De moeilijkheden met de
Sudeten-Duitschers
Ongeregeldheden in verschillende
plaatsen
Het probleem der
niet-inmenging
De strijd in het
Verre Oosten
BUITENLAND
Wetsontwerp ingediend, dat het recht
van vereeniging en vergadering beperkt
ZATERDAG 21 MEI 1938
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD - PAG. 5
TSJECHEN EN DUITSCHERS GEVEN
ELKAAR DE SCHULD.
In het door Duitschers bewoonde gebied
van Bohemen hebben zich weer verschil
lende incidenten voorgedaan. Het Tjecho-
Slowaaksche agentschap Ceteka meldt, dat
te Chomutov vijf Tsjechische soldaten wer
den aangevallen door zestig Duitschers. Een
soldaat werd ernstig aan het hoofd gewond,
naar een ziekenhuis gebracht. De aanval
lers namen de vlucht. Politieversterkingen
zijn naar de plaats gezonden.
Te Chodau had de politie gisterochtend
eenige Duitschers, die illegale pamfletten
uitreikten, gearresteerd. Een menigte van
300 menschen wilde de arrestanten bevrij
den, doch werd verspreid door de gendar
merie, die van den gummiknuppel gebruik
maakte. Een gendarme werd op den grond
geworpen, een andere gewond. Een betoo-
ger liep verwondingen op, doordat hy viel
of in een bajonet liep. Drie Duitschers wer
den gearresteerd. Ook hierheen zijn ver
sterkingen gezonden. Gisteravond was het
rustig in de stad. Winkels en werkplaatsen
waren den geheelen dag gesloten. De fa
brieken werkten, doch de meeste arbeiders,
die lid van de Sudeten-Duitsche partij zijn,
verschenen niet.
Betoogingen te Praag.
Gisteravond zijn te Praag betoogingen
gehouden voor het „Duitsche Huis", waar
zich eergisteren incidenten hadden voor
gedaan. Tsjechische nationalisten en socia
listen en vele voorbijgangers riepen: „Leve
het Slavische Praag!" Een sterke politie
macht handhaafde de orde. Een voorbij
ganger werd gewond.
Te middernacht duurden de betoogingen
voor het „Duitsche Huis" voort. De politie
maakte van de gummistok gebruik, waarbij
eenige personen gewond werden. De me
nigte vernielde de ruiten van een koffie
huis, gevestigd in een huis van het Duit
sche gezantschap.
Te Moravisch Ostrava omsingelde de me
nigte het Duitsche Huis. Te Brno trokken
vijfduizend Tsjechen door de straten on
der het zingen van nationale liederen. Het
Duitsche Huis, het Duitsche consulaat en
het lokaal der Sudeten-Duitsche partij wor
den door de politie bewaakt.
De Duitsche lezing over de incidenten.
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt, dat
de incidenten te Chomutov zijn uitgelokt
door Tsjechische soldaten. Het Duitsche
bureau beweert, dat een sterke afdeeling
soldaten zonder eenige aanleiding met ba
jonetten begon in te hakken op Duitsche
voorbijgangers. De politie greep niet in.
Gendarmerie dwong tenslotte de soldaten
zich in hun kazerne terug te trekken, aldus
het D.N.B. Ongeveer honderd menschen
zouden gewond zijn. De afgevaardigde Ne-
metz heeft een protesttelegram naar het
ministerie van binnenlandsche zaken ge
zonden.
Het Duitsche bureau vertelt verder, dat
Tsjechische nationalisten getracht hebben,
het „Duitsche Huis" te Praag te bestormen.
Politie met de bajonet op het geweer zet
te de omliggende straten af.
Duitsche pers valt Praag aan.
De incidenten,die zich gisteren in Tsje-
cho-Slowakije hebben voorgedaan, geven
de Duitsche pers aanleiding een feilen aan
val te doen op de regeering te Praag.
Het „Berliner Tageblatt"publiceert het
volledig verslag van het bestuur der Su
deten-Duitsche partij, onder het opschrift:
„Geen onderhandelingen onder terreur",
verklaard wordt, dat de Tsjecho-Slowaak
sche pers „met vuur speelt".
Wij, Rijksduitschers aldus het blad
kunnen niet onverschillig staan tegenover
de gebeurtenissen in het land der Sude
ten-Duitschers. Wij wachten er op, dat de
Tsjecho-Slowaaksche regeering een einde
maakt aan de plagerijen, waarvan de Duit
schers het voorwerp zijn.
De „Lokal Anzeiger" schrijft: Zij die een
vreedzame oplossing willen van het Tsje
cho-Slowaaksche probleem zullen met het
Duitsche volk vragen, dat de regeering te
Praag de verantwoordelijkheid op zich
neemt voor de incidenten, die zich hebben
voorgedaan en directe beschermingsmaat
regelen neemt om de goede orde bij de
verkiezingen te verzekeren.
HET NATIONALITEITEN STATUUT.
Een verklaring van Hodza.
Premier Hodza heeft een verklaring aan
de pers verstrekt, waarin hij zegt:
„Ten aanzien van het nationaliteiten
statuut zijn de ministers het eens geworden
over zeker fundamenteele beginselen, die
aldus geformuleerd zijn, dat zij het voor
werp kunnen vormen van een regeling
langs legisiatieven weg aan den eenen kant
en van onderhandelingen met alle elemen
ten, die een gewettigd politiek belang heb
ben bij deze zaak aan den anderen kant.
Tijdens het bezoek van Delbos had ik
verklaard, dat onze staat een zeer bijzon
dere zending had, gezien het feit, dat ver
schillende nationalismen, in het bijzonder
het Duitsche en het Tsjecho-Slowaaksche,
elkander in ons land ontmoeten en bestrij
den.
Tsjecho-Slowakije staat voor het dilem
ma deze beide elementen in conflict te la
ten komen of de nationaliteitenkwestie zoo
danig te regelen, dat zij automatisch wor
den opgelost door de instellingen, op duur
zame en vreedzame wijze.
Wij zijn sedert lang besloten, deze orga
nisatie van vrede en billijkheid in ons land
in te voeren. Wij moeten tot een algeheele
regeling komen. Niets moet half worden ge
daan.
Het nationaliteitenstatuut in Tsjecho-
Slowakije zal gebaseerd worden op twee
beginselen, die voortvloeien uit ons de
mocratische systeem: administratieve auto
nomie en evenredigheid. Wie evenredigheid
zegt, zegt billijkheid, voor zoover deze ver
kregen kan worden door het automatische
spel der instellingen.
Het jubileumjaar 1938 moet ons er aan
herinneren, dat wij plichten te vervullen
hebben en wij moeten die vervullen vóór
het einde van het jaar.
Wij zullen ons niet onttrekken aan deze
verplichting, die wij vrijwillig op ons heb
ben genomen.
De regeering heeft de verklaringen be
studeerd, die goedgekeurd zijn door onze
openbare meening op 4 en 28 Maart. Wij
zullen ons dus zoo noodig verdedigen, maar
wij zijn aan den anderen kant bereid, alles
toe te staan, wat geëischt wordt door onze
eigen grondwet en door den huidigen toe
stand".
Hodza noodigt Henlein uit.
Hodza heeft Henlein uitgenoodigd tot e.en
onderhoud over het nationaliteitsstatuut,
dat thans wordt voorbereid.
Algemeen gelooft men, dat dit onder
houd de volgende week plaats zal hebben.
Henlein bevindt zich op het oogenblik
in de Duitsche Alpen. Van verschillende
kanten verzekert men, dat dit verblijf se
dert eenigen tijd reeds in het voornemen
lag, aangezien Henlein na zijn reis naar
Londen behoefte had aan rust.
ENGELAND EN FRANKRIJK
ZIJN HET EENS.
Over de terugtrekking der vrijwilligers.
Engeland en Frankrijk zijn het eens ge
worden over de terugtrekking der vrijwil
ligers uit Spanje. Het ontwerp betreffen
de dit accoord, dat voorgelegd is aan de
andere mogendheden, behelst het volgen
de:
Aan de terugtrekkingscommissies zal
een termijn van veertien dagen gegeven
worden, na haar aankomst in Spanje, om
zich op te stéllen. Na dezen termijn zal
Frankrijk het toezicht aan de grens der
Pyreneeën herstellen, op voorwaarde, dat
tegelijkertijd de controle ter zee en aan
de Portugeesche grens hersteld wordt. De
waarnemers ter zee zullen het recht heb
ben hun taak uit te voeren in alle Spaan-
sche havens, zoowel als op schepen, die
toebehooren aan de nietinmengingsmo-
gendheden. Wanneer met de terugtrekking
geen vorderingen gemaakt worden in den
tijd van 30 dagen na het herstel der contro
le, zal Frankrijk zijn grenzen weer open
stellen. De vrijwilligers worden verdeeld
in vier categoi.eën, zulks ten behoeve van
de terugtrekking, n.L luchtvaartmanschap
pen, zeelieden, strijders en technici.
Nadat het ontwerp was voorgelegd aan
ct andere mogendheden, was de eerste in
druk in diplomatieke kringen te Londen,
naar het scheen, gunstig. In Britsche krin
gen wijst geen teeken op eenig verlangen
om, zelfs wanneer - het mogelijk zou zijn,
mvloed te oefenen op de Fransche houding
ten opzichte van Spanje.
Voldoening in Italië.
Het heeft in Italië ontegenzeggelijk vol
doening gewekt, dat Frankrijk en Enge
land tot overeenstemming zijn gekomen
ten aanzien van het plan, dat aan de eerst
volgende bijeenkomst der ondercommissie
voor de nietinmenging zal worden voorge
legd en dat betrekking heeft op het te
rugtrekken der vrijwilligers en het her
stel der internationale controle. Indien
Parijs inderdaad een strikte neutraliteit
In acht neemt, zoo zegt men, zal het Spaan-
sche vraagstuk niet langer een onoverko
melijke hindernis voor een accoord tus-
schen Frankrijk en Italië zijn.
DE TRAGE KRIJGSVERRICHTINGEN.
In den sector ten Noorden van Teruel
zijn de rechtschen aangekomen ten Noor
den van het dorp Escriche, dat zij achter
zich lieten. De luchtmacht en de artillerie
v/orden weer volkomen verlamd door den
terreinstoestand en door het weer. De ope
raties hebben een traag verloop.
De rechtsche troepen, die aan het cen
trale front in Aragon strijden, hebben het
dorp Castellfort ten zuidwesten van Mo-
rella genomen Deze laatste stad was gis
teren reeds in him handen.
Om zes uur middags drongen de eer—
cte rechtsche elementen, voorafgegaan door
een tiental tanks, Villa Franca del Cid
binnen. Het stadje scheen verlaten; van
de 4000 inwoners waren sleets een tiental
achtergebleven. Verscheidene huizen wa
ren vrebrand.
NA DEN VAL VAN SOETSJAU.
De Chineezen gewen nog niet toe.
De Japanneezen meldden gisteravond dat
zij de Chineesche troepen, die in Zuid
oostelijke richting vluchten na den val van
Soetsjau, fel achtervolgen. Zij meldden,
dat alle wegen voor den Ohineeschen te
rugtocht naai het Noorden, Zuiden en
Westen, uit Soetsjau, afgesneden zijn door
hét tot stand komen van het contact tus-
schen de Noordelijkie en Zuidelijke Ja-
pansche troepen. Colonne na colonne der
Chineesche troepen zoekt een weg naar
het merendistrict op de grens van de pro
vincies Anhwei en Kiangsoe.
Terwijl van Chineesche zijde toegege
ven wordt, dat straatgevechten worden ge
leverd in de Westelijke buitenwijken van
Soetsjau, legt de Chineesche militaire
woordvoerder 'te Hankau er den nadruk
op, dat de toestand niet zoo ernstig is als
geloofd wordt. Kleine detachementen Ja-
pansche troepen zijn Soetsjau genaderd
uit het Noordwesten en Zuidwesten, aldus
melden de laatste telegrammen van hét
front, en de Japansche kanonnen besto
ken het knooppunt van een afstand van
20 K M.
DU1TSCHLAND
DE TOESTAND IN DANZIQ
Conflict tusschen den Senaat en den
Bisschop
Tusschen den senaat van Danzig en den
bisschop mgr. O'Rourke is een conflict ont
staan. De bisschop heeft bij de nationaal-
socialistische autoriteiten geprotesteerd te
gen de beperkingen, welke het godsdienst
onderricht in de scholen in den weg wer
den gelegd.
Aangezien het protest van den bisschop
niet aanvaard werd, heeft hij een herder
lijk schrijven gepubliceerd, waarin hij cri-
tiek levert op de nationaal-socialistische
methoden. De nationaal-socialisten hebben
op hun beurt de ouders aangespoord de
kinderen niet naar het godsdienstonder
richt te zenden.
JODEN NIET TOEGELATEN TE
BAD OSTSEE
Gedurende het zomerseizoen is het voor
Joden verboden zich op te houden te Bad
Ostsee (Boven-Oostenrijk).
ITALIAANSCHE KONINGSPAAR NAAR
DUITSCHLAND
Waarschijnlijk zullen de koning en ko
ningin van Italië in October a.s. een tegen
bezoek aan Hitier gaan brengen.
HONGARIJE
DE NATIONAAL-SOCIALISTISCHE
BEWEGING
Krijgt de beschikking over een dagblad
Het vroegere legitimistische orgaan
„Magyarsag" zal in het vervolg de natio
naal-socialistische beweging steunen. De di
recteur en de meeste redacteuren hebben
het blad verlaten. De eigenaar, Rupprecht,
heeft de leiding op zich genomen. Het ver
werven van de „Magyarsag" wordt als
een belangrijk succes voor de nationaal-
socialisten beschouwd, daar de partij nog
geen dagblad bezat. De krant wordt voor
al door den middenstand gelezen.
MEXICO
DE ONRUST IN DEN STAAT
SAN LUIS POTOSI
Cedillo gevlucht?
Volgens de Vrijdagmiddag verschenen
Mexicaansche bladen heeft de minister van
landsverdediging bericht gekregen, dat ge
wapende aanhangers van generaal Cedil
lo hier en en daar de spoorlijnen vernield
hebben.
Vliegtuigen zouden uit San Luis zijn
vertrokken om de opstandelingen te ach
tervolgen.
Volgens de „Universal Grafico" zouden
Cardenas en Cedillo in het geheim een
bespreking hebben gehouden op een ha
cienda te Las Palomas.
Voorts wordt medegedeeld, dat een af
deeling verbindingstroepen en een batterij
afweergeschut uit Mexico naar San Luis
zijn vertrokken.
Het gerucht, dat Cedillo zich per vlieg
tuig naar Laredo zou hebben begeven,
blijft hardnekkig aanhouden.
Uit Bronsville (Texas) wordt gemeld,
dat generaal Cedillo per vliegtuig om ne
gen uur 's avonds (GMT) uit San Luis
naar Bronsville is vertrokken. Hij is echter
nog niet op zijn bestemming aangekomen.
Bijzonderheden zijn onbekend.
RUSLAND
NIEUWE GOLF VAN TERREUR
Tal van geestelijken weer het
slachtoffer
Volgens een mededeeling in het offici-
eele orgaan van den Bond der Godloozen
„Besbosnik" zijn in de stad Barnaul ver
schillende Orthodoxe geestelijken en reli-
gieusen gearresteerd o.a. de Pope Wore-
schagin en de zusters Safronawa en Pjat-
kowa. Zij worden beschuldigd van land
verraad, ofschoon iedereen er van over
tuigd is dat deze beschuldiging slechts een
voorwendsel is om deze geestelijken zoo
zwaar mogelijk te kunnen treffen.
Verder deelt het blad mede, dat de bis
schop van Novgorod mgr. Trifonoff, me
tropoliet Ruschenzoff, en Pope Larin even
eens zijn gearresteerd als verdacht van
spionage.
De nieuw golf van terreur die over Rus
land is gekomen heeft thans ook den Kau-
kasus bereikt. De Ogpoe heeft daar name
lijk 62 geestelijken gearresteerd onder be
schuldiging dat zij de bevolking zouden
hebben opgehitst om te weigeren hun mili
taire dienstplicht te vervullen. Over het
lot der geestelijken zijn geen nadere mede-
deelingen verstrekt.
Volgens een bericht van de „Kirchen-
dienst" is te Moskou bericht ontvangen dat
de rechtbank te Omsk den Pope Tschebol-
dajeff, den 78-jarigen boer Wasjutin en
twee andere boeren ter dood veroordeeld
heeft wegens moord op de godlooze propa
gandiste Tamara Kosirewa. De doodvonnis
sen zijn reeds voltrokken.
Vreemdelingen mogen geen
lid zijn van Nederlandsche
staatkundige vereeniglngen
De regeering heeft ingediend het aange
kondigde wetsontwerp tot wijziging van de
wet van 1855, regelende het recht van ver
eeniging en vergadering.
Dit wetsontwerp bevat de bepaling, dat
in strijd met de openbare orde is de Ne
derlandsche staatkundige vereeniging,
waaraan vreemdelingen door lidmaatschap
of op andere wijze deelnemen of welke
haar werkzaamheid uitstrekt tot het bui
tenland.
Volgens deze bepaling zal het bestaande
verbod voor vreemdelingen, niet-ingezete-
nen, om lid te zijn van Nederlandsche
staatkundige vereenigingen, ook gelden
voor vreemdelingen, die wel ingezetene
zijn.
Dit verbod zal in de toekomst niet al
leen betrekking hebben op het lidmaat
schap der staatkundige vereeniging, doch
mede op de deelneming op andere wijze,
bijvoorbeeld door het verleenen van sub
sidie.
Overtreding van dit verbod zal tenge
volge hebben, dat niet slechts de vreemde
lingen, waarom het gaat, strafbaar wor
den, maar dat de geheele vereeniging een
verboden karakter krijgt, zoodat mede het
bestuur en andere leden, voorzoover met
de deelneming van vreemdelingen bekend,
zullen kunnen worden vervolgd.
Vergaderingen
Een nieuwe bepaling geeft de politie
vrije toegang tot niet-openbare vergaderin
gen van meer dan tien personen, uitslui
tend of mede door vreemdelingen bijge
woond.
Volgens een ander artikel zal het aan
vreemdelingen verboden zijn het woord te
voeren in vergaderingen, ook niet-open
bare, waarin uitsluitend of mede de Ne-
Buitenlandsdtie Berichten
TREIN GRIJPT ARBEIDERSWAGEN.
Te San Antonio in Patagonië heeft een
trein een wagen gegrepen, die arbeiders
vervoerde. Negen personen werden daar
bij gedood, talrijke andere gewond.
DE VIJFLING VAN DIONNE.
Zooals bekend is, werd de vijfling-Dionn®
tot dusverre verzorgd in speciale apparte
menten. Nu de ouders zich daartegen ver
zet hebben, zullen de kinderen met hun
broers en zusters komen wonen in een
huis, dat speciaal op last van de regeering
gebouwd is en waarin de vij fling in geval
van een epidemie geisoleerd kan worden.
ZESLING GEBOREN IN BRITSCH-INDIB
De vrouw van een boer in Burma heeft
het leven geschonken aan een zesling, drie
jongens en drie meisjes. Alle zes de kin
deren werden levend geboren, doch één
er van overleed later.
derlandsche staatkunde wordt behandeld.
De straffen, op overtreding der wet ge
steld, worden verhoogd.
Vooropgesteld wordt een hechtenisstraf
van ten hoogste zes maanden of een geld
boete van ten hoogste f 300. De strafbe
palingen in de bestaande wet zijn een
geldboete van vijftig cent tot 100 of
hechtenis van een dag tot twee maanden.
Voorgesteld wordt, de moximum-straf,
gesteld op deelneming aan verboden ver
eenigingen, niet gericht op het plegen van
misdrijven, in overeenstemming te brengen
met de toenemende beteekenis van het
vereenigingswezen en te brengen van ten
hoogste zes maanden op ten hoogste een
jaar. De mogelijkheid van preventieve
hechtenis bij overtreding' wordt tenslotte
uitgebreid.
Sterker repressief toezicht
In de Memorie van Toelichting wijst mi
nister Goseling er nog op, dat de vrijheid
om in vereenigingsverband op te treden
en werkzaam te zijn zonder voorafgaande
goedkeuring van eenig overheidsorgaan,
ook in de voorgestelde regeling wordt ge-
hadhaafd, Eenig prevenitef stelsel is in de
regeling niet vervat.
Dat juist de vrijheid een overeenkom
stige verantwoordelijkheid met zich moet
brengen, is een waarheid, die wellicht in
den laatsten tijd meer algemeen en scher
per wordt ingezien. Behoud van het groote
goed der burgerlijke vrijheid eischt in
scherping van de verantwoqrdelijkheid
door middel van doelmatige sancties tegen
degenen, die de vrijheid misbruiken tot
schade van het algemeen welzijn. Deze ge
dachte van het repressieve toezicht ligt
ook ten grondslag aan de wet van 1855. Zij
heeft echter in die wet onvoldoende uit
werking gevonden. De betere uitwerking
is gezoert in eenmeer werkdadig repressief
toezicht, op den grondslag van de reeds
in de wet neergelegde normen van open
bare orde en goede zeden.
