Dertig millioen voor werkverruiming.
BINNENLAND
MAANDAG 11 APRIL 1938
29ste Jaargang No. 9003
Telefoon: Redactie 15. Adv. en Abonn.-tarieven lie pag.
Telefoon: Administratie 93Ü. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 103003. Postbus 11.
Dit nummer bestaal uit
vier bladen.
BERLIJN: Zooals niet anders verwacht
werd, heeft de volksstemming in Duitsch-
land en Oostenrijk een meerderheid opge
leverd, welke in democratische landen,
waar volledige vrijheid bestaat voor het
uiten van afwijkende meeningen, welhaast
een onmogelijkheid genoemd kan wodden.
Een percentage van 99 pet., ja zelfs van
99 3/4 pet in Oostenrijk, is fantastisch en
zelfs niet eens overtuigend meer. Hier geldt*
de waarheid van het spreekwoord „Wie te
veel bewijst, bewijst niets". Het is eenvou
dig onmogelijk om aan te nemen, dat al
die millioenen, die nu vóór de aansluiting
hebbèn gestemd, in hun hart overtuigd
zijn geweest, daar het toch vast staat, dat
er onder hen zeer velen zijn, die vóór en
kele weken nog overtuigd waren van de
noodzakelijkheid om de onafhankelijkheid
van Oostenrijk te bewaren. En zouden zij
allemaal nu opeens zijn omgeslagen? Ze
ker, velen zullen meegesleurd zijn door de
massa-psychose, waarvan de propaganda
van het Derde Rijk zoo handig gebruik
weet te maken; maar dat al die vóór-stem
mers zich werkelijk met innerlijke over
tuiging hebben uitgesproken, is een
onmogelijkheid.
Maar, hoe dit ook zij, deze uitslag is in
ieder geval een succes en een bekrachti
ging van den Anschluss, waaraan niet te
tornen valt.
Wachten wij thans af welke consequen
ties de nieuwe machthebbers in Oostenrijk
daaruit zullen trekken.
PARIJS: Daladier is erin geslaagd, een
nieuwe Fransche regeering samen te stel
len, en het voornaamste daarvan is, dat er
geen socialisten zitting in hebben. In Ame
rika is het nieuwe kabinet gunstig ontvan
gen. Zoo vergelijkt de „Herald Tribune"
de politieke wijziging, die in Frankrijk
heeft plaats gevonden, met die welke zich
onlangs in Engeland heeft voorgedaan. De
toekomst verheldert zich, aldus het blad.
De tijd schijnt gekomen voor een nieuwe
aanwending der oude krachten van de de
mocratische wereld. Het schijnt, dat
Frankrijk de verschrikkelijkste phase van
zijn crisis te boven is gekomen, en dat een
ware nationale eenheid van zijn volk voor
het oplossen van de problemen waarvoor
het zich gesteld ziet, thans mogelijk is.
WAT ANDERE BLADEN
SCHRIJVEN
A. B. K. schrijft in het Volk:
„Je zit voor een krant. Je leest, half in
gedachten. En ineens moet je hartelijk
lachen.
Dit is tegenwoordig geen geringe gebeur
tenis. Zóó vermakelijk z ij n de berichten
vandaag niet, ovenmin de binnenlandsche
als die over de grens.
Wat er dan aan de hand was?
Ziehier:
De claque te Wecnen in discrediet.
De directie der Weensche staatsopera
heeft allen solisten medegedeeld, dat
het voortaan verboden is, leden van
de claque te betalen. Applaus op be
stelling, aldus zegt men, is in strijd
met de nationaal-socialistische cultuur
opvattingen en beteekent een aan
randing van de grondslagen der volks
gemeenschap.
Is-ie goed of niet?
Maar als u klaar bent met lachen, dan
is het oogenblik daar om deze zaak diep
zinnig te bekijken. Want ook w jj mogen
aan „cultuur-opvattingen" niets te kort
komen.
De claque, de betaalde toejuiching, is
een rare instelling, omdat er in de gansche
zaal geen man of vrouw zit, die niet heel
goed weet, hoe dat applaus in elkaar zit
en hoe het wordt gekocht.
Maar wie daaruit afleidt, dat het dus
weggesmeten geld is, die is een slecht ken
ner van de menigte. Als het zoo was, dan
zouden de artisten daar hun loon niet aan
verdoen. Die zijn kinderlijk, maar daar
om nog geen kinderen.
Neen, ze weten het wel: als er eenmaal
met behendigheid een toejuching wordt in
elkaar gezet, dan zijn wij, menschen in de
zaal, tegen de uitwerking niet bestand, en
we gaan méé doen, ook al zijn we zoo wei
nig onder den indruk van het vertoonde,
dat wij uit onszelf aan geen demonstratie
van instemming zouden zijn begonnen.
Niets laat zich gemakkelijker meesleepen
dan een menigte. Zij is vatbaarder voor het
geen één enkele doet, die in haar midden
zit, dan één van ed'lieden, die haar samen
stellen, zijn zou, als hij op zijn eentje
reageeren moest. Op die ervaring berust de
claque.
Dat zy in het nieuwe Weenen niet ge
duld wordt, omdat gejuich op bestelling in
MEER CREDIET VOOR
HÉT WERKFONDS
Bij de Tweede Kamer is een suppletoire
begrooting voor 10,38 ingediend, waarbij,
met het oog op de werkverruiming, voor
kosten van openbare rijkswerken en voor
schotten of bijdragen in de kosten van
werken, welke door anderen worden uitge
voerd, een nieuw crediet wordt aange
vraagd ten beloope van J 30 millioen.
In de memorie van toelichting wordt er
aan herinnerd, dat in den loop van 1934
voor werkverruiming een crediet is toege
staan van 66.300.000, welk bedrag in 1937
verhoogd is tot 100 millioen Di+ bedrag
is op het oogenblik practisch ten volle ge
blokkeerd en hieronder is ook begrepen
een bedrag van 2 millioen. dat in het
dienstjaar 1938 aan de gemeente Amster
dam moet worden uitgekeerd in verband
met den bouw van een nieuw raadhuis.
Van het geblokkeerde geld was op 1 Fe
bruari 1938 aan de desbetreffende instan
ties uitbetaald een bedrag van rond 40
millioen, waarbij kan worden opgemerkt,
dat een aanmerkelijk hooger bedrag is ver
werkt, aangezien van de werken, welke
voor de eerste maal zijn opgeleverd, de on-
derhoudstermijnen zijn ingehouden, terwijl
bovendien de kosten van administratie e.d.
van dengene, die hulp van het Werkfonds
ontvangt, eerst na beëindiging van het
werk worden uitbetaald. De werken in uit
voering zijn reeds verder gevorderd, dan
de betalingen zouden doen vermoeden. Dit
houdt verband met de termijnen van be
taling, welke door de desbetreffende instan
ties soms geruimen tijd na den verstreken
ULTIMATUM OPGESCHORT IN DE
SIGARENINDUSTRIE.
WERKNEMERS GAAN HEDEN AAN HET
WERK.
In afwachting van het resultaat der on
derhandelingen tusschen partijen in de
sigarenindustrie, is het ultimatum, dat Za
terdag afliep, veertien dagen opgeschort.
Heden is dus op geen enkele fabriek ge
staakt.
HERHALINGSOEFENINGEN.
DATUM VAN OPKOMST VERSCHOVEN.
Bij beschikking van den minister van
Defensie is ten aanzien van de a.s. her
halingsoefeningen wijziging gebracht in de
opkomst van de dienstplichtigen van dc
lichtingen 1927 en 1928 van de regimenten
grenadiers en jagers, en van de regimen
ten infanterie.
Voor deze dienstplichtigen was de datum
van opkomst aanvankelijk bepaald op 5
September.
Thans is bepaald, dat zij voor de her
halingsoefeningen op 10 October onder de
wapenen zullen moeten komen.
DE PRINSES PRESIDEERDE HET
ROODE KRUIS.
Naar de „Tel." verneemt, heeft H. K. H.
Prinses Juliana voor het eerst sedert elf
maanden weer een vergadering van het
1 oofdibestuur van het Roode Kruis in het
gebouw aan de Prinsessegracht gepresi
deerd. De Prinses werd ontvangen door den
ondervoorzitter, baron Van Lynden. Op de
bestuurstafel prijkten bloemen.
Het Poolsohe Roode Kruis heeft aa i
H. K. H. een pop in Poolsche nationale
kleederdracht geschonken voor Prinses
Beatrix.
WIT-GELE KRUIS JUBILEERT.
In Juli van dit jaar zal de nationale
federatie haar derde lustrum vieren.
Ten aanzien van de eigenlijke viering van
het vijftienjarig bestaan kan worden me
degedeeld, dat op 13 Juli een nationaal con
gres zal worden gehouden te Utrecht,
waarin een drietal onderwerpen aan de or
de gesteld zal worden, t.w. de ordening van
de gezondheidszorg, de zorg voor moeder en
kind en de plaats van de wijkverpleegster
in het kruiswerk. Aan dit congres zal een
feestelijke bijeenkomst van bestuursleden
en wijkverpleegsters van de afdeelingen
uit het geheele land worden verbonden.
strijd is met „de nationaal-socialistische
cultuur-opvattingen", moet men op prijs
stellen. Loof altijd het echter, waar gij het
ook aantreft.
Mogen alle ©pera's in het Derde Rijk dit
schoone voorbeeld volgen.
Behalve de K r o 11-0 p e r a, natuurlijk!
(In de Kroll-Opera te Berlijn, „verga
dert" zooals men weet de Duitsche Rijks
dag).
termijn aan het Werkfonds in rekening
worden gebracht.
Op grond van een en ander kan het voor
het voor het Werkfonds verwerkte bedrag
op rond 50 millioen worden gesteld.
Nog een belangrijk aanbal plannen is in
onderzoek, waarvan in ieder geval een
groot deel voor financiering ten laste van
het Werkfonds in aanmerking komt. En
daarom is de regeering te rade geworden,
een nieuw crediet van 30 millioen aan te
vragen.
Welke plannen uit het nieuwe crediet zul
len worden gefinancierd en voor hoe lan
gen tijd dat nieuwe crediet zal kunnen
strekken, kan worden opgemerkt, dat het
in hoofdzaak zal worden bestemd ter be
strijding van kosten van rijkswerken en
werken van andere publiekrechtelijke licha
men. Ook in de toekomst zal slechts bij uit
zondering door het Verkeersfonds een be
roep op het Werkfonds worden gedaan.
Ten behoeve van de bestrijding van de
jeugdwerkloosheid is eveneens een beroep
op dit fonds gedaan.
Al stuit bij de voorbereiding van de wer
ken het Werkfonds telkens op zeer groote
moeilijkheden, van financieelen en van
technisch en aard, toch blijft de regeering
er naar streven de werkzaamheid van het
Werkfonds met grooter kracht voort te zet
ten, opdat de nog steeds heerschende groo
te werkloosheid, mede door opvoering van
het aantal arbeiders werkzaam bij Werk-
fondswerken, binnen het raam der finan-
oieele mogelijkheden zooveel mogelijk
wordt bestreden.
Het thans aangevraagde crediet acht de
regeering noodzakelijk voor de versnelde
uitvoering. Indien mocht blijken, dat het
onvoldoende is voor de financiering van
economisch verantwoorde plannen, zal de
regeering een nieuw crediet aanvragen.
KONINKLIJK BEZOEK AAN
RUITERFEEST.
Het ruiterfeest in de groote zaal van
Houtrust in Den Haag is Zaterdagmiddag
vereerd door het bezoek van de Koningin
en Prinses Juliana. Kwart over drie kwa
men de hooge gasten in het gebouw aan,
waar zij werden begroet en ontvangen door
de leden van het uitvoerend comité, de hee-
ren van Alphen, van Hoboken, kapitein
Breunese en ir. Gerhardt.
Bij het binnenkomen van de Koningin
en de Prinses speelde de muziek het Wil
helmus.
De Koningin was gekleed in een grijzen
bontmantel en de Prinses in lichtblauwen
mantel met bont.
De Koninklijke bezoeksters waren ver
gezeld van mevrouw C. E. de Brauw, dame
du palais, jkvr. J. H. baronesse Schimmel-
penninck, hofdame van H. M., en jkvr. A.
M. de Brauw, hofdame van H. K. H., en
van de heeren R. A. baron van Harden-
broek van Hardenbroek, grootofficier, E.
H. Juckema van Burmania baron Rengers
van Warmenhuizen, dienstdoend groot
meester van H. K. H., jhr. E. J. van Holthe,
adjudant van H. M. en jhr. D. J. A. A.
van Dawick van Pabst, ordonnans-officier.
Men ziet verder de rubriek Sport in dit
nummer.
PROF. MOLKENBOER IN ITALIë.
Voordracht over „Vondel en Oranje" voor
het Hoilandsch priestercollege.
Van de aanwezigheid van prof. Molken-
boer te Rome, die met groot succes in hst
Sciarra Wurts een voordracht heeft gehou
den over Vondel voor het Instituut voor
Germaansche studie, heeft de directeur van
het Hollandsche Priestercollege te Rome,
mgr. Eras, gebruik gemaakt, den Vondel
kenner te verzoeken, voor dit college een
voordracht te willen houden over het on
derwerp „Vondel en Oranje".
Er bestond voor deze voordracht groote
belangstelling van de zijde van de Neder-
landsche kolonie, en tot de aanwezigen be
hoorden o.a. de Nederlandsche gezant en
mevr. Hubrechts.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
De uitsüag van de volksstemming in
Duitschland en Oostenrijk. (2de blad).
Daladier vormt een nieuwe regeering
zonder socialisten. (2de blad).
De tegenslag der Japanneezen in China.
(2de blad).
Binnenland
De regeering vraagt aan de Staten-Gene-
raal een nieuw crediet van 30 millioen
voor werkverruiming. (1ste blad).
Vergadering Alg. Ver. voor Bloembollen
cultuur. (1ste blad).
Oude zwerver bij Alkmaar op onbe-
waakten overweg aangereden en gedood.
(4de blad).
Moordaanslag op een meisje te Maars-
sen; de dader gearresteerd. (4de blad).
Tal van branden op Zaterdag en Zondag;
droogte en wind waren er zeer bevorder
lijk voor. (4de blad).
Sport en Wedstrijden
VOETBAL: Voor het kampioenschap van
den I.V.C.B. wonnen HBC en Brabantia;
het Noordelijk Federatie-elftal wint te Loos
duinen van het Zuiden met 52. ODI
te Leimuiden afdeelingskampioen van den
D.H.V.B. Voor den K.N.V.B. won Hera
cles met 2—1 van PSV, DWS en Be Quick
speelden gelijk voor de kampioenscompeti
tie. De regeling der wereldkampioen
schappen: Suriname neemt niet deel. (3de
blad).
MOTORSPORT: Geslaagde wedstrijden
op Duynrell. (3de blad).
PAARDENSPORT: Het Concours Hip-
pique op Hobtrust (3de blad).
DAMMEN: Keiler wederom kampioen
(3de blad).
In zijn voordracht gaf prof. Molkenboer
een overzicht van de groote Oranjeliefde,
die uit Vondels werk spreekt, zelfs in pe
rioden, waarin hij, als gevolg van zijn poli
tieke opvattingen en de houding, die som
mige oranjevorsten in bepaalde kwesties
innamen, niet als vurig prinsgezind be
schouwd kon worden. Het Oranjehuis bleef
voor hem altijd een groot goed, en nergens
wordt de oranjeliefde, zooals die in ons Ne
derlandsche volk leeft en in de afgeloopen
periode, zooals pas nog weer bij de geboor
te van Prinses Beatrix, tot uiting is geko
men, zoo prachtig en vreugdevol bezongen
als in Vondel's „Oranje-Meiliedt", bij de
blijde incomste van Frederik Hendrik.
Willem van Oranje, den Zwijger, heeft
Vondel altijd geëerd als de held en bevrij
der van ons volk, een voorvechter voor de
vrijheden, die Vondel zoo liefhad. In deze
visie op den Zwijger is bij Vondel nooit
eenige wijziging gekomen, ook niet toen
hij later Katholiek werd.
Het was deze vrijheidsliefde, die oor
zaak was, dat Vondel voor Prins Maurits
niet dezelfde liefde koesterde als voor diens
vader, maar groot was zijn bewondering en
vereering voor prins Frederik Hendrik, den
bevrijder en stedendwinger, wiens overwin
ningen Vondel in tal van verzen heeft be
zongen en wiens verdraagzaamheid na de
periode van onderlinge twisten tijdens het
twaalfjarig bestand hem daardoor te meer
opviel.
Groote vereering had Vondel ook voor
Johan Maurits, den „Braziliaan".
In het algemeen was hij diep doordron
gen van de groote beteekenis van het
Oranjehuis voor de vrijmaking en de een
heid van ons volk.
Vandaag gaan de
bruidsdagen in van
het echtpaar Th. Joh.
Belt en mej. Wilh.
Witsenburg, Juliana-
straat 49, die op 25
April hun gouden
huwelijksfeest hopen
te herdenken.
Vanwege de Goede
Week is de feestvie
ring uitgesteld 'tot 21
April a.s.
Antl-semitlsme
In het laatst-verschenen nummer van het
„Nationale Dagblad" wordt een beschou
wing gewijd aan het anti-semitisme.
En in dit artikel wordt herinnerd aan wat
Mussert daarover zegt. Mussert waar
schuwt, dat de Nederlandsche sectie van
het internationale Jodendom reeds ver
gevorderd is „op den weg van het in sla
vernij brengen van het Nederlandsche
volk"! „De wetgevende en regeeringsma-
chine hebben zij reeds grootendeels tot hun
beschikking, hun machtspositie in het be
drijfsleven is groot, zij oefenen een ontoe
laatbare en verderfelijke invloed uit in
ons hooger- en middelbaar onderwijs, zij
beheerschen pers en bioscoop, voor een
groot deel het geestelijk leven".
Wat 'n dolle overdrijving van de feite
lijkheid, om zóó het barbaarsche anti
semitisme op te stoken!
Volgens de laatste volkstelling (en na
dien is er niet zoo héél veel veranderd)
waren er in ons land 111.917 Joden. Op
een (toenmalig) totaal van 7.935.565 inwo
ners waren er dus niet meer dan 111.917
Joden in ons land (namelijk 53.685 man
nen en 58.232 vrouwen) of, verhoudings
gewijs uitgedrukt, 1.4 pet.
Van de in ons land wonende Joden woon
den er 58.5 pet. in Amsterdam, du$ verre
weg meer dan helft.
De „Avondpost" van Zondagmorgen, die
bovenstaande cijfers geeft, voegt hieraan
toe:
j
„Men ziet uit de cijfers, hoe totaal-ver
keerd zij handelen, die in Nederland een
Joden-kwestie willen forceeren. Zeker, dit
is al verwerpelijk en afschuwelijk uit
ideëel en humanitair oogpunt en
met het oog op onze eeuwenoude nationale
zeden en tradities. Maar ook numeriek
is er in ons land geen enkele reden voor.
Slechts 1/71 deel van ons volk is Israëli
tisch",
Het anti-semitisme is afschuwelijk.
DE WERELD IN
VOGELVLUCHT
RECHTUIT MINDERWAARDIG.
Uit een artikel in de Nederlander
(Chr. H.):
„Rechtuit minderwaardig is het soort
van grap, dat „Het Nationale Dagblad", het
blad der N.S.B., zich veroorlooft in het ru
briekje „Van onder de luifel". Daar worden
in den vorm van een leeslesje voor de
schoolgaande kinderen allerlei insinuaties
tot minister Goseling gericht in verband
met de zaak van Oss. Het geheel moet den
indruk maken buitengewoon geestig te
zijn, maar deze humor is even ver van den
echter verwijderd als de poging van het N.
S.B.-blad om beschaafd te lijken van waar
achtige beschaving verwijderd is. De ver-
hutseling van het woord „Organon", de
naam van de bekende fabriek der Zwanen
bergen, tot Orgie-non is niet geestig meer.
Zij is rechtuit: gemeen en zij is dit te meer,
waar zij een aaneenkoppeling geeft van een
nog altijd in onderzoek zijnd zedenmisdrijf
met den algemeen gebruikten naam voor
r.k. religieusen, die toch, naar ieder weet,
met deze vermoedelijk inderdaad onwel
riekende zaak niets hebben uit te staan.
Journalistiek, die tot dergelijke strijd
wijzen haar toevlucht neemt, kan men
geen journalistiek meer noemen. Het lijkt
ons goed, er weer eens op te wijzen, hoe
prachtig de opvoedingsmethode van de
heeren Mussert c.s. bij voortduring is".
HET PARLEMENT IN DEN HAAG.
De Nieuwe Leidsche Courant
constateert,
„dat het parlement in Den Haag een goed
nummer heeft gemaakt bij de behandeling
der geruchten rondom Oss. In welk anti
democratisch land zou zulk een openharti
ge behandeling mogelijk zijn geweest? De
pers had geen zin mogen schrijven zonder
toestemming. Elk woord van critiek zou
onmogelijk zijn geweest. De slachtoffers
van een misgreep van lagere of hoogere
justitioneele of politioneele autoriteiten
zouden nooit met respect en vertrouwen
kunnen opzien naar de hoogere regionen
omdat het niet zeker is, dat ook daar het
spreekwoord geldt „er zijn nog rechters in
de hoofdstad des lands". En niettemin ver
langen zij, die thans het meest ach en wee
roepen over het optreden van het Departe
ment van Justitie naar zulke dictatoriale
toestanden. Dat is de groote inconsequen
tie, welke helaas velen, die zeggen de
vrijheid aan te hangen, nog niet voldoende
inzien".
DE UITZONDERING.
