Het goud van de
„Lutine"
Roof van edelsteenen uit het Rijks
museum van Geologie en
Mineralogie te Leiden
VRIJDAG 29 JULI 1938
29ste Jaargang No. 9094
Telefoon: Redactie IJ. Adv. en Abonn.-tarieven zie paf. 1
Telefoon: Administratie 935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OIVÏSTREKEN Giro 103003. Postbus 11.
I—ÜÜÉfclii—
V Over anli-papisme
Wij citeeren hier uit een artikel in de
socialistische pers:
Het is een merkwaardige ervaring,
dat de Nederlandsche katholieken, die
zoo gaarne prat gaan op de „macht"
van him sterke Staatspartij, niettemin
herhaaldelijk blijk geven van onge
rustheid over hun positie in de Ne
derlandsche volksgemeenschap. Juist
in de laatste maanden moet de lezer
van de katholieke persorganen den in
druk krijgen, dat het al te luide ge
roep over de eigen „macht" moet
dienen om een innerlijk besef van
zwakheid te verbergen. Gerechtvaar
digde critiek op daden van de Staats
partij en op katholieke ministers
wordt dan opgevat als een campagne
tegen „het" katholicisme in het alge
meen en de katholieken bespeuren
zóó spoedig en zóó vaak „anti-papis-
me", dat ze gevaar zouden loopen,
dit, op zichzelf weerzinwekkend, ver
schijnsel zelf op te roepen.
Bij dit citaat willen wij graag een kort
commentaar geven.
Van prat gaan op de „m acht" van
de „sterke Staatspartij" is onder ons, ka
tholieken, geen sprake. Wij zijn dank
baar, dat wij in dezen tijd op politiek
terrein een eenheid kunnen vormen in de
R. K. Staatspartij; dankbaar, en, als ge
wilt: trotsch. Maar in het prat gaan op
macht ligt een uitdrukking van verwa
tenheid en heerschzucht; welke eigen
schappen de onze niet mogen zijn, en, ge
lukkig, over het algemeen ook feitelijk
niet zijn! Vandaar ook, dat wij inder
daad ongerust zijn en ongerust moe
ten zijn over onze positie in de Neder
landsche volksgemeenschap, zoolang wij
niet de overtuiging hebben, dat wij waar
lijk katholiek zijn in onze persoon
lijke gedragingen, in ons persoonlijk
leven
Van een al te luid geroep over de eigen
„macht", dat de socialistische pers óns
verwijt, is, zooals gezegd, onder ons over
het algemeen geen sprake. Waar het wèl
moet worden geconstateerd (niet alleen
„al te luid", maar ook slechts „luid")
keuren ook wij dit af.
En dan het volgende:
„Gerechtvaardigde critiek op daden van
de Staatspartij" enz. wordt opgevat als
anti-papisme.
Ja indien dit zoo zou zijn, zouden
wij, katholieken, zelf mede-schuld zijn
van het „op zichzelf weerzinwekkend ver
schijnsel" van het anti-papisme (waarom
noemt de socialistische pers het anti-pa
pisme een opzichzelf weerzinwekkend
verschijnsel; 't is toch niet alleen opzich
zelf, maar onder alle omstandigheden
weerzinwekkend!!) Maarer is zooveel
critiek op daden van de R. K. Staatspartij
enz., welke kennelijk en allerduidelijkst
niet gerechtvaardigd is. En, als wij dan
denken aan anti-papisme, doen wij niets
anders, dan eenvoudig onze oogen open
zetten voor dewerkelijkheid! Helaas,
is ook de socialistische pers lang niet al
tijd vrij van de hier door ons bedoelde
critiek!
PRINS CYRIL AAN GROOT GEVAAR
ONTSNAPT.
SOFIA, 29 Juli. (A.N.P.) Op zijn spoor -
reis van Sofia naar Boekarest om de be
grafenis van koningin Maria bij te wonen
is prins Cyril, de broer van koning Carol,
aan een groot gevaar ontsnapt. Toen de
trein door een dal reed, rolde een groot
rotsblok de helling af, en kwam op de
spoorlijn terecht. De machinist wist den
trein nog juist op tijd tot stilstaan te bren
gen. Het rotsblok had de telefoon- en tele
graaflijnen vernield, zoodat het bericht van
het oponthoud eerst laat in de hoofdstad
kon worden medegedeeld.
GEEN DAGPASSEN NAAR DUITSCH-
LAND
De opheffing blijft gehandhaafd
Naar aanleiding dat geen dagpassen meer
aan autoreizigers naar Duitschland ver
strekt worden, hebben zoowel de Ned.
Spoorwegen, de A.T.O. onderneming en
verschillende autobusondernemers te Arn
hem, Nijmegen en Valkenburg zich tot de
Duitsche consulaten gewend, met verzoek
om deze bepaling, waar niet alleen de
autobusondernemingen, maar ook de win
keliers en café's in de Duitsche grensplaat
sen groote schade van ondervinden, op te
heffen.
De Duitsche consulaten hebben echter
afwijzend beschikt en tevens medegedeeld,
dat geen dagpassen met het oog van smok
kelen van deviezen meer zullen worden
j\ uitgegeven.
Oe „Karimata" haalt de
eerste staat op
Vannacht heeft de „Karimata" de
eerste staaf goud, afkomstig van het
wrak van de „Lutine" opgehaald. Het
was omstreeks half drie, dat deze
vondst werd gedaan. De heer Van Ca-
pellen was aan boord van de Karimata
toen deze eerste staaf van de vele,
welke men hoopt te vinden, in de zeef
van den baggermolen werd ontdekt.
Vanmorgen bij de aflossing werd het
eerste goud, dat men thans gevonden heeft,
meegebracht naar het eiland om ter hand
te worden gesteld aan den leider van het
bedrijf der Billiton-maatschappij op Ter
schelling, den heer Bol. Hij en de heer
van Capellen kwamen er meer naar ho
tel „Nap", waar de staf zijn hoofdkwartier
heeft. Onmiddellijk werd op het hotel de
vlag geheschen.
De staaf is 20 c.m. lang en 6^ c.m.
breed, weegt 3.5 kg. en is gemerkt
B. B. 57.
Toen op het eiland bekend werd, dat het
eerste goud was gevonden, werd van tal
van schepen in de haven de vlag gehe-
Het Museumbezit, dat grootendeels
eigendom van het rijk is, bestaat uit echte
en onechte edelsteenen en natuurlijk is de
zorg voor de waardevolle steenen grooter
dan voor de andere. Daarom worden de
edelsteenen des nachts steeds in de brand
kast bewaard.
Toen gistermiddag nu te 4 uur de be
ambte, belast met de controle in het mu
seum zijn ronde deed en de vitrine met
edelsteenen wilde opbergen in de brand
kast, kwam hij tot zijn grooten schrik tot
de ontdekking, dat het slot der vitrine ge
forceerd en een aantal steenen uit de
collectie ontvreemd was.
Hij sloeg onmiddellijk alarm, telefo
nisch werden de directeur van het museum,
prof. dr. B. G. Escher en de politie gewaar
schuwd.
Het onmiddellijk ingestelde onderzoek
leverde echter nog niet de minste aanwij
zing op in welke richting het onderzoek
zich zou moeten richten.
Bij een dadelijk plaats gehad heb
bende inventarisatie kwam men tot
de ontdekking, dat vermist werden:
12 diamanten, 9 robijnen, 14 saffieren,
18 smaragden, 7 berysteenen, 10 Aqua
marijnen, 17 topazen, 1 Alexandriet, alle
steenen waren geslepen.
schen en lieten de sirenes zich hooren.
Vroeger dan anders was het druk op het
eiland.' Iedereen, die van de vondst ver
nam, ging naar de haven. Er was echter
niets te zien en behalve deze eene staaf is
er sinds vannacht half drie niets meer ge
vonden.
Men neemt dan ook aan, dat deze
staaf bij vorige bergingspogingen van
de „goudschat" van de Lutine is los
geraakt en verdwaald.
Het feit echter, dat de „Karimata"
ook deze „verdwaalde" staaf naar bo
ven heeft gebracht, heeft het optimisme
dat de goudschat geheel zal worden
gevonden, nog versterkt. Vol ver
wachting gaat men de komende dagen
tegemoet.
Wij vernemen omtrent de gevonden goud
staaf nog de volgende bijzonderheden:
Het edelmetaal werd geheel schoon en
onaangetast door het zeewater naar boven
gebracht. Wat het gewicht betreft hebben
wij getracht eenige vergelijkende gegevens
te verkrijgen. Deze zijn echter vrij
schaarsch. De gouden staaf f. b. b. 56, die
in 1858 is opgehaald, woog 4,5 Nederland
sche ponden en de zwaarste gouden staaf,
welke in den loop der jaren naar boven is
gebracht, was een van 6,25 Nederlandsche
ponden.
Een Nederlandsche pond kan ongeveer
gelijk gesteld worden met 1 kg.
Uit deze gegevens blijkt, dat de
f. b. b. 57 (welke vannacht is opgehaald
en 3,5 kg. woog) tot de lichtere staven be
hoort.
De waarde van het gestolene is moeilijk
te schatten en hangt zooals bij dergelij
ke voorwerpen veelal het geval is voor
een groot deel af van de minder of meer
dere kostbaarheid der voorwerpen. Aange
nomen wordt echter, dat de waarde zal lig
gen tusschen de 2000 en 5000.
Bij nadere beschouwing blijkt, dat de
dief vrijwel systeemloos te werk is gagaan.
Weliswaar heeft hij een bijzondere voor
liefde getoond voor de edelsteenen uit de
mooie collectie, welke vroeger tot het be
zit van Koning Willem I behoorde, doch
daarnaast zijn ook mindere kostbaarheden
ontvreemd.
De edelsteenen, welke deels door aan
koop, deels door schenking in het bezit
van het museum waren gekomen, kwamen
uit nagenoeg alle deelen der wereld. Er
waren er bij uit Siberië en Britsch Inidë,
uit Salzburg en Frankrijk, uit Peru, Bra
zilië enz. De Alexandriet was het eenige
bezit van dien aard van het museum en
eerst onlangs in bezit gekomen. De waarde
ervan is echter niet bijzonder groot.
Het toezicht onvoldoende.
Men vraagt zich ongetwijfeld af, hoe die
ven hier op klaarlichten dag in een mu
seum, waarin steeds personeel aanwezig
is en toch ook vrij veel bezoekers komen,
ongestoord hun slag konden slaan.
Zoo vreemd is dit echter niet, als men
bedenkt, dat het toezicht ten eenenmale
onvoldoende is en ook niet voldoende kan
zijn zonder dat hiermede groote uitgaven
gepaard zouden gaan. Het museum is daar
voor trouwens ook weer te groot gewor
den.
Het oudste gedeelte van het museum
werd in 1893 in gebruik genomen. In De
cember 1930 werd begonnen met den aan
bouw van een nieuwen vleugel, welke in
begin 1933 gereed kwam in welke gebruikt
wordt voor onderwijs en onderzoek.
De oude vleugel is daardoor geheel vrij
gekomen voor museumruimte en werk
plaats. Deze laatste bevindt zich gelijk
vloers, Op de eerste verdieping is een
kleine zaal voor algemeene geologie een
tweede voor vulkanologie en een derde
voor mineralogie, petrografie en nuttige
delfstoffen, waaronder de edelsteenen,
waaruit nu een gedeelte is geroofd.
Het toezicht nu in het museum is ten
eenenmale onvoldoende. Er is geen vaste
zaalwacht, het beschikbare personeel heeft
geregeld zijn werk.
Wel worden de bezoekers zoo mogelijk
steeds begeleid, maar wanneer hun aantal
wat grooter wordt en zij zich over ver
schillende zalen verspreiden is het niet
goed mogelijk steeds voor voldoende be
waking te zorgen, iets wat voor het mu
seumbezit, zoo dit eigendom is dan wel
in bruikleen door rijk of particulieren werd
afgestaan, noodlottige gevolgen kan heb
ben.
Het onderzoek, dat de politie onmiddel
lijk instelde, is uiterst moeilijk, omdat nie
mand iets bijzonders had opgemerkt en ook
het aantal bezoekers gisteren niet grooter
geweest was dan anders. Iedere bezoeker
is verplicht, voordat hij het museum mag
betreden, zijn naam, zijn ambt of functie
en woonplaats in een boek in te schrijven!
Uit den aard der zaak zijn deze gegevens
niet steeds duidelijk geschreven en ook
was dit gisteren niet het geval. Volgens
de inschrijvingen van gisteren waren alle
bezoekers op één na van buiten Leiden, de
meesten uit Den Haag.
In verband met dezen diefstal heeft de
waarnemend commissaris van politie, de
hoofdinspecteur W. G. Weijers, gisteravond
per radio-omroep verzocht, dat alle per
sonen, die gisteren het museum bezochten,
zich zoo spoedig mogelijk tot hem zouden
wenden tot verstrekken van mogelijke in
lichtingen.
Wie zijn de daders?
Omtrent de dader van deze diefstal heeft
de politie nog geen enkele aanwijzing in
handen.
Of hij zich heeft laten insluiten in het
museum, dan wel zich als gewoon bezoe
ker heeft voorgedaan, zonder daarbij het
boek te teekenen, valt op 't oogehblik nog
niet te zeggen.
Aangenomen kan echter worden, dat de
diefstal in den middag gepleegd is. Te 12
uur althans hebben enkele bezoekers ge
constateerd, dat de collectie nog in haar
geheel aanwezig was.
Het museum is des ochtends bezocht door
twaalf bezoekers; des middags door zeven.
Het ontvreemde is, evenals de andere
collecties van de Rijks-musea niet verze
kerd.
Een twintigtal jaren geledetn werd in
het Rijks-Ethnografisch Museum aan de
Hoogewoerd eveneens een diefstal gepleegd
Daarbij werden toen eenige gouden scha
len ontvreemd. Van de daders werd toen
nimmer een spoor gevonden.
DE TERREUR IN PALESTINA
DUURT VOORT.
HAIFA, 29 Juli. (A.N.P.) Gisteren zijn
tengevolge van het ontploffing van een bom
twee Arabieren ernstig gewond. Twee bom
men, welke in Joodsche wijken ontploften,
hebben geen schade aangericht.
Twee bandieten, lid van een bende, wel
ke op Joodsche hulppolitie bij Ramatyoha-
nan, niet ver van Haifa, hadden geschoten,
zijn tijdens een achtervolging door politie
en militairen, geholpen door vliegtuigen,
gedood.
JERUSALEUM, 29 Juli. (A. N. P.) Van
ochtend zijn twee bommen gevonden in
druivenkisten op de Joodsche groente
markt in het Westen van Jerusalem. Zij
werden verwijderd voor zij konden ont
ploffen, doch veroorzaakten een groote
onrust onder de Joodsche kooplieden, die
de Arabieren van de markt verdreven.
AMERIKAANSCH VLIEGTUIG
VERMIST.
SAN FRANCISCO, 29 Juli. (A.N.P.) De
vliegboot van de Pan American Airways
„Hawai Clipper", welke met zes passagiers
en een bemanning van negen personen op
weg was van Guam-eiland in den Stillen
Oceaan naar Manilla, een afstand van 1600
mijl, is verscheidene uren over tijd.
Het laatste bericht van de vliegboot
heeft men ontvangen, toen zij op 565 mijl
van Manilla was.
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Rondom het Tsjechische nationaliteiten-
ontwerp. (2de blad).
Een onbedachtzaam woord in het Brit-
sche parlement (2de blad).
De linkschen blijven successen melden
aan de Ebro. (2de blad).
Pater Jacquinot terecht. (Buitenl. Ber.
3de blad).
Binnenland
Tegen een aantal machinisten van D-trei-
nen is proces-verbaal opgemaakt wegens
smokkelarij. (4de blad).
Lelden
Uit het rijksmuseum voor geologie te Lei
den is voor eenige duizenden aan edelstee
nen gestolen. (1ste blad).
Omgeving
Te Katwijk aan Zee zijn bij het baden
twee personen verdronken. (3de blad).
Te Leimuiden is een boerderij tot den
grond toe afgebrand. (3de blad).
ONGELUK TIJDENS SCHIET
OEFENINGEN.
KORPORAAL ERNSTIG GEWOND
Vanochtend is tijdens de oefeningen van
het garnizoen te Steenwijk op het buiten
goed heerlijkheid „De Eeze", bij Steenwijk,
een ernstig ongeluk gebeurd.
De milicien-koropaal Beintema, afkom
stig uit Blija, kreeg van vlakbij een schot
van een losse patroon in de borst, tenge
volge van het ontijdig afgaan van een ge
weer. De patroonsplinters drongen door
tot in de long.
Na door den garnizoens-arts, dr. Rys-
bosch uit Steenwijk, te zijn behandeld, is
het slachtoffer, dat zeer veel bloed verloren
had, naar het Diaconessen-ziekenhuis te
Meppel overgebracht. Zijn toestand is
levensgevaarlijk.
Vier vrijwilligers boden zich voorbloed
transfusie aan en zijn eveneens naar het
Diaconessen-ziekenhuis overgebracht.
RUSSISCH VAARTUIG BESCHOTEN.
TALLINN, 29 Juli. (A.N.P.) Nabij de ha
ven Narva Joessu heeft een Estlandsche
kustwacht het vuur geopend op een vaar
tuig van de Sovjet-Russische kustwacht,
dat zich binnen de Estlandsche territoriale
wateren bevond. Het vaartuig verdween
zonder het vuur te hebben beantwoord.
DE WERELD IN
VOGELVLUCHT
PRAAG: Het laatste woord is over de
ontwerpen van het Tsjechische nationali
teitenstatuut nog niet gesproken of geschre
ven! Naar aanleiding van de publicaties in
de bladen is reeds een belangrijke deining
ontstaan, ofschoon naar de Praagsche
regeering verzekert daaruit geen inzicht
geput kan worden, daar het slechts onvol
ledige fragmenten zijn. Volgens den Praag-
schen correspondent van het Vaderland
kan, met voorbehoud van enkele wijzigin
gen in het voltooide wetsontwerp, worden
gezegd, dat reeds als zeker bekend is ge
worden, dat in Bohemen een landdag wordt
ingesteld van 120 gekozen leden. De voor
zitter van den landdag heeft tevens de lei
ding in den landelijken bestuursraad, die
uit den landdag wordt samengesteld.
Deze bestuursraad zal 12 leden tellen.
Elk lid krijgt de opdracht zich speciaal met
een bepaald onderwerp, b.v. het onderwijs,
bezig te houden. Mutatis mutandis zou
men hier van een landelijken ministerraad
kunnen spreken. De leden van dit comité
zullen echter in het bijzonder de belangen
te behartigen krijgen van de volksgroep
waartoe zij behooren.
Hoe men deze beide opdrachten wil com
bineeren is nog niet bekend. Mogelijk dat
twee leden van verschillende nationaliteit
een bepaald onderwerp ter behartigng
wordt gegeven.
Voor Slowakije en Moravië-Silezië zijn ook
landdagen ontworpen. In deze landen zul
len zij 60 leden tellen; de bestuursraad zal
echter ook hier uit 12 leden bestaan.
Wanneer Lord Runciman te Praag komt,
vindt hij dus zoowel het standpunt der re
geering als dat der oppositie duidelijk om
schreven.
VITRINE, WELKE 'S NACHTS IN DE BRANDKAST LIGT,
OP KLAARLICHTEN DAG GEPLUNDERD
Verscheidene steenen uit de collectie van Koning Willem I
Gistermiddag ontvingen wij het alarmeerende bericht, dat uit het Rijks
museum voor Geologie en Mineralogie aan de Garenmarkt alhier,
voor een belangrijk bedrag aan edelsteenen was geroofd.
Deze ontdekking was omstree ks 4 uur gedaan, toen een beambte van het
Museum de collectie echte edelsteenen in de brandkast wilde opbergen.
Het bleek hem toen n.l., dat de vitrine geforceerd was en dat verschei
dene edelsteenen uit de collectie ontbraken.
