De atmosfeer in Europa wordt lichter Hoe Chamberlain den internationalen toestand beziet Een tegenaanval der linksche troepen in Spanje BUITENLAND WOENSDAG 27 JULI 1938 DE LEIDSCHE COURANT TWEEDE BLAD - PAG. 6 Engelands rol in de Europeesche kalmeering Debat In het Lagerhuis HET GEVAAR DER DICTATOREN. Sinclair leidt het debat in. In het Britsche Lagerhuis zyn de debat ten over de buitenlandsche politiek gis termiddag geopend met een rede van den leider der liberale oppositie Sinclair. Deze wees op het gevaar der dictaturen. „Wanneer wij willen, dat het ons moge lijk is ons leven in vrede door te brengen, moeten wij het bewustzijn der dictatoren bevrijden van het geloof, dat de demo cratieën lafhartig zijn, en moeten wij de wereld ervan overtuigen, dat, wanneer wij zeggen, dat de vrede het grootste on zer belangen is, wij niet slechts bedoelen het ongestoorde bezit van onze imperiale erfenis en het egoisme van de verdedi ging onzer nationale belangen, maar den vrede, welke zijn grondslag vindt in recht, rechtvaardigheid en internationaal goed vertrouwen. Wij moeten ook komen tot aaneensluiting met hen, die den vrede en de vrijheid liefhebben". Chamberlain antwoordt. Minister-president Chamberlain ant woordde op deze rede. „Laat niemand in dit land of elders, aldus de premier, zich ook maar voor een oogenblik verbeelden, dat, of schoon wij den vrede nastreven, wij bereid zouden zijn, zelfs om wille van den vrede, de Britsche eer en de vi tale belangen op te offeren (toejui chingen). Wij maken snel vorderingen met ons groote bewapeningsprogram, en dagelijks wordt de gewapende kracht van dit land formidabeler". Sprekende over het koninklijk bezoek aan Parijs, sloot Chamberlain zich aan bij den lof, dien Sinclair had uitgesproken over de schitterende ontvangst, die bereid was aan den koning en de koningin van Engeland. Hoewel dit ongetwijfeld voor een deel te danken is aan de persoonlijke charme der koninklijke gasten, was Chamberlain toch van meening, dat men dit in groote mate mocht toe schrijven aan het bewustzijn, dat de beide groote democratische naties nauw vereenigd waren door gemeen schappelijke belangen en idealen.' Deze eenheid tusschen Frankrijk en ons, aldus Chamberlain, is des te gelukki ger, daar algemeen erkend wordt, dat zij niet gericht is tegen eenige andere natie of combinatie van naties, en omdat zij op zich zelf een hechten stut voor den vrede vormt. Die eenheid, aldus voegde spr. hieraan toe, is versterkt en bevestigd door de besprekingen tusschen Lord Ha lifax en de Fransche ministers te Parijs. Er hangt geen geheimzinnigheid rond die besprekingen. Er is geen nieuwe verbin tenis en geen nieuwe verplichting aan gegaan; van geen van beide kanten. Er is een algemeene bespreking gevoerd over alle zaken van gemeenschappelijk belang, en men is gekomen tot een algemeene en volledige overeenstemming. Hierover kan het Huis zeer tevreden zijn (toejuichin gen op de ministerbanken). Italië en Spanje. Vervolgens over Spanje sprekende, be treurde Chamberlain, dat het conflict, dat dagelijks Spaansche levens vernietigt en hulpbronnen verkwist, welke zoo hoogst noodig zijn aan het einde van den oorlog, voortduurt. Het is niet noodig eenig beroep te doen op de regeering om gebruik te maken van iedere gelegenheid tot bemiddelen ten gunste van een wapenstilstand of van iets anders, dat een einde zou maken aan de militaire operaties, die ons dagelijks treffen. Wanneer wij in dit bijzondere oogenblik niet tusschenbeide komen, ge schiedt dit alleen, omdat wij er van over tuigd zijn, dat het oogenblik nog niet is gekomen, waarop wij met succes tusschen beide kunnen komen. Chamberlain herinnerde eraan, dat ge neraal Franco nog geen antwoord gezon den heeft ten aanzien van het niet-inmen- gingsplan, ofschoon de autoriteiten van Burgos geantwoord hebben, dat zij de formule van de Britsche regeering aan vaarden ten opzichte van een onderzoek naar zekere gevallen, waarin beweerd werd, dat opzettelijk aanvallen waren on dernomen op Britsche schepen, en er mede accoord waren gegaan, dat een on derzoek zou worden ingesteld. (Aplaus). Wij overwegen thans, aldus spr. verder, of het raadzaam is Hodgson terug te zen den naar Spanje met instructies, welke o.m. betrekking zullen hebben op een ge detailleerd uitwerken van het Britsche voorstel ten aanzien van dit onderzoek. Wat het Britsch-Italiaansche accoord be treft, verklaarde Chamberlain: Wij heb ben deze overeenkomst nooit beschouwd als slechts een bilaterale regeling tus schen Italië en ons. Toen wij de onderhandelingen aanvin gen, deden wij dat, omdat wij dachten (en wij zijn nog dezelfde meening toege daan), dat een herstel van de Britsch- Italiaansche betrekkingen tot de oude ter men van vriendschap en vertrouwen ons belangrijk nader zou brengen tot ons laatste doel, namelijk een algemeene Europeesch kalmeering. (Applaus). De Britsche regeering was van oordeel, dat de Spaansche toestand een voortdu rende bedreiging vormde voor den vrede in Europa, en om die reden uit die cate gorie moest worden verwijderd, voordat de overeenkomst van kracht kon worden. Het is niet onze schuld en het is niet de schuld der Italiaansche regeering, dat die voorwaarde niet is verwezenlijkt. De Ita liaansche regeering heeft geheel aan haar woord voldaan door de Italiaansche troe pen in Lybië te verminderen, door de anti-Britsche propaganda te staken en door samen te werken in het niet-inmen- gingscomité. Chamberlain voegde hieraan toe, dat ook Groot-Brittannië zijn ver plichtingen ten uitvoer heeft gelegd en stappen heeft ondernomen, om te komen tot een opheldering van de positie der staten, leden van den Volkenbond, ten op zichte van de Italiaansche souvereiniteit over Abessinië. Wij kunnen de positie niet laten varen, die wij ingenomen hebben ten opzichte van een regeling der Spaan sche kwestie. Aan den anderen kant betreuren wij ten diepste het onver wachte uitstel, en zullen wij alles doen, dat wij bij mogelijkheid kun nen, om een terugtrekking der bui tenlandsche vrijwilligers uit Spanje te vergemakkelijken. Ts j echo - S lo waki je. Voortgaande keerde Chamberlain zich tot Tsjecho-Slowakije. Ook hier weer zijn wij er ons slechts al te zeer van bewust, dat daar al het mate riaal gereed ligt voor een verbreken van den vrede, met onberekenbare gevolgen, wanneer de zaak niet wordt behandeld met koene en met redelijke vaardigheid. Daarom hebben wij in overeenstemming met onze algemeene politiek en in nieuwe samenwerking met Frankrijk alles gedaan wat wij konden, om een vreedzame oplos sing van het geschil te vergemakkelijken. In antwoord op een verzoek van de Tsjecho-Slowaaksche regeering kwamen wij overeen voor te stellen, dat een per soon met de noodige ervaring en kwali teiten een onderzoek ter plaatse zou in stellen naar het onderwerp, en zou trach ten zoo noodig voorstellen te doen om de onderhandelingen tot succes te doen lei den. Die onderzoeker en bemiddelaar zou natuurlijk onafhankelijk zijn van de Britsche regeering; in feite zou hij onafhankelijk zijn van alle regeerin gen. Hij zou uitsluitend optreden in zijn persoonlijke capaciteit, en het zou natuurlijk noodzakelijk zijn, dat hij zou beschikken over alle faciliteiten en inlichtingen, teneinde hem in staat te stellen zijn taak ten uitvoer te leg gen. China. Sprekende over China zeide Chamber lain: „Hoewel wij niet in staat geweest zijn, een leening aan China toe te staan of te waarborgen, sluit dat niet andere vormen van bijstand, financieel of an derszins, uit. Er zijn verschillende voorstellen, die niet de bezwaren tegen een leening met zich mede brengen, en die thans bestu deerd worden door de betrokken depar tementen. Wat de Japansche bewering betreft, dat Japan zijn belangen in China beschermt: Japan moet erkennen, dat ook wij onze belangen in China hebben, en dat wij niet terzijde kunnen blijven :taan en toezien, hoe deze worden opgeofferd bij den gang van zaken". Ten opzichte van den Volkenbond be treurd spr. het, dat geen doeltreffende Volkenbonds-interventie mogelijk is ge weest. Wij kennen de oorzaak, zoo zeide hij: wij beschouwen deze positie van den Volkenbond als tijdelijk. Zelfs wanneer het noodzakelijk is, dat de Volkenbond tijdelijk afziet van het gebruiken van ge weld, blijft er toch nog een breed terrein, waarop hij zich nuttig kan maken. Chamberlain besloot zijn redevoering met de volgende woordqn: „Wij hebben allen het gevoel, dat de atmosfeer lichter geworden is, en over het geheele vasteland is er een vermindering ingetreden in het ge voel van spanning, dat zes maanden geleden drukkend was. Wij gelooven, dat de Britsche regeering haar bij drage heeft geleverd aan dat lichter worden van de atmosfeer en de ver mindering der spanning. Wij zijn voornemens daarmede voort te gaan, en wij gelooven, dat wij er tenslotte in zullen slagen de veiligheid en het vertrouwen terug te brengen aan Europa". (Toejuichingen op de mi nisterbanken). Lagerhuis verwerpt motie der liberalen. De door de liberale oppositie ingedien de motie, welke verlaging der credieten voor het ministerie van buitenlandsche zaken beoogde, en welke als uitgangspunt diende voor het gisteren in het Lagerhuis gevoerde debat, is door het Lagerhuis met 275 tegen 128 stemmen verworpen. Op verschillende plaatsen de Ebro overgetrokken TEGENSTRIJDIGE BERICHTGEVING. De regeeringstroepen hebben in den nscht van Zondag op Maandag getracht den Ebro over te trekken tegenover Flix en Amposta. Zij vervaardigden verschei dene schipbruggen, waarover de troepen bij het aanbreken van den dag begonnen heen te trekken. Rechtsche verkennings vliegtuigen ontdekten dit en waarschuw den de naburige vliegvelden, zoodat bin nen een half uur een vijftigtal bommenwer pers aankwamen en de reeds gepasseerde troepen, die bruggenhoofden bouwden, van de overige troepen afsneden. Rechtsche in fanterie was spoedig ter plaatse en nog geen drie uur later bleven van de overgetrok ken troepen slechts enkele kernen over, die in het verder verloop van den dag ver nietigd werden. Uit Barcelona komt, in strijd met het geen uit Tortosa gemeld wordt een bericht, dat meldt, dat de regeeringstroepen bij de voortzetting van hun opmarsch gisteren morgen op twee kilometer afstand van Gandesa zijn aangekomen na 2500 krijgs gevangenen te hebben gemaakt. Zij bezet ten Corbera en Villalba. De rechtsche troe pen trekken strijdkrachten terug van het front van Lerida en Balaguer, welke zij naar Gandesa zenoen. De regeeringstroe pen hebben den Ebro gepasseerd in een zone van 50 kilometer breedte tusschen Ribarroya en Flix, voor de streek, waar Gandesa en Caspe liggen. De rivier werd op vier plaatsen overgestoken en de opera tie verraste de rechtsche troepen, die dezen sector bezet hileden, volkomen. Het berg- massief van de Sierra Fatarella, een na tuurlijke barrière, die Gandesa beschermt, is gistermorgen om tien uur bezet. Nadere berichten uit Barcelona omtrent den overtocht ovei den Ebro melden, dat de rivier op elf plaatsen door de regee ringstroepen is overgestoken over een lengte van 150 K.M. Er werden bruggen geslagen zonder dat dit de aandacht der rechtschen trok. Er werden 500 rechtsche soldaten krijgsgevangen gemaakt, terwijl zij in diepe slaap verzonken waren. Het officieele communiqué van het link sche ministerie van landsverdediging meldt, dat de regeeringstroepen met succes den opmarsch in den sector gelegen tusschen Mequinenza en Amposta voortzetten. Zij bezetten o.a. de dorpen Asco, Corbera, Ribarroja, Flix, Fatarella, Benisanet, Mi- rabet, Pinell en Mora del Ebro. Het aan tal krijgsgevangenen overschrijdt de 3000. Aan het Levantefront werden de rechtsche aanvallen op El Cerillo en Rabalsador af geslagen. Reuter meldt, dat volgens berichten van betrouwbare zijde de regeeringstroepen, die vandaag Mora del Ebro hebben veroverd, reeds tot voorbij Gandesa zijn opgerukt. Voorts wordt gemeld, dat de linkschen met succes aanvallen aan het Aragonfront. Het legerbericht der rechtschen. In het communiqué van het groote hoofd kwartier te Salamanca wordt medegedeeld, dat de vijandelijke strijdkrachten, die de Ebro bij de monding zijn overgetrokken, on geveer een regiment, in de. pan gehakt zijn. Er zijn meer dan 400 dooden geteld, terwijl een honderdtal vijandelijke soldaten ver dronken is. De linkschen, die de rivier ten Zuiden van Mequinenza zijn overgetrok ken, zijn omsingeld. Hun bruggen zijn ver nield. DE BOMBARDEMENTEN OP OPEN STEDEN. Naar verluidt is de Spaansche regeering bereid het voorstel te aanvaarden betref fende uitzending eener Engelsche commis sie voor het instellen van een onderzoek naar het bomtardeeren van opep steden. Men verwacht, dat binnenkort een desbe treffend antwoord zal worden ontvangen. Franco heeft het voorstel voorwaarde lijk aanvaard. Zijn voorwaarden worden thans te Londen bestudeerd. Er verluidt, dat deze voorwaarden in hoofdzaak betrek king hebben op de aan de commissie te geven opdraent en dat zij op het eerste ge zicht nauwelijks een goeden grondslag schijnen te geven voor het uitzenden van de commissie. Te Londen verluidt echter, dat wanneer een van beide partijen vol ledig het voorstel aanvaardt, de commissie uitgezonden zal worden. DUITSCHLAND CONGRES DER KATHOLIEKE DUITSCHERS UIT HET BUITENLAND. Van 25 tot 28 Augustus te Passau. De Rijksbond voor Katholieke Duitschers in het buitenland heeft bepaald, dat het jaarlijksche congres in 1938 in Passau zal gehouden worden. Van 25 tot 28 Augustus zal in het kader van groote kerkelijke plechtigheden door tal van bekende per sonen uit Duitschland en andere landen ge sproken worden over de zielzorg onder de Katholieke Duitschers in het buitenland. Verschillende bisschoppen zullen bij de vergaderingen tegenwoordig zijn, o.m. mgr. Wilhelm Berning, Bisschop van Ossna- brück, mgr. "Hudal uit Rome, mgr. Simon Landersdorfer uit Passau, mgr. Gotthardt uti Windhoek (Zuid-Afrika) en mgr. Wien- ken uit Berlijn. Het congres zal gesloten worden op 28 Augustus met plechtige godsdienstoefenin gen in de kerken van de'stad Passau. DE EED VAN TROUW DER GEESTELIJKEN. Door den president van den opperkerke- raad van de oud-Pruisische Landskerk is de termijn voor het afleggen van den staatspolitieken eed van trouw der Evange lische geestelijken verlengd tot den 30sten September. In de overige landskerken is het afleggen van den eed reeds voltrokken en zijn daarbij nergens moeilijkheden ge geven. Slechts in de oud-Pruisische kerk- gebieden, aldus wordt in kerkelijke wrin gen volgens D.N.B. verklaard, wordt door predikanten, die tot de Belijdende kerkelij ke richting behooren, nog een zekeren te genstand geboden, maar ook in de oud- Pruisische Landskerk is door de meerder heid der geestelijken de eed reeds afge legd. Door de verlenging van den termijn moeten naar het schijnt pogingen om tot overeenstemming te komen met nog niet beëedigde predikanten gesteund worden. LAF EN ONWAARDIG VANDALISME. Nazi's hebben het aan den weg van Linz naar Salzburg staande monument ter na gedachtenis aan Herma Schuschnigg, de eerste vrouw van den oud-bondskanselier, met dynamiet opgeblazen. Het monument stond op de plek, waar mevrouw Schusch nigg in 1935 bij een auto-ongeluk om het leven is gekomen. ENGELAND BEDREIGING VAN GIBRALTAR WORDT NIET GEVREESD. In het Lagerhuis heeft de labour-afge vaardigde Henderson de kwestie ter spra ke gebracht van de kanonnen, die opgesteld zijn in de nabijheid van Gibraltar en te Ceuta, en die een bedreiging van Gibraltar en de straat van Gibraltar zouden kunnen vormen. Minister Hore Belisha gaf ten antwoord, dat de batterijen aan den kant van Gibral tar, indien zij krachtig genoeg zijn, Gibral tar zouden kunnen beschieten, doch het vuur dezer kanonnen zou ook met succes beantwoord kunnen worden, en, zoo zeide de minister, wij maken ons er niet in het minst bezorgd over. Wat de kanonnen aan den kant van Ceuta betreft, aldus Hore Be lisha, deze vormen, zooals alle kanonnen, een machtige bedreiging, doch het is een bedreiging, die door de ons ten dienste staande middelen kan worden afgewend. TSJECHO SLOWAKIJE LONDEN ALS BEMIDDELAAR. Sudeten-Duitsche partij aanvaardt bemiddeling van Runciman. De Sudeten-Duitsche partij verklaarde gisteravond, dat zij bereid is, de bemidde ling van lord Runciman te aanvaarden. Zij heeft een nota in dezen geest opgesteld voor den Britschen minister-president. Hoewel nog geen bevestiging is gepubli ceerd van de aanvaarding door de Tsjechi sche regeering van het Engelsche voorstel tot uitzending van Runciman als arbiter tusschen Praag en de Sudeten-Duitschers, verklaart men in welingelichte kringen, dat Praag niet tegen dezen maatregel ge kant is. De ochtendbladen meldden reeds, dat de aankomst van Runciman elk oogen blik verwacht kan worden. Een door het Tsjecho-Slowaaksche tele- graaf-agentschap Ceteka gepubliceerd te legram uit Londen meldt, dat de Engel sche arbiter onmiddellijk zijn werkzaamhe den moet beginnen en niet moet wachten op een eventueele mislukking der onder handelingen, welke men juist op deze wijze wil voorkomen. Aannemende, dat Praag met deze procedure accoord gaat, stelt men zich te Londen de zaken als volgt voor: het geheel der kwestie zou besproken worden door de Tsjecho-Slowaaksche regeering met den Engelschen raadsman en met de Sude ten-Duitschers, teneinde de compromisont- werpen op te stellen, die vervolgens aan het parlement zouden kunnen worden voor gelegd. Londen zou hierop aan Tsjecho-Slo wakije en Duitschland zijn bemiddeling aanbieden, teneinde deze landen te brengen tot het afsluiten van een nietijaanvalspact. Tijdens de onderhandelingen zou Duitsch land zich moeten onthouden van iedere in terventie en iederen druk. Berlijn levert nog geen officieel commentaar. Op de benoeming van lord Runciman tot bemiddelaar in de Tsjecho-Slowaaksche kwestie wordt officieel te Berlijn nog geen commentaar geleverd. Er is hierdoor, zoo zegt men, geen wijziging gebracht in de hou ding van de Duitsche regeering. Duitsch land wil de ontwikkeling der gebeurtenis sen te Praag afwachten. De openbare meening in Duitschland hecht daarentegen groote beteekenis aan het besluit der Britsche regeering. In poli tieke kringen verklaart men, dat Engeland, in overleg met Parijs, een groote verant woordelijkheid op zich neemt. Verboden Hakenkruisinsignes. De Tsjechische politie heeft in het dis trict Duchkrov ontdekt, dat de aanhangers van Henlein Hakenkruis-insignes droegen, hetgeen in Tsjecho-Slowakije streng verbo den is. Alle leden van de partij droegen op hun revers een speld, waarin een microsco pisch Hakenkruis was gegraveerd. Twee ambtenaren van de Henlein-partij, die zich schuldig hebben gemaakt aan het uitdeelen van deze speldjes, zijn geschorst. ITALIË DE RASSEN-DWAASHEID. De raszuivere Italiaan draagt geen boordjes en dassen. De campagne voor de bescherming van het Italiaansche ras breidt zich voortdu-. rend uit. Een hoogleeraar aan de universi teit van Palermo, prof. Cucoo, stelt de in voering voor van het staande Romeinsche schrift in tegenstelling met het schuine schrift. Hij bepleit voorts den terugkeer tot den „Romeinschen hals" vrij van iedere belemmering door boord en das, dit ten einde de bloedsomloop te vergemakkelijken en o.a. de bloedsomloop in de gezichtsorga nen, „want Italië heeft goede oogen noodig om zijn tanks en vliegtuigen te besturen". De „Giomale d'Italia" neemt deze com- nagne over en laat zich eveneens minach tend uit over het „schuine hieroglyphen- schrift" en de boorden en dassen. In de in voering van het bestaande Romeinsche schrift, de afschaffing van das en boord en den terugkeer tot de oude Romeinsche ge woonten, ziet het blad twee verstandige rasverschijnselen. JOURNALIST MOET HET LAND VERLATEN. Paul Cremona, correspondent van de „Christian Science Monitor" en het „Wall- Btreet Journal" heeft aanzegging gekregen, dat hij in verband met zijn „algemeene houding" binnen acht dagen Italië moet verlaten. Cremona, die reeds twintig jaar in Italië woont, is vice-voorziter van de buitenlandsche persvereeniging. Hij is af komstig uit Malta. De Britsche ambassade heeft te zijnen gunste stappen ondernomen, doch het is nog niet bekend of deze stap pen succes zullen hebben. RUSLAND KRILENKO „VOLKSVIJAND". Na in Januari uit zijn functies van volks commissaris van justitie te zijn gezet, is de voormalige procureur van URSS, Kri- lenko, vandaag door zijn opvolger Visjens- ki, tot „vijand des volks" verklaard. Vjs- jenski beschuldigt Krilenko en de juristen Patsjoekanis en Tsjeliapof van sabotage van het Sovjetrecht. PALESTINA GROOTE VERONTWAARDIGING ONDER DE ARABIEREN. Zij nemen wraak op de Joden. De ontploffing te Haifa heeft verontwaar diging gewekt onder alel Arabieren in het geheele land, welke tot uiting is gekomen in stakingen te Jaffa, Jeruzalem, Tiberias en Gaza. Te Haifa is het opnieuw tot wraaknemin gen gekomen, dertien Joden werden door de meenigte aangevallen, het laatste slachtoffer is een Jood, die in de Arabische wijk met twintig dolksteken werd gedood. Thans zijn vijf Joden te Haifa vermoord. Volgens de jongste berichten bedraagt het aantal dooden tengevolge van het ontplof fen van den bom zestig. Ook elders in het land zijn gewapende overvallen gepleegd, terwijl op verschei dene plaatsen soldaten slaags zijn geraakt met opstandelingen. Drie opstandelingen en een politieman werden gedood. Te Jeruzalem is gisterochtend een aan slag, welke ernstige gevolgen gehad zou kunnen hebben, mislukt. Op de groente markt in de Davidstraat in de oude stad, in de nabijheid van de plek, waar onlangs een bom is ontploft, waardoor twintig personen werden gedood en honderd gewond, is we derom een bom gevonden. Het moordtuig kon tijdig onschadelijk ge maakt worden. In de kolonie Hishmar Hayarden is het tot een geregeld gevecht gekomen, waarbij vijf personen werden gedood, twee Joden, twee Arabieren en een Arabische vrouw. De spanning is zeer groot.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1938 | | pagina 6