DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Oostenrijk in de groote Duitsche
Volksgemeenschap
Televisie op de
Jaarbeurs
Ontzettend familie
drama te Stratum.
DONDERDAG 17 MAART 1938
29ste Jaargang No. 8982
Telefoon: Redactie 15.
Telefoon: Administratie 555.
Adv. en Abonn.-tarieven sle pag. S.
Giro 103003. Postbus 11.
Een poging om den geweldigen ommekeer In Oostenrijk
te verklaren en er begrip voor Ie doen krijgen
In 1924 heeit Mgr. Dr. Seipel z.g. dezen dag voorspeld!
Onze bijzondere correspondent
iheeft bij de verzending van zijn
brieven moeilijkheden ondervon
den van de zijde der censuur en wel
in dien zin, dat eigen meeningen
over de gebeurtenissen in Oosten
rijk op geenerlei wijze kunnen ver
zonden worden. Alhoewel hij
streeft naar strikte objectiviteit
men zie daarvoor slechts den brief
van heden heeft hij toch ge
meend zich niet aan die censuur te
onderwerpen en zond hij zijn brie
ven langs een anderen weg, waar
door eenige vertraging ontstaan is.
(Van een bijzonderen Correspondent)
WEENEN, Maandagavond.
Wanneer men de vorige week, op dezen
avond, voorspeld zou hebben, wat Ween en
een week later te zien zou geven, n.l. dat
een menschenmassa van meer dan één mil-
lioen Adolf Hitler op den Ring als uitzinnig
zou toejuichen, dan zou men minstens voor
een grenzelooze fantast gehouden zijn. De
Voorzienigheid echter, voor Wie menschen
en dingen en tijden slechts stofjes zijn,
beeft het toegelaten, dat zich met de grootst
mogelijke snelheid een stuk wereldgeschie-s.
denis van nog niet te beseffen omvang heeft
Op den dag, dat voor 90 jaar te Weenen
de almachtige Graaf Metternich die in zijn
politiek legspel de Duitsche gouwen van
een gescheiden had gehouden, het onder
spit moest delven tegen het daartegen op
bruisend verzet, is met eenige korte nuch
tere besluiten, ondersteund door een leger
macht van honderdduizenden soldaten, de
bereeniging van Oostenrijk met Duitsch
land geproclameerd.
En over de straten van Weenen, waar de
versche kalk nog overal duidelijk de pro
paganda toont voor Schuschnigg's volks
stemming, het dóodenmasker van Dollfuss,
den intelligenten kop van Schuschnigg en
de woorden „Voor Oostenrijk? Ja!", dreunt
thans de tred van de Duitsche soldaten van
Schupos, S.A. en S.S. en schuifelen de voe
ten van houderdduizenden de laatste
zichtbare overblijfselen dezer laatste Oos-
tenrijksche krachtsinspanning weg.
Het is zoo: de intocht van Hitier te Wee
nen bracht een massa en een begeestering
in Weenens straten, zooals de Habsburgers
wellicht nooit gezien hebben.
En het zal zóó zijn: Bij de volksstemming
van 10 April as. zal Hitier een ontzaglijke
meerderheid behalen. De toestand is thans
parallel geworden aan die van het Saarge-
tied in de laatste maanden voor de stem
ming, waar het toen zelfbegoocheling was,
om aan een geweldig Duitsch succes te twij
felen.
Hoe kan dat alles zoo in enkele dagen
■veranderen? Met die vraag hebben wij, die
toch ook iets wisten van de verhoudingen
in Oostenrijk, dezer dagen rondgeloopen.
We hebben ze voorgelegd aan de weinige
nog vindbare prominenten van het vorige
regime, aan menschen op de straat, en in
de treinen, aan felle nationaal-socialisten.
Met wat we vernamen en uit wat we
van een 15-jarige kennis der Oostenrijksche
toestanden weten, willen we pogen een
verklaring van en een begrip voor deze ont
zagwekkende veranderingen te geven.
Hoe groot thans ook de jubel rondom
Hitler is en hoe ontwijfelbaar groot thans
in Oostenrijk zijn aanhang is, talloozen in
Oostenrijk kunnen toch slechts met schrij
nend gemoed aan den ondergang van het
cude Oostenrijk denken.
„Wij hebben geweend, toen Schuschnigg
zoo roerend afscheid heeft genomen en de
Bondshymne voor het laatst gespeeld werd".
Hoe dikwerf hebben we dat in deze dagen
gehoord, zoowel uit den mond van eenvou
dige landslieden als van tal van Weeners.
„Goed, maar hoe dan toch zoo ineens voor
Kitler?"
„Ach Gott, was sollen wir machen? Het
is nu toch geschied. Daaraan is toch niets
meer te doen. En, intusschen, we zijn toch
immers allemaal Duitschers. En ook zal
er nu toch wel eindelijk eens een eind aan
de ellende komen".
Ziedaar in weinige woorden de twee
groote motieven welke de voornaamste rol
gespeeld hebben bij de massalen ommekeer
in Oostenrijk.
Voor een goed begrip van het motief der
volksgemeenschaps-gedachte moeten we
teruggrijpen naar een intervieuw, dat we op
Sylversterdag van hét jaar 1924 met Mgr.
Dr. Seipel op den Schwarzenbergplatz had
den op het moment, dat daarbuiten de so
cialisten een betooging hielden vóór den
Anschluss.
De Anschluss, zoo zei hij ons toen,
zal in de toekomst zeker tot stand
komen. Natuur kan men niet blij
vend afsperren, zij vindt haar ge-
willigen loop. Thans is die An
schluss echter om internationaal-
politieke redenen onmogelijk.
Het woord van Seipel, man van verzien-
den staatsmansblik, is thans in vervulling
gegaan naar zijn voorspelling.
De Duitsche Oostenrijkers hebben zich
steeds als leden van den Duitschen stam
betoond. Er zijn allerlei redenen geweest,
die 'hen in den loop der twintig na-oorlog-
sche jaren van een aansluiting bij Duitsch-
land hebben weerhouden.
Toen allen wilden, in 1919 bij de toen ge
houden volksstemming, weigerden de mach
ten van het Verdrag van St. Germain him
goedkeuring.
Later wilde men niet omdat de socialis
ten in Duitschland regeerden.
Tot zich de principieele kwestie stelde van
de geestelijk-cultureele houding van het
Derde Rijk, als een onoverkoombaar be-
Daartegen kon het Christelijk Oostenrijk
niet anders stelling nemen dan door met
ae eigen methoden en middelen der natio
naal-socialisten de Vaderlandsche idee in
de Oostenrijkers in te prenten.
Aldus wilden velen het in Oostenrijk.
Aldus wilde men het in het buitenland.
Oostenrijk droeg men den rol op van een
bolwerk in het Deutschtum tegen het groot
ste stuk van het Duitschland te zijn. En
men vergat de profetische waarschuwing
van Mgr. Seipel, door hem ook in het Par
lement zoo dikwerf gegeven: dat n.l. de
Anschluss een feit zou worden zoo gauw
bet internationale verzet geen beteekenis
meer zou hebben.
Dat heele buitenland verlangde nu van
Oostenrijk tal van deugden: geduldig ver
dragen van steeds grooter wordende ellen
de, steeds grootere opofferingen.
Wat Sint Thomas slechts eischt onder de
beperking dat er welstand heerscht, werd
van de Oostenrijkers zonder welstand ver
langd.
Een groot deel heeft het eerlijk gepro
beerd. Het hing met hart en ziel aan het
verleden, het kon het historische Oostenrijk
niet verliezen, het behouden als een ande
ren Duitschen Staat.
Twintig jaar lang 'heeft men ervoor ge
leden en gestreden.
Met welk resultaat?
Men woonde in vervallen hulzen, men
moest vechten om het dagelijksch brood:
de doktér, de tandarts, de ingenieurs zoo
goed als de beambte, de arbeider.
Dan zonk de moed!
Dollfuss kwam, later Schuschnigg die
weer de groote idealen voor oogen stelden.
Men vatte nieuwen moed. Maar nog groo
ter werd de ontgoocheling in het persoon
lijk leven. De economische nood des lands,
de beperktheid van zijn vermogen, hét werd
eenieder klaar, dat hierover Oostenrijk zou
struikelen, indien het verstoken bleef van
de uit Rome en Parijs herhaaldelijk toege
zegde hulp.
Het toeval bracht ons Maandagmiddag
in het Algemeene Ziekenhuis, juist even
voor dat Hitiers intocht plaats vond.
Met ontzetting zijn we door de tallooze
zalen gewandeld.
„Ziedaar onze oorlogsbuit", zei me 'n
hoofdzuster, „en dan te weten, dat we voor
slechts 'n klein deel der ergsten plaats
hebben.
Waarom we hier zoo op die ellende wij
zen?
Omdat zij die in beste levensomstandig
heden verkeeren, zij die geen nood kennen,
zij, die Oostenrijk hebben laten vechten
zonder hulp of steun (wijl hun niet het
Oostenrijksche belang ter harte ging), zul
len nalaten den Oostenrijkers rekenschap
te vragen voor wat in Oostenrijk in deze
orie dagen is gebeurd.
Het is een fascineerend woord, dat woord
„televisie".
Maar de uitvinding zelf, het zien op af
stand, het projecteeren van een levend
beeld op een scherm, langs draadloozen weg
in al z'n nuanceeringen en bewegingen van
uit de verte overgebracht, is nog meer fas
cineerend.
Welke fantastische mogelijkheden roept
dat denkbeeld op! Men zit thuis vóór z'n
toestel behagelijk in een clubfauteuil, met
een sigaar en een kopje thee of wat an
ders draait aan een knop en op het mat
glazen scherm begint het te leven. Daar
verschijnt Mengelberg, hij buigt voor u en
laat u het orkest, dat hij dirigeert, hooren
en zien. Gij ziet de orkest-zaal, het orkest,
den dirigent; het geheele muzikale eve
nement speelt zich af in uw gezellige huis
kamer. Een andermaal is het La Bohème,
Faust, of Carmen. U interesseert zich voor
den voetbalwedstrijd HollandBelgië. Hoe
goed en levendig het ooggetuigeverslag ook
mag zijn, het is niets, wanneer u op uw te
levisie-apparaat de voetbal-sterren zelf over
het groene veld ziet draven achter het
bruine monster. Als er gejuich opgaat, ziet
u direct waarom; de televisie maakt het u
mogelijk de gemaakte goaltjes te zien. U
ziet den keeper vallen. Keepers vallen altijd
als er een doelpunt gemaakt wordt. Een
nieuwe kruiser vaart uit, een mooi en
trotsch zeekasteel. Men kan op de kade
gaan staan en den oorlogsbodem zien uit
varen. Heeft men een televisie-apparaat,
dan bewondert men het imposante schouw
spel zonder een stap buiten de kamer te
zetten.
Dat zijn de mogelijkheden van deze won
derlijke vinding, althans in theorie. Het is
jammer op deze stoute verwachtingen zoo
spoedig reeds den domper te moeten zetten,
maar wij moeten er meteen aan toevoegen,
dat de techniek dat alles wel zou veroor
loven, maar dat de financieele moeilijk
heden deze luchtkasteelen voorshands ver
wijzen naar de verre toekomst.
Wij hebben deze financieele bezwaren
reeds eerder uiteengezet. De samenstelling
der programma's en de uitzending daarvan
zullen scnatten gelds moeten kosten, willen
zij in overeenstemming zijn met de duurte
der ontvangtoestellen. Hier is de beruchte
„vicieuze cirkel" weer in 't spel. Wil een
behoorlijke televie-organisatie verantwoord
zijn, dan moeten er op betrekkelijk groote
schaal „kijkers" zijn. Deze zullen vrij kost
bare toestellen zich moeten aanschaffen en
zijn dan ook niet tevreden met een larie-
programma. Wil men echter een program
ma uitzenden, dat voor de kijkers werke
lijk loonend is, dan kost dat zooveel geld,
dat men zich af moet vragen of uitgaven
van honderdduizenden wel gedaan mogen
worden voor het amusement van de be
trekkelijk weinigen, die' zich de luxe van
een duur ontvangtoestel zullen kunnen en
willen veroorloven.
De Philips-maatschappij, welke de uit
zending op de Jaarbeurs in Utrecht thans
op zich genomen heeft, geeft dan ook on
middellijk toe in de wachtruimte, waar
de belangstellenden hun beurt moeten af
wachten, staat het met groote letters aan
den wand geschreven dat de techniek
der televisie al vrij ver gevorderd is, maar
dat men daarom niet éioei meenen, binnen
kort in practijk gebracht te zien, wat nu als
interessant experiment op de Jaarbeurs
te bewonderen valt.
Wanneer u als Jaarbeursbezoeker in een
groep van driemaal 25 personen tegelijk in
de toeschouwersruimte zijt binnengeloodst,
ziet u zichgeplaatst voor drie toestellen.
Het zijn drie ontvangapparaten en voor
elk dezer apparaten kunnen 25 personen
gemakkelijk het op het scherm geprojec
teerde televisie-beeld waarnemen. U be
hoeft er niet vlak voor te gaan staan, want
het is hier juist als in de bioscoop; de ach
terste plaatsen zijn de beste. De vergelij
king met een bioscoop dringt zich trouwens
onweerstaanbaar op.
Stel u voor: een groot radio-toestel, vier
maal zoo hoog als een normaal toestel en
naar verhouding breed en diep. Boven op
dit toestel staat een schuin gesteld mat
glazen scherm van ongeveer 60 c.M. in het
vierkant en als de voorstelling begint en
het licht wordt uitgedraaid, verschijnt daar
op een kop. Het programma zal wel ver
schillend zijn, maar toen wij op den ope
ningsdag de Jaarbeurs bezochten, was het
Corrie Vonk, die het bekende gedichtje
van het doode konijn voordroeg. Het ge
luid was zeer goed, het was de gewone ra
dio-ontvangst zooals wij deze gewend zijn,
terwijl het beeld te vergelijken was met
dat van een zeer behoorlijke bioscoop. Wij
hebben jaren geleden al eens een televisie
voorstelling mee gemaakt te Scheveningen
en toen waren de streepen, welke door het
beeld schoten nog vrij hinderlijk. Deze
technische onvolkomenheid is nu over
wonnen. Het beeld hoewel van zelfspre
kend hier veel kleiner en ook veel beperk
ter staat in kwaliteit gelijk met het beeld
van een goede film. De details komen voor
al bij de „close-ups" goed tot hun recht, bij
meer verwijderde en dus kleinere figuren,
zooals bij opnamen buiten de studio zou
kunnen voorkomen, zou alles natuurlijk
vager worden. Tot zoover gaat het experi
ment van Philips op de Jaarbeurs niet. Alle
opnamen geschieden in de studio, welke zich
eveneens in het gebouw bevindt. Dat maakt
de uitzending vanzelfsprekend gemakkelij
ker, omdat bij een felle en speciale belich
ting gewerkt kan worden, wat bij buiten
opnamen niet zou kunnen geschieden. De
transmissie heeft echter naar verzekerd
wordt plaats langs draadloozen weg en
wel op een golflengte van 7 Meter. Men
ziet hier dus de televisie in practijk ge
bracht, zooals het kan worden, wanneer
inderdaad begonnen wordt met de experi-
menteele uitzendingen, welke de Televisie
commissie onlangs heeft aanbevolen.
Te oordeelen naar hetgeen de Philips-
maatschappij op de Jaarbeurs te zien geeft
de voorstellingen duren telkens slechts
5 minuten kan men constateeren, dat
technisch het probleem zich reeds in een
ver gevorderd stadium bevindt, doch dat de
omroepvereenigingén, welke in de toekomst
de televisie-programma's zullen moeten
verzorgen, slechts over beperkte mogelijk
heden beschikken.
Mr. H. F. A. GEISE.
Burgemeestersbenoe
ming te Zoeterwoude
De heer H. J. J. A. Smeets
Met ingang van 1 April a.s. is be
noemd tot burgemeester der gemeente
Zoeterwoude de heer H. J. J. A.
Smeets.
Deze benoeming van den gemeente
secretaris tot hoofd der gemeente zal bij
alle gemeentenaren voldoening wekken.
De heer Smeets heeft zijn ambt van ge
meente-secretaris met groote tact en ijver
vervuld; ook op charitatief gebied heeft de
nieuw-benoemde burgemeester veel arbeid
verzet. In de achttien jaren, dat de heer
Smeets in Zoeterwoude woonachtig is, héb
ben de inwoners hem leeren hoogachten en
waardeeren, en bijna eenstemmig was de
wensoh, dat hij, na 'het aftreden van den
heer Wap, tot burgemeester zou worden
aangesteld.
Deze wensoh is thans in vervulling ge
gaan door de eervolle benoeming, waar
mede wij den burgemeester en zijn gezin
van harte geluk wenschen.
Henricus Joannes Josephus Alphonsus
Smeets werd geboren te Posterholt in Lim
burg op 19 October 1895.
Na zijn opvoeding genoten te hebben bij
de Broeders van de Onbevlekte Ontvange
nis te Roermond, werd de heer Smeets 3
April 1913 benoemd tot volontair ten kan
tore van zijn vader, die/ thans gepen-
sionneerd, te Posterholt gemeentesecretaris
en -ontvanger was. Van April 19151 Ja
nuari 1916 volgde de militaire dienst, waar
na de heer Smeets tot 1 Mei 1916 volon
tair was ter secretarie van Waalwijk. Op
dien datum volgde zijn benoeming tot
ambtenaar ter secretarie van de gemeenten
Oud-Heusden en Elshout, Herpt en Bern,
welke functie 1 Augustus 1918 verwisseld
werd voor die van hoofdambtenaar ter se
cretarie van Asten, tevens plaatsvervan
gend gemeentesecretaris.
Op 15 Juni 1920 werd de heer Smeets
benoemd tot secretaris der gemeente Zoe
terwoude.
Van 1 September 1920 tot Augustus 1921
was hij tevens waarnemend gemeente-ont
vanger; van 1 September 1920 tot heden
ambtenaar van den burgerlijken stand; van
1 Jan. 1921 secretaris van de commissis
voor de arbeidsbemiddeling.
Gedurende zijn ambtelijke loopbaan was
of is nog de heer Smeets o.a. secretaris van
de Huurcommissie, het Crisiscomité, het
Comité voor de B. steun en de Commissie
v. Bijzondere Nooden.
Voorts is de beer Smeets secretaris van
den Kleine Cronesteinsche en Knotter-
polder, secretaris van het Radboudcomité.
Na vroeger secretaris te zijn geweest van
het Groene Kruis werd de heer Smeets,
na de reorgansatie, secretaris-penningmees-
ter van het Wit-Gele Kruis; tevens is hij
hoofdbestuurslid van den Z. H. Bond „Het
Wit-Gele Kruis".
Of de heer Smeets nu burgemeester
Smeets ook de functie van secretaris
der gemeente Zoeterwoude zal blijven be-
kleeden is nog niet bekend.
DE WERELD IN
VOGELVLUCHT
BERLIJN: Hitler is gisteravond op het
vliegveld Tempelhof te Berlijn aangeko
men en heeft den Rijksdag tegen Vrijdag
avond bijeengeroepen. De maatregelen,
welke genomen moeten worden met het
oog op den Anschluss, worden blijkbaar
met voortvarendheid ten uitvoer gelegd.
WEENEN: In Oostenrijk voltrekt zich de
ontwikkeling, die noodzakelijkerwijs vol
gen moest. Vereenigingen en bonden wor
den ontbonden en hun bezittinge geconfis
queerd. Tal van arrestaties worden ge
meld, o.a. van den bekenden prof. Freud en
van baron de Rothschild. De Joden komen
in de knel en in de straten spelen zich too-
r.eelen af, welke herinneren aan de anti-
semietische relletjes in Duitschland. Ten
einde raad hebben verschillenden zich van
het leven beroofd.
ROME: Mussolini heeft gisteren een rede
gehouden, welke wel sterk afwijkt van het
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
.11
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Mussolini over den Anschluss. Hitier te
Berlijn aangekomen. Vrijdagavond zitting
van den Rijksdag (2e blad).
Er is een pauze ingetreden in het offen
sief van Franco in Aragon. (2e blad).
Groeiende oppositie in het Lagerhuis
tegen de buitenlandsche politiek der En-
gelsche regeering. (2e blad).
Het grensincident tusschen Polen en
Litauen. (2e blad).
Binnenland
De stand der Rijksmiddelen. (2de blad).
Tragisch familiedrama te Stratum.
Man vermoordt zijn vrouw en twee kin
deren en pleegt zelfmoord. (1ste blad).
Groote fabrieksbranden te Waalwijk en
Schiedam. (4de blad).
Lelden
Gouden priesterfeest van den zeereerw.
heer pastoor Smeets O.F.M. (1ste blad).
Omgeving
De heer H. J. J. A. Smeets benoemd tot
burgemeester van Zoeterwoude. (Ie blad).
Sport en Wedstrijden
Officieel wordt gemeld, dat de Olympi
sche Winterspelen te Sapporo gehouden zul
len worden. (2de blad).
De Roode Duivels winnen met 10 van
de Zwaluwen. (2de blad).
Man vermoordt zijn vrouw
en twee kinderen en pleegt
daarna zelimoord.
Een ontzettend familiedrama, dat
zich in den afgeloopen nacht heeft afge
speeld in de Narcisstraat, heeft he
denmorgen geheel Stratum opge
schrikt.
Op No. 14, waar de veertigjarige fa
brieksarbeider J. van Eekelen met zijn
gezin woont, vervoegde zich vanoch
tend een zwager van de vro om zijn
zuster even te spreken. Hij ...eeg op
zijn bellen geen gehoor en verschafte
zich aan de achterzijde toegang tot
het huis. Toen hij op de slaapkamer
van het echtpaar kwam, deed hij een
vreeselijke ontdekking. Zijn zuster lag
met messteken vermoord te bed. Op
den grond lag haar man, eveneens dood.
De beide kinderen, de zeventienjarige
dochter Mia en de veertienjarige zoon
Wim, die nog op de Ambachtsschool
ging, lagen, op dezelfde wijze van het
leven beroofd, op hun kamertjes.
In allerijl werden een geneesheer en
de politie ontboden. Men kon slechts
den dood van de vier slachtoffers vast
stellen.
De man moet zijn geheele gezin ver
moord hebben, om daarna de hand aan
zichzelf te slaan.
Naar de motieven van het drama tast
men in het duister. Nooit was er eenig
spoor van oneenigheid in het gezin ge
bleken. Van Eekelen had steeds werk
en stond als zeer oppassend bekend.
Daar men hem gisternamiddag in de
buurt in een ongewoon opgewonden
toestand heeft aangetroffen, vermoedt
men, dat de man in een vlaag van ver-
standsverbijtering heeft gehandeld.
gebruikelijke recept. De redevoeringen van
den Duce worden steeds gekenmerkt door
schallende overwinningskreten of een uit-
dagenden toon. Thans is de toon mat. De
Duce verklaarde, dat het gebeure in Oos
tenrijk onvermijdelijk was en dat de as
RomeBerlijn den vuurproef doorstaan
had. In ieder geval heeft Mussolini zich
een goede verliezer getoond; hij aanvaardt
het onvermijdelijke.
BARCELONA: Linksch Spanje herademt
weer een beetje nu het offensief van Fran
co in Aragon weer even gestagneerd wordt.
Dat is waarschijnlijk niet het gevolg van
den wensch der rechtschen, om hun posi
tie te consolideeren, zooals zij zeggen, maar
omdat zy nu op een haasllg georganiseer-
den tegenstand stuiten.