware zielzorg der natie".
Tenslotte verkondigde deze leider: „Wij
willen de opgroeiende jeugd opvoeden tot
fanatici. Als Duitschland zelfs aan een abso
luut volksvreemde wereldbeschouwing, zoo
als het Katholicisme, de meest fanatieke
strijders gegeven heeft, dan moet er de
duivel mee spelen, als het niet gelukken zou,
om van deze Duitsche menschen fanatici te
maken voor een wereldbeschouwing, die
voortkomt uit hun ras en hun bloed".
Er zijn nog lieden, die ontkennen, dat het
nationaal-socialisme in Duitschland een fei
len en bruten strijd voert tegen de Kerk!
Er is geen kerkvervolging, zeggen ze! Dat
kunnen ze echter, natuurlijk, niet meenen.
Zijn onze geloofsgenooten in Duitschland
niet zéér beklagenswaard, als ze moeten
verdragen en dulden, dat zóó door een re
geerder in hun land wordt gesproken over
wat hun lief en heilig is: het Katholicisme,
de Kerk, het Geloof?
Er is een tijd geweest, dat het nationaal-
socialisme in Duitschland deed alsof
het niet tegen de Katholieke Kerk streed.
Die tijd is nu zeker voorbij. Het treedt open
en bruut op met geweld.
Aan deze wijziging van den laatsten tijd
is het voordeel verbonden, dat nu zeker
geen katholiek ook maar de minste sympa
thie kan geven aan het Duitsche regee-
ringsstelsel.
NIET DE OFFICIEELE MEENING.
NEURENBERG, 12 Sept. (A. N. P.).
In de afgeloopen zes en dertig uur
is de stemming zóó wild geworden,
dat zij niet meer de stem der natie of
van de regeeringskringen weergeeft.
Bij afwezigheid van officieele richtlij
nen uit het Deutsche Hof geven de
Duitsche autoriteiten en journalisten
zich aan wilde speculaties over.
Eenigen verklaren, dat een over
eenkomst met de Tsjechen onmogelijk
is en dat een oorlog onafwendbaar is,
terwijl anderen beweren, dat een oor
log onmogelijk is.
Voor de meeste Duitschers is de Brit-
sche houding nog steeds niet te geloo-
ven.
DE BRITSCHE VERKLARING NOG NIET
GEPUBLICEERD.
BERLIJN, 12 Sept. (A. N. P.). De gis
teravond uitgegeven verklaring over de
Britsche politiek is tot nu toe nog niet in
de Duitsche bladen gepubliceerd, hoewel
zij gisteravond wel door den voor het bui
tenland bestemden dienst van het Duit-
Duitsche Nieuws Bureau werd verspreid.
In plaats daarvan publiceeren de bla
den nieuwe gruwelverhalen uit Tsjecho-
Slowakije.
HET BRITSCHE KABINET IN
DOWNINGSTREET BIJEEN.
LONDEN, 12 Sept. (A. N. P.). Voor
den eersten keer sedert het zomerreces is
het kabinet vanochtend in Downingstreet
bijeengekomen.
Het doel der vergadering is in de eerste
plaats alle leden van het Britsche kabinet
in staat te stellen den toestand te bezien
in het licht der laatste berichten uit het
buitenland.
Zeer groote beteekenis kent men toe aan
de door Hitier vanavond uit te spreken re
devoering. In den loop der week zullen
nog meer kabinetszittingen worden gehou
den.
DOWNINGSTREET AFGESLOTEN.
Als voorzorgsmaatregel heeft de politie
vandaag Downingstreet voor het gewone
publiek afgesloten.
DUITSCHE DELEGATIE TERUG
GETROKKEN.
VOOR DE STATISTIEK-CONFERENTIE
TE PRAAG.
PRAAG, 12 Sept. (A. N. P.). Op
het laatste oogenblik heeft Duitschland
zijn delegatie ter internationale confe
rentie voor statistiek, die hier ter ste
de vandaag wordt geopend, terugge
trokken.
GOERING ONGESTELD.
Hij moet het bed houden.
FEUCHT (bij Neurenberg) 12 September
(A.N.P.). Minister-president generaal-veld-
maarschalk Goering is sedert Zondagavond
licht ongesteld.
Over zijn toestand hebben de hem be
handelende geneesheeren Maandagmiddag
een bulletin uitgegeven waarin wordt ver
klaard, dat de bloedvaten van het rechter
been van Goering ontstoken zijn. Een
catarrhe van de bovenste ademhalingsor
ganen is daar nog bijgekomen. De ziekte,
welke gepaard gaat met koortsen, maakt het
roodig, dat Goering eenige dagen het bed
zal houden en absolute rust zal genieten.
1. De Tsjecho-Slowaaksche president Benesj heeft Zaterdagavond in een radio
rede de bevolking tot kalmte aangespoord.
2. Er was alle reden voor een kalmee rend woord, want het land werd in span
ning gebracht door verschillende incidenten en betoogingen in het Sudeten-Duit-
sche gebied, terwijl geruchten de ronde deden van troepenverplaatsingen aan de
Duitsche grenzen. De incidenten hebben geen ernstige gevolgen gehad.
3. De Engelsche regeering heeft verkl aard, dat Engeland zich achter Frankrijk
stelt. Gezegd wordt, dat het Tsjechische probleem in der minne opgelost kan
en moet worden, en dat een poging tot gewelddadige oplossing tot een interven
tie der mogendheden zou kunnen leiden, vooral wanneer de integriteit van Frank
rijk bedreigd zou worden.
4. Het woord is thans aan Hitier, die vanavond te 7.20 uur (Nederl. Tijd)
de slotrede van het Neurenberger Congres zal houden.
5. Goering heeft te Neurenberg een vrij felle aanval op Praag gedaan, zon
der evenwel de mogelijkheid van een vreedzame oplossing uit te sluiten.
6. Uit voorzorg hebben België en Zwitserland eenige militaire maatregelen
genomen.
HITLERS REDEVOERING.
Om 7.20 uur Ned. tijd.
Van Duitsche zijde wordt medegedeeld,
dat rijkskanselier Hitier vanavond om zeven
uur Duitsche tijd, d.i. 7.20 uur Ned. tijd
(en niet te 8.30 uur) te Neurenberg een
redevoering zal ditspreken, welke over
alle Duitsche zenders zal worden verspreid.
De „Karimata" heett het
opgegeven!
Naar wij vernemen, zal de Karimata, op
14 dezer worden teruggesleept van Ter
schelling naar Kinderdijk. Verder verne
men wij, dat het niet in de bedoeling ligt,
dat de Karimata de poging nog zal herha
len. Hiermede is dus het zoeken naar de
schatten van de Lutine zonder succes be
ëindigd.
Voordat de gemeenschappelijke mijn-
bouwmaatschappij Billiton met haar tin
baggermolen aan het werk begon, had zij
op grond van alle beschikbare gegevens een
terrein uitgezet, waarbinnen het Lutine-
wrak zich moest bevinden, doch dat zoo
ruim genomen was, dat, wanneer gedeel
ten van het wrak zich door onbekende om
standigheden zouden verplaatst hebben,
die gedeelten redelijkerwijze eveneens bin
nen het arbeidsveld zouden vallen. Dit
vooropgestelde schema is nauwkeurig uitge
voerd. Nu heeft men uit de berichten kunnen
volgen hoe de baggermolen meter voor
meter het terrein op de gewenschte breed
te en diepte uitwerkte. Aangekomen bij
de uiterste grens heeft men veiligheidshal
ve ook nog een belangrijke strook daar
achter genomen, totdat ieder spoor van
overblijfselen van de Lutine ontbrak.
Ook toen nog meende de gemeenschap
pelijke mijnbouwmaatschappij Billiton dat,
nu zij eenmaal het werk aangevat had,
geen enkele kans mocht verwaarloosd
worden. Er waren bovendien nog meer
aanwijzingen afkomstig van vroegere on
derzoekingen en bergingspogingen, waar
om het besluit werd genomen om naast het
oorspronkelijke uitgewerkte terrein nog
een strook aan de Zuidzijde uit te werken
en dit werk is in de afgeloopen weken vol
tooid.
Deze tweede werkperiode heeft onvol
doende aanwijzingen opgeleverd om verder
baggerwerk te rechtvaardigen.
Hiermede is dan een werk beëindigd, dat
allerwegen met groote belangstelling en
spanning is gevolgd. Veilig kan geconsta
teerd worden, dat geen kans of aanwij
zing onbenut is gelaten. Alles heeft men
van de Lutine kunnen vinden, het voor
schip zoowel als het achterschip met zijn
wrakhout, zijn kanonnen en munitie en
zjjn ballastbrooden. Alleen een ding bleek
niet aanwezig te zijn, t. w. de gewenschte
goud- en zilverschat.
Toen het werk werd aangevat, werd er
gewezen op twee mogelijkheden die een
teleurstelling zouden kunnen brengen, in
de eerste plaats dat de Krimaata, evenals
vele voorgangers, door de weersomstan
digheden of de gevaarlijke stroomingen bij
Terschelling, niet voldoende gelegenheid
zou krijgen om te werken en in de tweede
plaats het risico, dat het goud en zilver
er niet zou geweest zijn in de hoeveelhe
den, die men zich had voorgesteld, of reeds
geheel of voor het grootste gedeelte door
voorgangers naar de oppervlakte van de
zee zou zijn gebracht.
Wat het eerste betreft, is men het er wel
eenstemmig over eens, dat de Karimata
technisch aan de hoogste verwachtingen
heeft beantwoord. Op zichzelf is dit een
belangrijk feit, omdat het hier betreft ont
ginningsmateriaal, dat veel grooter is dan
vroeger door Nederlandsche werven werd
afgeleverd. Onder de bijzonder ongunstige
omstandigheden, waaronder dezen zomer
gewerkt moest wordene, heeft dit materiaal
wel schitterend zijn technisch vermogen
bewezen en heeft men er ervaringen mee
opgedaan, die zoowel voor het tinbedrijf
als voor de Nederlandsche molenbouwers
vruchten voor de toekomst zullen afwer
pen.
Het andere risico, waarvoor men stond,
nl. dat het gewenschte goud en zilver niet
aanwezig zou blijken te zijn, is tenslotte
tot aller teleurstelling een werkelijkheid
gebleken.
Hiermede is dan een eind gekomen aan
den meest grootschen en, naar wij ver
wachten, tevens laatsten aanval, die er op
de vermeende schatten van de Lutine is
gedaan.
DE JAPANSCHE-RUSSISCHE ONDER
HANDELINGEN.
TOKIO, 12 Sept. (ANP) De woord
voerder van het ministerie van Buiten-
landsche Zaken heeft medegedeeld, dat de
besprekingen, welke te Moskou worden
gevoerd over de instellinjt van een com
missie voor de afbakening der Sovjet-
Russisch-Mandsjoekwosche grenzen vrij
wel geëindigd zijn.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Bollenland
Spanning in Tsjecho-Slowakije. Enge
land stelt zich achter Frankrijk. Incidenten
zonder ernstige gevolgen. (4de blad).
Felle taal van Goering tegen Praag. (4de
blad).
Vanavond spreekt Hitier de slotrede van
het congres te Neurenberg uit. (4de blad).
Binnenland
Officieel vertrek van H. M. de Koningin
uit Amsterdam. Niet-officieel komt
H. M. terug, om Prinses Juliana, die licht
ongesteld is, voor enkele dagen gezelschap
te houden. (4de blad).
De begrafenis van den burgemeester van
Rotterdam, mr. P. Droogleever Eortuyn, op
de Alg. begraafplaats te 's-Gravenhage.
(lste blad).
Nieuwe maatregelen van de regeering
tengevolge van de steeds doorgaande da
ling der graanprijzen; met ingang van 11
September wordt de denaturatie-vergoe-
ding voor rogge weer ingevoerd, (lste blad)
De Karimata heeft haar pogingen om
Lutine-goud te vinden opgegeven, (lste
blad).
Benoeming hoofdinspecteur Volksgezond
heid. (lste blad).
De aanbesteding van den nieuwen ver
keersweg LeidenOudewetering heeft
beden plaats gehad, (lste blad).
Te Kollum en te Amsterdam werden
moordaanslagen gepleegd op twee vrou
wen. (3de en lste blad).
Sport en Wedstrijden
VOETBAL: De R.-K. Federatie hield gis
teren haar algemeene jaarvergadering te
Amsterdam. (2de blad).
ATHLETIEK: Bij de wedstrijden om den
Prins Hendrikbeker behaalde Trekvogels
het clubkampioenschap van Nederland en
vestigde tevens een nieuwe Ned, record op
de 4 x 100 M. estafette. Nieuw wereld
record hoogspringen dames. (2de blad).
ZWEMMEN: Ragnhild Hveger verbetert
het wereldrecord 200 M. borstcrawl. (2de
blad).
VERKEERSWEG LEIDEN-
OUDEWETERING.
AANBESTEDING.
Vanwege het provinciaal bestuur van
Zuid-Holland is heden aanbesteed: Het
maken van een verkeersweg op de voor
malige spoorbaan LeidenOude Wetering
en het aanbrengen van eenige verbeterin
gen aan den bestaanden weg LeidenN.
Wetering, bestaande in het verbreeden, af
graven of ophoogen van het bestaande
baan- of weglichaam, het maken van nieu
we toegangswegen, het aanbrengen van
een gewalste fundeering, afgedekt met een
slijtlaag, het maken van klinker- en tegel
bestratingen, het geheel of gedeeltelijk af
breken, verbreeden, verbouwen of ver
nieuwen der bestaande kunstwerken, het
maken van een nieuw viaduct, het ver
richten van bijbehoorende en vrijkomende
werken, een en ander in de gemeenten
Leiderdorp, Warmond en Alkemade.
Laagste inschrij fster was de N.V. Zanen
en Verstoep te Den Haag voor f 518.000.
DE KINDERVERLAMMING.
Vandaag zijn bij den directeur van den
G.G. en D.D. te Rotterdam wederom twee
nieuwe gevallen van kinderverlamming
aangegeven. De patientjes zijn één en
negen jaar oud.
In de gemeente Tubbergen, in de buurt
schap Albergen, zijn twee gevallen van
kinderverlamming geconstateerd, n.l. bij
een 5-jarig meisje en bij een 4-jarig jon
gentje.
Te Apeldoorn is een geval van kin
derverlamming, gelukkig van niet ernstigen
aard, ontdekt. Het betreft hier een 3-jarig
jongetje. Bijzondere maatregelen als school
sluiting e. d. worden niet noodig geachtt.
