„3,. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
TWEE JAAR STRIJD IN SPANJE
DINSDAG 12 JULI 1938 29ste Jaargang No. 9079
De bestrijding van de
werkloosheid
Alles wat kan worden gedaan voor de
bestrijding van de werkloosheid moet
worden gedaan.
De overheid kan, binnen zekere gren
zen, de werkgelegenheid verruimen door
het doen uitvoeren van openbare werken.
Daardoor wordt, vanzelfsprekend, direct
de' werkloosheid teruggedrongen.
Direct maar ook indirect. Door het uit
voeren van die werken, wordt er door
degenen, die daarbij zijn betrokken, n.l.
uitvoerders, leveranciers, arbeiders geld
verdiend, dat weer wordt uitgegeven en
zoo weer opnieuw, aan anderen, werk ver
schaft.
Wij zijn daarom voorstanders van het
uitvoeren van openbare werken door de
overheid.
Maar wij zien daarin niet het middel,
om den economischen toestand te sanee-
ren, gezond te maken.
Natuurlijk is dat het middel niet.
Het middel ligt in de directe, doelbewus
te gezond-making van het bedrijfsleven.
En in dit verband willen wij ook hier
nog even de aandacht vestigen op een be
sluit, gisteren door den gemeenteraad van
Leiden genomen, op voorstel van B. en W.
Met medewerking van de gemeente zal
een groot aantal werklooze textielarbeiders
te werk worden gesteld bij de Wollendeken-
fabriek v.h. J. Zaalberg Zn. Teneinde
niet genoodzaakt te zijn jongere werkkrach
ten aan te nemen, verzocht de N.V. ban
het gemeentebestuur te bevordeten, dat,
gelijk ook elders heeft plaats gehad, een
regeling zou worden getroffen, volgens
welke aan de te werk te stellen arbei
ders, voor zoover deze tengevolge van lang
durige werkloosheid niet meer beschikken
over voldoende vakroutine, een trainings
toeslag wordt toegekend, totdat zij weder
voldoende vakbekwaamheid hebben ver
kregen. De minister van Sociale Zaken was
bereid gevonden aan deze regeling mede
te werken en had een Rijksbijdrage toege
zegd in de kosten van het verleenen van
zulk een trainingstoeslag. Voor eiken werk-
loozen textielarbeider, die in het bedrijf
wordt opgenomen, wordt door de ge
meente een bedrag van 45 beschikbaar
gesteld, waarvan pl.m. 80 pet. voor reke
ning van het Rijk komt. De kosten voor
de gemeente zullen maximum 1350 be
dragen.
A1 s de overheid op deze of op derge
lijke wijze kan medewerken tot bestrij
ding van de werkloosheid, is dat oecono-
misch veel gezonder, dan dat zij hetzelfde
beoogt met de uitvoering van openbare
werken. En zeker onder locaal op
zicht zijn deze of dergel ij ke vor
men van steun-verleening uit de overheids
kas, ter bestrijding van de werkloosheid,
veel effectiever. Om in Leiden b v. even
veel arbeiders aan *t wérk te krijgen, voor
even langen tijd, als nu, na boven-ver-
melde onderhandelingen en tegemoetko
mingen, bij de firma Zaalberg, zou van de
gemeente niet worden gevraagd ruim dui
zend gulden, maar eenige malen honderd
duizend gulden/
Nogmaals, wij zijn niet tegen het uit
voeren van openbare werken als mid
del van bestrijding der werkloosheid. Wij
zijn er voorstanders van.
Maar men zoeke daarin toch zeker niet
het middel!
HE WERELD IN
VOGELVLUCHT
LONDEN: Het Britsche plan betreffende
de terugtrekking der buitenlandsche vrij
willigers uit Spanje is gisteren in den vorm
van een z.g. Witboek gepubliceerd. In hoofd
zaak was dit plan reeds bekend, alleen de
bijzonderheden zijn nieuw. Wij verwijzen
naar het overzicht van den inhoud elders
in dit blad. Het wachten is thans op de re
geeringen van Burgos en Barcelona. In
verband met de omvangrijkheid en inge
wikkeldheid van dit plan zal het wel een
maand kunnen duren voor de antwoorden
eer beide Spaansche partij en verwacht kun
nen worden. Zoodra deze partijen hun toe
stemming hebben gegeven, zal de volledige
niet-inmengingscommissie bijeenkomen,
teneinde het plan definitief aan te nemen.
Deze definitieve aanvaarding zal den datum
aangeven, te rekenen van welken de pe
rioden in den tijdtabel der terugtrekking
beginnen zullen.
Intusschen is Barcelona reeds begonnen
te stoken en is een beschuldiging gelanceerd
aan het adres van Franco, dat deze zou
Het R.K. W erklieden-
verbond
En de bestrijding der
werkloosheid
„Zou den derden Dinsdag in Sep
tember het verlossende woord niet
gesproken worden, dan komt men,
menschelijkerwijze gesproken, te laat".
Heden werd te Nijmegen de Voorjaars
vergadering gehouden van het R.K.
Werkliedenverbond in Nederland.
De voorzitter, de heer A. C. de Bruyn
wees er in zijn openingsrede op, dat de
groeiende kracht en vitaliteit der beweging
in haar geheel genomen tot vreugde en
dankbaarheid stemmen. Nu meer dan ooit,
waar we in een tijd leven, dat de hoogsten
waarden en heiligste belangen op het
spel staan. Is de economische crisis zorg
wekkend, nog meer beangstigend is de
geestelijke crisis. Te midden van die maal
stroom staat de beweging evenwel als een
sterke rots.
Paus Pius XI aldus spreker die
met bewonderenswaardige moed en breed
heid van inzicht de contouren eener ge
heel nieuwe, christelijke maatschappij
schetste, rekent, als hij alle goedwillenden
in hechte aaneensluiting naar de verwe
zenlijking van dit ideaal oproept, heel in
het bijzonder op de katholieke arbeiders
beweging. („Divini Redemptoris" 70,68,54).
Komende tot de bespreking van het
werkloosheidsprobleem wees de heer de
Bruyn op het verbondsadres dd. 13 Mei
aan den raad van ministers en het mani
fest gericht tot het Nederlandsche volk.
Met voldoening aldus spreker heb
ben wij gemerkt, dat bij het laatste werk
loosheidsdebat ons adres weerklank heeft
gevonden, zoowel bij de volksvertegen
woordiging als bij de regfeering.
Niemand had verwacht, dat de regee
ring bij die gelegenheid reeds tot een af
doende oplossing zou komen.
Het voorstel nopens de 60 millioen méér
voor het werkfonds kon slechts als een
incidenteele maatregel worden beschouwd.
Hetgeen echter toen niet kon worden
verwacht, daarop wordt over enkele
maanden, in de troonrede en de millioe-
n en-nota gerekend.
Dan is het juiste tijd. De juiste tijd, om
dat het nieuwe kabinet voldoende gele
genheid om voor te bereiden gehad heeft
en ook, omdat het nog voldoende tijd voor
zich heeft om wenschelijk geachte maat
regelen te verwezenlijken.
Zou de Derde Dinsdag in September
het verlossende woord niet worden ge
sproken, dan komt men, menschelijker
wijze gesproken, te laat.
Met spanning wordt ons herhaaldelijk
de vraag gesteld:
Is er reden om terzake van het werk
loosheidsvraagstuk als arbeidersbeweging
dit kabinet met vertrouwen tegemoet te
treden?
Op die vraag, vervolgde de heer de
Bruyn, is door ons, publiek, reeds eerder,
zij het met inachtneming van reserves,
geantwoord. Het is verklaarbaar, dat in
het bijzonder ons arbeidende volk niet
ophoudt die vraag te stellen.
Welnu: afgaande op hetgeen dit
kabinet in economisch-sociaal opzicht
heeft gedaan men denke aan de
voorontwerpen van wet van Minister
Romme en de wettelijke maatregelen
van minister Steenberghe afgaande
ook op hetgeen minister Colijn, voor
zitter van den Raad van Ministers,
bij het werkloosheidsdebat heeft ge
zegd, meenen wij inderdaad de eerst-
trachten de Italiaansche vrij willigers te
„camoufleeren". Er zal inderdaad veel goede
wil te pas moeten komen om dit plan wer
kelijk te doen slagen en aan pogingen om
l et te ontduiken zal het hoogstwaarschijn
lijk wel niet ontbreken.
Inmiddels neemt de Italiaansche druk op
Chamberlain om het Engelsch-Italiaansche
accoord in werking te stellen, zonder de
terugtrekking der vrijwilligers af te wach
ten, snel toe. Het is duidelijk, dat men te
Rome het terrein bereidt voor een nieuwe
nota van Mussolini aan Chamberlain, be
helzende, dat indien het accoord niet ter
stond in werking treedt, de Italiaansche
openbare meening hem (Mussolini) zal
nopen zijn geheele vrijheid van handelen
te hernemen.
PARIJS: Gisternamiddag is op het Pa-
rijsche vliegveld te Bourget het vliegtuig
van den Amerikaan Hughes aangekomen.
Daarmee is de eerste étappe van de wereld
vlucht volbracht. Die 'eerste étappe was een
Cceaanvlucht, wat nog altijd een riskante
onderneming is. Inmiddels is Hughes met
zijn metgezellen doorgevlogen naar Mos
kou, waar zij vandaag zijn aangekomen.
De vlucht is bedoeld" als reclame voor de
wereldtentoonstelling in New York in 1939.
komende tijd met vertrouwen tege
moet te mogen zien.
Het is zeer wel mogelijk, dat de regee
ring met maatregelen komt, waarmede
wij het niet geheel eens zijn, dan wel, dat
niet ver genoeg wordt gegaan, zoodat er
een zakelijk verschil van meening bestaat
doch dat is niet erg, indien de regee
ring maar komt met een reeks sluitende
maatregelen, die een effectieve bestrij
ding van de werkloosheid binnen betrek
kelijk korten tijd ten doel hebben. Doet
zij zulks, dan is het woord aan de volks
vertegenwoordiging, dan zal blijken of de
ze haar tijd en haar plaats voldoende be
grijpt. Reeds staat wel vast, dat een deel
zijn kracht zal zoeken in sabotage en
verdachtmaking dat dan althans de
groote meerderheid haar taak en haar
plicht begrijpe door constructief opbou
wend werk te leveren. Ook voor onze
volksvertegenwoordiging staat er meer op
het spel dan het vinden van een oplos
sing voor een bepaald probleem: zij zal
zijn of niet zijn.
Niet ten onrechte is er gesproken van
de „zelfmoord der kiezers", die op een
dag van verblinding een absolutistisch-
dictatoriaal regiem aan het bewind zou
den helpen.
En niet ten onrechte zou men kunnen
spreken van den „zelfmoord van het par
lement", indien het ons traditioneel-de-
mocratisch staatsbestel zóó zou opvatten,
dat het op ieder oogenblik te pas en te
onpas in alle bijzonderheden van het
staatsbestuur moet mee bedisselen en mee
beslissen.
Hoe gaat dat in de toch wel democra
tisch ingestelde deélen der Nederlandsche
arbeidersbeweging? Hoe is daar de ver
houding tusschen leiding en leden? Vol
staat men daar, waar men naar den geest
vrijwel gelijkgerichte mensohen ontmoet,
niet met het trekken van de groote lij
nen? Indien men wenscht, dat de regee
ring werkt, dan zal men haar het vlot
werken mogelijk moeten maken, door
haar de noodige vrijheid te laten.
Dat heeft met dictatuur niets te maken.
Het is veel meer een juiste opvatting van
gezonden volksinvloed, van vrijheid en
democratie.
Gaat het daarbij om nieuwe leden?
Daar gaat het óók om, doch het is niet
de hoofdzaak.
Hoofdzaak is: de verbreiding in onzen
eigen kring en daarbuiten van de idealen,
neergelegd in Quadragesimo Anno en met
name het ideaal der sociaal-ecomische
ordening. Is het dan niet wenschelijk, dat
alle katholieke arbeiders en bedienden
zich ons aansluiten om één fhacht te vor
men? Zonder twijfel. Toch meenen wij
onze waarschuwing te moeten herhalen:
niet ieder die zioh aanmeldt, kan worden
aangenomen. Voorkomen moet worden
dat „zuiveringsacties" moeten worden
gevoerd, voorkomen moet worden dat
menschen tot onze rijen doordringen, die
op last van anderen hun lidmaatschap
gebruiken tot het plegen van verraad.
Wij bidden en vertrouwen, dat de goede
God het werk van onze beweging en al
hare leden ook in de toekomst in ruime
mate moge zegenen.
DE VLUCHT OM DE WERELD VAN
HUGHES.
NEW YORK, 12 Juli (A.N.P.). Hughes
heeft in een draadloos bericht medegedeeld,
dat hij, na zijn brandstoffenvoorraad te
Moskou te hebben aangevuld, over een
uur weer zou vertrekken.
Om 13 uur 31 is Hughes uit Moskou ver
trokken. Hij startte in de richting Osm.
Hughes is voornemens in een nonstop-
vlucht naar Omsk te vliegen, een afstand
van 2500 K.M. Na Omsk staat dan een
landing in Jakoetsk op het program. Daar-
cp volgt Fairbanks op Alaska.
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Het Britsche plan tot terugtrekking der
vrijwilligers gepubliceerd. (2de blad).
De positie der Katholieke Kerk in
Duitschland na 5 jaar Nazi-bewind. (2de
blad).
Een nieuw Duitsch pers-offensief tegen
Tsjecho-Slowakije. (2de blad).
Het terrorisme in Palestina. (2de blad).
De Amerikaansche Hughes over den
Oceaan. (2de blad).
Binnenland
Zes personen gewond bij autobotsing op
den weg ArnhemEde. (4de blad).
Sport en Wedstrijden
In den strijd om het schaakkampioen
schap van Nederland behaalde dr. Euwe
den kampioenstitel. (4de en 1ste blad).
De 6e etappe van den Tour de France
door den Italiaan Rossi gewonnen. (4de
blad).
Het jaarverslag van den I.V.C.B. (4de
blad).
Maandag a.s. den 18den Juli, zal het 2 jaar geleden
zijn, dat in den opstand van verschillende garnizoe
nen de Spaansche burgerkrijg een aanvang nam.
Daags tevoren was de strijd reeds uitgebroken in
Marokko.
Hier volgt een korte opsomming van enkele der
voornaamste feiten.
1936.
12 Juli: Calvo Sotelo, de leider der monarchisten in
het Spaansche parlement wordt vermoord.
17 Juli: Opstand van de Spaansche garnizoenen in
Marokko.
18 Juli: Verschillende garnizoenen in Spanje in op
stand. La Linea, Algeciras, Cadiz, Sevilla, Burgos,
Valladolid, enz.
20 Juli: De openlijke opstand in Madrid in de Mon
tana kazernes, onder leiding van Generaal Fanjul.
Deze opstand werd in den kiem gesmoord.
In Navarra, Castillië, Arragon, Galicië, slaagde de
militaire opstand spoedig. In Andalusië en de groote
industrie-steden handhaafde zich het Frente Popular.
11 Aug.: Santander in handen der Witten,
15 Aug.: Valt Badajoz.
Eind Aug.: Bezetten de Witten zoowat half Spanje.
Generaal Yaque verovert 4 Sept. Talavera.
23 Sept.: Bezet hij Torryos en den 27sten Sept. valt
Toledo hem in handen en is het Alcazar ontzet.
Generaal Mola verbreekt de verbinding met
Frankrijk door op 4 Sept. Irun te bezetten, 14 Sept.
valt San Sebastian.
5 Oct. Het begin van het beleg van Madrid.
1937.
29 Maart: Bilbao valt in handen der Witten.
18 Oct.: Geheel Noord-Spanje bezet.
9 Febr.: Val van Malaga.
Dec.: Strijd om Teruel. De stad valt in handen der
regeeringstroepen, wordt door de Nationalisten her
overd.
Begin van het groote offensief, dat tot heden nog
voortduurt.
1938.
3 April: Lerida valt in handen der Nationalisten.
18 April: De kust bereikt bij Vinaroz.
13 Juni: Castellon gevallen.
