mmnmL
CLICHÉFABRIEK
DE SPAANSCHE
Dagboek-
krabbels
P A R IJ S
De guerilla in China
LUCHTVAART
BURGEROORLOG
BUITENLAND
ZATERDAG 20 AUGUSTUS 1938
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD - PAG. 5
TEL 2257 PQ PEN BURG 26
JODEN MOETEN JOODSCHEN
VOORNAAM HEBBEN.
uit
I
In een onbewaakt oogenblik beloofde ik
de Redactie van de Leidsche Courant „mis
schien", „als ik er tijd voor vond" eens iets
uit Parijs te laten hooren. Stof voor een
goed opgezet, samenhangend artikel heb ik
echter niet. Daarom moet het bij „krab
bels" blijven, nieuwtjes en weetjes, die ik
toevallig heb opgedaan, maar die misschien
voor den Hollandschen lezer niet alle in
teresse missen.
Mogelijk wilt U allereerst 'ns graag hoo
ren, waar ik eigenlijk zit. Het is een der
voorsteden, Levallois-Perret, een gebied,
dat men terecht tot den „banlieue-rouge"
kan rekenen. Niet zoo rood als Clichy, waar
aan het grenst. Maar juist de buurt, waar
ik een gastvrij onderdak vond, vormt, zoo
als de goede pastoor me zei, den slechtsten
hoek van de parochie. Ik vervang hier voor
enkele maanden den Rector (of aumónier")
van zustertjes, die op vacantie is. Het zijn
„Petites soeurs de l'Assumption", Zuster
tjes van de Assumptie, die, zooals de Ju-
liaantjes in Nederland, naar de arbeiders-
huizen trekken om de zieken te verplegen,
en het huishouden te doen. Heldinnen, die
in dezen rooden zelfkant van de stad enorm
veel goed doen en al menig huisgezin tot
z'n plichten hebben teruggebracht.
Levallois-Perret is 'n stad van ongeveer
70.000 inwoners. Men stelle het zich niet
voor als een stad, ergens midden in het
land: het is aan den Oostkant nagenoeg aan
Parijs aangebouwd, terwijl het aan den
West-kant door de Seine omsloten wordt.
In het Zuiden ligt het meer aristocratische
Neuilly, in het Noorden het vuurroode
Clichy. Levallois-Perret is rose, zegt de
pastoor. De „municipalité", het gemeente
bestuur is tamelijk goed, de burgemeester,
die misschien niet eens gedoopt is, is toch
de Iferk niet onwelwillend gezind. Van de
de 70.000 inwoners komt tien procent, 'n
zevenduizend dus, geregeld naar de Kerk.
Wel zijn de meesten Katholiek gedoopt,
twee en negentig procent laat^ zich nog
Katholiek begraven: overigens is men tame
lijk onverschillig tegenover den godsdienst.
Toch 'heeft men de laatste jaren veel ge
wonnen, vooral door de jeugd-beweging,
jocisten en nouts. Men heeft er in Neder
land geen vermoeden van, wat er hier ge
daan moet worden, om de jeugd bij elkaar
to krijgen, 'n Feit is, dat er werkelijke re
sultaten zijn en dat de kern, die uit over
tuiging Katholiek is, ieder jaar grooter
wordt. Dertig jaar geleden bezat de pa
rochie van Lev allo is zegge één seminarist.
Op het oogenblik zijn er dertig. Dat zegt
wel iets.
De pastoor zei me, dat de laatste jaren
vooral de middenstand tot de Kerk terug
keert. De arbeiders nog niet, hoewel er
toch ook heel wat voorbeelden van goed-
Katholieke aroeiders zijn. Maar men hoopt,
dat ook zij zullen volgen. Vooral de aarts
bisschop van Parijs, Kardinaal Verdier,
heeft hier onnoemelijk veel goed gedaan.
Men noemt hem in Parijs „le Cardinal des
cent Eglises". Hij heeft 'n honderdtal kerk-
jes in de roode banlieu gebouwd en .de
priesters naar de arbeiders doen gaan.
Zeer teek en end is het feit, dat het anti-
elericalisme heel sterk is afgenomen. Op
de eerste plaats heeft de scheiding van
Kerk en Staat den anti-clericalen drijvers
zelf de wapenen uit de handen geslagen.
Laarbij is de wereldoorlog gekomen.
De priesters zijn toen ook opgeroepen. Als
goede vaderlanders hebben ze hun plicht
gedaan. Het volk heeft daarbij overvloe
dig de gelegenheid gehad, de priesters, hun
offervaardigheid, hun goedheid te leeren
kennen. De priester heeft in zekeren zin
een recht verworven op de dankbaarheid
van het vaderland.
Enkele weker, terug kwam er in Nantes
een groot congres bijeen van de, zeer sterk
communistisch getinte, onderwijzers-orga
nisatie. Daar zijn verschillende redevoerin
gen gehouden, die het oude anti-clericalis-
me wilden doen herleven. Over het alge
meen heeft dat in de Fransehe pers een
zeer slecht onthaal gevonden. Onomwon
den werd getuigd, dat dit uit den tijd was
en dat het niet voor de intelligentie der
onderwijzers getuigde, als zij niet in staat
waren, de teekenen van den tijd te ver
staan.
Levallois-Perret is een leelijke stad, de
huizen zijn meest oud en goor, eenig mo
nument van beteekenis is er niet. Het
draagt onmiskenbaar het trieste stempel
van het grauwe, onmenschelijke materia
lisme van de negentiende eeuw. En ik krijg
soms den indruk, dat men, om de menschen
te veranderen, zou moeten beginnen, deze
onmenschelijke stad zelve af te breken.
Zaterdag, 13 Augustus.
Vandaag is Parijs haast uitgestorven. Men
zegt, dat er op het oogenblik anderhalf
millioen menschen op vacantie zijn en ik
geloof het graag. Vanmorgen was ik bij de
Beurs: de anaers zoo drukke Boulevard
Réaumur kon men oversteken, zonder op
de auto's te letten: er waren er bijna
geen. Op de bibliotheek blijft het echter
druk, maar hier komen thans vooral bui
tenlanders, die hun vacantie in Parijs pro
ductief willen maken. Het is iets gewel
digs, deze „Bibliothèque Nationale": 123.000
handschriften, 4 1/2 millioen gedrukte stuk
ken; dan nog een verzameling kopergra
vuren van meer dan 3 millioen stuks. Ook
bezit de bibliotheek een verzameling pen
ningen en oudheden^ die meer dan 250.000
nummers telt. Voor mij is ze gunstig ge
legen. Op tien minuten afstand van mijn
kloostertje heb ik de Metro, de onder-
grondsche trein, die me bij de Beurs, drie
minuten van de Bibliotheek laat afstappen.
Die Metro is een der onmisbare organen
van het Parijsche leven. Ze maakt het mo
gelijk, om zich in een half uur van het
eenig naar het andere eind van deze ge
weldige stad te verplaatsen.
Vanmiddag heb ik in het eenvoudige ka
pelletje van de Zusters het Heilig Doopsel
toegediend aan een vrouwtje van 28 jaar
en haar zoon, een jongen van 12. Het wa
ren de vruchten van het Apostolaat der
Zustertjes. Het gebeurt heel dikwijls, dat
ze ergens komen verplegen en dan merken,
dat men eigenlijk niets aan het Geloof doet.
Door goedheid worden de menschen dan
vaak gewonnen en wordt de toestand in
orde gebracht. Van Juni af waren moeder
en zoon iederen dag bij de Zusters komen
leeren, elk een uur lang, maar de jongen
bleef er gewoonlijk ook nog bij, als de
moeder onderricht werd, zoodat 'hij twee
uur per dag had vastgezeten. Maar het was
van harte gegaan en beiden straalden van
geluk. Familieleden waren uitgenoodigd
om als peter en meter op te treden: daar
na heeft men zeker wel een doopmaal ge
houden, want allen waren in paaschbest.
Dat doopmaal hoort er in Frankrijk bij. En
kele weken geleden zag ik boven een klein
restaurant het raadselachtige opschrift:
„Baptêmes a 15 frcs p. personne". Later
begreep ik dat 't op den doopmaaltijd sloeg.
Zondag, 14 Augustus.
Gisteravond al was het betrekkelijk druk
in de biechtstoel van het Zusterkapelletje.
De menschen, die door de Zusters tot de
Kerk zijn teruggebracht, mogen n.l. hun
plichten doen in de Zusterskapel. Ook van
morgen was er voor de beide H. Missen
nog heel wat biechtvolk. Dit in verband
met 15 Augustus, een der groote feestdagen
in Frankrijk. Toch is het eigenlijk maar
stil, zeggen de Zusters, en dat komt, om
dat er zooveel menschen op vacantie zijn.
Op vacantie-gaan zit er bij de Franschen
inderdaad veel dieper in dan bij ons. Daar
bij kunnen thans ook de arbeiders vacantie
gaan houden, sinds ze betaalde vacanties
gekregen hébben. De regeering heeft hier
zeker veel goed gedaan. Behalve dat de va
canties betaald worden, kunnen de men
schen aan den trein een „billet populaire"
krijgen, een volkskaartje met belangrijke
reductie. De vorige week zijn 150.000 me
taal-bewerkers met hun gezinnen op va
cantie gegaan. Men beschouwe dit overi
gens niet als een maatstaf voor de sociale
toestanden in Frankrijk. In Nederland be
zitten we sinds jaren sociale wetten, die
hier nog tot het gebied van den droom be-
hooren.
Zelf ben ik vandaag ook uit Parijs ge
vlucht. Met een Nederlandsche Pater Car-
meliet, die ik hier ontmoet heb, heb ik een
autobus naar Chartres genomen. Het is een
'héele trip, twee uur en 'n kwartier heen,
twee uur en 'n kwartier terug. Maar we
hebben er geen spijt van gehad. De tocht
over het lichtelijk golvende land, met
boomgaarden en bosschen en oude dorpjes
cf stadjes is op zich al 'n genot. En de
kathedraal van Ohartres is iets eenigs op
ce geheele wereld. Wie ooit in Parijs komt,
moet zeker Chartres gaan zien. Het grijze,
heilige Chartres. In Nederland zijn we al
te vaak gewoon de Gothiek te beoordeelen
naar den kathedraal van Den Bosch. Laat
ons nooit vergeten, dat we de meest authen
tieke gothiek, de gothiek van de Kruis
tochten, hier in Frankrijk vinden. Daar
voor moeten we naar Parijs, naar de
Notre-Dame, naar Reims, naar Bourges,
bijzonder'ook naar Chartres. Het schip van
Chartres, dat stoere, breede en toch zoo
rijzige middenschip, zal men nooit meer
vergeten. Men vraagt zich onwikkekeurig
af, wat het cultuur-Bolsjewisme zich in
beeldt, daar ooit te kunnen tegenoverstel
len. En dan de ramen, de gloeiende, blik
semende, levende ramen van Chartres. Een
goede raad. Als U naar Ohartres gaat, neem
niet teveel notities van reisgidsen en ver
handelingen. Kijken is de hoofdzaak.
Maandag, 15 Augustus.
Weer was het vanmorgen druk aan de
biechtstoel. De Zusters hebben op gewone
Zondag een Mis-met-zang, vanmorgen was
het een gezongen Mis. Zelf zongen ze het
proprium (de ten-hemel-opneming, As-
sumptio, is haar feest!), een koortje van
mannen zong het ordinarium, Kyrie, Gloria,
Credo, Sanctus en Agnus Dei. Het kapelle
tje was tamelijk vol (er kunnen 200 men
schen in). Na de Mis een van die sentimen-
teele, Franscne liederen, die we met onze
Hollandsehe smaak moeilijk waardeeren,
maar die de goede menschen hier zeker
prachtig vinden. Daarna ben ik naar de
kathedraal gegaan, om de pontificale Hoog
mis bij te wonen. Bij het binnentreden
stond ik al aanstonds voor een verrassing:
de kathedraal was vol, en dan komt hij bij
zonder tot z'n recht. Juist trok de pontifi-
ceerende Bisschop (vermoedelijk een der
Wij-bisschoppen van Parijs) in processie
naar het altaar, dat men voor deze ge
legenheid in het kruispunt van midden-
en dwarsschip had opgeslagen. De bisschop
pontificeerde met het gezicht naar 'het
volk: het verhoogde de indruk van de een
heid tusschen priesters en volk. Zelden heb
ik het zoo sterk gevoeld als daar, in de
Notre-Dame, onder het haast roekeloos
cmhoog-schietendé gewelf, tegenover het
flikkerende rondvenster van het Noorder-
transrept: hoe de Heilige Mis een gemeen-
schaps-daad is, de daad van priester en
volk te zamen, die hun leed en hun vreug
de te zamen voegen bij het Onbevlekte
Lam, om het als een eeuwige Offerande
den Vader aan te bieden.
De menschen hebben mij zeer gesticht:
ze hebben met groote eerbied en aandacht
<ie Mis gevolgd. Toen ik de kerk verliet,
stond ik plotseling voor twee Hollandsehe
kennissen uit den Haag. Men moet wel
vooral naar de Notre-Dame gaan, om der
gelijke ontmoetingen te hebben.
Dr. HENRI VAN ROOIJEN,
Kruisheer.
CHINEEZEN EN JAPANNEEZEN
MELDEN SUCCESSEN.
Felle gevechten.
De Chineesche guerillatroepen zyn thans
zeer bedrijvig in de nabijheid van Kioe-
Kiang. Gisteren heeft een mobiele eenheid
een Japansche detachement te Ljenhwa-
toeng aangevallen. Drie Japansche officie
ren sneuvelden; meer dan honderd man
schappen werden gedood of gewond.
In Hoehan en Hoepeh zijn gisteren zes
Japansche vliegtuigen neergeschoten, ter
wijl aan Chineesche zijde slechts één toe
stel verloren ging.
De Chineesche troepen in Sjansi, Soei-
jcean en Hopei kunnen op aanzienlijke
successen bogen. Er wordt hevig gevoch
ten bij Te'htsjau in Noord-Sjangtoeng, welke
stad de Chineezen willen veroveren. Gis
teren is Joetjen heroverd, zoodat Oost-
Hopei vrijwel geheel onder Chineesche con
trole is. Ook wordt gevochten langs den
spoorweg PeipingLiauning, waardoor de
treinenloop aanmerkelijke vertraging on
dergaat, terwijl bevestigd wordt, dat het
verkeer op de lijn TientsinPoekau stil
staat. De Chineesche guerillatroepen heb
ben een hoofdkwartier gevestigd te Tsjeng-
tsjangjing, ten Zuiden van Sjanhaikwan in
Cost-Hopei; in Seijoean is de stad Woe-
lanhwa heroverd.
Hevig wordt gestreden in Zuid-Sjansi,
waar de Japansche troepen een wanhopige
poging doen om naar de Gele Rivier op te
rukken. Het middelpunt van den strijd is
Joengtsji, het Zuidelijke eindpunt van den
spoorweg TatoengPoetsjau. Hier worden
straatgevechten geleverd.
Minstens 1100 Japanners zijn in de laat
ste dagen gedood of gewond. Gistermorgen
hebben de Japanners den aanval op de stad
hervat onder dekking van de luchtmacht.
De infanterie rukte binnen, waarna de
straatgevechten begonnen. De stad Litsjin
aan de grens tusschen Sjansi en Sjensi, die
eenige dagen geleden door de Japansche
troepen werd bezit, is ook heroverd.
In Sjansi heeft een Chineesche afdeeling
Paitatsjoen genomen; zij rukt thans op naar
Taijoean. In deze stad zouden vele Japan
ners aan een besmettelijke ziekte bezwe
ken zijn.
In een persconferentie heeft de Chinee-
sohe militaire woordvoerder medegedeeld,
dat de bedrijvigheid der Chineesche gueril
latroepen in Sjantoeng met den dag grooter
wordt. Zelfs zijn aanvallen gedaan op de
sterkten langs de spoorlijnen. Ten aanzien
van den toestand aan het Jangtse-front
zeide de woordvoerder, dat de Japanners
door hun nieuwe manoeuvre htm frontlijn
alleen maar langer hebben gemaakt. Zij
hebben vergeefs getracht den druk der
Chineezen op Hwangmei te verminderen.
Uit Soesang zijn Japansche versterkingen
raar Hwangmei gezonden, die een misluk
ten aanval op een Chineeschen linkervleu
gel hebben gedaan. Aan den Noordelijken
oever zijn de Japanners ongeveer drie di
visies sterk, aan den Zuidelijken oever twee
tot drie divisies.
Volgens een door de Chineesche ambas
sade te Londen uit Hankau ontvangen tele
gram heeft de rechtervleugel der Chineezen
in Noord-Kiangsi een aanval op Singtse af
geslagen en de Japanners tot Koetang doen
terugdeinzen. Tweehonderd burgers zijn
gedaad en vijfhonderd gewond tijdens een
Japansch luchtbombardement op Tsjang-
tsja, op 17 Augustus j.l.
Na de verovering van Poetsjau door de
Japanners worden de Chineesche troepen in
Sjansi zwaar versterkt. De Chineesche stel
lingen van Tatsjingkwan ten Westen van
Poetsjau liggen thans onder het Japansche
artillerievuur. Te Poetsjau zijn de Japan
ners in een gunstige positie voor een inval
in Sjensi aan de Westzijde of in Honan aan
de Zuidzijde. Bijgevolg concentreeren de
Chineezen troepen aan deze beide kanten.
De recente successen der Chineesche
guerrillatroepen in Sjantoeng hebben de
Japanneezen er toe gebracht een zuiverings
campagne op groote schaal te ondernemen,
waarmede vandaag een aanvang is gemaakt.
VERKEERSVLIEGTUIG MAAKT
NOODLANDING.
Een verkeersvliegtuig van de lijn Mos
kouStockholm heeft een noodlanding ge
maakt nabij Stockholm. Van de acht pas
sagiers werden slechts twee licht gewond.
DE KRIJGSVERRICHTINGEN AAN HET
FRONT VAN DEN EBRO
Den geheelen dag zijn gisteren de felle
gevechten in den sector der Sierra de Pan-
dols doortgezet, ten Zuidoosten van Gan-
desa. Dit front vormt het doel van alle
krachtsinspanning der rechtschen, die hier
hun beste troepen hebben samengetrokken.
Twee punten vooral hebben het tooneel ge
vormd van bloedige botsingen: de heuvel
666 en de heuvel 602, waar de regeerings-
troepen alle aanvallen afsloegen. Daarente
gen zijn de rechtschen er in geslaagd de re-
geeringslinies te foroceeren ten Westen van
het bergmassief van Santa Madalena en
hebben zij hun voorste linies kunnen op
schuiven tot nabfj den Rio Canaletas.
Tijdens een gistermorgen op het dorp
Vallcarca aan de Catalaansche kust gericht
bombardement is het Britsche s.s. „Stand-
rook" bijna geheel gezonken, Er vielen
geen slachtoffers.
HET ANTWOORD VAN FRANCO
Inzake de vrijwilligers
Diplomatieke Engelsche kringen geven te
kennen, dat een telegrafische samenvatting
van het antwoord van Franco betreffende
de terugtrekking der buitenlandsche vrij
willigers gisteravond op het departement
van buitenlandsche zaken is ontvangen.
Deze samenvatting echter schijnt nog niet
volledig genoeg te zijn om een oordeel over
het document mogelijk te maken. Men
wacht op den volledigen tekst, die van
avond of morgenochtend, moet binnenko
men. Het schijnt wel, dat het antwoord een
groot aantal opmerkingen behelst. Het is
echter nog niet mogelijk de strekking daar
van te bepalen.
BELGIË
AANPASSING VAN DE BELGA AAN
HET POND STERLING.
Met een toespeling op Engelsche be
richten, volgens welke onderhandelingen
zouden zijn aangeknoopt door Belgische
autoriteiten met Engelsche experts over de
koppeling van de Belga aan het pond
sterling, verklaart het socialistische dag
blad „Le Peuple" na een onderzoek in
welingelichte kringen, dat er geenszins
sprake is van een eventueele devaluatie
van de Belga.
Men ontkent echter niet, dat bespre
kingen worden gevoerd over de koppe
ling van de Belgische munteenheid aan
de Engelsche.
DU1TSCHLAND
BESPREKING DER EMIGRATIE
MOGELIJKHEDEN NAAR Z.-AMERIKA.
Ter gelegenheid van het congres van
Neurenberg zullen alle Duitsche diploma
tieke vertegenwoordigers in de verschil
lende landen van Zuid-Amerika in
Duitschland aanwezig zijn.
Men meent te weten, dat zij een gemeen
schappelijke bijeenkomst zullen houden,
waar de kwesties van emigratie van Duit-
schers naar Zuid-Amerika en de proble
men, voortvloeiende uit het economische
offensief der Vereenigde Staten in Zuid-
Amerika zullen worden bestudeerd.
In een maatregel van bestuur, uitge
vaardigd door de ministeries van binnen-
landsche zaken, en justitie, wordt bepaald,
dat volle Joden en Jodinnen van Duitsche
nationaliteit, die nog geen Joodschen
voornaam hebben, een dergelijken voor
naam naast den anderen voornaam moe
ten voeren.
„KATHOLISCHE MISSIONEN" DOOR DE
GESTAPO VERBODEN
Naar het Radio-Agentschap mededeelt, is
het in Bonn verschijnende bekende maand
blad „Katholische Missionen" op last van
de Gestapo verboden.
ZWITSERLAND
DE VLUCHT DER DUITSCHE JODEN.
In zijn zitting van gisteren heeft de
Zwitsersche bondsraad goedkeuring ge
hecht aan een verbod voor uitgewekenen
uit Duitschland om Zwitserland binnen te
komen. Dit besluit was genomen door het
bondsdepartement van Justitie en politie.
De stroom van Joodsche emigranten
naar Bazel heeft verontrustende afmetin
gen aangenomen. De autoriteiten der stad
hebben besloten, dat strenge maatregelen
zullen worden genomen, waarbij rekening
zal worden gehouden met den moeilijken
toestand der emigranten. Op onbetwist
bare wijze is vastgesteld, dat groepen
Joodsche emigranten op Duitsch gebied
georganiseerd zijn om de grens over te
steken. Geconstateerd is, dat talrijke emi
granten, die per spoor naar het station
Bazel zijn gekomen, op instructies van
Duitsche ambtenaren zich onttrokken
hebben aan de controle der Zwitsersche
douane. Zij verlieten het stationsterrein,
dat op stedelijk gebied ligt, langs een ver
boden uitgang. Gisteravond zijn alle be
schikbare politieploegen opgeroepen ora
ieder passeeren der grens te beletten, zoo
lang de uitgewekene niet kan bewijzen,
dat hij om politieke redenen het land bin
nenkomt. Deze sluiting der grenzen zal
duren, tot men er in geslaagd is den mas-
salen intocht van Joodsche emigranten te
stuiten.
Aan den anderen kant wordt het verbod
tot overschrijden der grenzen eveneens
zeer streng toegepast door de Fransehe
douane-autoriteiten.
PALESTINA
DE ONRUST IN HET H. LAND
Het is bekend, dat bij de botsing van de
gewapende bende Arabieren met een afdee-
lingmilitairen bij Accro, 41 bandieten zijn
neergelegd. Naar schatting zijn er minstens
60 terroristen gedood.
Voorts worden nog eenige incidenten ge
meld, waarbij Joden het slachtoffer zijn ge
worden.
Bij een school van de Engelsch-Joodsche
vereeniging is een Jood door een Schot ern
stig gewond. Een Duitsche Jood werd bij
Petach Tikwah gevonden. Hij was door mes
steken om het leven gebracht.
Op den hoofdverkeersweg ten Oosten
van Haifa is een Joodsche autobus in een
hinderlaag gevallen. Een Joodsche agent
werd gedood, zes passagiers gewond.
HEBRON DOOR MILITAIREN BEZET
Gisteravond is een sterke politie- en troe
penmacht te Hebron aangekomen, als ge
volg van de bedreiging van terroristen de
stad binnen te dringen en te bezetten. On
middellijk werden sterke patrouilles de
straat opgezonden. Een aanval van de ter
roristen zou vergemakkelijkt worden door
het heuvelachtige terrein.
ROODE KRUIS-HELPSTERS DEFILEEREN VOOR H. K. H. PRINSES JULIANA,
VOORZITSTER VAN HET NEDERLANDS CHE ROODE KRUIS, TIJDENS EEN
LIMBURGSCHE ROODE KRUISDAG TE VAALS.
Engelsch schip tot zinken gebracht
Zwitserland neemt maatregelen.
