Henlein spreekt een
dreigende taal
Een interview op een ongelukkig tijdstip
De worsteling
in China
DE SPAANSCHE'
BURGEROORLOG
BUITENLAND
VRIJDAG Z7 MEI 1938
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD - PAG. 6
Witte tanden, gezond tandvleesch, schoone tong en frissche mond,
indien U poetBt met Ivorol (volgens nieuw recept). Deze geeft een ware mondwassching. Heerlijk schuimend. Frisch van smaak en... zeer zuinig. Tube 60, 40 ct. Doos 20ct.
Onze redacteur seint ons nog de volgen
de bijzonderheden over de feesten van
Woensdag en Donderdag.
DE PLECHTIGE OPENING
OP WOENSDAGMIDDAG.
Woensdagnamiddag te 6 uur heeft op
het Heldenplein te Budapest de plechtige
opening van het Eucharistisch Congres
plaats gevonden.
Nadat Kardinaal Seredi, minister Ho-
man en mgr. Heylen het woord gevoerd
hadden, hield de Pauselijke Legaat, Z. H.
Emb. kardinaal Pacelli, de indrukwek
kende openingsrede, over de be'teekenis
vande H. Eucharistie voor de moderne
wereld.
Onder deze imposante plechtigheid,
welke boven verwachting begunstigd werd
door goed weer daar de regen had opge
houden, werd de Pauselijke Bulle voorge
lezen, waarin kardinaal Pacelli wordt aan
gewezen als kardinaal-legaat. Deze ope
ningsplechtigheid werd o.a. bijgewoond
door rijksbestuurder Horthy, leden van
het Hongaarsche kabinet en het geheele
diplomatieke korps, met uitzondering van
den Duitschen gezant. De plechtigheid
werd besloten met het zingen van de con-
greshymme.
Woensdagavond boden de rijksbestuur
der en mevrouw Horthy aan de voornaam
ste persoonlijkheden van het Congres een
schitterende soirée aan in de zalen van
het koninklijk paleis.
Ook de Nederlandsche bisschoppen wa
ren aanwezig, alsmede tal van geestelijke
en wereldlijke autoriteiten.
DE GROOTS CHE KINDERCOMMUNIE.
Op den ochtend van het feest van
's Heeren Hemelvaart trokken duizenden
kinderen tezamen met de groep Hongaar
sche pelgrims naar het Heldenplein. Het
was niet alleen de jeugd der scholen en
der internaten van Boedapest, doch het
was de jeugd van geheel Hongarije, welke
op dit grootsche plein was samengekomen.
Groote groepen meisjes waren gekleed in
de nationale kleederdracht, andere groe
pen waren wit gesluierd.
Om 9 uur was het enorme plein tot in de
uiterste hoeken gevuld met biddende kin-
deren. Kardinaal Verdier, de aartsbisschop
van Parijs, bestijgt dan met zijn assisten
ten de trappen naar het hooge altaar en
vangt het H. Misoffer aan. Duizenden en
duizenden kinderkelen zingen in de blijde,
klare lucht; de kinderen volgen met hun
gezang het H. Offer, dat door den kardi
naal wordt opgedragen. Dan komt het
groote oogenblik der H. Communie. De
kinderen blijven allen op hun plaats en
eenige honderden priesters met de ciborie
in de hand schrijden langs de rijen en,rei
ken hun de blanke Hostie. Het is eeri in
drukwekkend oogenblik; op hetzelfde
daalt Christus neer in de harten van de
geheele Katholieke Hongaarsche jeugd.
Na de dankzegging schalt de muziek
over het wijde plein; de pauselijke hym-
re wordt aangeheven en als kardinaal
Verdier het H. Misoffer heeft voltooid,
klinkt tot slot van deze ontroerende mas
sale plechtigheid de triumfantelijke Con
gres hymne.
EUCHARISTISCHE BIJEENKOMST.
Te 11.30 heeft in de basiliek van St.
Stephanus de sectie-vergadering plaats
gehad van de aan het Congres deelnemen
de priesters onder voorzitterschap van
Mgr. Heylen, over het onderwerp: De H.
Eucharistie als band van liefde tenopzichte
van God.
Tegelijkertijd baden de andere deelne
mers van het Congres in de hun toegewe
zen kerken voor de heiliging hunner pries
ters.
OPENBARE BIJEENKOMST.
Om 4 uur des middags had de eerste
openbare bijeenkomst plaats in de Feest
hal. Na een toespraak in het Hongaarsch
begroetten de vertegenwoordigers der
deelnemende landen, ieder in hun eigen
landstaal, in een korte tospraak den H.
Vader in de persoon van Z. Em. den kar
dinaal-legaat.
HET SPROOKJE OP DEN DONAU.
Eucharistische scheepsprocessie.
Des avonds werd op de wijde rivier, de
Donau, die Buda van Pest scheidt, een in
drukwekkende scheepsprocessie gehouden,
waarvan duizenden en duizenden langs de
oevers getuigen waren. Alle straten, welke
naar de Donau leiden, waren overvuld
met imenschen, die dit feeërieke schouw
spel wilden zien.
Om half acht begon de groote St. Em-
merich-klok, welke eenige jaren geleden
ter gelegenheid van de St. Emmerich-fees-
ten in den toren van de St. Stephanus-
basiliek was opgehangen, zijn bronzen
stem te laten hooren. Precies om 8 uur
rijdt de auto van den kardinaal-legaat
voor en trekt de plechtige processie in rij
tuigen van de St. Stephanusbasiliek uit.
Politieagenten rijden op witte paarden
en een eere-compagnie soldaten bege
leidt de volgrijtuigen. Misdienaars en
priesters, van alle orden en congregaties
uit alle deelen der wereld, gaan vooraf
aan de rijtuigen der kardinalen en tenslot
te rijdt de kardinaal-legaat met het H.
Sacrament. De menschenmenigte zinkt op
de knieën als het Allerheiligste voorbij
rijdt.
Aan den Donau-oever ligt het praal
schip, waarop het Allerheiligste door kar
dinaal Pacelli wordt gedragen en dan ver
trekt de rij van verlichte schepen om van
af het Eötvös-plein stroomafwaarts te va
ren tot aan de Horthy-brug en vandaar
stroomopwaarts tot het St. Margaretha-
eiland.
Op het eerste schip bevinden zich vis-
schers, het is hun rivier. Op het tweede
schip zijn de prelaten en de abten en de
priesters gezeten. Dan volgt het praalschip,
waar op den den glazen boeg een altaar is
opgericht, stralend in een zee van licht.
Hierop rust het Allerheiligste en rondom
knielen de kardinaal-legaat en de andere
kardinalen en bisschoppen. Verscheidene
booten met hoogwaardigheidsbekleeders
volgen, alle schitterend verlicht en het slot
wordt gevormd door een boot met een
groot verlicht kruis.
Voorbij het Marga re th a-eiland wordt
gekeerd en de terugtocht aanvaard.
Langs de beide Donau-oevers staan ver
kenners met brandende fakkels en als de
processie voorbij vaart, zwaaien zij hun
vurigen groet.
Boven de schepen ronken vliegtuigen
en als de processie aan den wal terugkeert,
klinkt uit duizenden kelen het Tantum
Ergo.
Overal loeien de sirenen en de kardi
naal-legaat geeft aan de eerbiedig neerge
knielde menigte den zegen met het Aller
heiligste.
Als tenslotte de stoet is weergekeerd in
de St. Stephanus-basiliek, is het 12 uur.
Het sprookje van de Eucharistische
scheepsprocessie, een der fraaiste en meest
imposante schouwspelen van de Congres
dagen, is voorbij.
SOLDATEN KNIELEN.
Hedenmorgen knielden de Hongaarsche
Weermacht en de Frontstrijders neer op
het Heldenplein voor een algemeene H.
Communie.
Om 11.30 hadden op verschillende plaat
sen de diverse naties en de Hongaarsche
vakafdeelingen hun sectie-vergaderingen.
In alle gezinnen wordt gesproken over de
Waarborg-KIeedlng van Kreymborg. Want
wddr vindt U voor die prijzen zoo iets aparts
als Waarborg-Kleodingl
alléén bij KREYMBORG
Drie mogelijkheden voor de Sudeten-Duitschers
AUTONOMIE, OF EEN VOLKSSTEMMING
OF EEN DUITSCHE INTERVENTIE.
De leider der Sudeten-Duitsche partij,
Konrad Henlein, heeft te Eger aan den
specialen correspondent van de' „Daily
Mail", Ward Price, een interview toege
staan.
Daarin verklaarde Henlein, dat wan
neer uitgebreide concessies van de
Tsjecho-Slowaaksche regeering uit
bleven, het Sudeten-Duitsche pro
bleem slechts zou kunnen worden op
gelost door aanhechting van de
Duitsch sprekende gebieden aan het
Duitsche rijk.
Mijn aanbod aan de Tsjechen is: Loyale
samenwerking van de Duitsche bevolking
in dezen kunstmatigen staat op een basis
van algeheele autonomie in de gebieden,
waar de bevolking van Duitsch ras de
meerderheid heeft. Wanneer deze autono-
mise wordt toegekend, zullen de huidige
Tsjecho-Slowaaksche grenzen gelijk blij
ven en zal de centrale regèering gezag
uitoefenen op alle gebieden, die betrek
king hebben op het geheel der gemeen
schap. Het autonome Sudeten-Duitsche ge
bied zou een bijna ononderbroken gebieds-
strook omvatten langs de grens en zich
naar het binnenland uitstrekken tot een
breedte van 50 km. op het breedste deel.
Tevens zou het een of twee „taaleilandjes"
in het binnenland van Westelijk Tsjecho-
Slowakije omvatten. Eenige Duitsche min
derheden zouden, verspreid onder de
Tsjechische bevolking, en omgekeerd, blij
ven leven".
„De buitenlandsche politiek, aldus ver
volgde Henlein, en de kwesties, die be
trekking hebben op het geheele land, zou
beheerd blijven door Praag en de depar
tementen zouden er mede belast zijn te wa
ken voor de belangen van de verschil
lende rassenminderheden. Door een der
gelijke regeling te aanvaarden zou de
Tsjecho-Slowaaksche regeering de verze
kering hebben, dat de Sudeten-Duitschers
burgers der republiek zouden blijven, Wan
neer zij deze oplossing verwerpt, zouden
wij onze toevlucht moeten nemen tot een
andere.
Wij zouden dan het recht moeten
vragen zelf te beslissen over ons lot.
Wij zullen er op aandringen, dat een
volksstemming georganiseerd wordt
onder internationale controle, tenein
de een vrije raadpleging der kiezers
te veroorloven.
Onder die omstandigheden zou de
vraag, welke aan de Sudeten-Duitschers
zou worden gesteld, als volgt luiden: „Wilt
gij onderdaan zijn van Tsjecho-Slowakije
of van Duitschland". Het resultaat van
een dergelijke volksstemming zou zijn
een meerderheid van 98 procent ten gunste
van aanhechting aan Duitschland.
Er is nog een derde, nog eenvoudiger
oplossing, aldus Henlein, wanneer de
Tsjechische onderdrukking voortduurt,
zouden de Sudeten-Duitschers, be-
heerscht door den wrok over de ver
volging. op een goeden dag de Duit
sche regeering kunnen verplichten
rechtstreeks op te treden en hen terug
te brengen binnen de grenzen van het
Duitsche Rijk".
VERWONDERING IN TSJECHO-
SLOWAKIJE.
De verklaringen van Henlein tegenover
een Engelsch blad hebben in Tsjecho-Slo
wakije groote verwondering gewekt, in het
bijzonder in Sudeten-Duitsche kringen, die
met de zaak verlegen lijken. Zij zeggen,
dat het blad zonder vergunning een verslag
van een particulier onderhoud gepubli
ceerd heeft. Het officieel orgaan van de
partij, de „Zeit", publiceert het onderhoud
niet.
In Tsjecho-Slowaaksche politieke krin
gen legt men er den nadruk op, dat de ver
klaringen van Henlein komen op het oogen
blik, dat Hodza en Henlein hun besprekin
gen zijn begonnen. Beide partijen zagen in,
dat het wenschelijk was, gezien de ernst
van den toestand, zwijgzaam te zijn over
het verloop der besprekingen. Het onder
houd is niet bepaald geschikt om de inter
nationale 'atmosfeer te verbeteren.
Buitenlandsche kranten, die het onder
houd publiceerden, zijn in Tsjecho-Slowa
kije in beslag enomen.
EEN ONDERHOUD MET HODZA.
„Vóór den zomer kan alles geregeld zijn".
In een onderhoud met een correspondent
van de „Paris Soir" heeft Hodza ver
klaard: „De Tsjecho-Slowaaksche regee
ring heeft besloten in haar verzoenend op
treden zeer ver te gaan. De bestaande moei
lijkheden zouden vóór den zomer kunnen
worden geregeld. De ontwerpen, waaraan
de regeering sedert 1937 werkt, staan op
het punt voltooid te worden. Alles kan,
gezien onze goede wil, gemakkelijk gere
geld worden, als men het vraagstuk zijn
binnenlandsch karakter laat. De voorgeno
men hervormingen zullen geen-grondwets
wijziging noodig maken. Door eenvoudige
wetgevende maatregelen kan voor alle
minderheden een administratieve autono
mie tot stand gebracht worden."
Hodza zette nader uiteen, dat een rege
ling gevonden zal kunnen worden op de
basis van deze autonomie en van evenre
digheid, d. w. z. dat de Duitschers, die 22
procent van de bevolking uitmaken, zul
len worden toegelaten tot 22 procent van
de functies in alle administratieve staats
organen, terwijl de andere minderheden
dezelfde rechten zullen genieten naar ge
lang van haar percentage. Hodza zeide
noch optimistisch noch pessimistisch te
zijn; hij tracht voor alles realistisch te
zijn.
DUITSCHE VLIEGTUIGEN BOVEN
TSJECHO-SLOWAAKSCHE GEBIED.
Er is te Praag een gedetailleerd com
muniqué gepubliceerd, volgens hetwelk in
den loop van vijf dagen zeventien Duitsche
militaire vliegtuigen waargenomen zijn,
vliegende boven Tsjecho-Slowaaksch grond
gebied, benevens nog zestien dier toestel
len, die boven de Duitsch-Tsjecho-Slo-
waaksche grens vlogen.
Grenszone verboden voor vliegtuigen.
Officieel wordt medegedeeld, dat het
Tsjecho-Slowaaksche opperbevel ter voor
koming van nieuwe misverstanden instruc
ties heeft gegeven, waarbij aan Tsjecho-
Slowaaksche vliegtuigen verboden wordt
over een strook langs de grens ter breedte
van vijf kilometer te vliegen.
ZWARE AARDBEVING IN
NED. O. INDIË
REEDS 20 DOODEN GEVONDEN.
In Parigi en omstreken zijn hevige aard
schokken waargenomen, welke zware ver
woestingen hebben aangericht. Slechts en
kele gebouwen zijn staande gehouden. De
schade kan nog niet worden bepaald. Voor
zoover bekend, zijn er twintig dooden ge
vonden. De kampongs langs de kust heb
ban het meest te lijden gehad.
EEN NIEUW JAPANSCH KABINET.
Krachtiger aanpakken in China.
Na langdurige onderhandelingen tus-
schen den Japanschen premier Konoye, de
ministers en de adviseurs der regeering is
gistermiddag bekend gemaakt, dat het Ja-
pansche kabinet een belangrijke recon
structie heeft ondergaan. Het gevolg hier
van is, dat de door leger en vloot gesteun
de ministers thans vijf belangrijke posten
in het kabinet bezetten, nl. Buitenlandsche
Zaken, Binnenlandsche Zaken, Oorlog, Ma
rine en Onderwijs.
Volgens buitenlandsche waarnemers te
Tokio beteekent de wijziging van het
Japansche kabinet het einde van de onze
kerheid van de laatste maanden. De poli
tiek van de nieuwe regeering zal zijn tot
iederen prijs succes te behalen in China.
Verder zal getracht worden de neutrali
teit van de overige mogendheden, vooral
van Engeland te verkrijgen.
In de binnenlandsche politiek zal gear
beid worden aan de versterking van de na
tionale discipline onder persoonlijke lei
ding van prins Konoye.
De strijd bij Soetsjau.
De vertegenwoordiger van het Chinee-
sche blad „Takoeng Pau" bericht, dat het
leger xan generaal Tang erin geslaagd is
door de Japansche linies heen te breken.
Ook een divisie gemotoriseerde Chinee-
sche artillerie is erin geslaagd uit Soetsjau
te ontsnappen.
De Chineesche troepen in Oost-Honan
rukken op en hebbsn op Tsuatsjau, tach
tig kilometer ten Noorden van de Loeng-
hai spoorlijn heroverd. Lanfeng is door de
Chineesche troepen verlaten.
ALICANTE GEBOMBARDEERD.
Groot aantal dooden.
Woensdagochtend hebben twee escadril
les rechtsche vliegtuigen een groot aantal
bommen op de stad Alicante laten vallen.
Er werden 240 personen gedood en meer
dan duizend gewond. Vijftig huizen werden
verweost.
Station van Carbere gebombardeerd.
Volgens een bericht van het Spaansche
persagentschap hebben rechtsche vliegtui
gen vijftien bommen laten vallen op het
station van Cerbere bij de Fransche grens.
Verscheidene wagens van een personen
trein werden getroffen. Twee huizen wer
den vernield, twee personen licht gewond.
DE NIET-INIMENGINGSSUBCOMMISSIE.
In de Woensdag te Londen gehouden
vergadering van de niet-inmengingssub-
commissie is besloten het terugtrekken van
de vrijwilligers uit Spanje te verdeelen in
vier categorieën, n.l. vloot, leger, lucht
macht en burgers. Als basis voor het terug
trekken is genomen 10.000 man aan die
zijde, waar de minste buitenlanders strij
den, terwijl aan de andere zijde een even
redig grooter aantal terugggtrokken zal
moeten worden. Dit is het eenige punt,
waarmede de Sovjet Unie accoord ging.
Wat betreft de controle te land en ter zee
werd bepaald, dat de controle ter zee ver
sterkt zal worden. Voorgesteld werd, dat
twee commissies zullen worden benoemd,
elk van drie leden.
Indien na dertig dagen nog niet begon
nen is met het terugtrekken van de vrij
willigers, dan is Frankrijk vrij haar vrij
heid van handelen te hernemen, evenwel
kan deze termijn met tien dagen worden
verlengd, wanneer men stuit op technische
moeilijkheden.
De commissie zal verder de Spaansche
regeering vragen den Italiaanschen waar
nemer, die zich aan boord van het Brit-
sche stoomschip „Greatend" bevond, en ge
arresteerd werd nadat het schip in de ha
ven van Valencia door een bom werd ge
troffen en half zonk, vrij te laten.
Tenslotte is besloten de\olgende week
twee vergaderingen te houden, waarvan
een gewijd zal zijn aan de financiën.
DE KERKVERVOLGING IN HET
DERDE RIJK.
Na afloop van het Eucharistisch Congres
mogen de Duitschers weer naar
Boedapest.
Terwijl de oficieele Duitsche regeerings-
instanties de deelname der Duitsche en
Oostenrijksche katholieken aan het Eucha
ristisch Congres te Boedapest practisch
onmogelijk hebben gemaakt, weet de Hon
gaarsche correspondent van de Weensche
Reichspost te Boedapest aan zijn blad te
melden, dat bij de groote feesten bij gele
genheid van het Negende Eeuwfeest van
het overlijden van den H. Koning Stepha
nus Duitschland door een groote officiee-
le delegatie vertegenwoordigd zal zijn!
ENGELAND
BISSCHOP VAN WAKEFIELD
OVERLEDEN.
De bisschop van Wakefield, dr. Seaton,
is gisternacht, kort voor 12 uur, overle-.
den. Hij was zeventig jaar.
ROEMENIE
CODREANU VEROORDEELD.
Tot 10 jaar dwangarbeid.
In het proces tegen Codreanu te Boeka
rest is thans uitspraak gedaan. De aan
klacht betrof hoogverraad, het achterhou
den van geheime documenten, aanslag op
de openbare veiligheid ten bate van een
vreemde mogendheid.
Om half één vannacht gingen de rech
ters in raadkamer, waar zij tot half vier
bijeen bleven.
Na afloop dezer beraadslaging werd de
uitspraak bekend gemaakt. Codreanu werd
wegens verraad veroordeeld tot tien jaar
dwangarbeid, wegens samenzwering met
de hulp van een vreemde mogendheid tot
een gevangenisstraf van vijf jaren, tot
acht jaren dwangarbeid wegens de orga
nisatie van gewapende groepen met het
doel een opstand te verwekken, terwijl
hem voor den duur van zes jaren de bur
gerrechten zijn ontnomen.
Aangezien de straftijden gedeeltelijk
samenvallen, zal Codreanu slechts tien
jaren dwangarbeid moeten verrichten.
PALESTINA
BOTSING BIJ JAFFA.
Bij een botsing tusschen politie en ban
dieten in de buurt van Ramathakovesh,
tusschen Jaffa en Toelkarem, is een Brit-
sche politieagent doodelijk gewond. Zeven
bandieten zijn eveneens gewond, zes hun
ner zjjn later bezweken. Geweren en mu
nitie werden in beslag genomen.
MEXICO
DE STRIJD TEGEN CEDILLO.
Het Mexicaansche ministerie van de
fensie verklaart, dat de militaire maat
regelen tegen de aanhangers van Cedillo
in een actief stadium zijn gekomen. De
luchtmacht tracht de vliegvelden van Ce
dillo te vinden en te vernielen. Woensdag
en Donderdag is heftig gevochten bij het
dorp Villela. Een vijandelijke afdeeling
is door de luchtmacht verspreid bij El
Salto. Een groep gewapenden, van wie
men niet weet of het aanhangers van Ce
dillo zijn, heeft in het dorp Yerbabuena
in den staat Guanajuato huizen in brand
gestoken en een aantal bewoners ver
moord. Bij een botsing tusschen deze
mannen en regeeringstroepen werden 30
rebellen gedood.
Naar uit San Antonio in Texas wordt
gemeld, wordt de tegenstand der Cedil-
listen krachtiger in den vorm van een
guerrilla: de bruggen zijn verbrand in den
staat Sinaloa, in het Westen van Mexico,
de spoorwegen zijn afgesneden in den
staat Sonora.
Volgens een ander bericht uit Mexico-
Stad, zouden de federale troepen een con
centratie Cedillistische elementen versla
gen hebben nabij Santa Maria del Rio. De
opstandelingen boden slechts een zwak
ken weerstand.
Buitenlandsche berichten
GROOTE DORPSBRAND IN POLEN.
Ongeveer 100 woningen vernield.
In het Poolsche dorp Szaltyn hebben
twee kinderen door onvoorzichtigheid
brand doen ontstaan in hun ouderlijke wo
ning. Met ongehoorde snelheid breidde het
vuur zich uit, zoodat in Szaltyn 28 huizen
en in het aangrenzende dorp 70 huizen ver
nield werden. Vier personen kwamen in de
vlammen om, dertien andere bekwamen
ernstige brandwonden.
GROOTE BRAND OP HET
BROUCKEREPLEIN TE BRUSSEL.
Gisteravond is een felle brand uitge
broken in een groot confectiemagazijn aan
het Brouckereplein te Brussel. Het vuur
werd van verschillende zijden bestreden.
Een koffiehuis te Brussel en een bioscoop
in de nabijheid zijn ontruimd.
Na twee uur had men het vuur bedwon
gen. De schade is aanzienlijk.
Binnen 8 meter von
straathoeken is stil
staan met auto's en
andere voertuigen te-
genwoordig verboden!
