DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Oostenrijk in de groote Duitsche Volksgemeenschap Televisie op de Jaarbeurs Ontzettend familie drama te Stratum. DONDERDAG 17 MAART 1938 29ste Jaargang No. 8982 Telefoon: Redactie 15. Telefoon: Administratie 555. Adv. en Abonn.-tarieven sle pag. S. Giro 103003. Postbus 11. Een poging om den geweldigen ommekeer In Oostenrijk te verklaren en er begrip voor Ie doen krijgen In 1924 heeit Mgr. Dr. Seipel z.g. dezen dag voorspeld! Onze bijzondere correspondent iheeft bij de verzending van zijn brieven moeilijkheden ondervon den van de zijde der censuur en wel in dien zin, dat eigen meeningen over de gebeurtenissen in Oosten rijk op geenerlei wijze kunnen ver zonden worden. Alhoewel hij streeft naar strikte objectiviteit men zie daarvoor slechts den brief van heden heeft hij toch ge meend zich niet aan die censuur te onderwerpen en zond hij zijn brie ven langs een anderen weg, waar door eenige vertraging ontstaan is. (Van een bijzonderen Correspondent) WEENEN, Maandagavond. Wanneer men de vorige week, op dezen avond, voorspeld zou hebben, wat Ween en een week later te zien zou geven, n.l. dat een menschenmassa van meer dan één mil- lioen Adolf Hitler op den Ring als uitzinnig zou toejuichen, dan zou men minstens voor een grenzelooze fantast gehouden zijn. De Voorzienigheid echter, voor Wie menschen en dingen en tijden slechts stofjes zijn, beeft het toegelaten, dat zich met de grootst mogelijke snelheid een stuk wereldgeschie-s. denis van nog niet te beseffen omvang heeft Op den dag, dat voor 90 jaar te Weenen de almachtige Graaf Metternich die in zijn politiek legspel de Duitsche gouwen van een gescheiden had gehouden, het onder spit moest delven tegen het daartegen op bruisend verzet, is met eenige korte nuch tere besluiten, ondersteund door een leger macht van honderdduizenden soldaten, de bereeniging van Oostenrijk met Duitsch land geproclameerd. En over de straten van Weenen, waar de versche kalk nog overal duidelijk de pro paganda toont voor Schuschnigg's volks stemming, het dóodenmasker van Dollfuss, den intelligenten kop van Schuschnigg en de woorden „Voor Oostenrijk? Ja!", dreunt thans de tred van de Duitsche soldaten van Schupos, S.A. en S.S. en schuifelen de voe ten van houderdduizenden de laatste zichtbare overblijfselen dezer laatste Oos- tenrijksche krachtsinspanning weg. Het is zoo: de intocht van Hitier te Wee nen bracht een massa en een begeestering in Weenens straten, zooals de Habsburgers wellicht nooit gezien hebben. En het zal zóó zijn: Bij de volksstemming van 10 April as. zal Hitier een ontzaglijke meerderheid behalen. De toestand is thans parallel geworden aan die van het Saarge- tied in de laatste maanden voor de stem ming, waar het toen zelfbegoocheling was, om aan een geweldig Duitsch succes te twij felen. Hoe kan dat alles zoo in enkele dagen ■veranderen? Met die vraag hebben wij, die toch ook iets wisten van de verhoudingen in Oostenrijk, dezer dagen rondgeloopen. We hebben ze voorgelegd aan de weinige nog vindbare prominenten van het vorige regime, aan menschen op de straat, en in de treinen, aan felle nationaal-socialisten. Met wat we vernamen en uit wat we van een 15-jarige kennis der Oostenrijksche toestanden weten, willen we pogen een verklaring van en een begrip voor deze ont zagwekkende veranderingen te geven. Hoe groot thans ook de jubel rondom Hitler is en hoe ontwijfelbaar groot thans in Oostenrijk zijn aanhang is, talloozen in Oostenrijk kunnen toch slechts met schrij nend gemoed aan den ondergang van het cude Oostenrijk denken. „Wij hebben geweend, toen Schuschnigg zoo roerend afscheid heeft genomen en de Bondshymne voor het laatst gespeeld werd". Hoe dikwerf hebben we dat in deze dagen gehoord, zoowel uit den mond van eenvou dige landslieden als van tal van Weeners. „Goed, maar hoe dan toch zoo ineens voor Kitler?" „Ach Gott, was sollen wir machen? Het is nu toch geschied. Daaraan is toch niets meer te doen. En, intusschen, we zijn toch immers allemaal Duitschers. En ook zal er nu toch wel eindelijk eens een eind aan de ellende komen". Ziedaar in weinige woorden de twee groote motieven welke de voornaamste rol gespeeld hebben bij de massalen ommekeer in Oostenrijk. Voor een goed begrip van het motief der volksgemeenschaps-gedachte moeten we teruggrijpen naar een intervieuw, dat we op Sylversterdag van hét jaar 1924 met Mgr. Dr. Seipel op den Schwarzenbergplatz had den op het moment, dat daarbuiten de so cialisten een betooging hielden vóór den Anschluss. De Anschluss, zoo zei hij ons toen, zal in de toekomst zeker tot stand komen. Natuur kan men niet blij vend afsperren, zij vindt haar ge- willigen loop. Thans is die An schluss echter om internationaal- politieke redenen onmogelijk. Het woord van Seipel, man van verzien- den staatsmansblik, is thans in vervulling gegaan naar zijn voorspelling. De Duitsche Oostenrijkers hebben zich steeds als leden van den Duitschen stam betoond. Er zijn allerlei redenen geweest, die 'hen in den loop der twintig na-oorlog- sche jaren van een aansluiting bij Duitsch- land hebben weerhouden. Toen allen wilden, in 1919 bij de toen ge houden volksstemming, weigerden de mach ten van het Verdrag van St. Germain him goedkeuring. Later wilde men niet omdat de socialis ten in Duitschland regeerden. Tot zich de principieele kwestie stelde van de geestelijk-cultureele houding van het Derde Rijk, als een onoverkoombaar be- Daartegen kon het Christelijk Oostenrijk niet anders stelling nemen dan door met ae eigen methoden en middelen der natio naal-socialisten de Vaderlandsche idee in de Oostenrijkers in te prenten. Aldus wilden velen het in Oostenrijk. Aldus wilde men het in het buitenland. Oostenrijk droeg men den rol op van een bolwerk in het Deutschtum tegen het groot ste stuk van het Duitschland te zijn. En men vergat de profetische waarschuwing van Mgr. Seipel, door hem ook in het Par lement zoo dikwerf gegeven: dat n.l. de Anschluss een feit zou worden zoo gauw bet internationale verzet geen beteekenis meer zou hebben. Dat heele buitenland verlangde nu van Oostenrijk tal van deugden: geduldig ver dragen van steeds grooter wordende ellen de, steeds grootere opofferingen. Wat Sint Thomas slechts eischt onder de beperking dat er welstand heerscht, werd van de Oostenrijkers zonder welstand ver langd. Een groot deel heeft het eerlijk gepro beerd. Het hing met hart en ziel aan het verleden, het kon het historische Oostenrijk niet verliezen, het behouden als een ande ren Duitschen Staat. Twintig jaar lang 'heeft men ervoor ge leden en gestreden. Met welk resultaat? Men woonde in vervallen hulzen, men moest vechten om het dagelijksch brood: de doktér, de tandarts, de ingenieurs zoo goed als de beambte, de arbeider. Dan zonk de moed! Dollfuss kwam, later Schuschnigg die weer de groote idealen voor oogen stelden. Men vatte nieuwen moed. Maar nog groo ter werd de ontgoocheling in het persoon lijk leven. De economische nood des lands, de beperktheid van zijn vermogen, hét werd eenieder klaar, dat hierover Oostenrijk zou struikelen, indien het verstoken bleef van de uit Rome en Parijs herhaaldelijk toege zegde hulp. Het toeval bracht ons Maandagmiddag in het Algemeene Ziekenhuis, juist even voor dat Hitiers intocht plaats vond. Met ontzetting zijn we door de tallooze zalen gewandeld. „Ziedaar onze oorlogsbuit", zei me 'n hoofdzuster, „en dan te weten, dat we voor slechts 'n klein deel der ergsten plaats hebben. Waarom we hier zoo op die ellende wij zen? Omdat zij die in beste levensomstandig heden verkeeren, zij die geen nood kennen, zij, die Oostenrijk hebben laten vechten zonder hulp of steun (wijl hun niet het Oostenrijksche belang ter harte ging), zul len nalaten den Oostenrijkers rekenschap te vragen voor wat in Oostenrijk in deze orie dagen is gebeurd. Het is een fascineerend woord, dat woord „televisie". Maar de uitvinding zelf, het zien op af stand, het projecteeren van een levend beeld op een scherm, langs draadloozen weg in al z'n nuanceeringen en bewegingen van uit de verte overgebracht, is nog meer fas cineerend. Welke fantastische mogelijkheden roept dat denkbeeld op! Men zit thuis vóór z'n toestel behagelijk in een clubfauteuil, met een sigaar en een kopje thee of wat an ders draait aan een knop en op het mat glazen scherm begint het te leven. Daar verschijnt Mengelberg, hij buigt voor u en laat u het orkest, dat hij dirigeert, hooren en zien. Gij ziet de orkest-zaal, het orkest, den dirigent; het geheele muzikale eve nement speelt zich af in uw gezellige huis kamer. Een andermaal is het La Bohème, Faust, of Carmen. U interesseert zich voor den voetbalwedstrijd HollandBelgië. Hoe goed en levendig het ooggetuigeverslag ook mag zijn, het is niets, wanneer u op uw te levisie-apparaat de voetbal-sterren zelf over het groene veld ziet draven achter het bruine monster. Als er gejuich opgaat, ziet u direct waarom; de televisie maakt het u mogelijk de gemaakte goaltjes te zien. U ziet den keeper vallen. Keepers vallen altijd als er een doelpunt gemaakt wordt. Een nieuwe kruiser vaart uit, een mooi en trotsch zeekasteel. Men kan op de kade gaan staan en den oorlogsbodem zien uit varen. Heeft men een televisie-apparaat, dan bewondert men het imposante schouw spel zonder een stap buiten de kamer te zetten. Dat zijn de mogelijkheden van deze won derlijke vinding, althans in theorie. Het is jammer op deze stoute verwachtingen zoo spoedig reeds den domper te moeten zetten, maar wij moeten er meteen aan toevoegen, dat de techniek dat alles wel zou veroor loven, maar dat de financieele moeilijk heden deze luchtkasteelen voorshands ver wijzen naar de verre toekomst. Wij hebben deze financieele bezwaren reeds eerder uiteengezet. De samenstelling der programma's en de uitzending daarvan zullen scnatten gelds moeten kosten, willen zij in overeenstemming zijn met de duurte der ontvangtoestellen. Hier is de beruchte „vicieuze cirkel" weer in 't spel. Wil een behoorlijke televie-organisatie verantwoord zijn, dan moeten er op betrekkelijk groote schaal „kijkers" zijn. Deze zullen vrij kost bare toestellen zich moeten aanschaffen en zijn dan ook niet tevreden met een larie- programma. Wil men echter een program ma uitzenden, dat voor de kijkers werke lijk loonend is, dan kost dat zooveel geld, dat men zich af moet vragen of uitgaven van honderdduizenden wel gedaan mogen worden voor het amusement van de be trekkelijk weinigen, die' zich de luxe van een duur ontvangtoestel zullen kunnen en willen veroorloven. De Philips-maatschappij, welke de uit zending op de Jaarbeurs in Utrecht thans op zich genomen heeft, geeft dan ook on middellijk toe in de wachtruimte, waar de belangstellenden hun beurt moeten af wachten, staat het met groote letters aan den wand geschreven dat de techniek der televisie al vrij ver gevorderd is, maar dat men daarom niet éioei meenen, binnen kort in practijk gebracht te zien, wat nu als interessant experiment op de Jaarbeurs te bewonderen valt. Wanneer u als Jaarbeursbezoeker in een groep van driemaal 25 personen tegelijk in de toeschouwersruimte zijt binnengeloodst, ziet u zichgeplaatst voor drie toestellen. Het zijn drie ontvangapparaten en voor elk dezer apparaten kunnen 25 personen gemakkelijk het op het scherm geprojec teerde televisie-beeld waarnemen. U be hoeft er niet vlak voor te gaan staan, want het is hier juist als in de bioscoop; de ach terste plaatsen zijn de beste. De vergelij king met een bioscoop dringt zich trouwens onweerstaanbaar op. Stel u voor: een groot radio-toestel, vier maal zoo hoog als een normaal toestel en naar verhouding breed en diep. Boven op dit toestel staat een schuin gesteld mat glazen scherm van ongeveer 60 c.M. in het vierkant en als de voorstelling begint en het licht wordt uitgedraaid, verschijnt daar op een kop. Het programma zal wel ver schillend zijn, maar toen wij op den ope ningsdag de Jaarbeurs bezochten, was het Corrie Vonk, die het bekende gedichtje van het doode konijn voordroeg. Het ge luid was zeer goed, het was de gewone ra dio-ontvangst zooals wij deze gewend zijn, terwijl het beeld te vergelijken was met dat van een zeer behoorlijke bioscoop. Wij hebben jaren geleden al eens een televisie voorstelling mee gemaakt te Scheveningen en toen waren de streepen, welke door het beeld schoten nog vrij hinderlijk. Deze technische onvolkomenheid is nu over wonnen. Het beeld hoewel van zelfspre kend hier veel kleiner en ook veel beperk ter staat in kwaliteit gelijk met het beeld van een goede film. De details komen voor al bij de „close-ups" goed tot hun recht, bij meer verwijderde en dus kleinere figuren, zooals bij opnamen buiten de studio zou kunnen voorkomen, zou alles natuurlijk vager worden. Tot zoover gaat het experi ment van Philips op de Jaarbeurs niet. Alle opnamen geschieden in de studio, welke zich eveneens in het gebouw bevindt. Dat maakt de uitzending vanzelfsprekend gemakkelij ker, omdat bij een felle en speciale belich ting gewerkt kan worden, wat bij buiten opnamen niet zou kunnen geschieden. De transmissie heeft echter naar verzekerd wordt plaats langs draadloozen weg en wel op een golflengte van 7 Meter. Men ziet hier dus de televisie in practijk ge bracht, zooals het kan worden, wanneer inderdaad begonnen wordt met de experi- menteele uitzendingen, welke de Televisie commissie onlangs heeft aanbevolen. Te oordeelen naar hetgeen de Philips- maatschappij op de Jaarbeurs te zien geeft de voorstellingen duren telkens slechts 5 minuten kan men constateeren, dat technisch het probleem zich reeds in een ver gevorderd stadium bevindt, doch dat de omroepvereenigingén, welke in de toekomst de televisie-programma's zullen moeten verzorgen, slechts over beperkte mogelijk heden beschikken. Mr. H. F. A. GEISE. Burgemeestersbenoe ming te Zoeterwoude De heer H. J. J. A. Smeets Met ingang van 1 April a.s. is be noemd tot burgemeester der gemeente Zoeterwoude de heer H. J. J. A. Smeets. Deze benoeming van den gemeente secretaris tot hoofd der gemeente zal bij alle gemeentenaren voldoening wekken. De heer Smeets heeft zijn ambt van ge meente-secretaris met groote tact en ijver vervuld; ook op charitatief gebied heeft de nieuw-benoemde burgemeester veel arbeid verzet. In de achttien jaren, dat de heer Smeets in Zoeterwoude woonachtig is, héb ben de inwoners hem leeren hoogachten en waardeeren, en bijna eenstemmig was de wensoh, dat hij, na 'het aftreden van den heer Wap, tot burgemeester zou worden aangesteld. Deze wensoh is thans in vervulling ge gaan door de eervolle benoeming, waar mede wij den burgemeester en zijn gezin van harte geluk wenschen. Henricus Joannes Josephus Alphonsus Smeets werd geboren te Posterholt in Lim burg op 19 October 1895. Na zijn opvoeding genoten te hebben bij de Broeders van de Onbevlekte Ontvange nis te Roermond, werd de heer Smeets 3 April 1913 benoemd tot volontair ten kan tore van zijn vader, die/ thans gepen- sionneerd, te Posterholt gemeentesecretaris en -ontvanger was. Van April 19151 Ja nuari 1916 volgde de militaire dienst, waar na de heer Smeets tot 1 Mei 1916 volon tair was ter secretarie van Waalwijk. Op dien datum volgde zijn benoeming tot ambtenaar ter secretarie van de gemeenten Oud-Heusden en Elshout, Herpt en Bern, welke functie 1 Augustus 1918 verwisseld werd voor die van hoofdambtenaar ter se cretarie van Asten, tevens plaatsvervan gend gemeentesecretaris. Op 15 Juni 1920 werd de heer Smeets benoemd tot secretaris der gemeente Zoe terwoude. Van 1 September 1920 tot Augustus 1921 was hij tevens waarnemend gemeente-ont vanger; van 1 September 1920 tot heden ambtenaar van den burgerlijken stand; van 1 Jan. 1921 secretaris van de commissis voor de arbeidsbemiddeling. Gedurende zijn ambtelijke loopbaan was of is nog de heer Smeets o.a. secretaris van de Huurcommissie, het Crisiscomité, het Comité voor de B. steun en de Commissie v. Bijzondere Nooden. Voorts is de beer Smeets secretaris van den Kleine Cronesteinsche en Knotter- polder, secretaris van het Radboudcomité. Na vroeger secretaris te zijn geweest van het Groene Kruis werd de heer Smeets, na de reorgansatie, secretaris-penningmees- ter van het Wit-Gele Kruis; tevens is hij hoofdbestuurslid van den Z. H. Bond „Het Wit-Gele Kruis". Of de heer Smeets nu burgemeester Smeets ook de functie van secretaris der gemeente Zoeterwoude zal blijven be- kleeden is nog niet bekend. DE WERELD IN VOGELVLUCHT BERLIJN: Hitler is gisteravond op het vliegveld Tempelhof te Berlijn aangeko men en heeft den Rijksdag tegen Vrijdag avond bijeengeroepen. De maatregelen, welke genomen moeten worden met het oog op den Anschluss, worden blijkbaar met voortvarendheid ten uitvoer gelegd. WEENEN: In Oostenrijk voltrekt zich de ontwikkeling, die noodzakelijkerwijs vol gen moest. Vereenigingen en bonden wor den ontbonden en hun bezittinge geconfis queerd. Tal van arrestaties worden ge meld, o.a. van den bekenden prof. Freud en van baron de Rothschild. De Joden komen in de knel en in de straten spelen zich too- r.eelen af, welke herinneren aan de anti- semietische relletjes in Duitschland. Ten einde raad hebben verschillenden zich van het leven beroofd. ROME: Mussolini heeft gisteren een rede gehouden, welke wel sterk afwijkt van het Dit nummer bestaat uit vier bladen. .11 VOORNAAMSTE NIEUWS Buitenland Mussolini over den Anschluss. Hitier te Berlijn aangekomen. Vrijdagavond zitting van den Rijksdag (2e blad). Er is een pauze ingetreden in het offen sief van Franco in Aragon. (2e blad). Groeiende oppositie in het Lagerhuis tegen de buitenlandsche politiek der En- gelsche regeering. (2e blad). Het grensincident tusschen Polen en Litauen. (2e blad). Binnenland De stand der Rijksmiddelen. (2de blad). Tragisch familiedrama te Stratum. Man vermoordt zijn vrouw en twee kin deren en pleegt zelfmoord. (1ste blad). Groote fabrieksbranden te Waalwijk en Schiedam. (4de blad). Lelden Gouden priesterfeest van den zeereerw. heer pastoor Smeets O.F.M. (1ste blad). Omgeving De heer H. J. J. A. Smeets benoemd tot burgemeester van Zoeterwoude. (Ie blad). Sport en Wedstrijden Officieel wordt gemeld, dat de Olympi sche Winterspelen te Sapporo gehouden zul len worden. (2de blad). De Roode Duivels winnen met 10 van de Zwaluwen. (2de blad). Man vermoordt zijn vrouw en twee kinderen en pleegt daarna zelimoord. Een ontzettend familiedrama, dat zich in den afgeloopen nacht heeft afge speeld in de Narcisstraat, heeft he denmorgen geheel Stratum opge schrikt. Op No. 14, waar de veertigjarige fa brieksarbeider J. van Eekelen met zijn gezin woont, vervoegde zich vanoch tend een zwager van de vro om zijn zuster even te spreken. Hij ...eeg op zijn bellen geen gehoor en verschafte zich aan de achterzijde toegang tot het huis. Toen hij op de slaapkamer van het echtpaar kwam, deed hij een vreeselijke ontdekking. Zijn zuster lag met messteken vermoord te bed. Op den grond lag haar man, eveneens dood. De beide kinderen, de zeventienjarige dochter Mia en de veertienjarige zoon Wim, die nog op de Ambachtsschool ging, lagen, op dezelfde wijze van het leven beroofd, op hun kamertjes. In allerijl werden een geneesheer en de politie ontboden. Men kon slechts den dood van de vier slachtoffers vast stellen. De man moet zijn geheele gezin ver moord hebben, om daarna de hand aan zichzelf te slaan. Naar de motieven van het drama tast men in het duister. Nooit was er eenig spoor van oneenigheid in het gezin ge bleken. Van Eekelen had steeds werk en stond als zeer oppassend bekend. Daar men hem gisternamiddag in de buurt in een ongewoon opgewonden toestand heeft aangetroffen, vermoedt men, dat de man in een vlaag van ver- standsverbijtering heeft gehandeld. gebruikelijke recept. De redevoeringen van den Duce worden steeds gekenmerkt door schallende overwinningskreten of een uit- dagenden toon. Thans is de toon mat. De Duce verklaarde, dat het gebeure in Oos tenrijk onvermijdelijk was en dat de as RomeBerlijn den vuurproef doorstaan had. In ieder geval heeft Mussolini zich een goede verliezer getoond; hij aanvaardt het onvermijdelijke. BARCELONA: Linksch Spanje herademt weer een beetje nu het offensief van Fran co in Aragon weer even gestagneerd wordt. Dat is waarschijnlijk niet het gevolg van den wensch der rechtschen, om hun posi tie te consolideeren, zooals zij zeggen, maar omdat zy nu op een haasllg georganiseer- den tegenstand stuiten.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1938 | | pagina 1