H
Lv
De toestand te Praag blijft
gespannen
Bereidt Londen nieuwe interventie voor?
BUITENLAND 1
Gevaarlijk
stakingsspel
De strijd in het
verre Oosten
fF"
Vmt&tkt
WSM!
Steunt
287177
VRIJDAG 9 SEPTEMBER 1938
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD - PAG. 6
Betoogingen en incidenten
In de vestibule werd H. M. verwelkomd
door den rector-magnificus prof. mr. dr.
H. Frijda en door den secretaris van den
senaat, prof. dr. A. W. de Groot, terwijl
in de senaatskamer in een half carré op
gesteld de wethouders en de gemeente
secretaris ter verwelkoming aanwezig wa
ren.
De leden van het college van curatoren,
de secretaris van dit college, de hoogleer-
aren-assessoren en de leden van'de se
naatscommissie ter regeling van de ont
vangst, werden hier aan de Koningin en
het Prinselijk paar voorgesteld, waarna de
stoet, voorafgegaan door de beide pedel
len, de heeren Steenken en Kegel, zich
naar de aula begaf. Een orkest van de
studenten muziekgezelschappen Sweelinck
en Aedon zette, toen de Koninklijke stoet
de aula betrad, het Wilhelmus in, onder
welks plechtige tonen het gezelschap naar
zijn plaatsen schreed.
Onder de aanwezigen in de geheel ge
vulde aula merkten wij o.m. op den mi
nister-president dr. H. Colijn, den minis
ter van onderwijs, kunsten en weten
schappen, prof. dr. J. R. Siotemaker de
Bruine, den voorzitter der Eerste Kamer,
mr. W. L. baron -de Vos van Steenwijk,
den voorzitter der Tweede Kamer, mr. J.
R. H. van Schaik, voorts de wethouders
van Amsterdam, de curatoren der uni
versiteit, mr. L. J. A. Trip, C. G. Vattier
Kraane en Paul May, de leden van het
huldigingscomité, vertegenwoordigers van
kerkgenootschappen, eere-doctoren in het
binnenland, de rectores magnifici en secre
tarissen der senaten der Nederlandsche
universiteiten, vele vertegenwoordigers
uit de gymnasiale en middelbare school
wereld, delegaties van studentenorganisa
ties en de prominente vertegenwoordigers
van het economische leven van Amster
dam.
Voorts dr. P. C. Boutens, voorzitter van
de vereeniging van letterkundigen, Her-
bert Cremer, directeur van de Deli maat
schappij, mr. A. G. C. G. Tydeman, direc
teur der Rijkspostspaarbank en dr. H. P.
Heineken, voorzitter van het bestuur van
het Concertgebouw.
Toen allen gezeten waren besteeg de
rector-magnificus der universiteit van
Amsterdam, prof. Frijda, de katheder voor
het uitspreken van een rede.
Spreker gaf in korte trekken een over
zicht van de geschiedenis der Amsterdam-
sche universiteit gedurende de laatste drie
eeuwen.
Vóór alles, zoo zeide spr., voelen wij
ons gebonden aan het land, en één met de
andere universiteiten in het gevoel van
groote vreugde nu ons land den dag her
denken mag, waarop voor veertig jaren
de regeering door Uwe Majesteit werd aan
vaard, één ook in onze groote erkentelijk
heid voor hetgeen door Uwe Majesteit in
die veertig jaren voor Nederland werd
verricht.
Vol dankbaarheid voor al wat gy in den
tijd van uw regeering voor ons land zyt
geweest heeft de senaat vooral zich re
kenschap gegeven van wat gij voor het
land waart, als zijn economisch leven met
groote moeilijkheden den kamp te voeren
had en derhalve meer dan gewone zorgen
eischte.
Aan zijn erkentelijkheid hiervoor
heeft de senaat dezer- universiteit,
waar de studie van het economisch
leven een groote plaats inneemt, uiting
willen geven. Hij heeft gemeend dit
te kunnen doen door u de hoogste eer
te bewijzen die hem ter beschikking
staat en zoo Uwe Majesteit het doc
toraat in de economische wetenschap
pen te verleenen. Het is den senaat
een groote voldoening, dat Uwe Ma
jesteit heeft toegestemd deze uiting
van zijn erkentelijkheid wel te willen
aanvaarden.
Thans moge ik, aldus spr., overgaan, tot
de plechtige handeling der promotie.
DE PROMOTIE.
weKomen tot dit- punt in zijn redevoe
ring, daalde de Rector-magnificus van den
katheder af en plaatste zich er voor, ter
wijl de secretaris van den senaat zich uit
de banken der professoren begaf en zich
naast hem stelde. De rector dekte zich, al
vorens de formule uit te spreken, het
hoofd, waarop ook de hoogleeraren uit
hun banken verrezen en zich eveneens
het hoofd dekten.
Bij de eerste woorden van den promo
tor verhief zich ook Hare Majesteit van
haar zetel om staande haar promotie aan
te hooren.
Uit kracht van de bevoegdheid ons bij
de wet verleend, aldus de rector magnifi
cus, volgens besluit van rector en senaat,
op voordracht van de faculteit der econo
mische wetenschap, verklaar ik
Uwe Majesteit, Wilhelmina Helena Pau
lina Maria, Koningin der Nederlanden,
Prinses van Oranje Nassau, enz. enz.
te bevorderen tot doctor in de econo
mische wetenschappen en haar alle rech
ten te verleenen, die door wet of gewoonte
aan het doctoraat in de economische we
tenschappen zijn verbonden. Ten bewijze
hiervan zal U het diploma worden over
handigd, door rector en secretaris onder
teekend, en met het grootzegel der uni
versiteit voorzien.
Spreker eindigde zijn redevoering met
als tolk ook van den academischen senaat
den wensch uit te spreken, „dat Uw volk
nog vele jaren Uwe Majesteit zijn getui
genis moge kunnen brengen van zijn
liefde en erkentelijkheid jegens Uwe Ma
jesteit en Haar Huis.
Nadat de promotie was voltrokken over
handigde de secretaris van den senaat H.
M. de Koningin het diploma van het
eeredoctoraat.
Onderhandelingen nog niet
hervat
Havas meldt uit Praag, dat het in het
buitenland gepubliceerde bericht, dat de
Sudeten-Duitscbe partij zich bereid zou
hebben verklaard de onderhandelingen te
hervatten, blijkt voorbarig te zijn. Het on
derhoud met minister Hodzja had betrek
king op de incidenten te Moravisch Ostrau.
TSJECHISCHE UITEENZETTINGEN
TE WACHTEN.
Uit Praag: Onder voorzitterschap van
president Benesj is gisteren een kabinets
zitting gehouden.
Het met de regeering in nauwe relatie
staande blad A-Zet meldt, dat de regee
ring besloten heeft, Vrijdag bijzonderheden
mede te deelen over de onderhandelingen
over de nationaliteitenkwestie en de reor
ganisatie van het openbaar bestuur.
Het „Prager Tageblatt" van 9 Sep
tember meldt, dat de president der re
publiek, dr. Benesj, Zaterdagavond om
zes uur voor de radio een belangrijke
mededeeling zal doen.
HEEFT RUNCIMAN EEN COMPROMIS
VOORSTEL GEREED?
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt uit
Praag: Een bureau, dat in nauwe betrek
king met de regeering staat, meldt, dat de
missie-Runciman Maandag een vertrouwe
lijk document aan het Britsche ministerie
van buitenlandsche zaken heeft gezonden.
In dit document zouden o.a. de resultaten
vervat zijn van de besprekingen tusschen
Runciman en Henlein, verder het nieuwste
plan der Tsjecho-Slowaaksche regeering
en het ontwerp voor een bemiddelingsvoor
stel van Lord Runciman, dat bestemd is
voor het geval het jongste regeeringsont-
werp door de Sudeten-Dutische partij van
de hand zou worden gewezen.
DE NATIONALE MINDERHEDEN
TREKKEN ééN LIJN.
Gisteren is onder voorzitterschap van
den plaatsvervanger van Henlein, Karl
Hermann Frank, een gemeenschappelijke
vergadering gehouden van de politieke
commissie van de hoofdleiding der Sude-
ten-Duitsche partij met de vertegenwoor
digers van de Slowaaksche volkspartij, de
vereenigde Hongaarsche partijen en het
Poolsche comité van samenwerking.
Ten aanzien van de noodzakelijkheid van
reorganisatie van den staat en van rege
ling van het nationaliteitenvraagstuk werd
algeheele overeenstemming geconstateerd.
Besloten werd de gemeenschappelijke be
sprekingen, wanneer noodig, voort te zet
ten.
Gistermiddag vond tevens een onderhoud
plaats tusschen den leider der Slowaaksche
volkspartij Tiszo en president Benesj. De
staatspresident stelde Tiszo voor in Slo
wakije het stelsel in te voeren, dat de re
geering voor het Sudeten-Duitsche gebied
had ontwikkeld.
Tiszo verklaarde echter, dat de Slo-
waken geen verdeeling van hun land
in gouwen kunnen aanvaarden en dat
er voor het Slowaaksche vraagstuk
een andere oplossing gevonden zou
moeten worden.
Benesj beloofde het vraagstuk ernstig te
onderzoeken; de Slowaaksche volkspartij
zal haar houding bepalen op de a.s. zit
ting van het centrale comité, te Pressburg.
Na afloop van het onderhoud verklaar
de Tiszo, dat president Benesj en hij be
zield waren door een vasten wil tot samen
werking. Niettemin werd geen enkel be
sluit genomen.
Ook Lord Runciman werd gisteren door
President Benesj ontvangen.
DE INCIDENTEN.
De Tsjecho-Slowaaksche autoriteiten
hebben reeds sancties genomen tegen poli
tiebeambten, die verantwoordelijk geacht
kunnen worden voor de incidenten te Mo
ravisch Ostrau.
Het onderzoek duurt nog voort en de
schuldigen zullen met uiterste gestrengheid
worden gestraft. Een inspecteur en eenige
beambten zijn reeds geschorst.
In verband met deze incidenten zijn de
politieke ministers gisterochtend bij Benesj
bijeengekomen om den toestand te bestu-
deeren en de maatregelen te overwegen
die noodig zijn.
Gistermiddag om half vijf heeft Hodzja
de afgevaardigden Kundt en Rosche ont
vangen en hen in kennis gesteld van de
resultaten van het door de autoriteiten in
gestelde onderzoek en van de sancties die
reeds genonien zijn en nog genomen zullen
worden zoodra het onderzoek is geëindigd.
Een nieuw punt van wrijving.
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt uit
Praag, dat de politieke districtsautoriteiten
te Jagerndorf niet willen toestaan, dat de
lijkkist van den soldaat Alfred Knoll, die
bij zijn opkomst voor het vervullen van
zijn militairen dienstplicht een functie bij
de Sudeten-Duitsche partij bekleedde en,
naar verklaard wordt, door zelfmoord om
het leven is gekomen, geopend wordt en
dat een Duitsche arts aanwezig is bij de
lijkschouwing. Het lid der Runciman-com-
missie, Sutton Pratt, heeft, naar verluidt,
den wensch geuit, dat een Duitsche arts
erbij gehaald wordt.
De Sudeten-Duitsche partij heeft ver-
toogen gericht tot de autoriteiten te Praag,
daar, volgens het D. N. B., de Duitsche be
volking te Jagerndorf en omgeving erg
opgewonden is en een nadere opheldering
van 'het geval dringend noodzakelijk acht.
Schoolstaking te Troppau.
Het Tsjecho-Slowaaksche persbureau
deelt mede, dat de incidenten te Troppau
veroorzaakt zijn, doordat de vrouwen, die
zich voor het raadhuis verzameld hadden,
een optocht wilden vormen, het verbod
der politie ten spijt.
Intusschen hebben de Sudeten-Duitschers
te Troppau een schoolstaking afgekondigd;
zij eischen inschrijving der kinderen op
Duitsche scholen.
DRUKKE BESPREKINGEN TE
LONDEN.
Halifax stelt vertrek naar Genève uit.
Officieel wordt uit Londen medegedeeld,
dat Halifax zich Verplicht acht zijn ver
trek naar Genève uit te stellen, omdat hij
in nauw contact met de andere ministers
wil blijven in verband met de onderhan
delingen betreffende Tsjecho-Slowakije.
Om vijf uur gistermiddag arriveerden
Halifax en Cadogan in Downingstreet om
opnieuw een onderhoud met Chamberlain
te hebben. Van Sit tart was enkele oog en-
blikken eerder aangekomen. Het is nog
niet zeker of ook Simon weer aan de be
sprekingen zal deelnemen.
Naar Reuter opmerkt, vormen de terug
keer van Chamberlain uit Schotland, van
het uitstellen van Halifax' vertrek naar
Genève en de drukke besprekingen van
gisteren in de ambtswoning van den mi
nisterpresident een aanwijzing voor den
ernst, waarmede men in Britsche kringen
de Tsjecho-Slowaaksche situatie be
schouwt.
Het kabinet komt Maandag bijeen.
De Britsche kabinetsraad is tegen Maan
dagochtend elf uur bijeengeroepen. Naar
Reuter meent te weten, is het de bedoe
ling de ministers op de hoogte te stellen
van de ontwikkeling van den internatio
nalen toestand sedert de bijeenkomst op
30 Augustus.
Een Engelsche nota aan Berlijn?
De terugkeer van Chamberlain naar
Londen en zijn conferenties met de overige
ministers, benevens het bijeenroepen van
het kabinet voor een Maandag te houden
zitting, hebben in de pers vele veronder
stellingen opgeworpen. Verschillende di
plomatieke correspondenten beweren, dat
de eerste minister en zijn collega's beraad
slagen over de vraag of een nota aan Ber
lijn zal worden gezonden, waarin gewezen
zou worden op de vermoedelijke ernstige
gevolgen van een rechtstreeksche Duitsche
actie tegen Tsjecho-Slowakije. De „Times"
schrijft op geruststellenden toon, zeggende,
dat er in de ontwikkeling van gisteren te
Londen niets is, dat nieuwe ongerustheid
zou kunnen wekken, veeleer 't tegendeel.
De toestand in Midden-Europa is niet
plotseling alarmeerender geworden. De
„Daily Herald" noemt de bijeenroeping
van het kabinet op Maandag een voor
zorgsmaatregel en schrijft dat de Tsjech,
toestand in de eerstvolgende 3 of 4 dagen
aanzienlijk verbeteren zal, óf wel zoo cri-
tiek zal worden, dat besluiten van het
ernstigste belang .genomen zullen moe
ten worden. In een hoofdartikel schrijft
de „Daily Telegraph": „de vrede kan al
leen worden verstoord door een optreden
van buiten af. Het is nog mogelijk te ho
pen, dat de Tsjechische regeering en de
Sudeten-Duitschers aangemoedigd zullen
worden om zich er toe te zetten de details
uit te werken van de regeling, die voor
besprekingen open is gebleven."
Britsche ambassadeur bij von Ribbentrop.
De Britsche ambassadeur te Berlijn, die
op het oogenblik te Neurenberg vertoeft,
heeft gistermiddag een langdurig onder
houd met minister von Ribbentrop gehad.
Het gerucht gaat zelfs, dat de ambassadeur
ook door Hitier ontvangen is, doch de
waarheid van dit bericht was tot dusver
niet na te gaan.
4000 Duitschers betoogen te Cesky
Kroemlof.
Om half acht gisteravond hebben 4000
Duitschers uit Cesky Kroemlof en omge
ving, voor het meerendeel leden der Sude
ten-Duitsche partij, betoogd. Zij riepen:
„Eén rijk, één volk, één leider" en eischten
den terugkeer bij het Rijk, een volksstem
ming en een actie tegen de Joden.
De betoogers drongen vervolgens door
tot een door de politie afgezette straat,
waar het tot een botsing kwam met tegen-
DUITSCHLAND
DE GERUCHTEN OVER
KARD. INNITZER
Bij de Pauselijke Staatssecrearie is van
een verzoek om ontheffing niets bekend
De Romeinsche correspondent van „De
Tijd" seint d.d. 8 September:
Naar aanleiding van het bericht, dat o.a.
door het Fransche blad La Croix werd ge
publiceerd, volgens hetwelk Kardinaal In-
nitzer bij het Vaticaan een verzoek zou
hebben ingediend om van zijn ambt onthe
ven te worden, hebben wij van de Pause
lijke Staatssecretarie vernomen, dat gee
nerlei dergelijk verzoek door Kardinaal
Innitzer ten Vaticane is gedaan.
TEGEN VALSCHE BERICHTEN
IN DE PERS
Op het partijcongres te Neurenberg heeft
gisterochtend de rijksperschef dr. Dietrich
een rede gehouden over het onderwerp
„Strijd tegen een persleugen".
De persleugen, aldus Dietrich, is een
der grootste gevaren van den laatstén tijd.
Duitschland heeft tezamen met Italië den
vinger gelegd op deze open wond aan het
lichaam der beschaafde volken, verklaarde
hij zonder blikken of blozen. Wij hebben
den strijd tegen de hydra der berichten-
vervalsching aangebonden. Na verklaard
te hebben, dat deze campagne in de de
mocratische wereld geen weerklank heeft
gevonden, protesteerde Dietrich heftig te
gen de leugenberichten in de pers. O.a.
protesteerde hij tegen de voorstelling, dat
de inlijving van Oostenrijk door overwel
diging zou zijn verkregen, en bestreed hij
de bewering van Duitsche wapenleveran
ties aan de regeering te Barcelona.
De staatslieden der democratieën bestrij
den niet, dat de persleugen een wereldge
vaar vormt. Zij klagen over de uitwassen
en manen tot inzicht. Doch niemand han
delt.
Dietrich beschuldigde verder de demo
cratie ervan, de vrijheid misbruikt en in
dienst van den leugen te hebben gesteld.
FRANKRIJK
DE REGEERING GRIJPT IN.
De communisten blijven stoken.
De Parijsche correspondent van de
„Maasbode" schijft:
De strijd in de haven van Marseille, die
nu reeds meer dan twee maanden duurt,
is door het besluit van de regeering om de
haven te requireeren in een nieuwe phase
getreden.
Reeds twee en een halve maand werd
onderhandeld, loonsverhooging werd toe
gestaan en een nieuwe regeling voor den
arbeid tot stand gebracht, maar niettemin
werd de staking voortgezet met het ge
volg, dat vooral de vaste bootdiensten
enorme vertragingen hadden en de Brit
sche mail voor Indië zelfs gevaar liep een
andere haven dan Marseille te moeten aan
doen.
De strijd liep tenslotte over de regeling
van het overwerk, in het bijzonder de Zon
dagsdiensten en de avonddiensten.
Reeds heeft de regeering eenige Zonda
gen de bagage van de passagiers der mail
booten door militairen van boord laten ha
len of aan boord laten brengen en eenige
lossingen van aan beedrf onderhevige le
vensmiddelen laten verrichten. Natuurlijk
gaf dat aanleiding tot heftige protesten van
de zijde der communisten. Dag in dag uit
werd vergaderd en ook met de regeering
te Parijs werd geconfereerd, maar altijd
werd bij eenig verkregen accoord door de
havenarbeiders besloten geen overwerk te
verrichten.
De Monzie, minister van openbare wer
ken, is dat spelletje moe geworden en hij
heeft gemeend, dat een groep havenarbei
ders, waarvan meer dan zestig procent
vreemdelingen zijn, niet de wet hebben
voor te schrijven en de haven van Mar
seille bloot te stellen aan het gevaar, dat
de vaste bootlij nen zich zouden verplaat
sen. Het laatste werd reeds voor de „Malle
des Indes" overwogen.
De Monzie heeft thans de haven onder
militair bestuur gebracht, overeenkomstig
de bepaling van de wet van 11 Juli van dit
jaar op de organisatie van den arbeid in
tijd van mobilisatie.
Natuurlijk heeft die maatregel te Mar
seille onder de havenarbeiders nog al op
schudding gebracht, te meer daar 900
Fransche arbeiders in de haven een mobi
lisatieorder thuis kregen.
De communisten trachten de arbeiders
voor te houden, dat de wet niet op hen van
toepassing is en dat de minister niet de
bevoegdheid heeft ze te mobiliseeren en
standers. De politie heeft de orde spoedig
hersteld. Om half negen was de rust weer
gekeerd.
Ook betooging te Fryvaldov.
Gisteravond heeft een groep betoogers
op de markt te Fryvaldov (provincie Olo-
ir.ouc) het Deutschland-lied en het Horst
Wessellied gezongen. Zij gingen om een
politieinspecteur staan en drongen deze
op naar het politiebureau, dat zij probeer
den binnen te dringen. Zij werden ver
spreid. Er werden eenige ruiten vernield.
tegen de vreemdelingen zeggen zij, dat zij
in elk geval buiten de wet vallen.
De geheele roode vakbeweging vraagt
zich niet zonder leedvermaak af, wat de
regeering wil doen als de arbeiders weige
ren te komen werken, vooral' daar de
meesten niet in militair verband staan.
Nieuw bewijs, hoe de regeering die be
vriend heet, op alle mogelijke manieren
bestookt wordt.
Een ernstige uitbreiding van het con
flict is dan ook te wachten, daar de regee
ring, die A gezegd heeft, ook om haar ge
zag B zal moeten zeggen én het niet op
volgen van de wet zal moeten straffen.
Aangezien de communisten in de C.G.T,
de havenstaking van Marseille o.m. ge
bruiken om de aandacht af te wenden van
de onderlinge verdeeldheden, is te ver
wachten, dat zij den strijd op de spits zul
len drijven en het einde van de agitatie te
Marseille is dan ook nog niet te voorzien.
PALESTINA
AUTO MET POLITIEPERSONEEL IN
HINDERLAAG GELOKT
Vier arbeiders bij botsing gedood.
Een autobus, waarin zich Britsche poli
tiebeambten bevonden, is gisteravond bij
Jaffa in een hinderlaag terecht gekomen.
Er ontstond een gevecht met een gewa
pende bende, waarbij vier Arabieren wer
den gedood.
Thans wordt vernomen, dat bij Lydda
vier Britsche militairen licht gewond wer
den ten gevolge van de ontploffing van
een landmijn.
WIJKEN VERDEDIGERS VAN HANKAU?
Te Hankau wordt toegegeven, dat de
Chineesche troepen, die Hankau verdedigen,
zich in twee sectoren ten Noorden van den
Jangtse hebben teruggetrokken.
Chineezen trekken te Teian troepen samen.
Volgens berichten uit Kioekiang hebben
de Chineezen te Teian, halverwege tusschen
Kioekiang en Nantsjang, 20 divisies onder
generaal Joesjisji samengetrokken. Nabij
Teian zijn drie verdedigingslinies opgewor
pen. De Chineesche troepen hebben van
tijd tot tijd tegenaanvallen ondernomen,
welke echter steeds door de Japanneezen
werden afgeslagen. Op het oogenblik ruk
ken de Japansche troepen van twee kanten
naar Teian op.
Buitenlandsche berichten
BRUTALE JUWEELENDIEFSTAL IN
AMERIKA.
Vier bandieten hebben gisteren in een
juwelierswinkel te Indianapolis een dia
manthandelaar uit New-York overvallen,
dien zij beroofden van een partij diamant
ter waarde van 40.000 dollar. Zij wisten
met den buit te ontkomen.
TREIN MET PELGRIMS IN FRANKRIJK
ONTSPOORD.
Vijf passagiers gedood, achttien gewond.
Op de departementale spoorlijn van Loc
mine naar Ploermel, in het departement
Morbihan, is een omnibustrein, waarmede
pelgrims van Notre Dame du Roncier te
rugkeerden, ontspoord bij den uitgang van
het station Jossekin bij Vannes. Twee rij
tuigen werden vernield. Er vielen drie doo-
den en twintig gewonden. In den loop van
den nacht zijn nog twee der gewonden in
het ziekenhuis te Vannes overleden.
11 i>bh>flVdnHMinncfnndc
Lucniveraeaigijigsroiiüi
Postqiro denHaaq
ii II 1 «1
