ZWANENBERG
LODE SENGERS' UITBEELDING
VAN HET DOOPSEL
Kindje bij brand
om het leven
gekomen
Ontploffing in een
smederij
RADIO-PROGRAMMA'S
VRIJDAG 4 MAART 1938
DE LEIDSCHE COURANT
DERDE BLAD - PAG. 9
Lelden
Zijn muurschildering in de doop
kapel der Hartebrugskerk
slaagde foto, maar het werk zou geen
kunstwerk zijn.
Hier openbaart zich aanstonds de geeste
lijke bewogenheid, al kan hij deze ook op
andere wijze uiten, getuige zijn vele li
tho's, houtsneden, etsen en teekeningen,
die dikwijls zijn expressionistisch en aan
leg duidelijk verraden en soms zelfs nei
gen naar het caricaturale.
Dat Sengers zich in werken als deze zóó
weet te beheerschen en dan toch een
maximum van expressie bereikt, is op zich
zelf reeds een verdienste.
Hoe heeft Lode Sengers nu zijn opdracht
gezien?
Omdat de Hartebrugskerk toegewijd is
aan Maria Onbevlekt Ontvangen, is
Maagd der maagden hier als zoodanig
oorzaak onzer blijdschap afgebeeld. De
woorden van den Vader immers: „Ik zal
vijandschap stellen tusschen u en de
vrouw, tusschen uw nakomelingen en haar
nakomeling en Hij (Christus) zal u den
kcp verpletteren", duiden op Christus,
wiens volgelingen wij worden door het H.
Doopsel en nakomelingen van Maria door
de aanneming tot kinderen Gods in dit
zelfde Sacrament.
Boven Maria zien wij de hand Gods.
Het is de Vader, wijzende op Maria, „de
Vrouw". De Vader omgeven van negen
koren van Engelen negen cirkels. In
't midden en het dichtst bij. Gcd, St. Mi-
chaël, links en rechts hiervan de Serafij
nen en Tronen, in geel die enkel vuur
en liefde zijn rood, de Cherubijnen en
Heerschappijen, varvolgens in paars de
Krachten en Machten het Lijden van
Christus en beschutters der menschheid
en tenslotte Overheden en Aartsengelen in
rood. (Zie foto boven de afbeelding van
Maria).
Behalve zon, maan en sterren, die de
schepping aanduiden, waarin Maria de
Morgenster is, zijn links en rechts van de
Maagd twee boomen afgebeeld. Aan den
linkerkani de boom van kennis van goed
en kwaad, waarin de duivel was toen deze
Eva en Adam verleidde, aan den anderen
kant de boom des levens, die voor ons
blceit door het H. Doopsel, waarin Chris
tus ons is voorgegaan (rechts) en waarin
wij, Hem volgende (links), het kleed der
heiligmakende genade ontvangen, dat wij
onbesmet moeten bewaren. De engel die
het zuivere kleed der heiligmakende ge
nade draagt, draagt ook de kaars van het
geloof, die wij brandend moeten houden
tot voor Gods troon.
Deze gedachtengang heeft den kunste
naar bezield en heeft hij sober weergege
ven-. Men zie eens op den achterwand die
treffende Mariafiguur tusschen de beide
boomen 1). Uit de boom van kennis van
goed en kwaad komt de slang, die nu zijn
kop naar haar wendt, tot bij haar voet.
Vier figuren en een rijkdom van gedach
ten.
Men zie eens links de uitbeelding der
uitwerking van het Sacrament des doop
sels. Niets anders dan een engel met het
witte kleed der heiligmakende genade en
de brandende kaars des geloofs. Een kind
je, op wiens hoofdje het water druipt uit
doopschelp, en de H. Geest in de gedaante
van een duif.
Zie eens de figuren rechts van Christus
en Joannes den Dooper. Het zijn alle
idealiseer in gen van een religieuzen geest,
welke den toeschouwer onmiddellijk en
ontroerend vertelt van sacramenteele en
Na zfjn „profane" muurschilderingen in
de Lde±a~«icoaar-sigarenfabrieken en in de
baby-afdeeling van V. en D. en deze
kwalificatie is slechts gebaseerd op de
behandelde onderwerpen heeft Lode
Sengers Leiden nu verrijkt met een reli
gieus schilderwerk in de nieuwe doopkapel
der Hartebrugkerk.
Deze opdrachl is een zeer gelukkige ge
weest, omdat Lode Sengers een kunste
naar is, die zijn ontroering niet omgeeft
met een veelheid van pogingen tot uitdruk
king dezer ontroering e: daardoor zijn
ontroering juist begraaft. Lode Sengers is
sober en beheerscht. Hij weet met simpele
middelen het grootste effect te bereiken
er. dat is vooral bij deze kunst van het
grootste belang, want daardoor komt hij
nader tot de menschen, de gewone men-
schen, die niet gewend zijn diep te zien en
die ook niet altijd het vermogen hebben
uit lijnen en kleuren de bewogenheid van
den kunstenaar te doen overgaan in hun
eigen ziel.
En hier voelt men aanstonds het ver
schil van vereischten tusschen muurschil
deringen in een openbaar gebouw en het
schilderstuk in de kamer van een kunst
kenner of in een museum.
Hoe dieper de geest, de bewogenheid
van den kunstenaar in zijn werkstuk ver
borgen ligt, des te schooner is wellicht de
ontroering bij het ontdekken daarvan. En
zoomin als men een geschreven meester
werk in enkele minuten al lezend kan be
naderen, evenmin kan men verlangen in
enkele minuten de diepe ontroering te
ondergaan, welke het aanschouwen van
een geschilderd meesterwerk in den
mensch kan opwekken.
En toch is de haastige mensch maar al
te zeer geneigd om spoedig verder te gaan
en heeft hij geen tijd om de ontroering
eener openbaring af te wachten.
Men begrijpt nu wat wij meenen. Het is
dit. Een muurschildering stelt andere
eischen. Deze moeten zijn aangepast aan
het gedeeltelijke deel, dat ermede werd
beoogd n.l. de expressie te zijn van. een
gevoel, dat in alle zielen sluimert. Zij
moet tevens dienen als middel om dat ge
voel naar boven te brengen en levend te
maken. Maar dan moet een schildering in
een openbaar gebouw ook direct en sterk
aanspreken.
Aan dit vereischte heeft Lode Sengers
bij het volvoeren van zijn opdracht in de
doopkapel der Hartebrugskerk voortreffe
lijk voldaan.
De vraag doet zich voor, of deze kunst
in openbare gebouwen, dat is: toegepaste
kunst, noodzakelijkerwijze als kunstuiting
beneden de. vrije kunst moet blijven, wel
ke direct opbloeit uit de ziel van den kun
stenaar. Ons antwoord is: neen. En Lode
Sengers heeft dit met deze muurschilderin
gen nog eens ten overvloede benadrukt.
Want ook dit werk hoewel een op
dracht moet begoimen zijn bij het inner
lijk van den kunstenaar. Hij heeft het on
derwerp in zich laten rijpen, tot hij er door
bezield was en toen heeft hij iets gegeven
van zichzelf, zijn eigen bewogenheid.
Men denke niet, dat Sengers zich hier
om deze reden zou hebben bepaald tot een
natuurgetrouwe schildering of een illustra
tieve prent, opdat de betrekking tusschen
werkelijkheid en afbeelding iederen toe
schouwer duidelijk zou zijn.
In dat geval zou de beteekenis ervan
niet grooter zijn dan die van een goed ge-
GEMENGDE BERICHTEN
Moeder licht gewond
In een pand aan de Oeverstraat te
Arnhem, bewoond door de familie
S. P. Gitsels, heeft gisternamiddag een
brandje gewoed, waarbij het jongste
kind der familie, een drie maanden
oud jongetje, om het leven is gekomen,
terwijl de moeder lichte brandwonden
opliep.
Het kindje lag in een wieg in de woon
keuken en was lijden-de aan bronchitis. In
verband hiermede werd het kind „ge
stoomd", waarvoor een stoomapparaat, dat
verwarmd werd door een spiritusvlam, bij
de wieg stond opgesteld Terwijl de moe
der een oogenblik de keuken had verlaten,
is de wieg in brand geraakt, waarbij het
kindje ernstige brandwonden opliep, aan
de gevolgen waarvan het korten tijd later
is overleden. De moeder, die het kind nog
uit de brandende wieg wist te halen, liep
caarbij lichte wonden aan de handen op,
welke ter plaatse werden verbonden. Met
eenige emmers water kon men het brandje
blusschen. Toen de gewaarschuwde brand
weer verscheen, behoefden nog slechts de
laatste resten vuur te worden gedoofd.
Het stoffelijk overschot van het kind is
naar het Gemeenteziekenhuis te Arnhem
overgebracht.
Bejaarde smid doodelijk
gewond
Een tweede persoon loopt
ernstige brandwonden op.
Tengevolge van een ontploffing is te Mij
drecht de bijna zeventig-jarige smid G. van
der Geer zoodanig gewond, dat hij kort
na het ongeval is overleden. In een schuur
bij zijn smederij was men bezig ijzeren
voorwerpen te lakken. Van der Geer zou
even constateeren hoe hoog de tempera
tuur was en stond voor de deur van den
oven, die vanwege dén rook niet geheel ge
sloten is geweest.
Door het ontploffen dei gassen werd de
deur weggeslingerd en Van der Geer buiten
het gebouw gesmeten. Scherpe deelen der
deur waren in zijn lichaam gedrongen en
bovendien was hij aan het hoofd ernstig
verwond.
Voorts kreeg een werkman, die even
eens tegen den grond geslagen werd,
ernstige brandwonden. Zijn toestand is
redelijk.
WIELRIJDERS DOODGEREDEN.
Op den Amersfoortschenstraatweg, ter
hoogte van de uitspanning De Gooische
Boer, is gistermiddag de 57-jarige wiel-
religieuse schoonheden.
Zijn hand heeft deze figuren geschilderd,
maar vooraf had zijn geest die figuren
reeds gemodelleerd en vergeestelijkt.
Er zit een eerbiedige schroom in deze
kunst, die maande tot soberheid, en toch
ook zitten er alle aspecten in van een
veelzijdig talent.
Er zullen er misschien zijn, die minder
bewondering hebben voor de afbeelding
der engelenkoren alleen in cirkels en kleu
ren, omdat zij dit eenerzijds wellicht al te
simpel, anderzijds een uitbeelding zullen
vinden, die niet direct haar beteekenis los
laat, aan den anderen kant staat de onge
repte eenheid van deze schilderingen, wel
ke men in het nauwe verband, dat zij met
elkander hebben, het schoonst genieten
kan.
Sengers heeft zich hier opnieuw den
idealist getoond, die zelfs het schoone van
natuur of bovennatuur, maar dat in ons
dagelijksche, harde, leven zoo gauw tege
lijk beleefd wordt met het leven zelf, nog
weet te idealiseeren zonder te vervallen in
zoetelijkheden. Veeleer zijn Senger's figu
ren hier gegroeid en tot leven gebracht uit
een religieuse confrontatie met zijn eigen
ziel.
Wij mogen den Pastoor en de pai-ochia-
nen der Hartebrugskerk slechts gelukwen-
schen met deze ontroeringen van het H.
Doopsel in beeld.
En, denkend aan het nieuwe Leidsche
Stadhuis, dat zijn voltooiing nadert, zou
een opdracht aan dezen Leidschen kunste
naar, na zijn drie zoo geslaagde schilde
ringen in Leiden, om nu ook de beteeke
nis van het nieuwe Stadhuis op diens
wanden te symboliseerep, ongetwijfeld een
daad van cultureele beteekenis zijn.
ZATERDAG 5 MAART
HILVERSUM n. 301,5 M. KRO-Uitzen-
ding. 4.00—5.00 HIRO. 8.00—9.15 en
10.00 Gramofoonmuziek. 11.30 Gods
dienstig halfuur. 12.00 Berichten.
12.15 KRO-orkest en Gramofoonmuziek.
2.00 Voor de rijpere jeugd. 2.30 De
KRO-Melodisten. 3.00 Kinderuur.
4.00 Gramofoonmuziek. 4.05 Causerie
„Dieren klagen niet aan". 4.25 Gramo
foonmuziek. 4.30 HIRO-Post. 4.35
Gramofoonmuziek. 4.40 Causerie „On
ze Taak". 5.05 De KRO-Melodisten en
solist. 5.30 Esperantonieuws. 5.45
De KRO-Nachtegaaltjes. 6.15 Gramo
foonmuziek. 6.20 Journalistiek week
overzicht. 6.45 Gramofoonmuziek.
7.00 Berichten. 7.15 Causerie „Dwaling
omtrent de rechtvaardige prijs". 7.35
Actueele aetherflitsen. 8.00 Berichten
ANP. Mededeelingen. 8.15 Overpeinzing
met muzikale omlijsting. 8.35 Bont pro
gramma. 10.30 Berichten ANP. 10.40
Internationale Sportrevue. 10.5512.00
Gramofoonmuziek.
HILVERSUM I. 1875 en 415,5 M. VA-
RA-Uitzending. 10.00—10.20 v.m. en 7.30—
8.00 VPRO. 8.00 Gramofoonmuziek.
10.00 Morgenwijding. 10.20 Voor de Ar
beiders in de Continubedrijven. 12.00
Gramofoonmuziek. 1.001.45 VARA-
Orkest. 2.00 Causerie. 2.15 Gramo
foonmuziek. 2.45 Amateursuitzending.
3.15 Schaakpraatje. 3.30 Arbeiders
Zangvereeniging „De Stem des Volks"
Rotterdam, het Rotterdamsch Philharmo-
nisch Orkest en solisten (gr.opn.). 4.30
Esperanto-uitzending. 4.50 Vervolg con
cert (gr.opn.). 5.40 Literaire causerie.
6.00 Orgelspel en zang. 6.30 „De Wie
lewaal" en toespraak. 7.00 ilmland.
7.30 Causerie. 8.00 Herhaling SOS-Be-
richten. 8.30 Berichten ANP, VARA-
Varia. 8.15 Cor Steyn's accordeon-or
kest, „De Krekeltjes" en „The Four Blue
Stars". 9.15 En nu.. Oké! 10.30 Be
richten ANP. 10.35 Gramofoonmuziek.
11.15 Berichten. 11.20—12.00 Souve
nir-Orkest.
DROITWICH. 1500 M. 11.20 Gramo
foonmuziek. 12.05 Het Celebrity Trio.
12.35 Gramofoonmuziek. 2.20 Bas
en viool. 3.05 Orgelspel m.m.v. solisten.
3.50 Sportreportage. 5.00 Declamatie.
5.20 Roy Fox en zijn Band. 6.20 Berich
ten. 6.50 Sportpraatje. 7.05 BBC-
Theater-Orkest. 7.50 Radiojournaal.
8.20 Variété-programma. 9.20 Berich
ten. 9.40 Amerikaansch nieuws. 9.55
Het Glasgow Orpheus-Koor en solist.
10.35 Parijs halfuurtje. 10.50 Leslie
Bridgewater's kwintet. 11.35 Ambrose
en zijn Orkest. 11.50 Orgelspel. 12.10
12.20 Berichten.
RADIO-PARIS. 1648 M. 7.55, 8.55—
10.05, 10.40 en 11.20 Gramofoonmuziek.
12.20 Pianovoordracht. 12.35 Bailly-Or-
kest en zang. 3.20 en 4.05 Zang. 6.20
Gramofoonmuziek. 8.35 Zang. 8.50
Orkestconcert m.m.v. vocaal dubbelkwar-
tet. 11.201.20 Jo Bouillon's dansor-
kest.
KEULEN. 456 M. 5.50 Walter Noack's
orkest. 7.50 Gramofoonmuziek. 11.20
Orkest van het Oppersilezisch Grenzland-
theater. 1.35 Solistenconcert. 3.20
Omroep-Amusementsorkest en solisten.
5.30 Uit Motala: Omroepkoor en solisten.
5.55 Gramofoonmuziek. 6.30 Robert
Gaden's orkest. 7.20 Omroeporkest en
solisten. 9.5012.20 Herbert Strauss en
Herbert Fröhlich met hun orkesten.
BRUSSEL. 322 en 484 M. 322 M: 12.20
Gramofoonmuziek. 12.50 en 1.30 Om
roeporkest. 1.50 Gramofoonmuziek.
2 20 Kamermuziek met toelichting. 3.20
Zang. 3.35 Gramofoonmuziek. 3.50
Vervolg zang. 4.05 Pianovoordracht.
4.35 5.20 Concert. 6.35 Gramofoon
muziek. 7.20 Gitaarsoli. 8.20 Om
roeporkest en solist. (Om 9.05 Radiotoo-
neel). 10.30 Concert. 11.35—12.20
Gramafoonmuziek.
484 M: 12.20 Gramofoonmuziek. 12.50
en 1.30 Omroepkleinorkest. 1.502.20
Gramofoonmuziek. 3.20 Madoline-or-
kest en solist. 4.10 Gramofoonmuziek.
4.20 Muzikale causerie met piano-illu
straties. 4.50 Gramofoonmuziek. 5.35
en 6.00 Omroepkleinorkest. 6.35 Om-
roepdansorkest. 7.35 en 8.20 Gramo
foonmuziek. 8.50 Uit Parijs: Omroep
orkest, vocaal dubbel-kwartet en solist.
9.30 Uit Parijs: Radiotooneel. 10.10 Uit
Parijs: Vervolg van 8.50. 10.50 Omroep-
dansorkest. 11.2012.20 Gramofoonmu
ziek.
DEUTSCHLANDSENDER. 1571 M.
7.20 Omroep-Amusementsorkest, Hans
Bund's orkest, vroolijke boerenkapel, ac
cordeonduo en solisten. 9.10 Berichten.
9.50 Kwintetconcert. 10.05 Berichten.
10.2011.20 Omroepkleinorkest en -koor
m.m.v. solisten.
GEM. RADIO DISTRIBUTIEBEDRIJF.
3de Programma: 8.00 Keulen. 9.20
Parijs R. 10.05 Radio P.T.T. Nord.
10.35 Parijs R. 10.05 London Reg.
11.35 Keulen. 13.20 Brussel VI. 15.20
Keulen. 20.50 Parijs R. 22.50 Keulen.
4de Programma: 8.00 Brussel VI. 9.20
Divei-sen. 10.35 Droitwich. 14.20 Lon
don Reg. 16.20 Radio P.T.T. Nord of
div. 17.20 Droitwich. 22.35 Weenen
of div. 22.50 London Reg. 23.35
Droitwich.
1) Op de foto heeft het beeld van Maria
niet denzelfden schoonen vorm als op de
muurschildering. Dit vindt echter zijn oor
zaak in het feit, dat het geschilderd werd
op een ronde niuur, waardoor noodzake
lijkerwijze een fotografische vervorming
ontstond.
FR. SCHNEIDERS.
rijder Van der Berg, wonende te Bussum,
door een personenauto, welke uit Amster
dam kwam, aangereden. Het slachtoffer
werd met kracht tegen het plaveisel ge
worpen. Met een schedelbasisfractuur is
de man naar de Majellastichting te Bussum
vervoerd, op weg waarheen hij aan de ge
volgen van het ongeluk is overleden.
Gisteravond is op den hoek van de
Oostmolenstraat en het Boerensteiger te
Rotterdam een ernstig ongeluk gebeurd,
dat den 24-jarigen concertzanger P. de Vis
ser het leven heeft gekost. De Visser fietste
in de richting Groenendaal, toen plotseling
uit de Oostmolenstraat een tractor met op
legger naderde, die het Boerensteiger in
ae richting Valkensteeg overstak. Hoe het
ongeluk precies in zijn werk is gegaan, kon
rog niet worden vastgesteld, maar de fiet
ser reed tegen het achterste gedeelte van
den oplegger, waarna hij viel. Met tal van
ernstige hoofdwonden is hij overgebracht
naar het ziekenhuis aan den Coolsingel,
waar hij bij aankomst bleek te zijn over
leden.
KORPERAAL VAN DE MILITAIRE
POLITIE VERDRONKEN.
Bij oefeningen van de militaire politie-
troepen, welke gistermiddag te Veghel zijn
gehouden, is een ongeluk gebeurd. De man
schappen bevonden zich in bootjes op de
Zuid-Willemsvaart, toen door nog onop
gehelderde oorzaak de korporaal J. Beren
schot, afkomstig uit Twello, uitgleed en
overboord viel. Men slaagde er niet in den
drenkeling, die waarschijnlijk door de
koude bevangen wegzonk, te redden. Dit
gelukte eerst na eenigen tijd. Men kon
evenwel de levensgeesten door kunstmatige
ademhaling niet meer opwekken. De ver
ongelukte was 26 jaar oud en ongehuwd.
Na het gebeurde zijn de oefeningen onmid
dellijk gestaakt.
VROUW VERDRONKEN.
Op den Zwanenburgerdijk te Halfweg
geraakte gistermiddag omstreeks twaalf
uur een vrouw van middelbaren leeftijd in
de Ringvaart van den Haarlemmermeer
polder. Enkele mannen, die in de nabijheid
aan het werk waren, en de voerman van
een passeerenden wagen, schoten toe; het
gelukte hun de vrouw spoedig weer op het
droge te krijgen; zij was echter reeds be
wusteloos. Hoewel men geruimen tijd
kunstmatige ademhaling toepaste, mocht
het niet gelukken de levensgeesten weer
op te wekken.
Het stoffelijk overschot van het onbe
kende slachtoffer is toen per auto, naar het
lijkenhuis te Hoofddorp vervoerd.
FELLE BRAND IN EEN VERFFABRIEK.
Tegen zes uur is gisteravond brand ont
staan de de oliestokerij, behoorend tot de
verffabriek van de gebroeders Tjallema te
Sneek. De vlammen grepen snel om zich
heen en aanvankelijk liét de brand zich
ernstig aanzien. Het vuur vond gretig
voedsel in het vele brandbare materiaal.
De gealarmeerde Sneeker brandweer be
streed het vuur krachtig en mocht er na
twee uur blusschen in slagen den brand te
beperken tot de oliestokerij, welke geheel
is uitgebrand.
De schade wordt geschat op 8 a 9
duizend. Omtrent de oorzaak tast men in
bet duister.
HIJ WILDE EÉN EIGEN ZAAK
BEGINNEN.
Stal daarom bij zijn patroon.
De Haagsche politie was er dezer dagen
achter gekomen, dat de 42-jarige horloge
maker P. J. D., die in dienst is van een
juweliersfirma in de Spuistraat, een groote
hoeveelheid horloge-onderdeelen, armban
den enz. in zijn huis had opgeslagen. Dit
feit trok temeer de aandacht, omdat de man
z«n werkzaamheden niet thuis, maar op
het atelier van de firma verricht. De poli
tie vond het gewenscht het huis van den
horlogemaker te door-zoeken. Men vond
een hoeveelheid horloge-onderdeelen en
armbanden tot een gezamenlijke waarde
van circa 1000 gulden. De politie stelde de
juweliersfirma met dezen vondst in kennis,
waarna een onderzoek het vermoeden be
vestigde, dat de materialen aan de firma
toebehoorden en dat zij dus uit het atelier
waren ontvreemd. De horlogemaker heeft
bekend, dat hij de onderdeelen in de loop
van de laatste twee jaren heeft gestolen.
Hij had het voornemen daarmede te zyner
tijd een eigen zaak te beginnen. De politie
heeft den man in voorloopige bewaring ge
houden.
