DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN Kerkvervolging in het Derde Rijk. 29ste Jaargang MAANDAG 21 FEBRUARI 1938 No. 8961 S)e de abonnementsprijs bedraagt bij vooruitbetaling! Voor Leiden 19 cent Der weekt 2.50 per kwartaal Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 p£i kwartaal Franco per post 1 2.95 per kwartaal Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, k>ij vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent. TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11 DE ADVERTENTIEPRIJS BEDEAAGT t Gewone Advertentiën 30 cent per regel Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het dubbele van het tarief berekend. TELEFOONTJES "an ten hoogste 30 woorden, waarin be- betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en verhuur, koop en verkoop: f 0.50 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Onderwijzers-opleiding De onderwijzers-opleiding wordt met een jaar verlengd. Het oordeel uit de kringen van het lager onderwijs zelf over het eergisteren inge diend wetsontwerp is ons, natuurlijk, nog niet bekend. Maar wij meenen er van overtuigd te mogen zijn, dat men twee elementen in het wetsontwerp zal toejuichen: lo. dat de opleiding van drie op vier jaar wordt gebracht, zonder dat de leerstof van de theoretische oplei ding wordt uitgebreid; 2o. dat de bedoeling is van deze re organisatie om naast de intellectueele vorming van de leerlingen ook hun andere belangen te verzorgen. Dat de hoofdacte blijft bestaan, zooals deze nu is, zal o.i. niet algemeen met te vredenheid worden vernomen, en er zul len velen ook nog wel andere wenschen in het wetsontwerp onvervuld zien. Maar, zoo als gezegd, geen critiek zal, naar onze overtuiging, ontmoeten het feit, dat de leer-jaren worden uitgebreid, maar de leer stof niet. In de Fransche taal kan men zoo kern achtig onderscheid maken tusschen drie vormen van weten, n.l. savoir, savoir faire en savoir vivre, wat, ietwat houterig ver taald, beteekent: weten, weten te doen en weten te leven. Het weten, wat in de 3-jarige kweek school-opleiding den aanstaanden onderwij zers wordt bijgebracht wordt o.i. terecht voldoende geoordeeld. Men wil alleen uitbreiden het „weten te d o e n" en, door den langeren tijd voor karakter-vorming, het „weten te 1 e v e n". Nu moest de minister van onderwijs zelf zoo veel blijk geven van het laten we zeggen: savoir faire, dat hij de instelling van de kweekelingen met acte opruimt. Het respect voor de onderwijzers-functie, dat hem bewogen heeft, de opleiding een jaar te verlengen, moet hem ook dringen, om de instelling van kweekelingen met acte op te heffen of althans grondig te re- organiseeren! De gezondheidstoestand van Prinses Juliana en van Prinses Beatrix LAATSTE MEDISCHE BULLETIN. Het communiqué van dr. J. de Groot van hedenmiddag luidt: De gezondheidstoestand van H. K. H. Prinses Juliana is thans volkomen nor maal. Het kraambed heeft ook verder een geheel ongestoord verloop gehad. Hare Koninklijke Hoogheid voelt zich zeer goed en heeft heden reeds eenigen tijd in de buitenlucht vertoefd. Hiermede is het laatste medische bulletin over Hare Kaninklijke Hoogheid Prinses Juliana verschenen. De medische zorg voor H. K. H. Prinses Beatrix is verder opgedragen aan dr. Carstens, kinderarts te Utrecht. Deze heeft na onderzoek kunnen bevestigen, dat de jeugdige prinses een volkomen gezonde baby is. De voeding, welke een geheel na tuurlijke is, gaat volkomen naar wensch. Prinses Beatrix heeft aan het einde der eerste week het geboortegewicht, dat 3450 gram bedroeg, reeds overschreden, terwijl de wekelijksche toename in ge wicht boven het gemiddelde is gebleven. Prinses Beatrix weegt thans 3930 gram. Soestdijk, 21 Februari 1938. Dr. J. DE GROOT. Br- J. de Groot morgen in den Haag terug. Naar wjj vernemen zal dr. J. de Groot, wiens aanwezigheid ten paleize Soestdijk met meer noodzakelijk is, morgenmiddag Per auto van het paleis naar den Haag te rugkeer en. Belangrijke Vastenbrief van den bisschop van Münster. „Wij doen niet aan politiek, wij verzorgen slechts godsdienstige belangen". Gisteren werd in alle kerken van het bisdom Munster in Westfalen een Her derlijk Schrijven voorgelezen, waarvan de volledige tekst hier thans voor ons ligt. Het is een gecyclostileerd document van 16 pagina's, dat eigenhandig door Z.H.Exc. Clemens August is ondertee kend, en dat in alle kerken onverkort moet worden voorgelezen. Ten einde te voorkomen dat in de Duitsche Pers de woorden van den Bisschop uit htm verband zouden worden gerukt, voegt de Bisschop er in een slotbemerking aait toe, dat nadruk van het Herderlijk Schrijven slechts dan geoorloofd is, wanneer de volledige tekst onverkort wordt weergegeven. Dit nieuwe Herderlijke Schrijven, dat uit vijf deelen bestaat, heeft daarom zoo'n grooten omvang, omdat Graaf von Galen, na een korte inleiding, waarin de verjaar dag van de Pauskroning wordt herdacht, de bijna volledige tekst geeft van de Kerst rede van den H. Vader, die de pers niet mocht publiceeren, en waarvan de Duit sche Katholieken slechts kennis kunnen nemen vanaf den kansel. Op die wijze hoor den de Duitsche Katholieken toch nog 's Pausen bittere klacht „hoe in Duitsch- Iand heel vaak de waarheid wordt bestre den". De moedige belijder-Bisschop ver klaart dan verder: „Wij willen den H. Vader dankbaar zijn voor deze openlijke verklaring, waardoor Hij ook ons verdedigt tegen een verwijt, dat men telkens weer tegen ons richt, wan neer men onze vrijheid beperkt en wan neer men ons steeds met wantrouwen ga deslaat en bespionneert, en wanneer men den invloed der Kerk op gebied van on derwijs en het openbaar leven steeds meer tracht uit te schakelen, omdat wij trouwe kinderen der Roomsch Katholieke Kerk zijn. De H. Vader verdedigt ons tegen het verwijt, dat wij met misbruik te maken van den godsdienst en zelfs op geheime instructies van Rome aardsche politieke doeleinden zouden nastreven, die lijnrecht tegenovergesteld zijn aan de politieke oog merken Van onze regeering. Wij zouden zelfs streven naar een wereldlijke-aardsche opperheerschappij van de nPaus over de wereld en over het Duitsche volk, en wij zouden zelfs bereid zijn, en als kinderen der Katholieke Kerk zelfs verplicht, zoo wordt ons althans verweten, om een dergelijk aardsche streven naar politieke macht der Katholieke Kerk te bevorderen en de op bloei en het geluk van ons volk hierbij ten achter te stellen, ja ons vaderland zelfs te verraden. De H Vader heeft dit ver wijt opnieuw in het aangezicht der gehee- le wereld afgewezen. Wanneer wij dit ver wijt, dat ons diepe wonden slaat en ons krenkt, in vele gevallen zwijgend aan vaarden en met een zekere onverschillig- hied verdragen, dan geschiedt zulks niet, omdat wij het als juist erkennen, doch om dat wij den kans niet voorbij willen laten gaan om een onrechtmatige beleediging geduldig te verdragen, zooals ook Chris tus voor Pilatus werd aangedaan. Maar de Kerstrede van den H. Vader is nu nog een aanleiding om er ook eens openlijk over te spreken. Verhouding tusschen Kerk en Staat. In het tweede gedeelte van het Herder lijk Schrijven van Graaf von Galen, geeft de bisschop een uitvoerige uiteenzetting over de verhouding tusschen Kerk en Staat en concludeert dan, welk onrecht men de Kerk en haar opperhoofd aandoet, wan neer men hen verwijt dat zij aardsch-poli- tieke doeleinden nastreven, en zich in mengen in de politiek der volkeren en van het Rijk, ten nadeele van het bestaan en de vrije ontwikkeling der Staten. In het derde gedeelte bewijst de Aarts bisschop van Munster, dat de Kerk ook de aardsche welvaart bevordert, want de Kerk steunt de waardigheid van het ge zag. De leer van de Kerk is de veiligste grondslag voor de zedelijkheid. Dat is ook door de Duitsche Rijksregeering uitdruk kelijk erkend in haar verklaring van 1 Fe bruari 1933, dat „het Christendom, dus de goddelijke geloofs- en zedenleer, zooals die door de Kerk verkondigd wordt, de basis voor onze gemeenschappelijke moraal is en een fundament, waarop de kracht onzer natie berust." In dit verband citeert Graaf von Galen art. 21 van het Concordaat be treffende het godsdienstonderricht. Wanneer alle menschen de hun inge prente geboden Gods erkennen en vol brengen, hoe gemakkelijk en vreed zaam zou de regeering er in slagen om het algemeen welzijn te bevorderen en te beveiligen. De bisschop citeert dan de bekende woorden van Sint Augustinus, die door Paus Pius XI in 1929 zijn gebezigd, en waarin gezegd wordt, dat overal waar men de Kerk in alles gehoorzaamt, zij een zegen voor den Staat is. Dit feit wordt niet weerlegd door het verschijnsel, dat er ten allen tijde leden van de Kerk in het vervullen van hun plich ten zijn tekort geschoten. Zij waren dan juist anders, als zij volgens de Christel - lijke leer moesten zijn. Wanneer velen van de Kerk zijn afgeweken, dan is dat hun eigen schuld, en niet van de Kerk. De nieuwe wereld beschouwing:. De bisschop neemt dan stelling tegen de uitlatingen der Nationaal-Socialistische leiders, die een nieuwe wereldbeschouwing prediken, en vraagt dan: „Is dat de opzet, wanneer men het ka tholiek onderwijzend personeel verbiedt, de kinderen aan te sporen om naar de Kerk te gaan en de Sacramenten te ont vangen? Is dat het doel, wanneer men de katho lieke kloosterscholen, die met groote of fers van het geloovige volk tot stand kwa men en die het best van allen waren ge outilleerd, sluit of tot uitsterven doemt? Is dat de reden, waarom men in de la gere en middelbare scholen het aantal uren voor godsdienstonderricht zoo heeft in geperkt, dat het niet mogelijk is om het leerprogram klassikaal af te werken?" Ontkerstening van het onderwijs Moet dit voorbereid worden, doordat men aan de bestaande scholen, die krach tens legaat katholieke scholen zijn, anders denkende, ongeloovige en anti-christelijke onderwijzers benoemt en het zoodoende onmogelijk maakt, dat het geheele onder wijs den geest ademt van de christelijke geloofs- en zedenleer. Daadwerkelijk wordt op die manier de ontkerstening van het onderwijs langzamerhand doorgevoerd. De bisschop ziet in deze maatregelen niet al leen een miskenning van de rechten van God en van de Kerk, maar ook een sma delijke inbreuk op de gewetensvrijheid en de bij de wet gewaarborgde rechten der Duitsche burgers. Wij zien in de hier uit gestippelde en door de autoriteiten aan gemoedigde pogingen ook een gevaar voor het geluk en de aardsche welvaart van ons volk". Uitvoerig behandelt de Bisschop verder ae grenzen van de macht der autoriteiten, en meer speciaal de rechten der mensche- lijke persoonlijkteid, van het gezin en van de vrije organisaties in den staat, die een zedelijk doel nastreven. In het vierde gedeelte van dit belang rijk document verzet de Bisschop zich te gen de eischen der Nationaal-Socialistische woordvoerders, die beweren „dat de zorg voor het heden aan den Staat overgelaten moet worden, en dat de Kerk maar voor het hiernamaals moet zorgen; wanneer men in het confessioneele kamp tot dat standpunt overhelt, is de vrede geteekend" In zijn uiteenzetting over de verbinding van Kerk en Staat, heeft Graai von Galen juist aangegeven, in hoeverre hieraan te gemoet gekomen kan worden. „Maar, zoo vervolgt de Bisschop, ik zou wenschen, dat zij die afzijdig staan van Gods Kerk, vooral de machthebbers in staat en partij onbevooroordeeld en kalm de katholieke beginselen zouden bestudee- ren over de verhouding van Kerk en Staat, godsdienst en politiek, om daardoor tot een rechtvaardige billijking te komen van de stelling die de Paus, de Bisschop pen, de priesters en geloovigen innemen tegenover zoovele maatregelen en uitingen in ons vaderland, die wij als trouwe kin deren der Kerk en als niet minder trouwe kinaeren van ons volk en vaderland, niet als rechtmatig erkennen en om gewetens- wille niet kunnen ondersteunen. De Bisschop citeert dan een werk van Robert Wimmer „National Sozialismus urid Jugenderziehung", waarin te lezen staat „dat het Nationaal-Socialisme totale aanspraak maakt op de totale vorming van het leven: deze totaliteit strekt zich uit tot alles, wat met het leven van het Duitsche volk in verband staatDe politieke we reldbeschouwing moet verlangen dat Godsdienst en Kerk... de vorming van het heden aan die machten overlaten, die daar toe geroepen zijn". En op een andere plaats: „Iedere Kerk en iedere godsdienst begeeft zich op politiek terrein, wanneer ze meent, dat het tot haar wezenlijken taak behoort, het heden in te richten volgens godsdienstige beginselen. Een Kerk, die zich :n deze richting verpolitiekt, moet door den Staat en zijn politieke wereld beschouwing noodzakelijk als een politieke grjep beschouwd worden en dienovereen komstig ook worden bestreden". V anneer men de formule: Het heden voor den Staat en het hiernamaals voor de Kerk zoo verstaat en uitlegt, dan is het heel gemakkelijk de Kerk ervan te beschuldigen, dat zij aan politiek doet. Maar dan moet de Kerk, om dit verwijt te ontgaan, afstand doen van de taak, die Haar door Christus is opgedragen, om cp het leven van den mensch in deze wereld in te werken. Dan moet zij ophouden, de goddelijke zedenwet te prediken. Wat voor taak blijft haar dan nog over? De zorg voor het hiernamaals? Maar deze taak moet zij tcch vervullen, zoo dat zij het le ven .n deze wereld leert inrichten volgens „godsuienst'ge beginselen". De Kerk kan de vorming van het leven in deze wereld niet aan anderen overlaten, in zooverre het den dienst van God betreft en de voorbereiding op het leven hiernamaals. Wan:ieer wij met de formule: „Het he den voor den Staat, het hiernamaals voor de Kerk", accoord zouden gaan, beteekent cit vernietiging van de Kertc. Zoo heeft een vooraanstaand partijleider onlang: verklaard, dat ne- Christendcm voor het heden en de toekomst van het Duitsche volk geen beteekenis meer heeft! Werke'.r'jk, wanneer der6*lijke opvattin gen in Duitsch.and openlijk gepredikt mo gen worden door vooraanstaande mannen, dan heelt de H. Vader de droeve werke lijkheid juist geteekend, toen hij spran. van een vernietigingsstrijd tegen de Kerk" en van een Kerkvervolging in Duitschland! De prediking van het goede voorbeeld Wij hebben nauwelijks nog gelegenheid openlijke misvattingen omtrent onze hou ding te weerleggen en in het openbaar te protesteeren tegen den laster, als zouden wij den godsdienst misbruiken voor poli tieke doeleinden: de kranten staan niet meer voor ons open; de kerkbladen heeft men ons ontnomen; op openbare vergade ringen kunen we niet spreken. Er blijft ons niets anders over dan de prediking van het goede voorbeeld door een beginselvast en plichtsgetrouw leven. Met het verzoek om te bidden voor de vijanden en de dwalende broeders en boet vaardigheid te doen, besluit Graaf von Ga len deze hoogst belangrijke Vastenbrief. DE WERELD IN VOGELVLUCHT De rede van Hitier,, waarvan men groote te groote verwachtingen had, heeft in verschillende landen teleur stelling gewekt. De rede is weer belang rijker om wat er niet gezegd is. Na het accoord met Oostenrijk had men ver wacht, dat Hitier omonwonden de onaf hankelijkheid van Oostenrijk zou hebben erkend als contra-prestatie voor de groote concessies, welke Schuschnigg heeft ge daan. Hitier heeft evenwel zelfs de the oretische onafhankelijkheid van Oosten rijk voor de toekomst niet uitdrukkelijk gegarandeerd. Men kan in de uitdrukkin gen als: „binnen het kader van de over eenkomst van 11 Juli 1936", of „binnen het kader van de in Oostenrijk van kracht zijnde wetten" formules lezen, die het bestaan van een onafhankelijk Oosten rijk en van de Oostenrijksche grondwet in zich opsluiten. VOORNAAMSTE NIEUWS Buitenland Hitlers rede in den Rijksdag. (2de blad). De Britsche minister van buitenlandsche zaken Eden afgetreden wegens diepgaan de meeningsverschillen met het En- gelsche kabinet. (2de blad). De ontwikkeling van den nieuwen toe stand in Oostenrijk. (2de blad). De nieuwe Roemeensche grondwet. (2de blad). De vier Russische Poolonderzoekers ver laten de ijsschots. (Buitenl. Ber., 2de blad). Binnenland Bij een kerkinbraak te Vaassen werd het Maria-altaar op ergerlijke wijze vernield. (3de blad). Hoe de Nachtegaal-geheime zender vóór twee weken werd opgespoord en gisteren op een andere plaats in beslag genomen werd. (3de blad). De kweekschool-opleiding voor onderwij zers is van drie op vier jaar gebracht. (1ste blad). Sport en Wedstrijden VOETBAL: H. B. C. de eerste Afdee- lingskampioen van den I. V. C. B. door een nederlaag van Santpoort tegen S. J. C.; de kansen van D. O. S. weer gestegen door een nederlaag van O. I. V. In den D. H. V. B. wordt de strijd tegen de laatste plaats der le klasse B steeds hardnekkiger. In den K. N. V. B. vielen nog geen eerste klas-kampioenen: de concurrenten in het Westen wonnen, de gegadigden in Oost en Noord verloren; Alphen moet degradatie wedstrijden spelen. (3de blad). Doch ook in Weenen is men niet erg ge sticht over het ontbreken van een uit drukkelijke verklaring. Voorts wordt ook geen melding ge maakt van een matiging der Kerkver volging, waarop men na de „betere ver standhouding" met Oostenrijk in stilte gehoopt had. De zaak wordt op den ouden voet voortgezet, en de buitenland sche persorganen, die zich daarmee be moeien, kunnen een oogvijg krijgen. Een bijzondere veeg uit de pan kregen de En- gelsche bladen. In Engeland heeft Hitler's rede dat ook een heel slechten indruk ge maakt. Het eenige nieuws dat trou wens ook wel verwacht werd was de er kenning van Mandsjoewko Daarna maakt Hitier weer een vriendelijk gebaar naar Ja pan, dat den laatsten tijd door de Duitsche wapenleveranties aan China wat koel te genover den Duitschen bondgenoot was ge worden. In Chineesche kringen is men na- tuurijk diep geschokt. „Onze verwachtingen zijn teleurgesteld, zegt men, doch wij weten nu ten minste, aan welke zijde Duitschland staat." Een even belangrijke, zoo niet meer be langrijke gebeurtenis is het aftreden van den Britschen minister van buitenlandsche zaken Eden. Dit aftreden is een gevolg van de on- eenigheid in den boezem van het Engelsche kabinet over het aanpakken van de groo te problemen der internationale politiek. Eden is geen vriend van Duitschland en Italië en hij wil tegenover de aanmatiging van deze beide dictatuurstaten een krach tige houding van Engeland stellen. Aan vankelijk was de Britsche premier Cham berlain het daarmee eens, maar het schijnt, dat er den laatsten tijd, toen het bleek, dat de verhouding tusschen Engeland eener- zijds en Italië en Duitschland anderzijds voortdurend slechter werd, een ommekeer is gekomen in de houding van minister Charberlain en een groot deel van zijn re geering. De gebeurteniissen in Oostenrijk hebben de deur dicht gedaan en Eden wil nu niet langer de verantwoordelijkheid dragen. Verwacht wordt nu. dat Engeland overeenstemming met Italië en Duitsch land zal zoeken, wat men gereedelijk kan uitleggen als een capituleeren voor de dic tatuurstaten en een verwijdering tusschen Engeland eenerzijds en Amerika en Frank rijk anderzijds.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1938 | | pagina 1