Schuschnigg doet een
beroep op het volk
Zondag a.s. moet kleur bekend worden
Een proclamatie en een rede van
den Bondskanselier
DONDERDAG 10 MAART 19? 8 29ste Jaargang No. 8976
Telefoon: Redactie 15. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Adv. en Abonn.-tarieven zie pag. 2.
Telefoon: Administratie 935. Giro 103003. Postbus 11.
In een door bondskanselier Schuschnigg geteekende proclamatie
wordt medegedeeld, dat a. s. Zondag zal worden gestemd over de vraag,
of men een „Vrij Duitsch Oostenrijk" verlangt. In deze proclamatie
wordt o. m. verklaard: De leuze luidt een vrij en Duitsch, onafhan
kelijk Oostenrijk. Vóór vrede en arbeid en rechtsgelijkheid van allen,
die zich uitspreken voor volk en vaderland.
Het Oostenrijksche volk zal zich Zondag a.s. uitspreken over het
voortbestaan van Oostenrijk als zelfstandigen staat. Indien de meerder
heid van het volk voor het voortbestaan van een onafhankelijk Oos
tenrijk blijkt te zijn, zal de positie van Schuschnigg onaantastbaar zijn
en zal hij maatregelen kunnen nemen tegen de nationaal-socialisten. In
dien hij evenwel minder dan zestig procent van het aantal stemmen kan
vereenigen, dan bestaat er weinig twijfel of Schuschnigg zal aftreden en
worden opgevolgd door een nationaal-sociallstische of half-nationaal-
socialistische regeering, waarop vroeger of later een aansluiting bij
Duitschland zal volgen.
Adviezen van
economischen aard
De bedrijfsraden kunnen geen adviezen
uitbrengen van economischen aard, om
dat.... er ook arbeidersafgevaardigden
zitting in hebben, die niet deskundig zijn
in kwesties, de economie betreffende. Dit le
zen we in een Voorloopig Verslag der
Tweede Kamer op het wetsontwerp van
minister Romme, dat tot strekking heeft,
den bedrijfsraden niet alleen op sociaal,
maar ook op economisch terrein een advi-
seerende taak te geven.
Dat is een oud geluid, schor en heesch,
maar toch blijkbaar nog krachtig genoeg,
om zich te laten hooren.
Alleen reeds het feit, dat in een college
óók let wel: ook arbeidersafgevaar
digden zitting hebben, maakt dat college
ongeschikt, om advies te geven op econo
misch terrein!
Ieder verstandig mensch zal graag er
kennen, dat personen, die een bedrijfslei
ding voeren, door kennis en ervaring de
aangewezenen zijn om op het gebied van
de economie van voorlichting te dienen.
Maar dit feit wil toch niet zeggen, dat
besprekingen van economischen aard uit
een gezelschap, waarin ook arbeiders of
arbeidersafgevaardigden zitting hebben,
moeten worden getveerd, omdat zulk soort
vraagstukken door deze menschen ten-
eenenmale niet kan worden bezien en
begrepen!.
De „N. R. Crt." verdedigde dezer dagen
deze stelling zij 't dan ook niet aldus
geformuleerd! En de „Tijd" merkte naar
aanleiding hiervan op: „De N. R. Crt.
schijnt de economie te beschouwen als een
soort van occulte bezigheid, gereserveerd
voor één klasse der maatschappij."
Inderdaad is er in de practische eco
nomie bij vele ondernemingen veel te
veel.... occults, verborgens geweest, dat
den ondernemingen misschien in tegen
stelling met de ondernemers! niet tot
voordeel heeft gestrekt!
DE WERELD IN
VOGELVLUCHT
In een krachtig en met enthousiasme
toegejuichte rede te Innsbruck heeft gis
teravond de Oostenrijksche bondskanse
lier Schuschnigg medegedeeld, dat er Zon
dag a.s. een volksstemming zal worden ge
houden in Oostenrijk over de vraag of het
land de onafhankelijkheidspolitiek van de
regeering-Schuschnigg goedkeurt dan wel
zich wil scharen achter de vanen der na
tionaal-socialisten. Daarmee heeft Schusch
nigg een hooge troef uitgespeeld. Het Oos
tenrijksche volk moet nu kleur bekennen.
Wil het een vrij en onafhankelijk Duitsch-
Oostenrijk of niet? De nationaal-socialis
ten hebben steeds aangedrongen op een
volksstemming, dan zou immers blijken,
welk een groote meerderheid zij achter zich
hadden. Thans krijgen zij de kans, maar nu
protesteeren zij, daar de voorbereidingstijd
te kort zou zijn. Maar iedereen in Oosten
rijk weet nu heusch wel, waarom het gaat.
Daar is geen lange voor-campagne voor
noodig.
Het Fransche socialistische dagblad
„Oeuvre" weet mede te deelen, dat de aan
kondiging van Schuschnigg te Berlijn als
een donderslag heeft gewerkt. Goebbels,
Himmler, Goering en eenige anderen had
den onmiddellijk een bespreking. Wat moet
Duitschland doen? Als men slechts 20 pro
cent blanco- en „neenstemmers" haalt, zou
dat een nederlaag beteekenen. Men zou dan
beter „ja" kunnen zeggen en den tekst van
de stemmingsvraag kunnen uitleggen als
een nieuwen grondslag van toenadering tot
het nationaal-socialisme. Indien Schusch
nigg een overweldigende meerderheid be
haalt, zal hij een hechte basis hebben voor
zijn vaderlandslievenden arbeid voor het
oog der geheele wereld.
In de „Echo de Paris" schrijft Pertinax,
dat Schuschnigg begrepen heeft, dat het of-
fenisef der Oostenrijksche nationaal-socia
listen in versneld tempo werd voortgezet en
de grenzen ging overschrijden, die door
hem waren aangegeven.
Deze volksstemming op zoo korten ter
mijn is een laatste beroep op de Westelijke
mogendheden. Von Ribbentrop, die van
daag een onderhoud met Lord Halifax
heeft, zal ongetwijfeld betoogen, dat de vre
de op het vasteland slechts gebaat kan zijn
met de verdwijning van Oostenrijk en dat
alles beter zal gaan, als Frankrijk zich ont
doet van zijn verdrag met Tsjecho-Slowa-
kije.
Frankrijk beleeft vandaag weer eens de
sensatie van een nieuwe regeeringscrisis.
Afij hebben er reeds eerder op gewezen,
lat ondanks de fabelachtige meerderheid,
velke de regeering-Chautemps een paar
naai op zich wist te vereenigen, deze re
dering zeer onvast in het zadel zat. Chau-
SCHUSCHNIGG'S BEROEP OP HET
OOSTENRIJKSCHE VOLK.
Bondskanselier Schuschnigg heeft giste
ren te Innsbruck een groote redevoering
gehouden, waarin hij een beroep deed op
het volk. Hij zeide met name: Voor den
eersten keer in de geschiedenis van ons
vaderland vraagt de regeering van den
ostenrijkschen staat een openlijke uit
spraak voor het geboorteland. Gij allen,
mannen en vrouwen van het vrije Oosten
rijk, welk beroep gij ook uitoefent en tot
welke klasse der maatschappij gij ook be
hoort, zijt geroepen U voor de geheele we
reld uit te spreken.
Gij moet zeggen of gij-bereid
zijt met ons den weg te vervol
gen, dien wij zijn betreden en die
beoogt een sociale eensgezindheid
en rechtsgelijkheid, definitieve
wegneming van alle partijgeschil
len, Duitsche vrede naar binnen en
naar buiten, een politiek van ar
beid.
De leuze is vóór een vrij, Duitsch, onaf
hankelijk, sociaal, christelijk eensgezina
Oostenrijk, vóór vrede en arbeid en rechts
gelijkheid voor allen, die volk en vader
land liefhebben. Dat is het doel van mijn
politiek, aldus Schuschnigg.
Zij, die bevestigend zullen antwoorden,
dienen de belangen van allen en in de eer
ste plaats den vrede. Toont dus, dat uw
wil een nieuw tijdvak van eensgezindheid
in te leiden in het belang van het vader
land, ernstig is. De wereld wil uw be
reidheid te leven zien. Verheft U daarom
als .een man, volk van Oostenrijk en stemt:
Ja.
„Zu Mantua in Banden".
De aankondiging van de volksstemming
werd met groot enthousiasme door de
vergadering ontvangen. Allen verhieven
zich van hun zetels en zongen den bonds
kanselier spontaan het Andreas Hoferlied
(„Zu Mantua in Banden") toe.
Deze volksstemming, aldus Schuschnigg,
moet een matige uiting van trouw zijn je
gens Oostenrijk, zijn vrijheid en onafhan
kelijkheid.
Een kwestie van zijn of niet-zijn.
Schuschnigg voegde hier aan toe,
dat voor hem deze uitspraak zal
zijn een kwestie van zijn of niet-
zijn. De Bondskanselier is er even
wel van overtuigd, dat alle Oos
tenrijksche landen het parool zul
len volgen en dat de afloop van
het plebisciet een groot succes
voor Oostenrijk zal zijn.
Schuschnigg zeide verder nog: Men moet
een duidelijke scheidingslijn trekken tus-
schen legalen en illegalen. Bedreigingen
der nationaal-socialisten zullen niet wor
den geduld. Schuschnigg zeide in zijn re
devoering nog, dat 30.000 jongelieden hun
plaats in het bedrijfsleven zullen krijgen.
Er zal een verplichte arbeidsdienst wor
den tot ontwikkeling gebracht en er zul
len groote werken worden uitgevoerd.
Schuschnigg verklaarde, dat 1938 in alle
opzichten een jaar van arbeid zal moeten
zijn.
temps had volmachten gevraagd ter ver
steviging van Frankrijk's financieele posi
tie. De socialisten en communisten, op wie
dit kabinet steunde, hoewel deze groepen
er geen deel van uitmaakten, hebben ech
ter geweigerd de gevraagde volmachten te
verleenen. Daarop is Chautemps heenge
gaan. Hoe lang za1 dit spelletje nog duren?
VOORBEREIDINGEN VOOR DE
V LKSSTEMMING.
Minister Zernatto heeft de uitvoerende
bepalingen bekend gemaakt voor de Zon
dag a.s. te houden volksstemming. Alle le
den der kiescommissies moeten behooren
tot het Vaderlandsche Front. Het begin
en einde der volksstemming wordt door
den bevoegden „Landeshauptmann" vast
gesteld. Als stembiljetten gelden de lid
maatschapskaarten van het Vaderlandsche
Front, de Lidmaatschapskaart van den
Boerenbond, beroepskaarten en nationali-
teitsbewijzen, in ieder geval slechts docu
menten, welke de identiteit bewijzen. Kies
gerechtigd zijn alle Oostenrijksche Bonds-
burgers, die meer dan 24 jaar oud zijn. riet
document wordt afgestempeld, als het stem
recht is vastgesteld. Op aanwijzing van
den „Landeshauptmann" wordt een lijst
van degenen, die gestemd hebben, bijge
houden. Op het officieele stembiljet is het
woord „Ja" gedrukt. Wie tegen wil stem
men, moet het woord „Nein" met de hand
op een biljet schrijven.
PROTEST DER NAZI'S.
De nationaal-socialisten te Linz hebben
gisteravond geprotesteerd tegen de bepa
lingen van de volksstemming. Vooral zijn
zij van meening, dat de leeftijdsgrens voor
stemgerechtigden te hoog ligt en dat de
tijd van voorbereiding te kort is. Het
kwam tot botsingen met groepen patriot
ten, die de aankondiging van de stemming
vierden. De politie verspreidde de betoo-
gers. De nazi's zouden bij het bestuur van
Opper-Oostenrijk geprotesteerd hebben.
Gisteravond nog werd vernomen, dat de
vroegere christen-socialen, de Katholie
ken en de Legitimisten zonder uitzonde
ring vóór de politiek der regeering zouden
stemmen. 'Schuschnigg is gisteravond uit
Innsbruck naar Weenen teruggekeerd.
De Duitsche pers zwijgt.
De Duitsche pers maakt vanochtend geen
melding van Schuschnigg's proclamatie,
waarin de volksstemming wordt aange
kondigd, evenmin als van de rede van den
bondskanselier.
DE NATIONAAL-SOCIALISTEN
ONTHOUDEN ZICH VAN STEMMING.
De Oostenrijksche nationaal-socialisten
hebben officieel van hun leiders instructie
gekregen zich Zondag a.s. bij de volks
stemming te onthouden van het uitbren
gen van stemmen.
DE INDRUK IN HET BUITENLAND.
Wat in Duitschland mocht, mag in
Oostenrijk niet.
De vorm, waarin en de voorwaarden
waaronder Zondag as. de volksstemming
m Oostenrijk gehouden zal worden, wor
den te Berlijn uitermate ongunstig beoor
deeld. In Duitsche politieke kringen brengt
men de opvatting tot uitdrukking, dat op
deze wijze de werkelijke opvattingen en
gevoelens van het Oostenrijksche volk niet
kunnen worden vastgesteld. Bovendien is
men van oordeel, dat de voorwaarden,
waaronder de stemming gehouden zal wor
den, in het geheel niet beantwoorden aan
de behoefte en meer dan gevaarlijk zijn.
Ook spreekt men de meening uit, dat Oos
tenrijk op deze wijze te kennen geeft, dat
het van nu af aan zijn lot in eigen handen
wil nemen en zich onafhankelijk van de
vredesverdragen wil maken. Ook de mid
dagedities der Berlijnsche bladen publi-
ceeren geen létter van de rede van Schusch
nigg en maken ook op geen enkele wijze
melding van het plebisciet.
ITALIë IS VERRAST.
De aankondiging der Oostenrijksche
volksstemming heeft in Italiaansche poli
tieke kringen verrassing gewekt. In niet-
officieele kringen is men van meening, dat
het een zuiver binnenlandsche aangelegen
heid is, waarover de regeering-Schusch
nigg het best kan oordeelen. Het belang
rijkste woord in de rede van den bonds
kanselier en in de proclamatie is, aldus zegt
men, het woord „christelijk".
Praag en Boedapest prijzen Schuschnigg.
Tsjechoslowaaksche bladen leveren uit
voerig commentaar op de berichten over
het houden eener volksstemming in Oos
tenrijk. Algemeen beschouwt men het be
sluit van Schuschnigg als zeer moedig en
ziet men er het bewijs in, dat Schuschnigg
er grooten prijs op stelt, dat de toestand in
Oostenrijk opgehelderd wordt.
De Hongaarsche bladen leveren zeer
gunstig commentaar op den door Schusch
nigg tot het Oostenrijksche volk gerichten
oproep.
De „Pesti Naplo" wijst er op, dat de Oos
tenrijksche bondskanselier niet alleen ge
toond heeft een groot staatsman, maar ook
een uiterst handig tacticus te zijn, zooals
bewezen wordt door het feit, dat hij aan
den eenen kant de nationaal-socialisten toe
laat 'tot de staatsorganisaties en aan den
anderen kant de twee millioen arbeiders
heeft weten te pacificeeren, welke thans
met de boeren een hechten steun vormen
voor de Oostenrijkschen onafhankelijkheid.
DRUKKE PROPAGANDA IN
OOSTENRIJK.
Omvangrijke voorbereidingen in alle stilte
ingevoerd.
WEENEN, 10 Maart. (A.N.P.) Sedert he
denmorgen vroeg is het uiterlijk van Wee
nen en de hoofdsteden der bondslanden ge
heel veranderd. Onafgebroken rijden auto's
van het Vaderlandsche Front door de stra
ten om strooibiljetten te yerspreiden. Pro-
paganda-afdeelingen kalken op het pla
veisel op de trottoirs, op de muren der hui
zen, enz. het embleem vaif het Vaderland
sche Front, het zgn. krukkenkruis. Op be
langrijke punten der stad, op pleinen,
kruispunten van straten enz., worden auto's
met luidsprekers opgesteld, die het pu
bliek oproepen Zondag zijn stem vóór Oos
tenrijk uit te brengen en „ja" te zeggen.
He bliksemsnelle optreden van de pro-
IN HET ST. ANNA-
BEZOEK VAN DE RIJKSCOMMISSIE
VOOR DE MONUMENTENZORG
AAN LEIDEN.
Gisteren heeft de Rijkscommissie voor
de monumentenzorg een bezoek gebracht
aan enkele monumenten der stad Leiden
in verband met noodig geoordeelde herstel
lingen.
Behalve de Rijkscommissie waren ook
aanwezig de directeur van het Rijksbureau
dr. J. Kalf en de hoofdcommies jhr. van
Nispen tot Seven aer.
In den morgen werd een bezoek gebracht
aan de restauratiewerken van de stadhuis
gevel en de werkplaatsen aan het Pieters
kerkhof.
In den namiddag werd een bezoek ge
bracht aan het St. Annahofje aan de Hooi
gracht, dat in een ernstige staat van ver
val is geraakt.
DII nummer bestaal uit
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Zondag as. zal er in Oostenrijk een volks
stemming worden gehouden over Oosten
rijks inafhankelijkheid. (1ste blad).
De Fransche regeering afgetreden. (2de
blad).
Een nieuw groote offensief van Franco in
Aragon. (2de blad).
Hongaarsche regeering gereconstreerd.
(2de blad).
De medische moorden in Rusland. (2de
blad).
Binnenland
De Regeering over de verlichting van de
vele lasten in den tuinbouw. (1ste blad).
Regelen omtrent opkomst militie-lichting
1938. (2de blad).
Te Haarlem is gisteren plotseling over
leden de zeereerw. heer pastoor F. C. Beu
kering. (1ste blad).
paganda van het Vaderlandsche Front en
de groote omvang van deze propaganda
toonen aan, dat de omvangrijke voorberei
dingen voor het plebisciet in alle stilte
reeds geruim en tijd uitgevoerd zijn.
Intusschen zijn ook de legitimisten op
getreden. Nog in den loop van den nacht
kwamen de leiders der restauratiebeweging
bijeen om, naar een in contact met de legiti-
mistische leiding staande plaatselijke cor
respondent te Weenen meldt, uitdrukking
te geven aan hun geestdrift over het be
sluit van Schuschnigg. Tevens werd hier
besloten een oproep uit te geven, waarin
de legitimisten uitgenoodigd worden tot den
laatsten man Zondag naar den stembus te
komen en met „ja" te stemmen.
HOFJE TE LEIDEN.
De commissie werd ontvangen door Zijne
Exc. Muller Massis en mejuffrouw le Poole,
Regenten van deze stichting en rondgeleid
door den architect der restauratie ir. Hugo
van Oerle.
De commissie zal aan den minister advies
uitbrengen omtrent de voorgenomen plan
nen en de door het Rijk daarin te verlee
nen steun.
Daarna werd een bezoek gebracht aan
het Gravensteen, waar de commissie werd
ontvangen door den Burgemeester en rond
geleid door den voorzitter en secretaris van
de Gravensteen-commissie en den dienst
van Gemeentewerken.
Uitvoerig werd dit voor Leiden zoo merk
waardige gebouw van binnen en buiten
bezien, waarna de besprekingen in een der
zalen van het prentenkabinet werden voort
gezet