DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
STADS
NIEUWS
DINSDAG 3 MEI 1938
29ste Jaargang No. 9021
Ste £eid&eli£0<Mj/fca/nt
Telefoon: Redactie 15.
Telefoon: Administratie 935.
Adv. en Abonn.-tarieven Tie pag. 2.
Giro 103003. Postbus 11.
DU nummer beslaat nil
vier bladen.
Principieele verschillen
Op een nationalen kaderdag van „De
Jonge Werkman" te Eindhoven heeft mi
nister Romme het woord gevoerd en ge
sproken over de „vervloekte stelling, dat
een principieele levensbeschouwing zich
niet zou verdragen met het nationale ge
voel".
Het is de vaste overtuiging van den mi
nister, dat elk Nederlander rechtgeaard
vaderlander kan zijn, als hij, binnen het
kader van het nationaal gevoel, werkt uit
principieele overtuiging.
Dat is ook onze vaste overtuiging.
En dat is, gelukkig, de overtuiging van
de'overgroote meerderheid van het Neder-
landsche volk.
Een principieele levensbeschouwing, zich
uitend vanzelfsprekend! ook op
maatschappelijk, op sociaal, op
politiek terrein kan samengaan met
een rechtgeaard vaderlanderschap, kan
samengaan met oprechte vaderlandsliefde,
kan samengaan, daadwerkelijk, met een
vruchtdragend saamhoorigheidsbesef, met
ware nationale eenheid.
Daarvan is ons volk zooals wij reeds
opmerkten: in overgroote meerderheid
overtuigd; daarvan moet ons volk diep
overtuigd b 1 ij v e n!
Verdeeldheid tengevolge van princi
pieele verschillen zal blijven be
staan, zoolang die principieele verschillen
er zijn.
En die principieele verschillen zijn er,
zoolang de innerlijke overtuiging
principieel verschillend is.
En die innerlijke principieele verdeeld
heid kan niet door dwang of leuzen
van boven-af worden opgeheven. De mas
sa is ten slotte geen kudde, al heeft
't vaak den schijn ervan en óók de wer
kelijkheidgedurende korteren of lan-
geren tijd. Die massa kan eenigen tijd
worden gebracht onder hypnose en dan
zich inbeelden, dat er in zijn midden geen
verschillen meer zijn in maatschappelijk,
sociaal, politiek willen en streven. Maar
diezelfde massa zal ontwaken! En dèn
zal de werkelijkheid des te bitterder zijn
naar de mate de droom zoeter was!
Nu wij deze kantteekening maken bij
de rede van minister Romme voor „De
Jonge Werkman"' willen wij ook even de
aandacht richten naar de rede op diezelf
de bijeenkomst gehouden door het Tweede
Kamerlid A. C. de Bruijn. (3de blad).
PE WERELD IN
VOGELVLUCHT
ROME: Vanavond komt Hitier te Rome
aan voor zijn lang te voren aangekondigde
bezoek aan Mussolini. En aan den koning
van Italië en keizer van Abessinië; men zou
dat haast vergeten! Gistermiddag is de
Führer van Berlijn vertrokken en van
nacht is hij de Italiaansche grens aan den
Brenner gepasseerd. En leger van journa
listen is hem reeds vooruit gesneld, alle
maal netjes in een speciale en fonkelnieu
we uniform, om al het nieuws van deze
reis toch maar zoo uitvoerig en snel moge
lijk door te zenden.
De grijsaard van het Vaticaan is stil
naar zijn buitenverblijf te Castel Gandolfo
vertrokken, waar het gecommandeerde
enthousiasme slechts verwijderd tot hem
doordringt. Tegen de stilte en de rust van
het eeuwige maakt het lawaai van deze
voorbij gaande deiningen in het leven der
volken een contrast, dat te denken laat.
LONDEN: De Engelsche minister-presi
dent heeft gisteren in het Lagerhuis met
succes het verdrag tusschen Engeland en
Italië verdedigd. De Labour-motie, waar
in de meening werd uitgesproken, dat het
Huis niet kon toestemmen in „een overeen
komst met een staat, welke daadwerkelijk
is betrokken bij den willekeurigen aanval
in Spanje, een overeenkomst, waarbij als
belooning voor denkbeeldige beloften, het
volk van Abessinië wordt opgeofferd, de
geest van den Volkenbond wordt geschon
den en het beginsel van collectieve veilig
heid wordt vervangen door een politiek van
verbonden en bewapeningswedloopen, het
geen in plaats van een algemeenen vrede te
brengen het gevaar van een wereldoorlog
zal vergrooten" werd verworpen met 322
tegen 110 stemmen. Een flink succes voor
Chamberlain.
DOODELIJK ONGELUK
te
WASSENAAR
Motorrijder door auto
gegrepen
Op den hoek Schouwweg-Oud-Was-
senaarsche weg onder Wassenaar werd
gistermiddag omstreeks 2 uur de mo
torrijder v. 't S. uit H i 11 e g o m ach
terop aangereden door een auto be
stuurd door den heer de J. uit Wasse
naar, die nog een aanrijding trachtte
te voorkomen.
De motorrijder kwam te vallen en
bekwam een ernstige schedelbasisfrac-
tuur. Na eerste hulpverleening door dr.
Hubbeling is hij per ziekenauto over
gebracht naar het Acad. Ziekenhuis te
Leiden, alwaar hij in den loop van den
dag is overleden.
CASTEL GANDOLFO,
's PAUSEN
ZOMERRESIDENTIE
(Van onzen Romeinschen Correspondent).
Castel Gandolfo jubelt, de huizen zijn ver
sierd, de eenvoudige inwoners van het stad
je hebben het werk gestaakt en loopen in
hun Zondagsche plunje en wachten bij de
poorten van het paleis. Zal de H. Vader ko
men?
Dat vroegen de menschen zich Zaterdag
af, toen alles in en om het buitenhuis van
de Pausen erop wees, dat de Plaatsbeklee-
der van Christus zich naar Castel Gandolfo
zou begeven. Alleen het koude, gure weer
werkte niet meeDe H. Vader is toch
gekomen naar het oude pauselijke kasteel,
gelegen aan het Albano-meer. Deze resi
dentie, die vóór 1870 een geliefkoosd ver
blijf was van de Pausen, werd in 1929 bij
het verdrag van Lateranen tot exterritoriaal
gebied verklaard, hoewel dit kasteel reeds
door de garantiewet van 1871 het eigendom
van de Pausen was gebleven.
In historisch opzicht is dit eigendom van
den H. Stoel alleszins belangwekkend. Het
voornaamste gedeelte wordt uitgemaakt door
de Villa Barberini, die door de Italiaansche
regeering aan den H. Stoel geschonken werd
als een welkome uitbreiding van het vroe
gere Castel Gandolfo.
Op de plaats, waar nu de koninklijk ge
restaureerde Villa Barberini zich bevindt,
stond destijds de villa van keizer Domitia-
nus. Ieder jaar werden in deze omgeving
grootsche feesten aangericht ter eere van
godin Minerva, waarvan de keizer een vurig
aanbidder was. Hier oefende hij zich in het
boogschieten, dat hij zoo goed meester was,
dat hij zich amuseerde door de pijlen te
schieten door de uitgespreide vingers van
een kinderhand.
In het lager gedeelte van de villa, meer
in de richting van Albano, zien we de mo
delhoeve van Castel Gandolfo. Niets ont
breekt er aan de hoeve, de hoenderhokken,
en de stallen. In een groote heldere stal,
met wanden van blauwe ceramiek, zijn een
dertigtal Zwitsersche koeien, die ongeveer
300 Liter melk per dag geven. Vijf liter
hiervan gaat dagelijks naar het Vaticaan.
en de rest wordt ten geschenke gegeven
aan het Pauselijk hospitaal „Bambino Ge-
su", dat overigens geheel wordt onderhou
den door giften van den H. Stoel. Er is ook
een groote bijenstal voor honingproductie,
terwijl de vruchten en de groenten van de
moestuinen dagelijks naar het Vaticaan
overgebracht worden.
De omgeving van de villa Barberini 'is
geheel veranderd sinds het domein aan den
H. Stoel geschonken werd. Waar vroeger
niets anders dan onbebouwde grond en
struikgewas was, zijn nu prachtige lanen
aaangelegd, omzoomd met schitterende
boschjes en bloemvelden. Temidden van de
bloemen zijn heerlijke fonteinen en vijvers
gelegen.
Veel heeft de H. Vader laten doen aan
historische onderzoekingen in dit oude
landgoed. Men heeft er interessante mozaïe
ken, kolommen, gebroken standbeelden
Corinthische kapiteelen gevonden; men ont
dekte er ook 'n honderdtal meters van een
Romeinschen heirbaan, die waarschijnlijk
een vertakking was van de Via Appia.
Eveneens werden de puinen teruggevonden
van een kleine woning, waarin waarschijn
lijk een bewaker van de keizerlijke villa
ten tijde der Romeinsche keizers gewoond
heeft. Op order van Pius XI zelf zijn deze
monumenten zoo mogelijk in een eigen mu
seum van de villa ondergebracht.
Enkele jaren geleden is weer voor het
eerst na 60 jaar een Paiis naar Castel
Gandolfo gekomen, waardoor de H. Vader
een einde maakte aan de vrijwillige gevan
genschap der Pausen in het Vaticaan.
En het eenvoudige stadje, dat trotsch
op een groot verleden, dat gebouwd is op
de plaats dat eens een geliefkoosd do
mein der Romeinsche keizers was, is weer
voor enkele maanden de verblijfplaats ge
worden van den Opperherder der Christen-
heid.
HET GOUDEN PRIESTERFEEST VAN
PASTOOR SMEETS.
Feestviering op de kleuterschool.
Pastoor Smeets den gouden Jubilaris,
kunnen wij feliciteeren met zjjn parochiale
scholen.
De feestelijke samenkomst van de kin
deren jongens en meisjes der lagere
school stond gisteren, zooals wij reeds op
merkten, op een hoog niveau. Opvallend
was o.m., hoe de kinderen, die het spreek
koor vormden, klaarblijkelijk voelden en
begrepen,- wat zij in woorden uitzeg
den over de waarde en beteekenis van
het priesterschap. Mevr. Tr. MeyerWa
lenkamp (tengevolge van een „lapsus" ver
meldden wij gisteren den naam verkeerd),
onder wier leiding dit spreekkoor was in
gestudeerd, had inderdaad veel succes van
haar toegewijde zorgen! Er zat in de ge-
hééle feestviering een paedagogische strek
king.
Paedagogisch was óók de wijze van
feestviering vanmorgen in de St. Francis-
cus Fröbelschool aan den Haagweg.
De huisvesting van deze school is be
krompen. Maar het blijkt, dat de onder
wijzeressen zich over de moeilijkheden van
de beperkte plaatsruimte weten heen te
werken en den kinderen een kostelijke vor
ming schenken, welke ongetwijfeld van
grooten invloed is ook voor het later leven.
Het resultaat van die opvoeding lag van
morgen uitgedrukt in de zeer" gedisci
plineerde wijze, waarop de kleuters ver
schillende voordrachten en zangstukken en
reidansen uitvoerden, en niet minder ook
in de keurige verschijning der kinderen
zelf.
De schoollokalen waren smaakvol ver
sierd en de kinderen maakten een allerpret-
tigsten indruk meisjes in witte jurkjes
met gouden kransjes in het haar en gou
den strikjes op de schoenen, jongens in
aardige matrozenpakjes, geridderd" met
kruisen, waarop het jaartal 50.
De Pastoor werd, vergezeld van de bei
de kapelaans, van de pastorie afgehaald
door een lieve stoet bruidjes. In de school
lokalen waren aanwezig pastoor Smitz, de
eerw. moeder-overste van de Zusters in de
Pelikaanstraat, het hoofd der school Zus
ter Ledolphis, de onderwijzeressen Zuster
Joannetta en mej. Colla, en enkele genoo-
digden.
Na het welkomstlied werd begonnen met
een samenspraak van vier kinderen, die
eindigde met het aanbieden van een na
tuurlijke ruiker en.een geestelijke rui
ker: de vermelding van de gebeden, die
de kinderen voor den Pastoor hadden op
gedragen. Een heel aardig èn een heel
mooi en heel goed denkbeeld!
Het „Boogjesspel", dat nu volgde, bracht
ons tot de erkenning: zoo iets zouden wij
nooit voor elkaar kunnen krijgen! Kleu
ters zóó onberispelijk nauwkeurig reidan
sen te doen uitvoeren, vereischt wel een
bewonderenswaardig geduld en een buiten
gewone tactiek!
Hetzelfde kunnen we eigenlijk opmer
ken van alle nummers van het feestpro-
grama (dat dit terloops keurig gecal-
ligrapheerd aan den Jubilaris was aange
boden).
„Hemelroosje" was zoo echt kinderlijk,
evenals de „Samenspaak" van de kleinsten
en het „Bezoek van een Engel op het 40-ja-
rig kloosterfeest". Echt kinderlijk zóó
dat de kleuters zelf leerden uit wat zij zei
den.
De serenade van de 2a klas-kinderen
vormde een alleraardigst intermezzo tus
schen de andere min of meer ernstige
voordrachten. De kinderen zagen er fees
telijk uit, zongen lustig en dansten
vroolijk op de maat van de mirletons.
Hier had mej. Magda Colla de leiding.
Voor den „Droom van een misdienaar"
brengen wij de Zuster, die dezen heeft
gephantaseerd, een bijzonder compliment.
Heel raak werden hier getypeerd de
foutjes, waaraan een misdienaar zich kan
schuldig maken.
Tusschen de verschillende stukjes had
de aanbieding plaats van het feestgeschenk
dat de kinderen van hun spaarcenten
hadden bekostigd: een heel mooi Epistel-
en Evangelieboek, dat bij plechtige heilige
Missen in de kerk zal worden gebruikt.
Een blij „Slotlied" bracht het einde van
het feest. Of eigenlijk nog niet het ein
de. De Pastoor dankte het hoofd, de on
derwijzeressen en de kinderen hartelijk
voor het gebodene. Zijneerw. sprak den
wensch uit, dat de kinderen altijd zoo braaf
zouden blijven als vandaag. En de Jubila
ris tracteerde hen op lekkere versnaperin
gen. 't Bleef nog eenigen tijd feest in de
school!
De bloemenversiering in de parochiekerk
aan den Haagweg ter gelegenheid van het
gouden priesterfeest van Pastoor Smeets
was aangebracht door den heer C. M. var
der Voort.
De mooie, kunstvolle canon-borden, wel
ke Pastoor Smeets ter gelegeneheid van
zijn gouden priesterfeest zijn aangeboden,
waren vervaardigd door den heer L. Ver-
schragen.
JONGEREN R. K. STAATSPARTIJ.
Algemeene ledenvergadering.
Gisterenavond hielden de Jongeren van
de R. K. S. P. een vergadering in de bo
venzaal van de St. Josephgezellenvereeni-
ging, waarvan het voornaamste punt was
de bespreking van het winterprogramma.
Na opening met den christelijken groet
sprak de voorzitter, de heer M. M. Horikx,
het welkomst, en openingswoord, waarna
mededeeling volgde, dat de contributie ge-
ind zal worden begin September en ver
der dat de Jongeren steeds toegang heb
ben tot de bijeenkomsten der R. K. S. P.
Daarna werd in den breede besproken het
komende winterseizoen, waarbij door het
bestuur aan de leden verschillende vragen
werden voorgelegd. Zoo werden achter
eenvolgens de volgende punten besproken
Of de leden zich kunnen vereenigen
met de tot nu toe gevolgde lijn der lezin
gen. In grove trekken konden de aanwe
zigen zich daarmede vereenigen, alleen
werd voorgesteld om niet altijd op Maan
dag te vergaderen en het aanvangsuur een
kwartier te verlaten, zoodat dit voortaan
wordt half negen.
De volgende vraag was: welke onder
werpen zullen moeten worden behandeld.
De meeningen in deze waren vooral'voor
lichting van de beginselen en begrippen
van de R. K. S. P., den huidigen toestand,
over de voormannen van de S. P. enz. enz.
Het aantal vergaderingen werd voor het
winterseizoen bepaald op één per maand
maar dan regelmatiger dan in het afge-
loopen seizoen en bovendien rekening te
houden met de vergaderingen van andere
vereenigingen.
De te houden lezingen moeten echter
vooral leerzaam zijn, terwijl b.v. eenmaal
een bekende redenaar gevraagd zal wor
den, waarbij o.a. de namen genoemd wer
den van Piet Kasteel en Paul de Waard.
Nadat over deze onderwerpen lang en
breed gesproken was werd aan het bestuur
overgelaten om het winterprogramma vol
gens deze lijnen samen te stellen.
Daarna hielden een tweetal leden een
causerie van ongeveer tien minuten.
De heer A. M. Jansen sprak over het
gevaar, dat uit en van Duitschland dreigt
te komen en de heer M. M. Horickx over
het Jongste Paaschcongres der S.D.A.P.
en den indruk, dien het gewekt heeft.
Een zeer geanimeerde gedachtenwisse-
ling was het gevolg van deze 10 minuten
praatjes, waarbij vele goede dingen ge
zegd werden en waaruit tevens bleek, dat
de leden geheel meeleefden met de poli
tiek.
Na de rondvraag, waarbij nog eenige
vragenstellers beantwoord werden, volgde
op de gewone wijze de sluiting van deze
geanimeerde vergadering, die het beste
voor de toekomst doet verwachten.
DIPLOMA ZWEMMEN IN DE
OVERDEKTE.
't Was gisteravond feest in de Overdekte
aan de Haarlemmerstraat. Feest voor de
nieuwe zwemmers en zwemsters, jonge,
volwassen enoudere zwemmers en
zwemsters. Er was een dame van 58 jaar,
die met de anderen met succes het examen
aflegde voor geoefend zwemsterEen
woord van hulde voor deze kranige presta
tie mogen we deze „jeugdige" zwementhou-
siast zeker niet onthouden. Zij is het meest
sprekende bewijs, dat ieder zwemmen kan
leeren.
Er was een heele lijst van diploma-
zwemmers (sters) en allen legden met goed
gevolg het vereischte examen af.
De namen van hen zijn:
Kinderen: Jan Ruigrok, Hendrik Niepoth,
Jan Vrijenhoek, Karei Lou wrier, Jan van
Bergen Henegouwen, Bertus van Heugten,
Jan Slechtenhorst, Anton Brinks, Piet v. d.
Hoeven, Adri van Heugten, Jopie de Bot,
Zusje de Zwijger, Carla Lens, Hanneke v.
Eek, Rudi v. Stralen, Margo v. d. Reyden,
Beb Sutherland, Lia Lamberts, Jacques
Hemerik, Tonny Teske, Joh. Verhoogt, Jan
Warminkhof, Jan Brussel, Jan Bekooy, Leo
Monteba, Nico van Zijp, Hel. v. d. Bijl.
Volwassenen: de dames C. v. Waart, Jo
v. d. Burg, C. Clipper, M. W. de Roooy, W.
M. de Rooy, M. C. Wetselaar, J. van Zijp, A.
v. d. Klugt-Heemskerk, M. Devilee, de
Haan, A. v. d. Klugt, E. J. v. Brussel en
mevr. Roes; de heeren Veldmeyer, P. J.
Hoope, W. J. de Tombe en Thomas.
DE INSTORTING AAN HET
NOORDEINDE.
Naar wij vernemen stelt de politie een
onderzoek in naar de schuldvraag van de
instorting van het huis Noordeinde 8,
welke op 23 April heeft plaats gevonden.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
De Labourmotie tegen het Britsch-Ita-
liaansche accoord verworpen na een verde
diging door Chamberlain. (2de blad).
Hitier naar Rome vertrokken. (2de blad).
Het terrorisme in Palestina. (2de blad).
Binnenland
Door het Algemeen Nederlandsch Ver
bond wordt heden in den Haag een Diet-
sche studiedag gehouden. (2e blad).
De Minister van Onderwijs heeft benoemd
tot lid van de examencommissie hoofdacte
1938 te 's Gravenhage dr. J. van Ham en
den heer D. G. Magé, beiden alhier.
Gemeenteraad
De gemeenteraad vergadert op Maan
dag 9 Mei 1938, des namiddags te twee uur,
in het gebouw „Tot Nut van 't Algemeen",
(Steenschuur 21).
De vergadering zal, zoo noodig, des
avonds worden voortgezet.
Te behandelen onderwerpen:
lo. Benoeming van een lid van het Be
stuur der vereeniging tot Bevordering van
den Bouw van Werkmanswoningen.
2o. Benoeming van een onderwijzer aan
de Jongensschool voor u.l.o.
3o. Voorstel inzake het verhuren van het
gebouw, met meubilair, van de voormalige
H.B.S. voor jongens aan de Pieterskerk
gracht No. 13 en de custoswoning van het
oude Gymnasiumgebouw aan de Lokhorst
straat No. 16 aan het Koninklijk Genoot
schap „Mathesis Scientiarum Genitrix".
4o. Voorstel tot het verkoopen van een
strookje grond aan de Grevenstraat, kada
straal bekend gemeente Leiden, Sectie H
No. 3627 (ged.), aan J. F. Goddijn, te
's-Gravenhage en van een strookje grond
aan de Druckerstraat, kadastraal bekend
gemeente Leiden, Sectie H No. 3634 aan
G. Buis, te Leiden.
5o. Voorstel tot het aankoopen van het
pakhuis aan de Koppenhinksteeg No. 5,
kadastraal bekend gemeente Leiden,
Sectie I No. 127, en tot het vaststellen van
den desbetreffenden begrootingsstaat.
6o. Voorstel inzake het aangaan van kas-
geldleeningen gedurende het 3e kwartaal
1938.
7o. Voorstel tot het wijzigen van de met
de Algemeene Friesche Levensverzekering
Maatschappij te Leeuwarden d.d. 5/8 Aug.
1933 aangegane overeenkomst inzake het
aangaan van een geldleening.
8o. Voorstel tot het verhoogen van ver
schillende posten der begrooting, dienst
1937, waarvan de raming te laag is geble
ken en tot het toevoegen van eenige nieu
we posten aan die begrooting.
9o. Voorstel tot het sluiten van een nieuwe
overeenkomst met de gemeente Koudekerk
aan den Rijn betreffende de levering van
electriciteit in die gemeente door de Ste
delijke Electriciteitsfabriek te Leiden.
lOo. Voorstel tot het verleenen van
medewerking aan het bestuur der Vereeni
ging voor Christelijk Onderwijs tot het
aanschaffen van leermiddelen ten behoeve
van zijn school voor gewoon lager onder
wijs aan den Hooge Morschweg No. 12 en
tot het vaststellen van den desbetreffenden
begrootingsstaat.
llo. Voorstel tot het nader vaststellen
van het bedrag, dat voor 1938 ter beschik
king wordt gesteld voor het verleenen van
extra-hulp aan werkloozen en tot het vast
stellen van den desbetreffenden begroo
tingsstaat.
12o. Voorstel tot het beschikbaar stellen
van gelden ten behoeve van den aanleg
van een gedeelte stamriool in een aan te
leggen gedeelte van de van den Brandeler-
kade en van een daaraan aansluitende
straat.
13o. Voorstel tot het opheffen van de
vischmarkt op de Gedempte Voldersgracht.
14o. Voorstel: a: tot het vaststellen van
een verordening, regelende de rangen, het
aantal, de samenstelling, de eischen van be
noembaarheid en de bezoldiging van de
ambtenaren van politie der gemeente Lei
den;
b. tot het wijzigen van de verordening,
regelende het verleenen van wachtgeld aan
ambtenaren en werklieden in dienst der
gemeente Leiden;
c. tot het wijzigen van het raadsbesluit
van 21 Februari 1936 (Gemeenteblad No.
36) in zake het verlagen van de loonen en
wedden van het gemeentepersoneel met 4
pet.
15o. Voorstel tot het vaststellen van een
verordening, regelende de toekenning van
premies aan ambtenaren van politie voor
het blusschen van brand.
