DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Een krachtig protest van Graaf Von
Galen, Bisschop van Munster
WOENSDAG 3 AUGUSTUS 1938
29ste Jaargang No. 9098
3)c Ceki&^Soti/fca/nt
Telefoon: Redactie 15.
Telefoon: Administratie 935.
Adv. en Abonn.-tarieven rie pag.
Giro 103003. Postbus 11.
Sporlverdwazing
Wij moeten er ons over verheugen, dat
er belangstelling is voor de sport.
De sport kan zijn zulk een bij uitstek
gezonde ontspanning.
In de sport kunnen liggen opgesloten
zulke waardevolle eigenschappen voor de
karakter- en wilsvorming. Dat is- niet
sportief, zegt men, b.v., van een bestrij
ding, die -niet recht-door-zee is en waar
bij den tegenstander niet een volkomen
eerlijke kans voor 100 pet. wordt gegeven.
Maar, hëlaas, wat is er 'n sport-over-
drijving, 'n sport-verdwazing!
Als ons nageslacht op een hooger cultu
reel peil zal staan, dan wij onder dit op
zicht, dan zal het.... zich voor ons scha
men, als het ziet de foto's van sporthelden
in de pers van onzen tijd!
Ter illustratie van de huidige sportver-
dwazing vestigt de „Utrechtsche Courant"
de aandacht op het volgende:
In de Berner Alpen ligt een bijna
4000 M. hooge berg, de Eiger, stijl op
rijzend uit zijne omgeving. De electri-
sche Jungfrau-spoorweg omcirkelt
hem aan den voet, deels door tunnels.
Aan den noordkant is de kalksteenen
rots, goeddeels met sneeuw en ijs be-
dekt, zóó steil, dat er nauwelij'.cs een
gems tegen óp kan. En nu schijnt het
voor sommige menschen aanlokkelijk
te zijn te probeeren door tóch tegen
op te klauteren. Wil men perse op
den top komen, dan is die van andere
zijden te bereiken. Maar neen; men
wil juist langs den onbegaanbaren
weg naar boven. Alleen in de laatste
drie jaren zijn. twaalf ervaren berg
beklimmers bij zulke pogingen ver
ongelukt. Hun lijken liggen aan flar
den hier en daar in een of anderen
afgrond. Nü hebben vier waaghalzen
het opnieuw gewaagd, en wonder bo
ven wonder is het hun gelukt, den top
te bereiken en heelhuids weer bene
den te komen.... Wat nu?
Hun portretten staan in de pers,
naast de foto van den bergreus. Deze
werd gezegd „onneembaar" te zijn,
en de roekeloozen, die met hun leven
speelden, heeten den Eiger nu „over
wonnen" te hebben. Is daar eenig
nut voor hen of voor hun medemen-
schen aan verbonden?
Dergelijke praestaties zijn geen
sport meer: ze zijn daden van ver
dwazing, van reclame-zucht, van de
ijdelheid „dat kan ik; wie doet 't me
na?"
Inderdaad: dergelijke praestaties zijn
geen sport. Zij wijzen veel eerder op ge
mis aan verantwoordelijkheidsbesef ten
opzichte van de hooge waarde van het le
ven, voor welks gebruik de mensch zijn
-Schepper verantwoordelijkheid verschul
digd is....
Gezonde sport heeft onze hartelijke
sympathie.
De sportverdwazing van dezen tijd ver
afschuwen wij!
PATER C. A. TONUS C.J.C.M.
Zondag heeft onze stadgenoot pater C.
A. Tonus C.J.C.M. uit handen van Mgr. E.
de Boeck, Apost. Vicaris van Lisola in Bel
gisch Congo in de kapel van O. L. Vrouw
van Gratie te ScheutBrussel de heilige
priesterwijding ontvangen.
Pater Tonus zal zijn eerste plechtige H.
Mis opdragen a.s. Zondag om half elf in
de parochiekerk van St. Petrus, alhier.
De klokken zwijgen
in Oldenburg
Het land Oldenburg, waar de
katholieken in November 1936 van
zich deden spreken door den moed,
waarmede zij het kruis in de ka
tholieke scholen verdedigden, is in
diepe droefheid gedompeld. Op be
vel van den Bisschop, Mgr. Cle
mens August, Graaf von Galen,
zijn tot teek en van treurnis de
klokken in Oldenburg verstomd.
Op den laatsten Zondag van Juli
heeft de bisschop in een schrijven
aan de geloovigen, dat van alle
kansels is voorgelezen, de reden
van dezen maatregel uiteengezet.
„Er heerscht droefenis in het Oldenburg-
sche gedeelte van ons bisdom. Sinds 3 Juli
is het gebeier van de klokken der katho
lieke kerken verstomd als een teeken van
rouw, en iederen dag stijgen gebeden om
hoog, opdat de Almachtige God het leed
van hen zal afnemen. In vurig gebed smee-
ken vooral de ouders, vaders en moeders,
die bezorgd zijn om het zieleheid van hun
kinderen, aan wie men de katholieke school
ontnomen heeft".
De bisschop wijst er dan verder op in zijn
schrijven, dat de invoering van de „ge
meenschapsschool" in Oldenburg geheel on
wettig was. Nog op 11 Juni 1936 vaardigde
de nationaal-socialistische regeering in
Oldenburg een nieuwe schoolwet uit, waar
in het confessioneele karakter van de volks
scholen opnieuw wettelijk werd vastge
legd. De schoolwet bepaalde uitdrukke
lijk: „De scholen moeten op confessionee-
len grondslag ingericht worden". Toch
heeft dezelfde minister Pauly, die deze
schoolwet van Oldenburg onderteekende,
met Paschen 1938 tal van belijdenisscholen
eenvoudig opgeheven. Deze maatregel
beeft zoowel bij katholieken als bij pro
testanten groote verontwaardiging verwekt.
In verschillende gemeenten kwam het tot
protestdemonstraties van de ouders, die
met geweld van wapenen onderdrukt wer
den. Zoo werden b.v. in de gemeente Gol-
denstedt bij een protestmanifestatie een
aantal aanzienlijke personen van de streek
gearresteerd, en niet voor de rechtbank
gebracht, maar in een concentratiekamp
opgesloten, waar er nu nog 12 van hen
worden vastgehouden. De nationaal-socia
listische minister Pauly richtte een schrij
ven aan de ouders, waarin hij dreigde de
ouders, die hun kinderen niet naar de ge
meenschapsschool zouden sturen, zonder
gerechtelijk onderzoek of uitspraak door
de geheime staatspolitie in Schutzhaft te
laten nemen.
De Bisschop vervolgt zijn schrijven aldus:
Na dit dreigement van den minister
Pauly verwonderde het mij niet, dat hij
zijn schoolpolitiek bleef volgen en de
Gestapo te hulp riep. Ik vermeldde reeds,
dat 12 hoogstaande mannen uit de omge
ving van Goldenstedt gearresteerd waren
en sinds het begin van Mei zonder gerech
telijke uitspraak in Schutzhaft worden ge
houden.
Zonder gerechtelijk onderzoek of uit
spraak, zonder een strafbare handeling aan
te wijzen en zonder de mogelijkheid zich
te verdedigen, werden eveneens in het be
gin van Mei de beide hulpgeestelijken van
de gemeente Goldenstedt door de Gestapo
uit het land Oldenburg uitgewezen, zoodat
de ziekelijke pastoor in een gemeente van
2000 zielen als de eenige zielzorger over
bleef.
Zonder gerechtelijke uitspraak en zon
der de gelegenheid te hebben, zich tegen
de beschuldigingen te verweren, werden
door de Gustapo op 28 Juni de 68-jarige
pastoor en de 63-jarige Vicaris van Lönin-
gen uit hun gemeente en uit het land Ol
denburg uitgewezen. Men dreigde hen te
zullen arresteeren, als zij Oldenburg niet
denzelfden c(ag verlieten. Zonder gerechte
lijke uitspraak en zonder de gelegenheid te
hebben zich tegen de aanklacht te verzet
ten, werd de Vicaris van Viskeb uit het
land Oldenburg uitgewezen en op 6 Juli
door twee politiebeambten over de grenzen
van onze provincie gezet. Noch aan mij, den
Bisschop, noch aan mijn plaatsvervanger
voor het land Oldenburg, den bisschoppe-
lijken Vicaris in Vechta, werden mededee-
lingen vei-strekt over de beschuldigingen
en de straffen.
De Oldenburgsche Minister Pauly is nog
verder gegaan. De geheime Staatspolitie
heeft een uitwijzingsbevel uitgevaardigd
tegen den Vicaris in Vechta zelf, wat hem
op 27 Juni mondeling werd medegedeeld.
Ook tegen den Vicaris is geen overtreding
van bestaande wetten ten laste gelegd, ook
hem heeft men niet voor de rechtbank ge
daagd, ook hem heeft men geen gelegen
heid gegeven zich voor een onpartijdige
instantie te rechtvaardigen en te verdedi
gen. De bisschoppelijke Vicaris in Vechta
is voor de Staatsregeering plaatsvervanger
van den Bisschop van Münster voor de ka
tholieken in het land Oldenburg. Zonder
den Bisschop ergens van in kennis te stet-
len, ontving de Vicaris bevel zijn ambtsdis
trict, het land Oldenburg, zijn vaderland, te
verlaten.
De Vicaris heeft aan dit bevel geen ge
hoor gegeven en heeft geweigerd vrijwil
lig en zonder toestemming van den Bis
schop van Munster zijn post te verlaten.
Hij heeft mij onmiddellijk schriftelijk be
richt gezonden over de gebeurtenissen.
Toen ik hiervan op 28 Juni bericht ont
ving, heb ik mij onmiddellijk telegraphisch
tot den Führer en Rijkskanselier Adolf
Hitler gewend met het verzoek, dit bevel
ongedaan te maken. Ik heb mij eveneens
gewend tot den Rijksminister van Kerke
lijke Aangelegenheden en tot het Bureau
van de Staatspolitie in Berlijn. Eerst op
den avond van 1 Juli ontving ik een ant
woord uit Berlijn, een schrijven van den
chef van de Rijkskanselarij, Rijksminister dr
Lammers, die de ontvangst van mijn tele
gram aan den Führer bevestigde en mede
deelde, dat verdere berichten zouden vol
gen. Intusschen was de Gestapo reeds met
dwang tegenover den Vicaris Verwerk op
getreden.
Op 30 Juni werd hij in den avond door
twee politiebeambten bewaakt, in een auto
gezet en naar Münster gebracht, waar hij
des avonds om ha.x tien op het Domplein in
vrijheid werd gesteld!
Dit is naar mijn weten sinds de tijden van
de zoogenaamde Kulturkampf in de vorige
eeuw voor de eerste maal, dat men in
Duitschland een hoogwaardigheidsbekle
der van de Katholieke Kerk wegens zijn
rechtmatig optreden voor godsdienstige
belangen met dwang van zijn post verwij
dert, zonder zich rekenschap te geven, of
zijn kerkelijke ambtsbezigheden daardoor
gehinderd of onmogelijk gemaakt worden.
De Rijksminister van Kerkelijke Aange
legenheden antwoordde mij op 9 Juli, dat
dc Vicaris reeds uit Oldenburg gezet was,
omdat hij rechtmatige verontwaardiging
onder de bevolking gewekt had. Ik ant
woordde daarop, dat deze verontwaardi
ging veel meer veroorzaakt was door de
onwettige invoering van de gemeenschaps
school in Oldenburg.
Op 18 Juli heb ik nogmaals bij den chef
van de Rijkskanselarij geprotesteerd tegen
de houding van de,Gestapo en voorgesteld,
om den Vicaris de gelegenheid te geven,
zich voor een onpartijdige rechtbank te
gen de beschuldigingen te verdedigen. Dit
voorstel werd jammer genoeg niet aan
vaard. Nadat mijn protesten zijn afgewe
zen, moet ik erop rekenen, dat de Vicaris
Verwerk voorloopig niet naar zijn ambts
district zal kunnen terugkeeren.
Ik voel mij echter verplicht aan alle ge
loovigen van het bisdom Münster mede te
deelen, hetgeen den laatsten tijo in Olden
burg geschied is.
De Bisschop spoort de geloovigen en alle
priesters aan om vooral te bidden voor de
jeugd, opdat het katholieke geloof door hen
aan het nageslacht kan worden gegeven. „In
dit gebed aldus zegt de Bisschop van
Münster willen wij ook heel bijzonder
den in groote moeilijkheden zijnden en in
zijn bisschopsstad bedreigden Bisschop
Sproll van Rottenburg en zijn diocesanen
gedenken".
De Bisschop besluit dit belangrijke docu
ment met te wijzen op de woorden van
Christus, die zoo beteekenisvol zijn voor de
zen tijd: „Zalig zijn zij, die vervolging lij
den om wille der gerechtigheid, want hun
is het Rijk der Hemelen".
PE WERELD IN
VOGELVLUCHT
TOKIO: Na het bombardement van Ko-
reaansch gebied door Sovjet-vliegtuigen
en de hernieuwde Japansche aanval op
Russisch grondgebied, schijnt de Tsjang
Koe Feng-affaire in de afgeloopen 48 uren
de grenzen van een eenvoudig grensinci
dent overschreden te hebben. Het zijn wer
kelijke vijandelijkheden geworden op een
beperkte schaal, waarvan de inzet niet
meer de grensheuvelen van Madsjoekwo
is, doch het prestige der beide regeeringen
en der beide legers.
Van Tokio uit bezien geeft de toestand
den indruk, dat de regeeringen voor het
oogenblik de gebeurtenissen nog in de hand
hebben en nog denken een einde te ma
ken aan het conflict, zoodra zij de ge-
wenschte resultaten zullen hebben verkre
gen. De zaak staat thans zoo, dat zij ge
noopt zouden kunnen zijn het conflict een
zekere uitbreiding te doen nemen, zonder
nochtans toe te fctaan, dat het uitgroeit tot
een algemeenen oorlog.
Voor Japan is de herovering van Tsjang
Koe Feng door geweld een gelegenheid,
Rusland en de wereld te toonen, dat een
oorlog in China het leger in Mandsjoekwo
niet verlamt.
Ten aanzien van Rusland vreest Japan,
dat het 't bewijs wli geven van zijn militai
re kracht door op een beperkt terrein alle
bruiken. Men wil evenwel zelf^ in dat ge
bruiken. eMn wil evenwel zelfs in dat ge
val gelooven, dat een conflict gelocali-
seerd zal blijven, indien, naar men zegt,
Sovjet-Rusland wil voorkomen, dat het
spel der bondgenootschappen het nood
zaakt ook op een Europeesch front te strij
den.
Volgens optimistische opvattingen zou
den derhalve de tegenwoordige toestand
en de vijandelijkheden volgens de in ze
keren zin klassieke methoden der politiek
van het Verre Oosten, het noodzakelijke
voorspel kunnen zijn van een diplomatieke
regeling, welke voor een zekeren tijd de
strijdkrachten, die aan de grenzen van
Mandsjoekwo tegenover elkander staan,
zou vasthouden.
„DE NIEUWE AFGOD"
„De nieuwe Afgod" dit is de titel van
c n brochure van het Katholiek Comité van
Actie „Voor God".
„De nieuwe Afgod". Door Koenraad Ju
lius. In deze brochure wordt op overtuigen
de wijze gedocumenteerd, dat de inhoud
van het nieuw-heidendom in Duitschland
groot is en funest!
Bij het lezen stijgt onze ergernis over
zooveel schandelijke bestrijding van God,
Godsdienst en Kerk.
En met onze ergernis onze verbazing, hoe
er Christenen, hoe er Katholieken kunnen
zijn, die deze ergernis niet met ons deelen.
Hoe is een zoo groote mate van kortzich
tigheid mogelijk?
Wie goed materiaal over de vervolging in
Duitschland wil bezitten, leze dit boekje.
Het is o.a. verkrijgbaar in den tent op de
Leidsche Zaterdagsche markt de tent van
het Katholiek Comité van Actie „Voor
God".
uit
Dit nummer bestaat
drie bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Nieuwe gevechten tusschen Russen en
Japanners aan de Koreaansche grens. (2de
blad).
Fraaie richtlijnen voor Duitsche jeugd
leiders. (2de blad).
Een fel artikel van Farrinace tegen den
Paus over het rassenprobleem. (2de blad).
In Duitschland geen Joodsche
meer. (2de blad).
Binnenland
De missie der R.-K. Staatspartij terug uit
Indië. (1ste blad).
Door de R.-K. Staatspartij is ingesteld een
commissie om een rapport uit te brengen
inzake groot- en kleinwinkelbedrijf. (1ste
blad).
Nadere bijzonderheden over het vlieg
ongeluk bij Rijswijk. (2de blad).
Vergadering der Eerste Kamer. Critiek
op beleid inzake de luchtbescherming. (1ste
blad).
Wijzigingen in de restituties bij uitvoer
van eieren, eierproducten of pluimvee.
(lste blad).
Eenige grepen uit het verslag der Alge-
meene Rekenkamer over 1937. (lste blad).
Vele verdrinkingsgevallen. (3de blad).
NIEUWE VREDESVOORSTELLEN VAN
JAPAN AAN CHINA.
HONGKONG, 3 Aug. (A.N.P.) Naar
hier wordt bevestigd, heeft de Chineesche
regeering onlangs nieuwe voorstellen van
Japan gekregen tot het beëindigen van
de vijandelijkheden. Deze voorwaarden
zijn aanmerkelijk minder hard dan de vo
rige. De grootste geheimhouding wordt in
acht genomen. De voorstellen worden thans
te Hankau bestudeerd.
DRIE „VLIEGENDE FORTEN" NAAR
COLUMBIA.
WASHINGTON, 3 Aug. (A.N.P.) Het
Amerikaansche ministei'ie van oorlog heeft
een vlucht zonder tusschenlanding van
Florida naar Bogota georganiseerd, welke
Zondag a.s. ter gelegenheid van de ambts
aanvaarding van president Santos van
Columbia zal plaats vinden, en waaraan
drie viermotorige bommenwerpers, z.g.
„vliegende forten" zullen deelnemen.
Deze vlucht moet, naar men hier verklaart,
als een Amerikaansch vriendschapsgebaar
worden beschouwd.
Het militair vliegtuig F.K. 51 No. 22, op weg van Ypenburg naar Soesterberg, stortte Dinsdag even na den start neer.
Van de beide inzittenden werd de bestuurder gedood en de waarnemer ernstig gewond
