De plannen voor een
centraal vliegveld
WOENSDAG 1 JUNI 1938
29ste Jaargang No. 9045
^eGcidóclveSou^cmt
Telefoon: Redactie 15. Adv. en Abonn.-tarieven rie pag. 35.
Telefoon: Administratie 935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 103003. Postbus 11.
V Arbeidsdienst
Arbeid om den arbeid. Terwijl er een
tijd is geweest, dat de arbeid door velen
werd geschuwd en alléén aanvaard als een
onontwijkbare noodzakelijkheid, om het da
gelij ksch levensonderhoud te verkrijgen,
beseft men nu hoe waardevol 't is voor
den mensch, als hij kan arbeiden. Men
spreekt nu er niet meer van, dat men
moet werken voor het dagelijksch brood,
maar dat men kan, dat men mag wer
ken
En we beseffen nu allen, hoe demorali-
seerend voor velen is de lediggang.
Men dringt er nu bij de regeering op aan,
althans voor jeugdige werkloozen een ver
plichten arbeidsdienst in te stellen dus:
als men geen loonenden arbeid kan vinden,
dan toch arbeiden!
Deze maatregel wordt bepleit in het
jongste adres van het R. K. Werklieden
verbond aan de regeering.
Daar vindt men voor zoover ons bekend
is, voor het eerst publiekelijk een maatre
gel bepleit w&arvoor ons Nederlandsche,
naar vrijheid strevende, gemoed lang is te
ruggedeinsd: de verplichte arbeidsdienst
voor jeugdige werkloozen. Het Werklieden
verbond maakt daarbij weliswaar eenige
restricties, n.l. goedkeuring der ouders en
werkkampen van eigen richting, maar in
beginsel aanvaardt het toch den verplich
ten arbeidsdienst als een middel, om de
jeugd aan de demoralisatie van het niets
doen te onttrekken.
De Tijd merkt hierbij op:
„Het hooge woord is er ifit: het voorstel
om ook in Nederland-een arbeidsdienst in
te stellen is van onverdachte zijde geuit.
Het zal ons benieuwen hoe de minister van
Sociale Zaken, die getoond heeft, voor goe
de suggesties niet doof te zijn, op het ver
langen van het R. K. Werkliedenverbond
zal reageeren''.
Ook wij zien met groote belangstelling
uit, of en hoe de regeering aan dit verlan
gen van het R. K. Werkliedenverbond ge
volg zal geven.
Sluiting van katholieke
scholen in het
diocees van Mainz
Bij verordening van de Provinciale Re
geering van Hessen werd na Paschen de
Lagere School van de Zusters der Goddelij
ke Voorzienigheid te Alzey, de H. Lioba-
school te Bad Nauheim en de inrichtingen
van onderwijs van de Engelsche zusters te
Offenbach, Darmstadt en Worms gesloten.
Hierdoor zijn in deze streek alle Bijzondere
Lagere Scholen verdwenen, en bijna de
helft van de Middelbare Scholen die door
religieusen geleid werden.
De laatste Bijzondere Middelbare School
voor jongens te Mainz, de St. Marienschule,
moest haar inrichting sluiten wegens geld
gebrek, een gevolg van het feit, dat de
staatssubsidies werden ingerokken en dat
de ouders allerlei moeilijkheden in den weg
worden gelegd, als "zij hun kinderen op
deze scholen laten inschrijven.
In een herderlijk schrijven, dat op 8 Mei
in alle kerken van het bisdom werd voor
gelezen, geeft de bisschop van Mainz, mgr.
Stohr, uiting aan zijn droefheid over de
gang van zaken en aan zijn ernstige be
zorgdheid tegenover de beperking en zelfs
de afschaffing van het godsdienstonderricht
in de scholen.
Het schrijven van den Bisschop eindigt
als volgt:
„Onze smart zou iets lichter te dra
gen zijn, als wij wisten dat de kinde
ren terecht konden in andere betrouw
bare scholen, maar wij zien hen daar
entegen blootgesteld aan een opvoeding,
die ons ernstig bezorgd maakt".
Opleving in den
woningbouw
De cijfers van het Centraal Bureau voor
de statistiek geven een merkwaardige op
leving in den woningbouw gedurende de
maand April te zien. Terwijl in Maart het
aantal gereed gekomen woningen nog 2658
bedroeg, was dit cijfer in April 4214. De
hetto vermeerdering bedroeg in Maart 2061,
in April 2566. In geen enkele maand zijn
in het laatste jaar zulke hooge cijfers ge
noteerd. Hieraan kan nog worden toege
voegd, dat ook het aantal onbewoonbaar
verklaarde, gesloopte en aan baar bestem
ming onttrokken woningen in April hoo-
ger was dan in eenige maand van het laat
ste jaar. Het bedroeg 648, terwijl het in
Maart 597 bedroeg.
ROTTERDAM PROTESTEERT
In de Dinsdagmiddag gehouden vergade
ring van de Kamer van Koophandel en
Fabrieken voor Rotterdam is met alge-
meene stemmen besloten een adres te
richten tot den voorzitter van den minis
terraad, waarin wordt gezegd, dat de Ka
mer en met haar het geheele Rotterdam-
sche bedrijfsleven met ernstige bezorgd
heid heeft kennis genomen van het plan
der regeering, om te geraken tot de in
richting van een centraal vliegveld onder
Leiderdorp.
Het besluit is voor de Rotterdamsche
samenleving een volkomen verrassing ge
weest.
Naar de vaste overtuiging der Kamer
behoort het denkbeeld van een centraal
vliegveld onder Leiderdorp als schadelijk
voor de economische belangen van Rot
terdam en Amsterdam te worden los ge
laten.
In plaats daarvan bevordere het Rijk
wat Rotterdam betreft, den aanleg van
het vliegveld in den polder Zestienhoven.
In het adres wordt de aandacht geves
tigd op de voorgeschiedenis der aangele
genheid en dan wordt o.m. nog het vol
gende opgemerkt:
De geheele gang van zaken maakt het
duidelijk, dat de mededeeling van het be
sluit der regeering, tot den aanleg van een
centraal vliegveld onder Leiderdorp over
te gaan, voor de Rotterdamsche samenle
ving een volkomen verrassing is geweest.
De gang van zaken maakt tevens dui
delijk, dat deze verrassing niet anders dan
een hoogst onaangename kan zijn. Want,
indien het bovenstaande één ding duide
lijk maakt, dan is het dit, dat het plan
voor een centraal vliegveld een inbreuk
is op de historisch gegroeide verhoudingen
en dientengevolge beteekent een verloo
chening van de rechtmatige aanspraken,
die daaraan Rotterdam zoowel als Am
sterdam kunnen ontleenen.
Men mag de vraag, of een centraal vlieg
veld gewenscht is, niet isoleeren van de
voorgeschiedenis van de zaak. Besteld er
op dit oogenblik nog geen enkel vlieg
veld, dan zouden wij weliswaar nog met
overtuiging pleiten voor een vliegveld in
de nabijheid van Rotterdam, maar dan
stond de zaak althans in zooverre anders,
dat men de argumenten vóór en tegen
een centraal vliegveld geheel op zichzelf
kon beoordeelen en dit kan in dit stadium
niet meer.
Het staat voor ons vast, dat een haven
en handelsstad van de importantie van
Rotterdam in haar onmiddellijke nabijheid
een vliegterrein moet hebben, dat het als
haar eigen luchthaven kan beschouwen.
Ontneemt men de stad haar vliegveld,
dan berooft men haar van één van de es-
sentieele onderdeelen van haar uitrusting.
Vragen van een Kamerlid
Week vóór Pinksteren
Week van gebed en offer
voor de Koloniale Missies
rijken afstand van de grootste bevolkings
centra, de ontwikkeling van het binnen-
landsche vliegverkeer en het internatio
naal verkeer op korte afstanden ernstig
zal worden geschaad?
Is de regeering niet van meening, dat,
in het bijzonder met het oog op de groote
bijdragen, welke aan Schiphol zijn ten
koste gelegd, de aanleg van een geheel
nieuw centraal vliegveld een zeer kost
bare proefneming beduidt?
Haarlemmermeer en
Schiphol
De meening van burgemeester mr. A. Slob.
Het verdwijnen van Schiphol als centrale
Nederlandsche vlieghaven. zou ook voor de
gemeente Haarlemmermeer een ontzag
lijken tegenslag zijn, aldus zeide ons heden
de burgemeester van Haarlemmermeer, mr.
A. Slob.
De geheele ontwikkeling van Badhoeve
dorp houdt verbandt met Schiphol, aldus
vervolgde de burgemeester. En er openden
zich juist mooie perspectieven door de toe
komstige uitbreiding van Schiphol. Trou
wens, in alles hebben wij rekening gehou
den met de belangen van Schiphol. Zoo be
reikte ons indertijd het dringende verzoek
van Amsterdam, om er voor te zorgen, dat
Schiphol gas kreeg. De gemeente Haarlem
mermeer heeft zich toen erg daarvoor in
gespannen en bereikt, dat men gas kon be
trekken van Haarlem, via Zwanenburg en
van dit gas zijn Schiphol (men denke aan
de werkplaatsen daar) en Badhoevedorp
goede afnemers en de verdwijning van
Schiphol zou derhalve ook in dit opzicht een
groot nadeel beteekenen.
Maar wij bezien de zaak eveneens van
breeder standpunt. Want Schiphol is toch
immers een ontspanningsplaats van geheel
Nederland. Men heeft bijvoorbeeld gezien
hoe overweldigend druk het hier j.l. Hemel
vaartsdag geweest is. Haarlemmermeer is
dan ook trotsch op Schiphol, en wij zijn
allen zeer onder den indruk van de plan
nen om een nieuwe centrale luchthaven te
gaan maken Wij begrijpen niet, dat dit
noodig zou zijn, en al onze prachtige ver
wachtingen zouden zoodoende den bodem
worden ingeslagen. Steeds is er een voor
treffelijke samenwerking geweest tusschen
de gemeentebesturen van Amsterdam en
Haarlemmermeer ten aanzien van Schip
hol, wij hebber de ligging van Schiphol
als centrale vlieghaven altijd als volkomen
logisch beschouwd, en nu deze bedreiging!
Maar wij hopen van harte, dat alles nog een
gunstigen keer zal nemen, en dat Schiphol
voor Amsterdam en Haarlemmermeer en
voor geheel Nederland behouden zal blij
ven „Hbld."
DE WERELD IN
WEENEN: Het raadsel van de verhuis
wagen voor het huis van Schuschnigg is
thans opgelost. Schuschnigg is verhuisd van
het'slot Belvedère naar een flat te Weenen.
Hy zou daar op eere-woord een zekere be
wegingsvrijheid hebben.
Dioc. Katholieken-dag
in het
bisdom Haarlem
Zooals reeds vermeld wordt op 3 Juli a.s.
een Dioc. Kath. Dag gehouden te Alkmaar.
Om 10 uur zal Z. H. Exc. Mgr. J. P. Hui-
bers in de dekenale kerk een Pontificale
Hoogmis celebreeren, terwijl 's middags om
\y. uur een groote bijeenkomst gehouden
wordt in den Muziektuin, waar het te be
spreken onderwerp: „De katholiek te
genoverfilm en radio" zal worden
ingeleid door de heeren Paul de Waart,
Bernard Verhoeven en Piet Kasteel.
Wij zijn in staat de door de sprekers te
verdedigen stellingen reeds nu te publi-
ceeren.
De stellingen van den heer Paul de
Waart zijn de volgende:
I. De radio-omroep die van Nederland uit
de wereld veroverde is een machtig middel
tot beïnvloeding van den geest.
II. Het feitelijk gebruik, dat er van den
omroep gemaakt wordt, bewijst dat de in
vloed van de radio evenals van de pers ten
goede en ten kwade kan zijn.
Hl. Voor zoover het voor de Katholieken
mogelijk is invloed ten goede door middel
van de radio te verzekeren, is het aangrij
pen van die mogelijkheid dure plicht.
IV. De resultaten van den eigen radio-
omroep der Katholieken in Nederland
uniek in de wereld hebben aangetoond,
dat het mogelijk is dien plicht met succes
te vervullen. Zij hebben den drang tot na
volging in andere landen kunnen wekken
of aanmoedigen in het Internationaal Ka
tholiek Radiobureau.
V. Het geven van een Katholiek radio
programma is een vorm van Katholieke
actie en een modern apostolaat en moet er
derhalve op gericht zijn de Katholieke le
vens- en wereldbeschouwing in al haar
breedte en diepte tot uiting te brengen.
VI. Zooals er een plicht bestaat tot Ka
tholiek uitzenden, zoo is er voor den luiste
renden Katholiek ook een plicht alleen af
te stemmen op programma's, die onder Ka
tholiek opzicht verantwoord zijn.
De stellingen van den heer Bernard
Verhoeven luiden als volgt:
I. De actie voor de goede en tegen de
slechte film vordert een massaal en gedisci
plineerd eenheidsfront der Nederlandsche
Katholieken.
II. Een practisch bindende voorwaarde
voor deze eenheid in krachtsontplooiing is
eenheid in de voorlichting van
het katholieke bioscoop-publiek omtrent de
toelaatbaarheid der films.
III. Er dient naar gestreefd te worden,
den invloed van de Christelijke levensop
vatting als keuringsnorm in de Rijksfilm
keuring te versterken.
IV. De Katholieke Filmkeuring dient te
worden vervolmaakt door de invoering van
een bindende nakeuring der z.g. A.- en B.-
films (films, door de Rijkskeuring toegan
kelijk verklaard resp. voor personen van
allen leeftijd en boven 14 jaar).
V. De actie van katholiek verweer tegen
de minderwaardige film moet worden ge
steund door een Katholiek Legioen, dat
naar Pauselijk richtsnoer zich in zijn bios
coopbezoek houdt aan de uitspraken der
Katholieke keuring.
VT. Waar de goede film de beste bestrij
ding is van de slechte film, is een sterke
positieve actie, door voorlichtng, vorming
en film voorziening, van allervoornaamste
beteekenis. Deze positieve actie dient
mede door het invoeren van een katholieke
geschiktheidskeuring der films op de
eerste plaats het bioscoopbedrijf gunstig te
beïnvloeden door opvoering van het mo-
reele en cultureele peil der openbare bios-
coopvertooningen; en voorts aanvullend te
werken door het bevorderen van een eigen
distributie en productie.
De heer Piet Kasteel vat zijn betoog
samen in de volgende stellingen:
I. Film'en radio oefenen, evenals de boek
drukkunst een machtigen invloed uit op de
mentaliteit van een volk.
II. Ontstond de boekdrukkunst in een
christelijke sfeer, met film en radio was
dit niet het geval.
Dit feit brengt mee, dat zij des te ge
makkelijker een gevaar kunnen zijn voor
het Christendom en de christelijke bescha
ving en hét in veel gevallen ook werkelijk
zijn.
III. Film en radio zijn niet alleen amuse
mentsmiddelen. maar ook middelen om een
wereld- en levensbeschouwing te versprei
den. Het benutten ervan, zoowel actief als
meer passief, dient getoetst te worden aan
de normen van de zedeleer.
IV. De Nederlandsche katholieken be-
hooren de hoofdlijnen van hun nationale
wetgeving inzake film en radio te kennen,
omdat naleving hiervan reeds veel gevaren
afwendt. Voor zoover mogelijk behooren
hun op dit terrein werkende organisaties
haar invloed te gebruiken, om te volma
ken, wat nog verbetering behoeft in den
geest van 's Pausen brief aan het Ameri-
kaansche Episcopaat (29 Juni 1936) en van
de encycliek over de Christelijke Opvoe
ding (31 Dec. 1929).
V. Noodig is, dat het besef doordringt,
dat officieele keuringen van film en radio
3iet geschieden naar katholieke normen en
lat derhalve ieders persoonlijke verant
woordelijkheid en ook die van de ouders
Dit nummer bestaal uit
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Duitschland zou weigeren de Oostenrijk-
sche schulden te betalen. (2de blad).
De viering van 's Pausen verjaardag.
(2de blad).
Zal in geval van een dreigend gewapend
conflict de dienstplicht in Engeland wor
den ingevoerd? (2de blad).
Het bombardement van Granollers heeft
500 dooden gekost. (2de blad).
Binnenland
De a.s. Katholiekendag in het Bisdom
Haarlem. (1ste blad).
In de Tweede Kamer is gisteren de inter
pellatie Van Gelderen over de werkloos
heidsbestrijding voortgezet. (2de blad).
Vragen van het Tweede Kamerlid van
den Tempel aan de ministers van water
staat en van defensie betreffende de kwes
tie van het centrale vliegveld bij Leiden.
(lste blad).
Drie boerderijen verbrand onder Gemert.
(4de blad).
Omgeving
Ernstig ongeluk onder Zwammerdam.
(3de blad).
NA HET EUCHARISTISCH
CONGRES
EEN VERKLARING VAN KARDINAAL
PACELLI.
In het Katholieke blad „Nemzeti Ujsag"
heeft kardinaal Pacelli een verklaring ge
publiceerd, waarin hij o.a. zeide, dat het
34ste Internationale Eucharistische Con
gres door de keuze van de plaats en de
huidige omstandigheden van buitengewone
geestelijke waarde is geweest. Terwijl in de
wereld de oproepen weerklinken, waarin de
volken worden aangespoord het geloof der
vaderen prijs te geven, herinnert het oude
Europa zich, dat dank zij den Verlosser de
eeuwige bron van het Evangelie de grond
slag vormt voor de beschaving.
Met diepe ontroering heeft de kardinaal
gezien met hoeveel fierheid de officieele
vertegenwoordigers van Hongarije zich
mengden onder de massa der geloovigen om
hun trouw aan Christus Koning te betuigen.
Mannen, jonge menschen en kinderen uit
alle landen der wereld erkenden in dit uur
van genade, dat men Hem terug moet vin
den, Die alleen het licht kan geven, Die
alleen de denkers den juisten weg van de
Katholieke dieologie kan wijzen.
voor hun kinderen blijft.
VT. Overwogen dient, in hoeverre wij
zelf radio en film nog meer rechtstreeks
dienstbaar kunnen maken aan de verschil
lende vormen van katholieke actie.
Vn. Daartoe zal er in predikaties, bij
het onderwijs, in vereenigingen en in de
pers meer aandacht aan radio en film ge
wijd moeten worden en verdient het aan
beveling te streven naar:
a. een radio- en filmfaculteit, althans pro
fessoraat of lectoraat aan een van onze in
stellingen van Hooger Onderwijs;
b. een geregeld college over radio en film
aan onze Groot-Seminaria;
c. de aanstelling van regelmatige luiste
raars naar radio-uitzendingen en een be-
slist-deskundige en geregelde voorlichting
over radio en film in de geheele katholieke
pers.
VIII. De houding der katholieken tegen
over radio en film behoort positief te
zijn, in overeenstemming met het woord
„al uw schepselen moeten u dienen" (Ju
dith 16, 6). Wij moeten leeren, met katho
lieken tastzin gewapend, zelfstandig, dus
critisch, bioscoop en radio te ondergaan en
bovendien deze vindingen aan het christe
lijk leven in den ruimsten zin van het
woord dienstbaar te maken: „alles behoort
ons, maar wij behooren aan Christus" (I
Cor. 3, 22).
Voor iederen Katholiek, woonachtig in
het Bisdom Haarlem, is er gelegenheid om,
onder opgaaf van naam en woonplaats, wij
zigingen op deze conclusies in te dienen.
Voorstellen daartoe moeten vóór 11 Juni
a.s. gestuurd worden aan den Secr. van het
Hoofdbestuur: Dir. J. H. Niekel, Philosó-
phicum, Warmond.
Het soc.-dem. Kamerlid dr. Van den
Tempel heeft den ministers van Water
staat en van Defensie, gevraagd, of het
juist is, dat de regeering in beginsel heeft
besloten de stichting te bevorderen van
een nieuw cèntraal vliegveld voor de bur
gerlijke luchtvaart op een terrein, beoos
ten Leiden en welke overwegingen haar
daarbij hebben geleid en in het bijzonder
in hoeverre de belangen van 's lands de
fensie daarbij van invloed zijn geweest.
Voorts heeft hij gevraagd, of het juist
is, dat'de minister van Defensie voor den
aanleg van een centraal gelegen militair
vliegveld aanvankelijk de voorkeur heeft
gegeven aan een terrein in de nabijheid
van Leiden en of deze meening thans is
prijsgegeven.
Heeft de regeering kennis genomen van
de nadrukkelijk uitgesproken meening
van het gemeentebestuur zoowel van Am
sterdam als van Rotterdam, dat door het
verlies van een in de onmiddellijke na
bijheid gelegen vliegveld voor de burger
lijke luchtvaart zeer groote belangen van
deze centra van bevolking, handel en be
drijfsleven zouden worden geschaad, en
heeft zij overtuigende aanwijzingen en
redenen voor de verwachting, dat deze
noodlottige gevolgen voor deze gemeen
ten zich niet zullen voordoen?
Is de regeering niet van meening, dat
door het leiden van het luchtverkeer over
een centraal vliegveld, gelegen op belang-
VOGELVLUCHT
BERLIJN: Volgens een bericht uit Lon
den zouden de onderhandelingen, welke
momenteel te Berlijn gevoerd worden over
de betaling door Duitschland van de bui-
tenlandsche schulden der voormalige Oos-
tenrijksche regeering, zijn vastgeloopen.
Duitschland zou geweigerd hebben om deze
schulden te erkennen. Indien dit bericht
juist mocht zijn, kunnen wij dit standpunt
van Berlijn niet bewonderen. Wie een
„zaak'' overneemt, neemt niet alleen de ba
ten maar ook de schuldenlast over. Zoo
gaat het althans in het particuliere leven;
in het leven der staten gelden echter niet
dezelfde regels. Er zijn weliswaar regels,
waaraan men zich moest houden, maar men
doet het nu eenmaal niet. Gemeld wordt
voorts, dat Engeland de daar aanwezige
Duitsche goederen in beslag zou willen
nemen en een clearing met Duitschland
instellen.
LONDEN: De Britsche minister Inskip
heeft zoo langs zijn neus weg een mededee
ling gedaan, welke geheel Engeland op
stelten heeft gezet. Men leidt uit zijn woor
den n.l. af, dat de regeering in geval van
dreigend gewapend conflict den algemee-
nen dienstplicht wil invoeren. Dat is voor
den Engelschman, die steeds heeft vastge
houden aan zijn systeem van een vrijwilli
gersleger, een heele opschudding. De re
geering heeft geweigerd thans reeds na
dere mededeelingen te doen.
