Plesmasi pleit voor
Leiderdorp
Rede van den Pauselijk legaat
kardinaal Pacelli
Centralisatie is dringend noodig
MAANDAG 30 MEI 1938
29ste Jaargang No. 9043
Ste Ccld6ch^Sou^aiit
Telefoon: Administratie 935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
De Kardinaal-legaat spreekt de slotrede
door de radio
Bij 's Pausen
81ste verjaardag
(Van onzen Romeinschen Correspondent).
ROME, 29 Mei 1938.
Op 31 Mei a.s. wordt de H. Vader te Rome
81 jaar. De Paus is weer een jaar ouder
geworden, doch in vergelijking met het
vorig jaar, is de gezondheidstoestand van
Z. H. eerder beter dan slechter te noemen.
Ook de buitenwereld, die niet geregeld met
den H. Vader in nauw contact komt, kan
zich hiervan afdoende overtuigen. Er gaat
geen dag voorbij, of Z. H. ontvangt uit
alle landen der wereld groepen pelgrims,
die allen met evenveel liefde in het „Huis
des Vaders" ontvangen worden. Voor iede-
ren groep heeft de H. Vader een goed en
vriendelijk woord, dat steeds betrekking
heeft op het land van herkomst en op de
toestanden, die daar heerschen.
Nu eens zien we den H. Vader deelne
men aan de viering van kerkelijke feesten
en plechtigheden in den Sint Pieter, het
geen voor Z. H. slechts mogelijk is ten
koste van zeer groote lichamelijke insoan-
ning en ongemak, dan weer neemt de Paus
deel aan belangrijke congres-zittingen, die
zijn totale aandacht in beslag nemen. Men
staat vaak verbaasd over de helderheid en
frischheid van geest, waarmee Z. H. op ge
vatte wijze de toespraken en huldebetui
gingen, die tot hem gericht worden, beant
woordt. Nog dezer dagen heeft de H. Vader
deelgenomen aan een zitting van het Pau
selijk Bijbel-Instituut, waar een jonge
priester enkele stellingen zou verdedigen.
Op uitdrukkelijk verlangen van den Paus
werd deze vergadering in Castel Gandolfo
belegd, opdat de H. Vader de zitting zou
kunnen bijwonen.
Als ideaal heeft Paus Pius XI zich ge
steld, dat onder zijn Pontificaat de vrede
van Christus in Christus Rijk gevestigd zou
worden, doch zelfs een vluchtige blik over
de wereld brengt ons spoedig tot bevinding,
hoever de werkelijkheid verwijderd is van
het ideaal, dat in bedoeld devies besloten
ligt.
In het afgeloopen jaar heeft de Paus her
haaldelijk uiting gegeven aan zijn groote
droefheid om het bloedvergieten en de ver
woestingen in Spanje en China en om de
gespannen verhoudingen, die er onder de
volkeren heerscht. De Stedehouder van
Christus, die het Christus-Koning-feest
heeft ingesteld, zou zoo gaarne wenschen,
dat de wereldlijke maatschappij ingericht
en bestuurd zou worden volgens de maat
staf, die in overeenstemming is met de
heerschappij van Koning-Christus. Maar de
middelen, die den H. Vader ter beschikking
staan om dit doel te bereiken, is het Evan
gelie, de Blijde Boodschap van Christus'
genadeleer, Zijn richtlijnen en vermanin
gen. En de Paus heeft in deze wereld met
deze middelen slechts zooveel invloed, als
hem vrijwillig wordt ingeruimd.
Dit geldt ook voor de godsdienstige en
anti-religieuse beweging onzer eeuw. Meer
dan eens heeft de H. Vader uitdrukking
gegeven aan de groote bezorgdheid die de
wereld toestand hem in dit opzicht 'bereidt.
Maar Z. H. heeft ook, en vooral in de laat
ste weken, herhaaldelijk gesproken over
Zijn onbegrensd Godsvertrouwen en bij
verschillende gelegenheden heeft de Paus
in particuliere audiënties de oude waarheid
in herinnering gebracht: de mensch wikt,
doch God beschikt. Niet de mensch met
zijn veelal slechte verlangens, maar God in
den Hemel zal het laatste woord spreken.
Temidden van alle brandende zorgen
over de Christelijke landen is het voor den
H. Vader een groote troost, dat de missie
in de heidensche landen een prachtige toe
komst tegemoet gaat. Niet ten onrechte
heeft men Pius XI ook de Paus der Missies
genoemd. Want in de jaren waarin deze Paus
de Kerk Gods op aarde bestuurt, zijn zoo
rijk geweest aan nieuwe plannen en hoop
volle perspectieven voor de missie, dat het
heimwee naar het Christendom onder de
inboorlingen van sommige landen zoo sterk
is, dat er niet voldoende Catechisten en
Priesters aanwezig zijn, om in deze be
hoeften te voorzien.
Behalve het Missiewerk heeft ook het
werk der Hereeniging de bijzondere be
langstelling van den thans regeerenden
Paus. Vooral in den laatsten tijd heeft de
H. Vader speciaal door organisatorische
maatregelen in de opperste leiding der
Kerk eindelijk te verstaan gegeven hoezeer
het Z. H. er om te doen is, om zooveel mo
gelijk alle psychologische en psychische be
letselen uit den weg te ruimen, die den te
rugkeer tot de oude Moederkerk zouden
kunnen verhinderen.
Door dezen Paus zijn op dit gebied zoo
veel voorbereidende werkzaamheden ver
richt, waarvan echter het succes eerst in
de latere decennia zal blijken, maar dan
zal men zich herinneren hoe Pius XI hier
het pionnierswerk heeft verricht.
De 81ste verjaardag van den H. Vader is
voor alle trouwe zonen en dochters der H.
Kerk een aanleiding om in nederige onder
werping en trouwe aanhankelijkheid op te
zien naar Christus' grijze Stedehouder en
te bidden: Heer behoedt Uw plaatsbeklee-
der hier op aarde onzen H. Vader den
Paus, den Opperherder der Christenen naar
Wiens stem wij luisteren. H. Vader weest
gij onze leidsman!
Voor ons ligt de volledige tekst van de
redevoering, die de Pauselijke Legaat, Kar
dinaal Pacelli, na de slotvergadering
van het Internationaal Eucharistisch Con
gres gisteren te Boedapest in de Duitsche
taal heeft gehouden.
De Kardinaal heeft vanwege het slechte
weer de rede door de radio gehouden, in-
plaats van in de iaatste openlucht-bijeen
komst.
Aan deze litterair uitmuntend verzorg
de, belangwekkende en schitterende rede
voering ontleenen we de volgende markan
te passages, die in verband met de huidige
internationale verhoudingen zeker actueel
zijn.
LAAT DE REGENBOOG VAN DEN
VREDE SCHITTEREN!
Over deze wijdingsvolle avonduren, over
deze slotapotheose voor den Eucharistischen
Koning ligt de sfeer van het afscheid.
De troost van Hemelvaart en de ver
wachting van Pinksteren hebben op dit wij
dingsvolle uur van het afscheid hun stem
pel gedrukt. Na de sluiting van deze Eucha
ristische Triumfdagen keert voor ieder van
ons weer de terugweg naar het harde,
moeizaam beladen, van leed doordrenkte
leven van iederen dag.
Wie naar de uiteindelijke oorzaken van
dezen uitwendigen en innerlijken nood
zoekt, waardoor de huidige menschheid ge
troffen wordt, zal moeten bekennen, dat
de diepste oorzaak van deze weergalooze
crisis te vinden is in een geestelijke onder
voeding, een geestelijke bloedarmoede, een
langzaam op duizenderlei wijze voortwoe
kerende moreele infectie, waarvoor geen
echte blijvende beterschap te vinden is, al
leen in de boeken van menschelijke wijs
heid en wetenschap. Wanneer men er niet
in slaagt, om de huidige menschheid in
waarachtigheid en liefde terug te voeren
tot de levende wateren, waaruit in geloo-
vige tijden gedronken werd, dan is een
verder afglijden niet tegen te houden.
De Kardinaal stelt dan de vraag of er wel
ooit 'n tijd geweest is waarin meer oneenig-
heid heerschte over de wegen ter verbete
ring, die ingeslagen moeten worden. Wan
neer men deze reusachtige, haast duivel-
sche tegenstelling alleen met aardsche mid
delen wil overwinnen of zelfs maar we
zenlijk verminderen, is het nutteloos werk
dat tot mislukking gedoemd is.
TAAK DER KERK.
In zuiver aardsche dingen en doelmatig
heid is de Kerk niet geroepen om partij
te kiezen tusschen de verschillende syste
men en methoden die in aanmerking ko
men om het probleem van den nood van
den huidigen tijd op te lossen.
Haar dienstbaarheid aan de waarheid,
haar wereldomvattend apostolaat der lief
de sluiten iedere beperking van haar zen
ding in den vorm van eenzijdig partijkie
zen reeds uit.
Zoolang de achting voor Gods Wet en
het heil der zielen gewaarborgd blijft, volgt
de Kerk deze vaak. zoozeer uiteenloopende
wegen der volkeren naar hun doel, met
een ruimhartigheid en liefde, waarmee een
moeder de ontwikkeling en groei van haar
kinderen gadeslaat. De Kerk weet zich vrij
van bekrompenheid en vooroordeelen, ge
brek aan begrip voor nieuwe doelstellin
gen en eischen van den tijd. Zij wantrouwt
het nieuwe omwille van het nieuwe zelf.
Bij de Kerk neemt iedere tijd en ieder volk
haar providentieele plaats in in het gewel
dige eeuwige Scheppings- en Verlossings
plan Gods.
Zij weet, dat de Geest niet steeds waait in
het suizen van den Zephyr, maar soms ook
in de stormachtige donder van het onweer.
HET UUR DER BELIJDENIS.
Maar wanneer de geestelijke woord
voerders van heden, als een vervolg op
vroegere dwalingen, het individueele
en gemeenschappelijke geluk zonder
Christus of zelfs tegen Christus trach
ten te vestigen, dan is de ure gekomen
van „Gij zult mijn getuigen zijn". Dan
is het de plicht van allen, die aan de
zijde van Christus geschaard staan,
zich te verzetten tegen deze verkeerde
ontwikkeling en het „Alles herstellen
in Christus" onverschrokken, met groo
te liefde te verdedigen. Zij, die zoo
handelen en zich bij hun daden niet la
ten léiden door menschelijke motieven
of belangen, doch door den geest van
Christus, zijn geen vijanden van hun
volk, geen tegenstanders van haar
aardsche grootheid, geen beletsel voor
haar natuurlijke ontwikkelingsgang,
geen vernielers van nationale eenheid.
Er is geen grooter geschenk voor de
volksgemeenschap, geen kostbaarder steun
voor de oplossing der geweldige problemen
waarvoor de volkeren thans staan dan de
verwezenlijking van een eerlijke en ern
stig bedoelde harmonie tusschen aardsch
en eeuwig einddoel, althans in zooverre als
het aardsche het eeuwige niet essentieel en
met opzet weerstreeft.
ONZE KRACHT LIGT IN DE
EUCHARISTIE.
Vervolgens gaat de Kardinaal-Legaat na.
hoe in de Eucharistie de kracht ligt. Eucha
ristische zielen zijn sterke zielen; Eucharis-
Plannen zijn van Waterstaat
Naar aanleiding van de gerezen moei
lijkheden tusschen Amsterdam en Rotter
dam eenerzijds en de regeering en de K. L.
M. anderzijds, heeft het „Utrechtsch
Nieuwsblad" zich gewend tot den directeur
der K. L. M., den heer A. Plesman, die den
verslaggever in zijn woning aan den Ta-
pij tweg te 's-Gravenhage ontving.
Aanvankelijk had de heer Plesman groo
te bezwaren om in .het huidige stadium
dezer aangelegenheid zijn persoonlijke mee
ning kenbaar te maken. Zooals men weet,
aldus de heer Plesman, zijn al de huidige
plannen uitgegaan van het Departement
van Waterstaat in nauw overleg met het
Departement van Defensie.
De K. L. M.-directeur stak het niet on
der stoelen of banken, dat hij een warm
voorstander is van centralisatie, resp. van
de inrichting van een groote vlieghaven on
der den rook van de residentie. Wij teeke
nen hierbij aan, dat zulks nog kort gele
den wel duidelijk gebleken is, toen voor
den bouw van het nieuwe hoofdkantoor der
K. L. M. de keuze bleek gevallen te zijn
op den vrij ver afgelegen Van Alkemade-
laan te Den Haag. Aanvankelijk verwon
derde men zich er over, dat het centrale
punt onzer luchtvaartmaatschappij zoo ver
verwijderd zou komen te liggen van het
centrum van Den Haag, doch thans, nu de
plannen ten aanzien van Leiderdorp bekend
zijn geworden, laat het aan duidelijkheid
niets meer te wenschen over, waarom de
heer Plesman voor zijn hoofdkantoor dit
punt uitkoos. De van Alkemadelaan is n.l.
een der verbindingswegen van Den Haag
naar Leiderdorp.
Uiteraard vroegen wij aanstonds de
meening van den directeur over de
voor Amsterdam zoo pijnlijke kwestie
der geïnvesteerde millioenen. Wonder
lijk genoeg beschouwde de heer Ples
man dit punt niet van vitaal belang.
De K. L. M.-directeur stelt zich op het
standpunt, dat dit bedrag niet opweegt
tegen de onschatbare voordeelen, die
de centralisatie met zich mee zal bren
gen. En waarom kan Amsterdam
vroeg de hefr Plesman dit nieuwe
vliegveld niet als een Amsterdamsche
luchthaven zien?
Het gemeentebestuur van Amsterdam be
roept zich nu wel op zulke aanzienlijke be
dragen voor haar luchthaven te hebben uit
gegeven, maar dat is nog maar het begin
geweest. Om straks Schiphol geheel „up-
to-date" te maken, ik bedoel, in den geest
zooals het zich dagelijks nog uitbreidende
luchtverkeer, dat zeer binnenkort zal vor
deren, zou men nog veel grootere finan-
cieele opofferingen van de hoofdstad moe
ten eischen. De heer Plesman heeft onge
twijfeld naar hij zeide waardeering
voor hetgeen Amsterdam heeft gedaan, hoe
wel hij het niet verheelde, dat naar zijn
inzicht het hoofdstedelijk gemeentebestuur
wel wat laat heeft ingezien, dat Amster
dam bij een goed geoutilleerd vliegveld
groot belang heeft.
Herhaalde malen tijdens het vrij
langdurige onderhoud, dat de heer
Plesman ons toestond, betoogde deze
dat inwezen de plannen van dit mo
ment veel verder reiken, dan alleen
Amsterdam en de K. L. M.
Hebben wij den heer Plesman goed be
grepen, dan meende hij te zeggen, dat zelfs
hij als K. L. M.-directeur veeleer het be
lang van Nederland als luchtvaartverbin
ding in het internationale luchtnet op het
tische zielen zijn heldhaftige zielen. Zij
zingen hun Magnificat nog midden in den
storm en in het lijden.
In dit verband herinnerde de Kardinaal-
Legaat aan een gesprek met den H. Vader,
waarin deze zeide: „Ik dank God iederen
dag opnieuw, dat Hij mij in de tegenwoor
dige tijdsomstandigheden laat leven! Deze
zoo diep ingrijpende, zoo allesomvattende
crisis is eenig in de geschiedenis der
menschheid. Men moet werkelijk trotsch
zijn getuige en in zekeren zin ook mede
werker in dit geweldige drama te mogen
zijn. Goed en kwaad vechten met elkaar
in een titanischen strijd. Niemand heeft het
recht om slechts een middelmatige te zijn
in de huidige ure".
De Kardinaal besluit dan met een heer
lijk gebed ter besluiting van dit heilig
broederfeest der liefde.
„Maak van ieder onzer een getuige,
een belijder, een Apostel der Liefde.
Maak allen innerlijk bereid en be
kwaam om de vreedzame vernieuwing
des harten te stellen tegenover de re
volutie van de gebalde vuist. Laat de
regenboog van ^den vrede schitteren
tusschen uw Kerk en de vertegenwoor
digers der wereldlijke overheden, tot
welzijn van de menschheid".
Plesman, directeur der K.L.M.
oog heeft, dan uitsluitend de belangen van
de K. L. M. Aan den anderen kant even
wel noemde de heer Plesman tijdens ons
onderhoud enkele malen de voordeelen
eener centralisatie met name voor de K.
L. M. Het niet rendeeren der K. L. M.-
luchtlijnen wijt de heer Plesman thans aan
de gedecentraliseerde ligging onzer vlieg
velden. Wat is dan eenvoudiger, aldus de
heer Plesman, dan alles op één punt onder
te brengen? Het ideaal ziet de K. L. M.-di
recteur in een prima geoutilleerd vliegveld,
dat de concurrentie met alle buitenland-
sche vlieghavens het hoofd zal kunnen
bieden!
Wij kregen trouwens toch bij dit onder
houd sterk den indruk, dat de heer Ples
man, die immers op het standpunt heeft
gestaan met de groote buiten! andsche
vlieghavens het hoofd en en en en
maatschappijen wél te kunnen wedijveren,
thans schijnt in te zien, dat slechts ten
koste van enorme kapitalen en grooten
moreelen steun van verschillende vreemde
mogendheden, dit streven in de toekomst
te verwezenlijken is.
Wij durven dan ook openlijk de vraag
stellen: „Is deze gedachtengang bij den
K.L.M.-directeur thans wellicht aanlei
ding voor hem geweest de ligging van
onze Nederlandsche vlieghaven slechts
in internationaal bestek te zien?"
In dat verband immers noemde de heer
Plesman ons een der argumenten onzer re
geering, waar men het blijkbaar op den
duur te gevaarlijk acht van een gemeen
telijk beheer der luchthaven afhankelijk te
moeten zijn. Want zal zoo ging de heer
Plesman voort bij de voortschrijdende
techniek Amsterdam b.v. wel tijdig willen
inzien, wat aan verdere en verbeterde outil
lage van het vliegveld Schiphol in de naas
te toekomst nog meer vereischt zal zijn? En
zou dan de inrichting van haar luchtha
ven ook op den duur het internationale
verkeer kunnen blijven trekken?
Ten slotte betoogde de heer Plesman nog
met klem, dat hij niet om ideëele overwe
gingen zulk een warm voorstander van de
nieuwe centralisatie-plannen is, doch zui
ver en alleen om redenen van materieel be
lang. De positie van het nieuwe vliegveld
ten opzichte van het internationade lucht
verkeer zal, aldus de K. L. M.-directeur,
aanstonds dat rendement opleveren, dat
men van het luchtverkeer zoo gaarne ver
wacht.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
De verkiezingen in Tsjecho-Slowakije
kalm verloopen. Hetzelfde resultaat als
vorige week. (2de blad).
Het bombardement van Kanton heeft
600 dooden geëischt. (2de blad). Volgens
een nader telegram 1100 dooden. (Zie
Telegr.).
Een redevoering van Goebbels. (2de
blad).
Binnenland
De bomaanslag te Rotterdam thans tot
klaarheid gebracht Het slachtoffer was
leider der nationalistische beweging in de
Oekraine. (2de blad).
Doodelijk verkeersongeluk te Aalsmeer.
(3de en 1ste blad).
Twist met noodlottigen afloop te Nistel-
rode. (1ste blad).
Sport cn Wedstrijden
VOETBAL: Volendam verrast HBC, ter
wijl Vosta een overwinning behaalt op
WE Bleyerheide blijft eerste klas
K.N.V.B.'er (3de blad).
KORFBAL: Nederland wint met 4—3
van België. (3de blad).
ROEIEN: Geslaagde roei wedstrijden van
de Koninklijke. (3de blad).
Uitdrukkelijk wenschte de heer Plesman
nog er op te wijzen, dat de K. L. M. hier
slechts een ondergeschikt rol speelt en de
plannen die thans zooveel opschudding
hebben verwekt, van Waterstaat afkom
stig zijn. En uiteraard zal de regeering bij
eventueele wijzigingen ook alle defensie-
belangen in den tegenwoordigen tijd zeer
zwaar laten wegen.
SCHIPHOL EN DE
LANDSVERDEDIGING
Wanneer er in Haagsche kringen, aldus
de „Tel.", bevreemding mocht heerschen
over de mededeeling van wethouder Krop
man, dat Defensie geen belangstelling voor
Schiphol heeft, dan is dit alleen te verkla
ren door het feit, dat men zich de zaak
niet goed voorstelt. Reeds bij de garnizoens
kwestie is gebleken, dat Defensie zonder
het landsbelang te schaden, Schiphol kan
ontberen. Maar een der hoogste autoritei
ten van het Depaartement van Defensie
heeft bovendien onomwonden verklaard,
dat Defensie bij Schiphol geen belang heeft.
De zaak staat zoo. Defensie wil, in
dien noodig, Schiphol wel geheel of ge
deeltelijk in gebruik nemen. Maar het
is niet absoluut noodzakelijk, dat Schip
hol wordt gekozen. Indien men op
Schiphol niet terecht kan, zal men
ruimschoots kunnen volstaan met een
uitbreiding van Soesterberg en een
nieuw vliegveld te Katwijk. Zelfs pre-
fereeren de militairen een vliegveld, dat
buiten de verkeerszone gelegen is, zoo
dat men vrij kan oefenen.
Het oefenterrein der militairen is in
hoofdzaak gelegen benoorden het Noord
zeekanaal en benoorden den afsluitdijk bo
ven de Zuiderzee. Zoo blijft men 'uit de
routes der geregelde luchtlijnen. De nabij
heid van een groote stad als Amsterdam
wordt zelfs minder verkieslijk geacht.
Voor de landsverdediging is het evenmin
noodzakelijk, dat Schiphol uitsluitend mi
litair terrein wordt. Immers worden in
oorlogstijd alle vliegvelden der burgerlucht
vaart terstond door de militairen gean
nexeerd. Ook Schiphol wordt in dat geval
terstond in gebruik genomen voor de
landsverdediging.
Maar met dat alles wil niet gezegd zijn,
dat Defensie Schiphol niet wil hebben. In
dien onverhoopt, aldus de Telegraaf",
het plan van Minister van Buur-
ren och wordt doorgezet en een cen
traal vliegveld nabij Leiderdorp ontstaat,
zoodat Schiphol vrij komt, zullen de mili
taire autoriteiten natuurlijk dankbaar ge
bruik maken van deze uitstekend aangeleg
de vlieghaven met haar prachtige startba
nen, gebouwen, radiodienst, verlichting en
verdere outillage, die zoozeer op de hoog
te van den tijd is. Onontbeerlijk voor de
ontwikkeling der militaire luchtvaart en
dringend noodig met het oog op het lands
belang is dat evenwel niet.
Ziedaar de oplossing van hetgeen men in
Haagsche ambtelijke kringen het raadsel
van wethouder Kropman geliefde te noe
men.
De „Tel." verneemt nog, dat het bestuur
der Kamer van Koophandel te Amsterdam
het voornemen heeft een vergadering te
wijden aan het gevaar, dat de luchthaven
van de hoofdstad bedreigt. Op scherpe wij
ze wil men in de kringen van handel,
scheepvaart en nijverheid stelling nemen
tegen het voornemen van den minister van
Waterstaat Schiphol als burgerluchthaven
prijs te geven.