Land en volk van Tsjeeho-Slowakife De eeuwenoude historie van het land BINNENLAND SPORT BIOSCOPEN TE LEIDEN DINSDAG 5 JULI 1938 DE LEIDSCKE COURANl DERDE BUD - PAG. 9 De strijd om de onafhankelijkheid Een mooi interssant land. De badplaatsen. Door zijn centrale ligging en zijn eigen aardige gesteldheid neemt Tsjecho-Slowa kije een bijzondere plaats in onder de lan den, die de aandacht van het reizend pu bliek trekken; men vindt hier velerlei, wat den liefhebber van natuurschoon behoort. Groote bergketenen, uitgestrekte wouden, talrijke meren, breede rivieren, grotten, zijn door de natuur kwistig aan Tsjecho-Slowa- kije toebedeeld; zijn badplaatsen zijn be roemd. Verder is het rijk aan kasteelen en historische herinneringen; kortom, veel valt er hier voor den vreemdeling te bewonde ren. Het eigenlij ké Bohemen is geheel door bergketenen omgeven, onder welke het Bo hemerwoud, Erzgeberte, Reuzengebergte en de Sudeten vooral dienen te worden ge noemd. In het Oostelijk deel der lands zijn het de Karpathen en de Beskiden, doch vooral de Tatra, die de aandacht trekken. Dit laatste, een zeer schoone en woeste berggroep (2600 M.), waartusschen talrijke roeren, is vooral een uitgezocht terrein voor bergbeklimmers en wordt dan ook steeds meer en meer als reisdoel uitverko ren. Door het oprichten van berghutten en uitzichttorens en het aanleggen van goede bergwegen tracht men in Tsjecho-Slowa- kije het vreemdelingenverkeer te dienén. Het gebergte bevat voorts talrijke holen en grotten, onder welke de IJsgrot bij Dobsinn Europeesche vermaardheid geniet. Een andere belangrijke attractie van Tsjecho-Slowakije zijn zijn badplaatsen, welke tot de beste en bekendste van geheel Europa behooren. Aan de spits staat Kar- looy Vary, het vroegere Karlsbad, met tal rijke warme bronnen, welke jaarlijks door ongeveer 70.000 badgasten worden bezocht Hierop volgt Marianské Lizne, het vroegere Marienbad, hetwelk zijn reputatie, een ver zamelplaats der „upper ten" te zijn, onver minderd handhaaft. Onder de vele andere badplaatsen in Bohémen vallen nog te on derscheiden Teplice-Sanor (Teplitz-Schö- nau), Janské Lazné (Johannisbad), Fran- tiskooy Lazné (Franzensbad) en Jaschymov (Joachimsthal), welke laatste door den Staat wordt geëxploiteerd en de sterkste radio-actieve bronnen ter wereld bezit. Van de badplaatsen in het Oosten des lands geniet Piéshany (Pisthyan) wereld- bekendheid, zoomede Trencianske Teplice. Naast alle deze badplaatsen zijn er talrijke, waar koude bronnen voorkomen en de koud water-geneesmethode toepassing vindt. In Tsjecho-Slowakije komen verder talrijke klimatologische kuurplaatsen voor, waar van de bekendste is het schoon gelegen Strbské Eleso, aan den Zuidhelling der Tatra. De wintersport vindt in Tsj echo-Slowa kije druk beoefening, zoowel in de berg streken als in de reeds eerder genoemde kuurplaatsen. Het hoofdcentrum hiervan vormt evenwel de Tatra, voornamelijk Etrbské Pleso, Totranské Lomnice en Smo- koves, waar ieder jaar wintersport wedstrij den georganiseerd worden. In alle winter sportstreken vindt men uitstekende, den ge heel en winter geopende, hotels. Het valt dan ook niet te verwonderen, dat zich steeds meer vreemdelingen naar Tsjecho- Slo wakü e begeven, teneinde van de win tersport te genieten en dat het land op dit gebied steeds meer bekendheid gaat krij gen. Een andere omstandigheid, die het land voor den vreemdeling interessant maakt, is zijn rijkdom aan historische herinneringen. Praag zelf is hieraan zeer rijk en kan we gens zijn bouw en ligging onder de schoon ste steden van Europa geteld worden. Even wel ook in andere plaatsen, we noemen slechts Tabor, Plzen (Pilsen), Rutna Hora (Kuilenburg), Brno (Brünn), Olomouc (OI- mütz), Bratislava (Pressburg) e.a. treft men vele historische herinneringen aan, en van de in het land aanwezige slagvelden is vooral dat van Slaokov (Austerlitz, Drie- keizersslag van 2 December 1805) bekend. Vele interessante oude kasteelen treft men verder in Tsjecho-Slowakije aan en zijn bergtoppen dragen vele machtige burcht- ruïnen. Alles bijeengenomen is Tjecho-Slowakije een land, dat voor den vreemdeling uit ve lerlei oogpunt bezienswaardig is. Tsjecho-Slowakije als agrarisch- en industrieel land. 1 De beteekenis van den landbouw voor Tsjecho-Slowakije wordt hierdoor aange geven, dat de grondeigenaren zonder op stallen meer dan een derde deel van het nationale vermogen vormt, terwijl bijne 2/5 der bevolking bij den landbouw betrokken zijn. De producten, welke verbouwd wor den, zijn hoofdzakelijk rogge en haver; eerst daarna komen tarwe, gerst en mais. Een belangrijk deel van het land (17 pet.) dient voor de verbouwing van de suiker biet Daar de grond voor den landbouw van betrekkelijk matige waarde is, is de be bouwing zeer intensief; anderzijds neemt de oppervlakte van weidegronden, bosschen en andere onbebouwden gronden af ten bate van den akker- en den wijnbouw. De productie van granen is niet toerei kend voor de binnenlandsche behoefte; b.v. aan tarwe wordt voor volledige dekking der behoefte nog 5 pet. te weinig geprodu ceerd. Uitgevoerd wordt gerst voor de be reiding van mout. Verder worden in Tsjecho-Slowakije lijn zaad, koolzaad, vlas, groenten en hak- vruchten verbouwd. Naast den landbouw staat de veeteelt: paarden, runderen, varkens, schapen en geiten worden in belangrijken getale aan getroffen. Nog zijn te vermelden de ooftbouw, wel ke sedert de door den vorst in 1929 veroor zaakte groote schade beduidend teruggeloo- pen is en zich slechts langzaam daarvan herstelt, en de verbouwing van hop, welke op steeds uitgebreider schaal plaats heeft. De hop wordt voor de binnenlandsche bier productie gebruikt, doch ook naar het bui tenland uitgevoerd. Tenslotte neemt ook de wijnbouw een plaats in onder de middelen van bestaan in Tsjecho-Slowakije; zijn om vang is echter niet van heel veel belang. De uitgestrekte wouden leveren vanzelf sprekend veel hout op; de houtproductie wordt, echter in de laatste jaren ongunstig beïnvloed door een sterk verminderde af name binnenslands, gepaard gaande met export-mogelij khed en De industrie van Tsjecho-Slowakije wordt ten zeerste gesteund door de groote natuurlijke rijdom van bet land. In de eer ste plaats bestaat deze in uitgestrekte steenkoollagen (jaarlijksche opbrengst pl.m. 15 millioen ton) en bruinkoollagen (jaar lijksche opbrengst pl.m. 20 millioen ton). Verder wordt in belangrijke mate ijzererts gewonnen, vooral in Slowakije. Tot de ove rige delfstoffen behooren goud-, zilver-, ko per-, lood-, zink-, uranium- antimonium-, kwikzilver- en mangaanerts, alsmede gra- phiet. Bij Jachymov (Joachimstal) wordt in belangrijke mate radium houdend erts gevonden; zout wordt in het Oosten des lands gewonnen, bijna genoeg voor de ge- heele binnenlandsche behoefte; in de omge ving van Karlovy Vary (Karlsbad) treft men kaoline aan, hetwelk voor de porce- leinindustrie van belang is; in Slowakije en in Moravië wordt t%nslotte naphta ge wonnen. Niet te vergelen zijn de uit de vele bronnen gewonnen bronwateren. Het Westen des lands is hoofdzakelijk het industriegebied. De industrie omvat porcelein-, glas-, papier- metaal-, schoen-, spiritus-, suiker-, gerst-, en textielfabrie ken en bierbrouwerijen. Daar zij veel meer produceert, dan het land behoeft, volgt hieruit, dat zij noodzakelijkerwijze op den export is ingesteld. Dit is in de eerste plaats het geval ten aanzien van de metaalindus trie. Machinefabrieken vindt men in alle centra van de ijzerindustrie en verder hoofdzakelijk in Ilzen (de bekende Skoda- fabrieken) en in Praag. Te vermelden zijn in het bijzonder de glasfabrieken in Bohemen („Boheemsch kistral"), de schoenfabrieken van Bata in Zlin, de bierbrouwerijen in Plzen (Pilgener bier), Praag en Ceské Budejovice (Bud- weis). Verderf dient nog te worden ge noemd de confectie. De suikerindustrie, die jaarlijks 8 pet. van de wereldproductie op levert, staat aan de spi<s van de landbouw industrieën; de kwaliteit van de Tsjecho- Slowaaksche suiker heeft haar een wereld reputatie bezorgd. Uit deze opsomming volgt wel, dat Tsje cho-Slowakije een belangrijke plaats in neemt vooral onder de industrielanden van Europa en zelfs van geheel de wereld. Het „Katholiek Comité van Actie voor God" schrijft ons 'N BELIJDENIS! Er is iets, dat een mensch op mijn leeftijd gedrongen wordt te zeg gen. Men kan temidden van het volk hebben geleefd, anti-cleri- kaal zijn geweest gedurende zijn gansche leven, bestreden hebben alles wat u lief is, doch terug blikkende op zijn levensgang, wanneer men alles waarneemt wat men heeft vernield en ziet wat er voor in de plaats kwam, moet men zich afvragen of het oogenbük niet gekomen is om een andere levensbasis aan te nemen. In elk geval, als patriot moet men erkennendoor u, door u alleen, priesters en katholieken zal Frankrijk datgene terugvinden wat het verloren heeft: HAAR ZIEL. Raymond Poincaré. ZESTIG JAAR ZORG VOOR GOEDE KERMUZIEK. De St. Gregoriusvereenlging viert te Utrecht haar zestigjarig bestaan. NIEUWE PRIJSVRAAG. Zondagavond heeft de St Gregoriusver- eeniging te Utrecht de viering ingezet van haar zestigjarig bestaan. Onder voorzitterschap van deken J. C. W. van de Wiel werd een algemeene ledenver gadering gehouden waarop het voltallig hoofdbestuur, eereleden en een groot aan tal leiders van de diocesane bonden aanwe zig waren. In zijn openingswoord heette de voorzit ter bijzonder welkom den zeereerw. heer Jansen, directeur van de K. A. in het Aarts bisdom, den zeereerw heer Vollaerts, direc teur van de Graal, en den heer Sikking, voorzitter van de katholieke Toonkunste- naarsvereeniging. Spr. gaf vervolgens het woord aan den oud-voorzittter, pastoor W. P. H. Jansen era., die de belangrijke mededeeling deed dat de St. Gregoriusvereeniging bij haar herdenkingsfeest besloten heeft in 1939 een prijsvraag uit te schrijven voor composities betreffende kerkmuziek. Deze prijsvraag, waaraan alleen Nederlandsche componisten mogen deelnemen, zal tot onderwerp heb ben het op toon zetten van de vier groote Maria-antifonen. Ter beoordeeling van de ingezonden wer ken zal een jury in het leven worden ge roepen, bestaande uit drie leden van het hoofdbestuur en twee bekwame componis ten. Zij, die naar den geldprijs willen din gen, zullen daarvoor een jaar lang den tijd krijgen. Nadere bijzonderheden over de prijsvraag zullen in het St. Gregoriusblad gepubliceerd worden. Dank zij de „Pastoor Schmeitz-stichting", die speciaal voor uit te schrijven prijsvra gen voor kerkmuziek in het leven is geroe pen, heeft het bestuur over de noodige gel den kunnen beschikken. Spr. sloot zijn mededeeling met op te merken dat vooral van den kant der jon geren, waaronder opmerkelijk goede ta lenten schuilen, belangrijke inzendingen verwacht worden. Vervolgens hield Dr. A. Smfjers, pro fessor aan de Rijksuniversiteit te Utrecht een lezing met lichtbeelden over Palestrina. Maandagochtend hebben de deelnemers aan het St. Gregoriusfeest als inzet van den tweeden dag, een plechtige Hoogmis in de kathedrale kerk te Utrecht bijgewoond. De H. Mis werd opgedragen door den Hoog- eerw. heer Deken J. C. W. van de Wiel met assistentie van den Hoogeerw. heer Deken H. Vullings uit Apeldoorn en den Zeereerw. zeergel. heer dr. H. Vroom, uit Apeldoorn. Het koor van de kathedrale kerk voerde onder leiding van zijn directeur, den heer Sjef van Eerden, de Missa Papae Marcelli van Palestrina uit, terwijl de wisselende Gregoriaansche gezangen door de leerlin gen der R. K Kerkmuziekschool werden gezongen. Op sublieme wijze speelde na afloop van de H. Mis de organist, de heer H. Andriessen, zijn door hem gecomponeerd Toccata. „Tijd" VIJFTIENJARIG BESTAAN NATIONALE FEDERATIE HET WIT-GELE KRUIS. Extra-nummer van het maandblad „Katholieke Gezondheidszorg". Bij gelegenheid van het vijftienjarig be staan van de Nationale Federatie Het Wit- Gele Kruis, verscheen het orgaan van het Wit-Gele en R.K. Limburgsche Groene Kruis „Katholieke Gezondheidszorg" in een extra uitgave, waaraan bijzondere zorg werd besteed. Aan dit nummer werkten tal van vooraanstaande werkers op het gebied van de maatschappelijke gezondheidszorg mede en het geeft een goeden indruk van den groei van deze organisatie. Van de artikelen noemen wij een bijdra ge van den Federatie-voorzitter, mr. T. J. Verschuur over de beteekenis van de gees telijke grondslagen voor het Wit-Gele Kruiswerk. De geestelijk adviseur, Rector C. Venings, wijst vooral op de beteekenis van het werk der wijkverpleegsters, reli- gieusen en leeken, waarbij hij aandringt op meer belangstelling van het katholieke publiek opdat ook financieel het plaatse lijke werk sterker zal komen te staan. Uit de bijdragen over de historie van dr. P. van der Heyden en mr. J. de Vreeze blijkt, hoe sterk het Wit-Gele Kruiswerk zich in 15 jaren tijd ontwikkelde. Arts Ch. Mol geeft in een artikel tal van wenschen voor de toekomst, waarbij hij de nadruk legt op het belang van meer eenheid bij de uitvoering van het werk. Ten slotte noemen wij nog beschouwingen van jhr. mr. G. Ruys de Beerenbrouck over overheid en Kruisver- eenigingen en van dr. L. Veeger over den medicus en het Wit-Gele Kruis. Wij bevelen dit nummer gaarne aan in de aandacht van diegenen, die zich voor de volksgezondheid dienen te interesseeren. BURGEMEESTERS. Bij Kon. besluit is benoemd tot burge meester der gemeente Bergambacht en Ammerstol, de heer J. H. Winkler. De nieuwbenoemde burgemeester werd 25 Juli 1895 te Haarlem geboren en is thans hoofd eener openbare lagere school te Wageningen. Bij Kon. besluit is benoemd tot burge meester der gemeente Wouw de heer A. H. Termeer, met toekenning van gelijktij dig ontslag als burgemeester der gemeente Aarle-Rixtel. Bij Kon. Besluit is aan G. J. Lovink, op zijn verzoek eervol ontslag verleend als burgemeester der gemeente Anna Paulow- na. HET CONFLICT IN DE HARING- VISSCHERU. Nadat de rijksbemiddelaar vorige week Vrijdag zijn poging om voor het conflict in het haringvisscherijbedrijf een oplossing te vinden, niet met succes bekroond had gezien, hebben de Christelijke schippersver- eeniging „Ons aller belang" en de perma nente commissie uit de reederij zich ge wend tot den oud-minister van Waterstaat, ir M. C. E. Bongaerts met het verzoek als nog een oplossing te vinden voor wat Scheveningen betreft In een gisteravond gehouden vergade ring is overeenstemming bere i kt tusschen de reeders en de schippers op de Zaterdag door de reeders vastgestelde voor waarden, behoudens dat voor het binnen- liggen alsnog is bepaald, dat het schip tus schen twee reizen 2 maal 24 uur zal bin- nenliggen. De reederij zal in dien tijd de vleet laten lossen en de vleet met de ledige tonnen laten laden. Direct na binnenkomst van het schip in de Scheveningsche haven, zal de bemanning minstens twee uur VTij zijn. Door de schippers werd besloten om de schepen voor het uitvaren gereed te ma ken: Door den heer Bongaerts werd de wen- schelijkheid betoogd, om, nadat het con flict zal zijn beëindigd en de gemoederen tot rust zijn gekomen, te geraken tot een contact-commissie, zooals die in het mijn bedrijf bestaat en dank zij welker bestaan de sociale vrede sindsdien ongestoord be waard is gebleven. Tijdens deze vergadering is het op straat tot eenlge ongeregeldheden van de zijde der stakers gekomen. De politie heeft echter eenige charges uitgevoerd, waarna de rust spoedig was hersteld. NEDERLANDSCHE R. K. BOND VAN BOUWPATROONS. Twintigste jaarvergadering te Amsterdam. Hedenmorgen is in de groote zaal van Krasnapolsky de twintigste jaarvergade ring begonnen van den Nederlandschen R. K. Bond van Bouwpatroons. Deze ver gadering droeg een feestelijk karakter om dat zij ten deele tevens gewijd was aan de viering van het vierde lustrum van den bond. In zijn openingsrede kon de voorzitter, de heer H. J. L. Klein Schiphorst, er dan ook op wijzen, dat nog nimmer een zoo groot aantal afdeelingen vertegenwoordigd was. Hierin ligt het bewijs van inwendige kracht. De jaarvergadering is de plaats der samen werking tusschen de afdeelingen. Hier wis selt men inzichten en ervaringen uit. Hier smeedt men vriendschapsbanden, die ook voor het organisatieleven onmisbaar zijn. De rechtvaardigheid en liefde, de grond beginselen der Katholieke Actie, worden onder collega's versterkt en onder concur renten verzwakt. Niet alleen moet er een collegiale houding zijn onder de leden, er moet ook een band geslagen worden om den bond en de gezinnen der leden. Aangenaam is het daarom te mogen constateeren, dat honderd dames met de afgevaardigden voor deze gelegenheid zijn meegekomen. Is de groote opkomst de eerste reden voor voldoening, de grootste is het niet. Tot en met 1917 was er in het bouwbedrijf rog geen sprake van Katholieke vakorga nisatie voor patroons, althans van geen na tionale. Maar toch werd in Katholieken patroonskring ook gevoeld dat er geen verschillend evangelie was voor arbeiders en patroons. Men werd zich bewust, dat de Katholieke solidariteitsgedachte geen in gang zou vinden in het bedrijfsleven als de Katholieke patroons zich neutraal ble ven organiseerep. 28 Januari 1918 had de eerste vergadering plaats, waarop door rector van der Hout en wijlen de heer Fransen pleidooien wer den gehouden voor het oprichten van een R. K. Bond van Bouwpatroons. 57 patroons traden toe, die een commissie benoemden ter voorbereiding van statuten en regle ment. 16 Mei werd déze commissie tot voorloopig bestuur benoemd. Spr. herdenkt de mannen, die aan den opbouw der organisatie hadden meege werkt, en in het bijzonder den heer W. Fransen Jzn., die 121/2 jaar den bond heeft geleid en de eerste slagen heeft op gevangen, welke werden uitgedeeld over hen, die de scheuring brachten, zooals dat genoemd werd. Er waren er, die eerlijk overtuigd waren dat een Katholieke bond onnoodig, ja schadelijk was. Zij zijn in den loop der jaren wel van hun ongelijk over tuigd geworden. Men heeft onzen opgang niet kunnen tegenhouden, zegt spr. Ik wil de meest openhartige en eerlijke samen werking. Deze samenwerking is voor ons bedrijf absoluut noodig. Daarom laten wij ons nog al eens iets over onzen kant gaan. Maar als men ons tracht te kleineeren, als men ons alleen bij het betalen der kosten van gemeenschappelijke acties als even waardig wil erkennen, dan zal en dan moet ik opkomen voor het prestige van onzen bond. Zoo is dan onze bond na 20 jaren uitge groeid tot een groote machtige organisatie, met afdeelingen en leden, die zich bewust zijn van hunne verantwoording als Katho lieke organisatie. Laten wij met onzen Paus, Bisschoppen en priesters medewerken zooveel als mo gelijk is den christelijken groet in onze samenleving door te voeren. Na de openingsrede van den voorzitter werden de verschillende jaarverslagen goedgekeurd en werd de begrooting voor het nieuwe, boekjaar vastgesteld. De aftredende bestuursleden, H. J. L. Klein Schiphorst, P. de Wit, J. Struycken en J. van Boekhold, werden allen herko zen, terwijl in de plaats van den heer E. B. Wirtz, die niet herkiesbaar was, in het besturu werd gekozen de heer Jos. van Dijk uit Breda. In den namiddag zullen verschillende excursies worden gemaakt, terwijl van avond de deelnemers zullen aanzitten aan een gemeenschappelijken maaltijd. VOORSTEL INZAKE STADHUISBOUW DOOR DEN HAAGSCHEN RAAD GOEDGEKEURD. Na uitvoerige debatten heeft de Gemeen teraad van den Haag gisteravond met 29 12-stemmen besloten tot den bouw van het nieuwe Stadhuis op het Alexamderveld, naar het ontwerp van den architect J. Luthmann. Tevoren was een motie van mr. Van den Oever om de beslissing aan te houden en den architect Kropholler als nog gelegenheid te geven, een ontwerp in te dienen, verworpen met 3011 stemmen. Vermoedelijk zal wel niet eerder dan in 1939 met den bouw kunnen worden be gonnen, die naar schatting 6 jaar zal vor deren. Door de oppositie in den Raad is tegen het ontwerp vaak felle critiek geuit, voor al door mr. Westerman. De burgemeester heeft het plan-Luthmann verdedigd, waar bij hij er vooral den nadruk op legde, dat de Raad zich, door zijn besluit, in 1935 ge nomen, om het ontwerp-Luthmann nader te doen uitwerken, moreel gebonden had. VOETBAL.' Slagers tegen A.S.C.-veteranen. Morgenavond te 7 uur 30 min. op het Lugdunum-terrein achter Pomona wordt een voetbalwedstrijd gespeeld tusschen een elftal Slagers-Patroons-Veteranen en A.S. C.-Veteranen. De Slagers verschijnen als volgt in het veld: Doel: Joh. de Geest. Achter: Th. v. d. Meer, Jac. Visser. Midden: Herm. Rooijakkers, F. Rejjne- veld, A. Sleirings. Voor: Joe. Ciere, D. Volbeda, A. van Es, Jac. Schreuder, Th. v. d. Berg. THEATER HOOFDFILMS INHOUD AANVANGSUUR KEURING Trianon: Man ja (Peter Peter sen, Maria Ander- ?ast). Bulldog Drummond leemt revanche (John Barrymore, Louise Campbell). Dramatisch Detectivefilm lederen avond 8 uur Zondag van 27 uur Zaterdag en Woens dag 2 uur matinée. Goedgekeurd v volwassenen Casino: D, Moeder, die zee man (Jan Blondell, Ulenda Farell). Met donderend ge- .veld. (Dick Foran). Humoristisch Wild-West- film lederen avond 8 uur Zondag van 47 en 811 uur. Za terdag en Woensdag 2 30 uur matinée. Goedgekeurd v volwassenen Luxor: De melodie uit het verleden. (Brigette Horney, Willy Bir- gel). Mannen zijn geen goden (Miriam Hop kins). Speelfilm Spanning lederen avond 8 uur. Zondag om 2, 4.30 ei 8 uur. Matinée: Zaterdag, Woensdag en Donderdag 2 uur. Toelaatbaar v. volwassenen Li do: Verborgen hartstoch ten. (Bruce Cabot, Margret Lindsay). Het geheim van Stamboel (Valeria Hobson). Sensationeel Sensationeel lederen avond 8.15 uur. Zondag van 2-7 uur. Zaterdag en Woensdag 2-30 uur matinée. Toelaatbaar v. volwassenen Rex: Charley Chan op de Olympische Spelen. (Warner Oland). De duivel aan het stuur. (Richard Dix). Detectivefilm Sensatiefilm lederen avond 8 uur. Zondag bovendien van 2 tot 7 uur. Matinée iederen werkdag om 2 uur. Goedgekeurd

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1938 | | pagina 18