CASTELLON IN RECHTSCHE HANDEN.
Het water houdt de
Japanners tegen.
BUITENLAND
BINNENLAND
DINSDAG 14 JUNI 1938
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD - PAG. 6
Gestage vordering van Franco's troepen.
REGEERINGSTROEPEN TREKKEN IN
WANORDE TERUG.
Een communiqué van het groote hoofd
kwartier te Salamanca deelt mede, dat de
rechtsche troepen gisteravond om kwart
over zeven Castellon binnengedrongen zijn
ec de haven hebben bezet.
De vierde divisie van Navarra onder com
mando van generaal Martin Alonso, de
overwinnaars van Vinaroz en Benicarlo,
trokken het eerst Castellon binnen, de eer
sten uit het Oosten, de tweeden uit het
Noorden. Te kwart over zeven gisteravond
was alle tegenstand in de stad ten einde.
Even nadat de troepen de stad waren
binnengetrokken, kwamen ook de orde
dienst, de geneeskundige dienst en de con-
vooien met levensmiddelen in de stad aan.
De frontlijn ligt thans vóór Almazora,
zes kilometer ten Zuiden van Castellon. De
regeeringstroepen trekken in wanorde, doch
zonder paniek, terug.
Een bijzondere medewerker van Havas
bericht, dat de regeeringstroepen erin zijn
geslaagd een pantsertrein uit Castellon te
doen vertrekken, juist voor de spoorlijn
werd opgeblazen. Talrijke verdedigers van
<Je stad hebben zioh overgegeven, onge
veer 11.000 inwoners zijn in de stad geble
ven.
SAGONTA GEBOMBARDEERD.
Om kwart over twaalven kwamen giste
ren 200 bommen terecht op de stad en de
haven van Sagonta. Verscheidene perso
nen werden gewond, terwijl er ook eenige
schade werd aangericht.
Korten tijd later verschenen twee eska
ders vliegtuigen, die mitrailleurvuur open
den op Sangonta en den weg naar Castellon.
DE FRANSCHE PERS EN DE
NIET-INMEN GIN G.
Ten aanzien van de niet-inmenging
schrijft Leon Boussard in de „Petit Jour
nal", dat Chamberlain en Halifax van oor
deel zijn, dat deze week overeenstemming
bereikt moet w orden inzake het terugtrek
ken van de vrijwilligers en de controle aan
de grenzen van Spanje. Indien het plan in
werking zal zijn getreden, zal het de vol
gende uitwerking hebben:
1. Aan beide partijen zullen de rechten
van oorlogvoerenden worden verleend. In
dit geval zullen de rechtschen zich tevre
den moeten stellen met het recht schepen
'.e doorzoeken, zonder het bombardeeren
van alle schepen, welke de regeering van
voorraden voorziet.
2. De waarnemers in alle Spaansche
havens kunnen elke overtreding van het
•internationale recht vaststellen.
3. Aangezien de Pyreneeëngrens geslo
ten zal zijn, zal Franco niet meer zijn toe
vlucht behoeven te nemen tot talrijke on-
menschelijke bombardementen om een
einde te maken aan den wapenhandel.
De ,,Humanité" schrijft dat hei ongestraft
laten van de misdaden van gisteren gelijk
staat met het aanmoedigen van de misda
digers, die morgen weer hun misdaden ple
gen. De Britsche openbare meening ziet
zeer goed, welke zware verantwoordelijk
heid de regeering op zich laadt en de op
positie eischt dan ook van Chamberlain, dat
hij heden een officieele verklaring aflegt
over zijn bedoelingen.
DE STRIJD IS GESTAAKT.
Tengevolge van de overstroomingen is de
strijd ten Oosten van Tsjengtsjau gestaakt.
De woordvoerder der Chineesche mili
tairen heeft medegedeeld, dat de Japansche
troepen, die ten Oosten van Tsjengtsjau
door de overstroomingen van de Gele Ri
vier worden opgehouden, een algeheelen
terugtocht zijn begonnen. Het water heeft
den spoorweg naar Loenghai bereikt. Het
stroomt snel in Zuidoostelijke richting.
De Japanneezen erkennen, dat de door
braken der dijken van de Gele Rivier tus-
schen Tsjengtsjau en Kaifeng ernstige
overstroomingen veroorzaken en den Ja-
panschen opmarsch naar Tsjengtsjau tegen
houden. De Japanneezen, zoo wordt gezegd,
spannen, bijgestaan door duizenden boe
ren, al hun krachten in om de dijken te
herstellen.
Volgens berichten uit Chineesche bron
zijn de dijkdoorbraken in de streek van
Kaifeng gevolgen van de artilleriegevech
ten tusschen de Japanneezen en de Chi-
neezen. De daardoor veroorzaakte over
stroomingen verhinderen den strijd in de
zen sector.
Voorts wordt van Chineesche zijde toe
gegeven, dat de Japanneezen den druk in
den sector van Hofei hebben versterkt,
voorbij Soetsjeng opgerukt zijn en dat het
Chineesche front tusschen het Tsjao-meer
en de Jangtse zestig kilometer achteruit-
geschoven moest worden. Een Japansche
afdeeling, die 140 K.M. rivieropwaarts van
Woehoe gistermiddag aan land is gezet, zou
volgens Chineesche berichten onder zware
verliezen zijn teruggeslagen. In de om
standigheid, dat Japansche schepen ge
bruikt worden en troepen ontscheept zijn,
ziet men in militaire kringen hier een be
vestiging er voor, dat een groote Japansche
actie tegen Hankau spoedig te verwach
ten is.
KANTON OPNIEUW GEBOMBARDEERD.
Kanton is gisteravond voor den veertien
den keer in veertien dagen gebombardeerd,
nadat de stad 48 uur lang voor aanvallen
was gespaard gebleven.
Een niet te bepalen aantal Japansche
vliegtuigen vloog boven de stad. Vijf maal
zijn vliegers verschenen, die bijna 30 bom
men hebben uitgeworpen in de buurt van
de electrische centrale in de voorstad
Saitsjoen, die reeds Vrijdag werd vernield.
Bnltenlandsche Berichten
ONGELUK BLJ MOTORRENNEN IN
AUSTRALIË.
Drie dooden.
Bij motorrennen te Penrith, nabij Sydney
is een motor op de toeschouwers ingere
den. Een vrouw en twee kinderen werden
gedood, tien personen werden ernstig ge
wond.
OVERSTROOMINGEN IN DE JURA.
In het gebied van de Jura en ten Z. W.
van Bazel hebben de hevige regens op
sommige plaatsen overstroomingen veroor
zaakt. In verscheidene dorpen staat een
derde der huizen onder water. Slachtoffers
zijn niet te betreuren, doch de schade is
aanzienlijk.
DE BRAND TE LUDSEN.
Bij den geweldigen brand in de stad
Ludsen, die, zooals gemeld, Zaterdag een
derde der stad in de asch heeft gelegd, zijn,
naar nog vernomen wordt, in totaal 372
gebouwen verwoest. Ongeveer 3000 men-
schen zijn dakloos en ongeveer 200 perso
nen hebben verwondingen opgeloopen.
MC CALL NAAR DE GEVANGENIS
OVERGEBRACHT.
Mc Call, de ontvoerder en moordenaar
van den kleinen Cash, is overgebracht naar
de gevangenis van Miami. Hij wordt voort
durend bewaakt, daar men voor zelfmoord
vreest. Hij wordt beschuldigd van moord
en ontvoering, twee misdrijven waarop in
Florida de doodstraf staat.
POSTDUIVEN UIT DEN KOERS.
Door de aardschokken.
De aardschokken hebben de eigenaardige
uitwerking gehad, dat zij het richtingge
voel van postduiven hebben verstoord. Een
groot aantal duiven was Zondagochtend
aan de Duitsch-Nederlandsche grens opge
laten. Zij waren bestemd voor Berlijn, ver
dwaalden en kwamen met eenige uren ver
traging aan.
Bij Examens en Openbaar Optreden, Gejaagdheid, Onrust en Zenuwachtigheid,
gebruike men de Zenuwstillende Mijnhardt's Zenuwtabletten. Buisje 40 en 75 ct.
OU1TSCHLAND
GEVAAR VOOR DEN VREDE?
Door wien wordt de vrede bedreigd?
Hitler's plaatsvervanger Rudolf Hess
heeft Zondag tijdens een betooging, die,
naar het Duitsche Nieuwsbureau meldt,
door 500.000 personen uit Pommeren zou
zijn bijgewoond, in een redevoering een
scherpe aanval op Tsjecho-Slowakije ge
daan en de wereld gewaarschuwd, dat
Duitschland's geduld niet immer zou voort
duren.
Hess begon met op Hitler's vredelievend
heid te wijzen, welke voortkwam uit zijn
ervaring uit den oorlog. Bovendien, „een
man, die zooveel belang stelde in archi
tectuur en kunst kon geen oorlog willen".
Nimmer had men echter zoo lichtvaardig
met het lot van de volken gespeeld als in
de laatste weken. In het middelpunt van
de jongste gebeurtenissen stond een staat,
die zijn bestaan aan de „leugen van Ver
sailles" dankte, aldus Hess, die daarna de
behandeling der minderheden in „dien
staat", waarmee Tsjecho-Slowakije was be
doeld, op zijn manier beschreef.
„Twee punten staan helder voor ieders
oogen", concludeerde Hess. „Ten eerste, dat
deze staat klaarblijkelijk niet bij machte is
de wet en de orde binnen de eigen gren
zen te handhaven of het leven van de
staatsburgers te beschermen. Ten tweede,
dat deze staat een bedreiging voor den vre
de van Europa wordt. Een plotselinge mo
bilisatie zonder het geringste motief is een
bedreiging voor den vrede. Maar deze staat
mobiliseert niet alleen, maar heeft bliksem
snel aan de grenzen tusschen hem en zijn na
buur een toestand in het leven geroepen,
die praktisch een soort oorlogstoestand is".
De motiveering voor de provocaties was
het „gerucht" van Duitsche troepenbewe
gingen, een niet bewezen, volkomen onwaar
gerucht. Europa en de wereld danken aan
de sterke zenuwen en de vredelievendheid
van Hitier, aldus Hess, het feit, dat een
ramp is vermeden. De staten, die invloed
op „die staat" hadden, waar men waar
schijnlijk waanzinnig van angst was gewor
den, hadden hem niet tot rede gebracht,
maar paradeerden thans als vredes-enge-
len. Hess, besloot met de waarschuwing, dat
men Duitschland's vredelievendheid niet
als zwakte mocht beschouwen.
DUITSCH MEMORANDUM AAN
LONDEN.
Berlijn zou weigeren de verplichtingen van
de Oostenrijksche leeningen na
te komen.
Naar vernomen wordt, heeft de Duitsche
regeering een memorandum gezonden aan
de Britsche regeering, waarin de vraagstuk
ken van den „Anschluss" worden behan
deld. Dit memorandum zal van veel betee-
kennis zijn bij de besprekingen van deze
vraagstukken, en behelst o.a. de Duitsche
meening over het niet betalen van de ren
te, welke 1 Juni is vervallen, van de Oos
tenrijksche leeningen.
Men gelooft, dat het Duitsche memoran
dum in zake de Oostenrijksche leeningen
de herhaling inhoudt, dat Duitschland de
verantwoordelijkheid voor deze leeningen
afwijst. Tegelijkertijd sluit het echter, naar
men denkt, niet de deur voor tweezijdige
besprekingen.
In alle Britsche kringen wordt de grootst
mogelijke reserve in acht genomen ten aan
zien van den inhoud van het memoran
dum, doch de indruk bestaat, dat, hoewel
de Duitsche voorstellen over het algemeen
niet aannemelijk zullen blijken te zijn, zij
de basis kunnen verschaffen voor verdere
onderhandelingen.
In ieder geval zou dan de volgende stap
door Londen moeten worden ondernomen.
Indien een regeling onmogelijk zou zijn, is
er reden te gelooven, dat Groot-Brittannië
begin volgende maand een clearing zal in
voeren.
Het feit, dat Engeland met het instellen
van clearing met Duitschland dreigt om be
taling van den dienst der Oostenrijksche
leeningen af te dwingen, is aanleiding tot
bittere commentaren. Met voldoening con
stateert men overigens, dat Italië niet aan
de besprekingen der mogendheden heeft
deelgenomen.
Men gelooft, dat de besprekingen in
hoofdzaak ten doel hebben, de positie van
Engeland tegenover het Duitsche rijk te
versterken. Wat het Engelsche dreigement
betreft, merkt men op, dat de opzegging
van het DuitschBritsche betalingsaccoord
van November 1934 Duitschland zou bevrij
den van de verplichting in Engeland zekere
afgewerkte producten te koopen. Indien
Engeland tot gedwongen clearing zou over
gaan, aldus zegt men, zou Duitschland op
dit gebied zijn vrijheid van handelen her
nemen.
TSJECHO SLOWAKIJE
DE ONDERHANDELINGEN TUSSCHEN
DE REGEERING EN HENLEIN.
Zullen zij vandaag beginnen?
De Tsjechische ministerraad heeft giste
ren een plan tot onderhandelen met Hen-
lein besproken. De besprekingen zullen he
den beginnen. Overmorgen zal de minister
raad opnieuw bijeenkomen.
Ten aanzien van de besprekingen schrijft
de „Narodny Listy", dat niettegenstaande
de goede wil van de regeering de bespre
kingen toch moeilijk zullen zijn. Het is
mogelijk, dat zij eerst in het najaar tot een
einde zullen komen.
De „A.Z." is van meening, dat een over
eenkomst noodzakelijk is, doch dat de kan
sen om tot een overeenkomst te geraken
zeer klein zijn. Het verschil tusschen wat
Henlein wil en wat de staat hem kan toe
geven, is te groot. Het blad vraagt zich
af, of de Sudeten een overeenkomst wen-
schen. De regeering zal alles doen wat mo
gelijk is, doch indien geen overeenkomst
tot stand komt, dan zal hij zelf handelend
optreden. Zij zal waken, dat de veiligheid
van den staat en de vrijheden van de bur
gers niet worden aangetast.
AMERIKA
VEROORDEELING VAN DE
BOMBARDEMENTEN.
Een resolutie bij den Senaat ingediend.
Senator Pittman heeft in den Senaat ver
zocht het bombardeeren van de burgerbe
volking te veroordee^n en hij heeft een
resolutie ingediend, waarbij de commissie
voor buitenlandse he betrekkingen wordt
opgedragen te ondeizaeken, wat het Con
gres hiertegen zou kunnen doen.
MEXICO
GENERAAL ESPEJEL GEDOOD.
Generaal Espejel, een aanhanger van ge
neraal Cedillo, is neergeschoten, toen hij
trachtte bij een arrestatie te ontvluchten.
Toen de politie bij zijn landhuis in den
staat Puebla aankwam, opende de gene
raal met enkele aanhangers het vuur op
de politie en vervolgens trachtte hij te
paard te ontvluchten. Hij werd evenwel
met een mitrailleur beschoten en gedood.
President Cardenas- heeft 10 Juni j.l. ge
last generaal Espejel uit het leger te ont
slaan en voor den krijgsraad te dagen.
DIOCESAAN KRUIS VERBOND IN HET
BISDOM HAARLEM.
Jaarvergadering te Amsterdam»
In huize „De Liefde", Da Costakade te
Amsterdam is Zondagmiddag de 34ste jaar
vergadering gehouden van het Diocesaan
Kruisverbond in het bisdom Haarlem. De
voorzitter, de heer H. B. v. d. Sande, open
de de bijeenkomst waarna hij in een kort
woord de opgekomenen begroette in het
bijzonder pater Bruna, directeur van So-
briëtas. De penningmeester, de heer Koet-
senruyter, die voor het laatst in functie
was, door zijn vertrek naar Roermond, deed
rekening en verantwoording van den fi-
nancieelen toestand van het Diocesaan
Kruisverbond. De waarnemend secretaris,
die door het vertrek van den heer Bon naar
Brazilië zijn plaats innam, las hierna het
jaarverslag voor. Hieruit memoreeren wij,
dat het ledental dit jaar achteruit is geloo-
pen. Het bedraagt thans 368 leden, waar
van 277 geheelonthouders, en 109 onthou
ders. Er bestaan thans 18 af deelingen.
Rijks- of gemeente-subsidie wordt op
Delft na, door geen enkele afdeeling meer
genoten.
De begrooting voor het vereenigingsjaar
1938'39 inkomsten en uitgaven, werd ge
raamd op 670. Vervolgens richtte de voor
zitter zich tot den nu ook afgetreden pen
ningmeester, den heer Koetsenruyter,
bracht hem dank voor het uitstekende werk
dat hij als penningmeester verricht heeft.
In de vacature Bon werd gekozen de
candidaat van het hoofdbestuur, de heer
Jos. van Seggelen uit Den Haag. In de va
cature Koetsenruyter werd gekozen de heer
J. Nijs uit Rotterdam, terwijl het aftredend
lid van het hoofdbestuur de heer Potharst
met algemeene stemmen herkozen werd.
De verslagen der Provinciale Propagan-
dacommissies en rekening dier commissies
werden goedgekeurd, terwijl uitvoerig over
de wijze van propagandavoeren gesproken
werd.
Tot slot sprak de geestelijk adviseur de
weleerw. heer A. J. J. Leesberg een kort
propagandistisch woord.
Dunne gummi regenjassen, zeer licht in ge
wicht Onmisbaar voor allenei zomertochten.
1.90 - 2 50 - 3 90 5 75 enz
dllèéri 'bij KREYMBORG
DE ONDERNEMERSOVEREENKOMST
TOT REGELING VAN DEN AFZET
VAN ZOUt.
Medegedeeld wordt de algemeen ver
bindendverklaring van de ondernemers-
overeenkomst tot regeling van den afzet
van zout.
Deze overeenkomst ligt ter inzage ten
kantore van alle kamers van Koophandel
en fabrieken.
NIEUWE OPROEP VOOR
SOLLICITANTEN.
Zonder de bijvoeging R.K.
Het Tweede Kamerlid mr. W. C. Wende-
laar heeft onlangs in schriftelijke vragen
minister van Boeyen opheldering ge
vraagd omtrent een advertentie van de
gemeentebesturen van Leusden en Stou-
tenberg, waarin sollicitanten worden op
geroepen voor de betrekking van eersten
ambtenaar ter secretarie. Tusschen haakjes
was aangegeven dat de sollicitanten katho
liek moesten zijn.
In zijn antwoord erkent minister van
Boeyen thans, dat de bijvoeging R.K. in
derdaad den indruk zou kunnen maken,
dat strijd met artikel 176 der Grondwet
aanwezig moet worden geacht. Dit artikel
bepaalt immers, dat de belijders der onder
scheidene godsdiensten allen dezelfde bur
gerlijke en burgerschapsrechten genieten
en gelijke aanspraak hebben op het be-
kleeden van waardigheden, ambten en be
dieningen.
De gemeentebesturen erkennen, dat de
vorm der advertentie onjuist was en heb
ben zich bereid verklaard een nieuwe op
roeping te plaatsen, waarin de geïncrimi
neerde toevoeging zal zijn weggelaten.
Voor het doen van verdere stappen be
staat daarom naar het oordeel van den mi
nister geen aanleiding.
BIGGENMERKEN.
Sterke stijging te wachten.
Het aantal biggenmerken, dat van 23 tot
28 Mei is aangebracht bedraagt 41985. te
genover 43434 in de overeenkomstige pe
riode van 1937.
Van de toekenning 1938 zijn tot 28 Mei
gebruikt 505.076 merken, tegenover 647.402
merken van de toekenning 1937 op het
overeenkomstige tijdstip van het vorige
jaar.
Voor een juiste beoordeeling diene, dat
van 1 Januari tot genoemden datum in
totaal zijn gemerkt 868.805 biggen, welk
aantal voor hetzelfde tijdvak van 1937 be
droeg 797.541.
Hoewel van de in Mei gehouden land
en tuinbouwinventarisatie nog geen volle
dig resultaat bekend is, blijkt uit de voor
handen gegevens reeds duidelijk, dat het
aantal fokzeugen ten opzichte van vorige
jaren zeer aanzienlijk is uitgebreid. De ver
wachting is dan ook gewettigd, dat het aan
tal biggengeboorten in de eerstvolgende
maanden sterk zal stijgen.
TENTOONSTELLING GOUD SC HE
GLAZEN 1938.
Toen de restauratie van de Goudsche gla
zen van de St. Janskerk te Gouda in 1933
na een arbeid van dertig jaren door nu
wijlen ir. J. Schouten te Delft, beëindigd
werd, heeft zich te Gouda een comité ge
vormd, dat zich tot taak heeft gesteld, in
breeden kring bekendheid te geven aan dit
grootsche werk, waardoor deze scheppin
gen van glasschilderkunst weder tot vollen
luister zijn gebracht.
Daarom wordt van 24 Juni tot 31 Augus
tus in de St. Janskerk zelve een tentoon
stelling gehouden, waarop datgene wordt
saamgebracht, wat betrekking heeft op de
totstandkoming dezer glazen in het midden
der zestiende en in het begin der zeven
tiende eeuw vanaf hun conceptie, de oor
spronkelijke teekeningen, hun wordingsge
schiedenis, hun groei en hun eindvormen
en ten slotte hun restauratie na eeuwen,
die door vorstelijke bijdragen van kunst
zinnige Nederlanders in het begin dezer
eeuw is mogelijk gemaakt. Nagenoeg een
half millioen gulden is daarvoor bijeen
gebracht.
In een bijeenkomst voor de pers hebben
de voorzitter van het tentoonstellingscomi
té, mr. A. J. J. Rijksen en de voorzitter der
technische commissie, jhr. P. Beelaerts van
Blokland, interessante mededeelingen ge
daan over de geschiedenis der Goudsche
kerkglazen, den tijd, waarin ze tot stand
zijn gekomen, 15551603, en de kunsthisto
rische beteekenis daarvan. Zij hebben er
op gewezen hoe het karakter van de glas
schilderkunst te Gouda van heel anderen
aard is dan van de glazen van de kathe
draal van Chartres, die uit de vroege mid
deleeuwen dateeren. De Goudsche glazen
toonen renaissance schilderkunst in hoog
sten bloei en vormen daarom een geheel,
zooals men nergens anders vindt. Naast een
groot aantal kleinere ramen zijn er niet
minder dan 31 groote geschilderde glazen.
Het grootste deel kwam tot stand voor
1573, toen de St. Jan nog katholiek was.
Hiertoe behoort het machtige werk van de
gebroeders Dirk en Wouter Crabeth: renais
sancekunst in vollen bloei, gezet in den
toon van de Hollandsche amosfeer. De troe
belen van den 80-jarigen oorlog tegen
Spanje brengen een stagnatie van ruim 20
jaren, waarin Gouda tot de hervorming
overgaat.
Merkwaardigerwijze voltooit daarna het
protestantisme in een negental jaren de
glasschilderingen die in 1555, in den ka
tholieken tijd, waren begonnen. Deze la
tere ramen weerspiegelen vooral het na
tionaal vrijheidspathos, in enkele is in het
bijzonder de portretkunst te bewonderen,
zie b.v. het portret van Prins Willem I in
glas 25, voorstellende het „Ontzet van Lei
den".
Zoo wisselen hier bijbelsche tafereelen
af met gedenkwaardige feiten uit de lands-
historie.
Het ligt in de bedoeling van het tentoon
stellingscomité om de bezoekers door wel
ingelichte leiders deze tentoonstelling in
haar volle beteekenis te doen zien. Boven
dien zullen er op enkele dagen inleidende
causerieën worden gehouden en lichtbeel
den worden vertoond, terwijl ook orgelbe
spelingen zullen plaats hebben.
