U weet het toch ook?
Bilifl!
lug!
oordeelig!
VAN DER STOK
Damespermanent
KONINCSVELD EN ZOON
NIEUWE UVERDEKTE
O
RIJWIELSTALLING
H. i. Wassenaar
WAVE
MAISON van derVLIST
voor een eetservies,
ontbijt- of theeservies, is
het aangewezen adres.
Waarom?
DINSDAG 28 JUNI 1938
DE LEIDSCHE COURANT
HERKENNINGSNUMMER - PAG. 11
ziend op den ééns gezochten stroom. Over-
Holland, vroeger genoemd de Plaetse aen
de Vegt, is thans eigendom der stichting
Het Utrechtsch Landschap, terwijl het on
der andere de herinnering bewaart aan
I.innaeus, den Zweedschen plantkundige,
die hier langen tijd werkte.
....Maar welk een Veldpaleis vertoont
Zich hier, zoo deftig in zijn deelen?
't Is Over-Holland, rijk gekroont
Met cierelijke hofjuweelen....
De streek van Nieuwersluis o, vrien
delijkste van alle Hollandsche waterdorpen
is een bron van pastorale schoonheid,
schoonheid van land en lucht, van water
en geboomte, maar vooral van stemming..
Eens hebben spotters dit land van Over-
Holland tot Rio Verde een schilderach
tig, aan het water gelegen buiten den
Mennistenhemel genoemd omdat, waar
schijnlijk geheel toevallig, zich zoovele
Mennnisten tot deze Vechtsche „lustwa
rande" voelden aangetrokken.
Ouderhoek, zoo heet een boerderij tus-
schen Nieuwersluis en Loenen; maar nie
mand zal vermoeden, dat hier eens het
jachtslot stond van de bisschoppen van
Utrecht. Later stichtten de Hoeks hier hun
buitenpaleis, beroemd om zijn kostelijken
aanleg, met karpervijvers, doolhoven en
koepels een klein Versailles der Lage
Landen, met keurig geschoren hagen en
pergola's, met waterpartijen en bloemper
ken, waarvan de luister doordrong tot Czaar
Peter den Groote, die er eenige malen
een bezoek bracht. Maar Czaar Peter is
riet meer en ook Ouderhoek is verdwe
nen
Edoch, wat verder staat men plots door
stomheid geslagen. Daar ligt achter een
hoog Rococohek, in grandioze rust, koopman
Trips bezitting Vreedenhoff. Een klein en
streng gestij ld paleisje van onvolprezen
vorm. Als bewaart het in alle stilte de ge
heimen van zijn illuster verleden achter de
gesloten witte blinden, ligt het daar als
oen waar vrede-hof achter het beroemde
gesmeede hek, dat eens zijn eersten be
zitter de ronde som van honderdduizend
gulden heeft gekost 2). Breede grintpaden
leiden in strak gebogen lijnen naar het bor
des, verlaten ligt het park met de fraaie
boomen langs de ringsloot, met de dennen
en de rhododendrons, welker knoppen van
leuter gelukzaligheid zwellenEen
prachtige witte berk buigt zich "over het
water, dat doodstil het silhouet weerspie
gelt en door geen menschelijk gerucht
wordt de eenzaamheid gebroken.... Dit is
Vreedenhoff
Dus vorst'lijk kan een koopheer leeven
Door 's heemels zeegen zorg en vlijt:
Dit alles kan de handel geeven
In weerwil van de bitse nijd.
Zoo bezong niet ten onrechte Claas Bruin
zijn rijken tijdgenoot en bezitter van dit
prachtige buiten.
Loenen met zijn scheeven toren, die iets
op dien van Utrecht lijkt, spiegelt zich
idyllisch in de Vecht. Het was al in oer
oude tijden bekend en zijn naam was toen
Lona. Eens had het binnen zijn gebied het
Huys der Heeren van Loenen in betee-
'kêriis echter ver overtroffen door het
n achtige Cronenburgh door Ridder Jan in
1122 gesticht. Floris de V heeft er gevan
gen gezeten en Gerard van Velzen werd
er gruwelijk vermoord. Het oude Cronen
burgh is helaas gesloopt en in onzen tijd
door een nieuw vervangen. In Lona's kerk
van Sint Ludgerus, die men wel moet gaan
zien, herinneren wapen- en rouwborden
aan de vrogeere Heeren van Cronenburgh
en een heer van Amstel en zijn gemalin
hebben ér hun graftomben.
Intermezzo.
In Loenen is de avond gevallen. Op straat
sterft het gerucht, de spaarzame geluiden
van het dorp. In de huizen worden de lam
pen opgestoken, een schuurdeur piept en
valt dicht voor den nacht.
In de stille gelagkamer met den helder-
Igeschuurden planken vloer, heerscht de
rust: de klok tikt en de waard eet alleen
aan een tafeltje, met handen, mes of vork,
al naar het uit komt. Het biljart is door een
zwart en kreukelig zeildoek afgedekt en
ei boven, gedempt door een vierkante
lampekap „made in Europa", brandt ar
melijk een vijftigpits lampje. Zielig en ver-
laten staat'tegen den wand de tapkast met
de pronkerige spiegels en balusters en de
half geleegde flesschen drank van allerlei
kleur en smaak. Nog armzaliger schuilt in
een hoek de piano, met krassen en deuken
en smoezelige vlekken op het vroeger glan
zende politoer. De wanden zijn behangen
'met attributen van bier brouwerijen en
levensverzekeringmaatschappijen. Af en
toe hoort men uit de verte een grommend
geluid naderen: door de open gordijnen der
ramen worden twee heldere lichten zicht
baar en een oogenblik, terwijl een auto
voorbij suist, bewegen scherpe stralenbun
dels zich door de schemerige gelagkamer.
Dan kijkt het echtpaar, dat in een hoek bij
een der ramen zit, elk met een glas en een
ledig bierfleschje voor zich, even naar bui
ten. Af en toe vallen er enkele woorden
tusschen hen, maar den meesten tijd kijken
ze zwijgend voor zich uit. Onderwijl is het
wat gaan regenen en wind steekt op: zoo
dat de straat glimt en alle geluid der we
reld wegsterft, behalve dat van een laten
vrachtwagen, die als een onweer voorbij
raast, om snel in de verte te verdwijnen.
Regen, regen; donker als de hel is de weg
naar de plassen van Loosdrecht, donker de
weg naar Vreeland, naar „den Berg" en
Nigtevecht (u weet wel, dat plaatsje waar
een juffrouw last had van muizen, wes
halve zij ging verhuizen naar Duiven-
drecht)
In den laten avond besloot een reiziger
•niet in Loenen te overnachten....
Vreeland Vredelant.
Mijn aanteekeningen luiden: „Temid
den van een barre woestenij van zand en
stapels klinkersteenen, van hekken van
ruwe steigerplanken en voorwereldlijke
betonruïnes, die aardbevingen en alle pla
gen van Egyptenland schijnen getrotseerd
te hebben; als een overleving van den
cbaos van ratelend metaal en helschen
sloom, bevrijdt zich uit den wegstervenden
donder het onverstoorbaar luien van een
verre dorpsklok. Groot vluchten kraaien
houden krijgsconcert en een stille inspec
tie van touwen en tuigage. Uit de zinken
schoorsteenpijp van zijn stulp krinkelt
blauw de rook omhoog, want in den avond
is er geen wind. Donkergroen ligt in de
diepte de polder: een hond blaft op een
verre hoeve.... Vreeland ligt gindsch in
het donker aan de rivier"
Waterstaat bouwt groote kunstwerken
er Vreelands omgeving ondervindt daar
van de gevolgen. Het is echter niet noodig
deze voor sommige menschen minder poë
tische route te kiezen, want er is nog een
smalle, tol- en autovrije weg het oude
iaagpad langs de boorden der rivier, die
landelijker, steeds landelijker wordt.
Vreeland dankt zijn ontstaan aan het in
1252 gebouwde kasteel Vredelant dat zijn
naam weinig eer aandeed en nog slechts
„acte de présence" geeft door de resten van
een ruïne. Door een in de 13e eeuw gegra
ven verbindingskanaal dat een groote
bocht van de oude Vecht afsneed ligt het
dorp op een eiland. Moeilijk bereikbaar
voor het moderne verkeer bloeit hier een
dier prachtige Vechtdorpen in stille afzon
dering. Winter en zomer zichzelf gelijk,
niet stervend en niet groeiend, onbewogen
voor het verre leven van groote steden,
die toch betrekkelijk nabij zijn. Vreeland
heeft nauwelijk eenige andere „beziens
waardigheid" dan zijn 14e eeuwsch kerkje
en toch moet men Vreeland zien, zien
om Vreeland zelf, om zijn sfeer, zijn dorp-
sche stilte en zijn achterland: de prachtige
waterpassen van het Wije Blik aan den
weg naar Kortenhoef.
Steeds landelijker.
Gewillig volgt het jaagpad de nauwe
lijks bewegende vliet, voorbij molens en
boerenhoeven, langs vogelbroedplaatsen
en een enkel oud landhuis. De Vecht wordt
steeds meer stile, landelijke rivier. Wij
zien de Nes (ook wel het Realeneiland ge
noemd) waarop in de 17e eeuw het Huys
te Nigtevecht tusschen hoog geboomte lag
en komen in „den Berg", officieel Ne
derhorst den Berg geheeten. Het ligt aan
de zoogenaamde Nieuwe Vecht, een vaart,
die wederom* een bocht van de Oude Vecht
afsnijdt en vroeger door' een der Heeren
van Nederhorst is gegraven Eigenlijk heet
het dorpje den Berg, terwijl Nederhorst
de naam van een indrukwekkend kasteel
is, nog door water omringd en reeds in de
13e eeuw gebouwd. Uit denzelfden tijd
dateerend vindt men in het dorp, boven
op een zij het slechts enkele meters
hoogen natuurijken vluchtheuvel, het
vroeg-Gothische kerkje, een liefelijk mo
nument, dat men moet gaan zien.
Nigtevecht.
Wij moeten echter tot onze Oude Vecht
terugkeeren voor een ander dorp, midden
in het groene, lage land, met ijle boom
groepen in de grijzende verten, met riet
en wilgen en boerenhoeven aan de oevers
der oude rivierNigtevecht.... een
kronkelende dorpsstraat met kleine huis
jes, de kruidenier, de bakker en de ben
zinepomp, met #ls slot een paar boerde
rijen, die zich Bertha's hoeve, Zwaanvecht,
of iets dergelijks noemen. Het kleine, be
minnelijke kerkje is, jammer genoeg, net
jes gepleisterd en geel gesausd, met blau
we omranding van de ramen. Wellicht,
omdat er in Nigtevecht niet zulke hooge
ladders te vinden zijn, hebben zij den to
ren gespaard, zoodat zijn oude, roestige
wanden gescheurd en brokkelig boven de
huizen uitsteken. De spitsboogvensters zijn
door houten luiken gesloten, beschilderd
op een wijze, welke wij in de Vechtstreek
reeds meer hebben aangetroffen, namelijk
„gebaard en geband" in wit en rood. Waar
schijnlijk mogen we hier den invoed ver
onderstellen van een vroegeren dorpsheer.
In landelijke naïviteit, die niemand hin
dert, heeft een burger zijn duiventil in een
hoek van toren en kerk gebouwd en een
voetpaadje langs den toren leidt naar het
minimale kerkhof, dat zich Rustoord
noemt.
Vroeger waren er in deze buurt talrijke
buitenplaatsen, waaronder het befaamde
Petersburg van „Rijksedelman" Christof-
fel Brants, koopman te Amsterdam.
De waereldstad aan d'Amstelvloed
Hoe wonderlijk 't klinkt in d'ooren
Teelt Koningen op Schrij fkantooren.
De meeste zijn echter verdwenen. De
Vecht is hier de „Stille Vecht" geworden,
een breed wijd water, onnoemelijk schoon
eiken dag, bij elk jaargetijde, in den och
tend en tegen den avond. Het doffe geplof
van een motorboot hoort men hier zelden,
geen zwarte scheepsrompen schuiven over
het water, noch teekent zich het bolgebla-
zen zeil tegen den horizon Nigtevecht
slaapt tegen de boorden van de Vecht
de stille Vecht, die steeds trager en bree
der uitstroomt naar haar einde, waar zij
bij den burcht van Gijsbrecht van Amstel
in de Zuiderzee Vervloeit. Voordien echter
slingert zij zich rog in 'n machtigen boog
door Weesp, het oude Vesopus, genoemd,
naar men beweert, naar den Germaan-
schen stam der Vispiërs. De schoonheid
van een rivier in een stad kan zeer wissel
vallig zijn, de samendromming van men-
van-, menschen 'en hun scheppingen om
haar oevers wil wel een triest en melan
cholisch aandoen, maar hier in Vesopus,
ontrolt zich aan het oog een panorama van
huizen, oud en nieuw, aan een immensen
waterboog, waar de silhouette van de Sint
Laurenskerk als een dominant gevaarte
zwijgend bovenuit welft. Een carillon zingt
de uren uit het fijn geprofileerde torentje,
dat veel lijkt op dat van de Haarlemsche
Sint Bavo. Negens anders heeft de Vecht
een carrillon dan aan begin en einde van
haar loop, in Utrecht en in Weesp. Tus
schen beide is zij zelve muziek.
't Huis te Muyden.
Groote kunstwerken in den drukken
verkeersweg van Amsterdam naar het
Oosten, maken een eind aan veel poëzie en
pastorale schoonheid. Het gejakker van
moderne voertuigen met bijbehoorend la
waai, breekt los en de smalle rivierwegen
gaan over in de wonderlijke kronkelingen
van verkeersproblemen, die onze voorva
deren hoofdschuddend zouden hebben be
keken. Maar nog eens komt de betoove-
ring, als in Muiden de zee zich opent voor
de Vechtrivier, die het stadje verlaat tus
schen de weinig aanlokkelijke entourage
van een bootenhuis en kleine scheepswer
ven. Dan echter verrijst achter groene
wallen het silhouet van bisschop Otto's
burcht, het Muiderslot, waar twintig jaar
later Gijsbrecht van Amstel zou heerschen
en nog later Floris V, die de oude sterkte
verbouwde in de gedaante, zooals wij haar
thans nog zien. Over een ophaalbrug en
door een kléine, zware steenen poort, be
treedt men het binnenhof, waar de won
derlijke sfeer der Middeleeuwen ademt
tusschen bekanteelde muren en torens met
smalle spiegaten. Hier klonk het geheim
zinnig geroe-koe der duiven, hier vochten
de wapenknechts in tijden van oorlog en
verzamelden zich de kleurige jachtstoeten
met ridders en jonkvrouwen te paard, de
hooggepunte cornet met sluier en juwee-
len op het hoofd, valken met kapjes over
de oogen vol gratie op de handen.
Kleurig steken de banden en baren af
tegen het donkere, verweerde steen, be
most is de bodem, het klimop langs de hoo
ge wanden ritselt.... en de tijd staat stil.
Bonte herinnering
Binnen treft de bonte herinnering der
eeuwen; van het kot, waarin Floris gevan
gen zat, tot de allegorische schilderijen,
die de moderne museumkunde hier opge
hangen heeft. Van de ondergrondsche bak
kerij met z'n „Nood soeckt Brood", tot de
oude wapenzaal, waar in later eeuwen
Hooft de hoofdsche schare dichters om
zich heen verzamelde, die den naam van
Muiderkring gekregen heeft.
Zaal na zaal, vertrek na vertrek, heeft
die eigenaardige bekoring over zich, eigen
aan dingen, welke ons den geest of de
schoonheid van voorbije tijden suggeree-
ren. De zaal, waar Hoofts dichterkring bij
een kwam, heeft haar betimmering, schil
derijen en betegelden vloer, haar koperen
lichtkronen, schouw en majesteitelijke ze
tels. Jan van Arkels kamer munt uit door
soberheid en de slotkapel 3) houdt u al
leen al gevangen om het feërieke Maria-
kroontje een kleinen luchter van glan
zend koper waarin de Moeder Gods mét
het Kind is afgebeeld. In Hoofts werkka
mer is de hooge schrijf- en leestafel 4) in
teressant en ziet men door de smalle to-
renramen uit over de monding van de
Vecht de glinsterende Zuiderzee met fort
Pampus en de grijze contouren van den
westwal.
Maar wie de sfeer van pietepeuterig
heid der moderne stadsbehuizing van zich
af wil schudden moet een maand logies
vragen bij den kastelein van 't Muiderslot
die waarschijnlijk den meer eenvoudi-
gen naam van huisbewaarder draagt
en alle dagen zijn soep bereidt in de keu
ken waar bisschop Otto en Gijsbrecht van
Amstel wilde zwijnen aan het braadspit
lieten draaien Een heele Haagsche amb-
tenarenvilla met groene crapauds, rose
schemerlampen en dressoirs, verdwijnt
met glans in deze schilderachtige zal met
wanden van witgekakten baksteen, pomp
en groen geverfde tafel Tien gasfornuizen
van het genre der fameuze kook-op-gas-
reclame met evenzoovele betegelde schoor
steentjes, zouden een ruime plaats vinden
in deze grandioze schouw; en ik geef gaar
ne alle karpetten - en - eenheidsmatten -
v.oor - gestandaardiseerde-kamers cadeau,
voor de groenglazuren vloer, waarop van
Amstels keukenknechten de dienstmaagd
kusten en des heeren spijs bereidden....
Aan den overkant zoomen groene dijken
de vermoeide Vecht en een fort teekent
zijn trapvormige wallen tegen den hori
zon. Afwijzend m zijn stugge ongenaak
baarheid ligt Amstels kasteel achter grach
ten in hooge verdedigingswallen, omrand
door hoogopschietend riet. Zwarte meer
palen met witte koppen steken uit den
sloomen spiegel omhoog en een rank, wit
jachtje met gouden masten en boll zeilen
ijlt over het water den Vechtmond uit....
Deeze Speelreis langs de Vechtstroom,
word aan alle de Heeren Eigenaars en
Bewooners der Lusthoven geleegen
aan de Vecht en aan alle Liefhebbers
<#an het Buiteneeven, met eerbiedenis
opgedragen
door hunnen dienstwilligen die
naar Claas Bruin's nazaat,
HERMAN WOLBERT.
1) Claas Bruin leefde van 1671 tot 1731.
2) Dit hek is volgens een werkje van
H Uden Masman in "onze eeuw een oogen
blik bestemd geweest den ingang van het
Vredespaleis in Dén Haag te beschermen.
Het booze plan werd echter zeer ten ge-
noege van de Vechtbewoners om hals ge
bracht.
3) In later tijdén tot een profaan ver
trek verbouwd.
4) Het is bekend dat Hooft gewend was
staande te lezen en te schrijven waardoor
de ongewone hoogte van dit meubel.
ALLE CLICHE'S - FOTO-LITHO IN ELKE AFMETING
Toonbankrollenpapier
in diverse breedten. Wit 22 ct. p. Kg.
25 Kg. 5.22 X, Grijs 12 ct. p. Kg., 25 Kg.
ƒ2.85, Ersatz perkament 28 ct. p. Kg., 25
Kg. 6.65, Bruin kraft 23 ct. p. Kg., 25 Kg.
ƒ5.47. Lila 29 ct. p. Kg., 25 Kg. 6.87 yt.
Pakpapier aan vellen 23 ct. p. Kg. (33 vel
75 x 100 c.M.) 10 Kg. 2.19, Grijs pakpapier
12 ct p. Kg., 10 Kg. 1.15. Ie Soort Vet-
dicht voor het verpakken van visch- en
vleeschwaren, bloemen enz. 34 ct. p. Kg.
(33 vel 75 x 100 c.M. 46 vel 62 x 85 c.M.)
10 Kg. ƒ3.25, Ersatzperkament aan 1/1
62 x 85 cM.) 1/2, 1/4, 1/6 en 1/8 vellen,
28 ct. p. Kg., 10 Kg. ƒ2.65.
N. Paddenburg, Nieuwe Rijn 11, Tel. 2143
Verpakkings- en etalagematerialen voor
elke zaak.
STATIONSWEG - LEIDEN
P. Huibertshof 22, ingang Stationsweg
recht tegenover Heek, ingang naast Huize Zarse
5 cent per dag, 25 ct. per week,
70 cent per maand, allen in hekken
Geopend van 6 uur tot aankomst laatste trein
NAAR ZEE??
of de Bergen in? Prettige da
gen wachten U. Maar hoe is
het met de avonden? Kunt U
dan meedansen? Of moet U
stil aan den kant blijven zit
ten? Natuurlijk wilt U niet
blijven zitten. Laat ons U
daarin helpen. In enkele pri-
vé-lessen, volgens onze me
thode, kunt ook U heerlijk
MEEDANSEN. Bovendien ver
hoogt u uw vacantiegenot met
100 pet. Bel ons op: 644, of
kom even afspreken. 65
ELK UUR VAN DEN DAG
ZIJN WIJ BESCHIKBAAR
VOOR UW PRIVAATDANS
LESSEN. DOE HET NU!
In naam is PERMANENT WAVE overal
gelijk al zijn de haren verkleurd, afge
broken of lijkt 't wel hooi. Kiest daarom
een KAPPER met Jarenlange ervaring.
f 2.50
UW SUCCES ONZE RECLAME
PARMANENT WAVE compleet vanaf
HAARWERKEN HAARVERVEN ENZ.
BOTERMARKT 3
TELEFOON 2808
BREESTRAAT 155 en 152
OMDAT onze sorteering altijd aan de spits staat, de decors en modellen
met vakkennis worden uitgezocht en onze prijzen laag zijn.
KOOPT Uw Servies in de Speciaalzaak, koopt Uw Servies bij ons en U ls
ln alle opzichten tevreden.
De verpakking en verzending geschied vakkundig en franco, bo
vendien gerantie voor gave overkomst. Voor Oost- en West-Indië-
verpakking gratis en volledige breukgarantie.
