DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
N.S.B.-taal
LOOP DER BEVOLKING TE LEIDEN
IN HET JAAR 1937
BRAND IN MEUBELOPSLAGPLAATS TE
ROTTERDAM
29ste Jaargang
ZATERDAG 8 JANUARI 1938
No. 8924
DE ABONNEMENTSPRIJS
bedraagt bi) vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post S 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003. POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT i
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES "an ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, hutir en
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
V Vroeger en nu
„Eenigen tijd nadat de gelijkstelling (de
financieele gelijkstelling tusschen openbaar
en bijzonder lager onderwijs) een feit was
geworden, stond er in een van onze bla
den, ik weet niet meer in welk, een stuk
van iemand, die daarin zijn spijt uitsprak
dat mèt en dóór de gelijkstelling die oude
geest van belanglooze, warme toewijding
scheen te verzwakken. Toen hebben ver-
scheidenen, ik moet zeggen, dat ik er ook
onder hoorde, medelijdend hun wenkbrau
wen opgetrokken en gezegd: Laat-ie blij
zijn, dat de rechten van het bijzonder on
derwijs eindelijk zijn erkend!" Ja, dat was
"allemaal waar. En toch, de man had niet
geheel ongelijk. Het is inderdaad zoo, dat
er een geest is gekomen om niets meer
zelf te doen en alles maar te laten betalen
door gemeente en rijk."
Het bovenstaande is geciteerd uit een ar
tikel in het heden verschenen nummer
van „De Nieuwe Eeuw".
Wij willen hierbij graag enkele „kant-
teekeningen" maken.
Op de eerste plaats is er voor besturen
van bijzondere scholen nóg volop gelegen
heid en nóg volop noodzakelijkheid,
om veel „zelf te doen" op ander dan fi
nancieel terrein, maar ook op financieel ter
rein, al zijn gelukkig! na de finan
ciële gelijkstelling de geldelijke zorgen
héél wat lichter geworden!
Dit vooropgesteld, willen wij verklaren,
het met den schrijver eens te zijn, die
de geciteerde woorden neerschrijft naar
aanleiding van het feit, dat het Rijk
aan een nood-lijdende gemeente in Noord-
Brabant verboden heeft, aan de onderwij
zers van een school met buitengewoon la
ger onderwijs boven het salaris uit te kee-
ren een zekere marge, aan welker billijk
heid niet getwijfeld wordt. De burgemees
ter dier gemeente heeft toen aan den Raad
gezegd: als wij het niet mogen doen, laat
dan het bestuur van die school trachten,
geld bijeen te krijgen, om zélf den onder
wijzers een bijslag te verleenen boven het
hun uit de Overheidskas gegeven bedrag.
Een heel verstandige opmerking van dien
burgemeester.
Hetzelfde zouden wij willen opmerken
ten aanzien van de „salarissen" van z.g.
kweekelingen met acte. In de steden zijn
die „salarissen" niet.... hoog, maar in de
dorpen zijn ze vaak nóg lager, zelfs voor
zoover dat mogelijk is nog véél lager
Men zegt dan: de gemeente betaalt ons niet
meer. Maar dat ontslaat, ons inziens, zulk
een schoolbestuur 'nog niet perse van den
plicht, om hooger te salarieeren. Integen
deel, naar onze meening, bestaat-die plicht
wel degelijk voor het schoolbestuur, als
er een mogelijkheid aanwezig is of
redelijkerwijze geschapen kan worden, om
den arbeider den door hem gepraesteerden
arbeid te betalen.
Wij meenen, dat de hier-boven geciteer
de opmerking van „De Nieuwe Eeuw" wel
'ns hier en daar onder ons mag overwogen
worden.
DE OVERGAVE VAN HET GARNIZOEN
TE TERUEL.
Het klooster Santa Clara wordt nog
verdedigd.
BARCELONA, 8 Januari (A.N.P.). In
een communiqué van het ministerie van
landsverddeigrng worden nadere bijzon
derheden gegeven over de overgave van de
rechtsche troepen te Teruel.
De strijd in de stad werd alleen gestaakt
in de zóne, welke was aangewezen voor de
evacuatie. Generaal Rojo, die de evacu
atie leidde, verklaarde den minister van
landsverdediging, dat de evacuatie een
treurspel was. De menschen waren totaal
uitgeput en men kon hen allen als zieken
beschouwen. De geëvacueerden werden
door de regeeringstroepen met medelijden
ontvangen.
Omtrent de bezetting van de rechtsche
troepen in het klooster van Santa Clara
verklaarde Rey d'Hancourt, hierover geen
zeggingschap te hebben; sedert 23 Decem
ber staat hij nie% meer in verbinding met
deze stelling en hij weet ook niet wie hier
het commando voert.
De inspecteur-generaal van den militai-
„Het Volk" geeft een citaat uit het Bat.
Nieuwsblad van de „Wapenschouw", die
de heeren van de N.S.B. in Indië hebben
gehouden. Een zekere Van der Laaken,
„algemeen organisatie-leider" van de
N.S.B. in Indië, zou het bij deze wapen
schouw eens goed zeggen; en hij zeide
onder meer:
„Gaarne zouden wij met knuppels
op willen trekken door al die nette
tuintjes vin Den Haag, de schuttingen
omverwerpen en tenslotte het Binnen
hof opmarcheeren om die zaal binnen
te trekken, waar thans de volksontbin-
dende krachten nog bezig zijn hun
werk te verrichten. Dit gaat echter
niet; maar men zal de zaak op groot-
scherwijze aanpakken. Wij zullen blij
ven strijden, totdat het Nederlandsche
volk zal zijn uitgemest, we zullen het
uitschreeuwen, onfatsoenlijk des
noods, opdat die slaapmutsen, slijme-
ringen en droogstoppels wakker zullen
worden.
„Wij zullen strijden totdat de rood
zwarte bloedslag geeselend door de
Jordaan trekt ten teeken, dat het Ne
derlandsche volk is opgestaan".
En een zekere heer Tesser voegde aan
dit Multatuliaansche proza toe „dat het
parlement moest worden gesloopt".
Men kan lachen om dit hysterisch ge
bral en de overgroote meerderheid van
een nuchter volk zal er om lachen maar
toch onderschatte men de uitwerking van
dergelijke opruiende taal op onevenwich
tige lieden niet.
Men stelle zich eens voor, zoo schrijft
H. P. M. terecht in „Ons Noorden", dat op
dezelfde wijze een inhêemsche spreker in
Indië zijn „wapenscnouw" nad opgeluis
terd: is er iemand, die een oogenblik be
twijfelt, dat dan politie en justitie actief
zouden zijn geweest?
Maar was er dan ook geen aanleiding
voor politie en justitie geweest om op te
treden tegen deze z.g. beschaafde klanken,
die hier zoo'n treurig voorbeeld geven aan
de inheemschen?
De minister van Economische Zaken
antwoordt op gestelde vragen
Op de vragen van het Tweede Kamerlid
Loerakker in verband met de sluiting van
de meelfabriek N.V. Koechlin te Voorburg,
hebben de ministers van Economische Za
ken en van Sociale Zaken het volgende
geantwoord.
Het is den ministers bekend, dat de meel
fabriek N.V. Koechlin te Voorburg geslo
ten is wegens opneming van dit bedrijf
in het hoofdbedrijf van de N.V. meelfabriek
„De Sleutels" te L e i d e n, en dat het per
soneel van eerstgenoemde fabriek voor een
deel ontslagen is.
Uit verkregen inlichtingen is gebleken,
dat de N.V. Koechlin ten aanzien van de
gewezen arbeiders, waarvan inderdaad
meerdere vele jaren in dienst der on
derneming waren, eenige financieele
voorzieningen heeft getroffen. Verschil
lende van die arbeiders echter zul
len voor hun levensonderhoud mede op
de hulp der overheid zijn aangewezen.
Hieraan kan nog worden toegevoegd,
dat ongeveer een vierde deel der arbei
ders 'in dienst van de N.V. meelfabriek
„De Sleutels" is overgegaan. Behalve
laatstbedoelden zijn ook in dienst geble
ven de vertegenwoordigers voor den
verkoop en het kantoorpersoneel.
De minister van Economische Zaken is
van oordeel, dat, ook al zou door de hui
dige regeling van den tarwesteun indirect
een zoodanige bescherming aan de Neder
landsche maalindustrie worden verleend
als door den steller der vragen wordt ver
ondersteld, deze indirecte bescherming nog
niet medebrengt, dat een meelfabriek nu
ook geen maatregelen mag nemen om tot
een doelmatiger bedrijfsuitoefening, als b.v.
een om economische redenen gewenschte
concentratie van de industrie, te geraken.
Met betrekking tot de wijze, waarop
de arbeiders zijn ontslagen, merkt de
minister van Sociale Zaken op, dat hij
hoewel betreurende.dat een aantal ar
beiders werkloos geworden is en ten
deele ten laste van de overheid komt
de middelen mist om hierin verande
ring te brengen.
ren geneeskundigen dienst, dr. Bejaramo
is met verscheidene geneesheeren naar
Teruel gegaan om voor de verzorging der
zieken en gewonden te zorgen en drie com
pagnieën „Guardia de Asalto" zijn naar
Teruel gezonden om de gevangenen onder
fun hoede te nemen.
Mannelijk
Vrouwelijk
Totaal
Bevolking op 31 Dec. 1936
Bevolking op 31 Dec. 1937
Vermeerdering der bevolking
36.598
37.114
516
38.517
38.936
419
75.115
76.050
935
Vermeerdering door:
a. geboorte
b. vestiging
681
1720
662
2068
1343
3788
Vermindering door:
a. overlijden
b. vertrek
265
1620
328
1983
593
3603
Aantal voltrokken huwelijken
Aantal ingeschreven echtscheidingen
620 (v.j. 593)
38 (v.j. 43)
Door krachtdadig ingrijpen werd een ramp voorkomen
In den vroegen morgen heeft een
felle brand gewoed in een der opslag
plaatsen van de N.V. Everest, een on-
derafdeeling van de N.V. Arnold I. van
de Bergh's Handel Maatschappij, ge
vestigd aan de Nasauhaven-Westzijde
te Rotterdam.
De brand, die zich tot ver in den om
trek tegen den nachtelijken hemel aftee-
kende, liet zich al spoedig zoo ernstig aan
zien, dat groot alarm werd gemaakt, waar
op binnen zeer korten tijd drie motorspui
ten, een groot aantal slangenwagens en
later nog eenige drijvende stoomers uitruk
ten. De brandweer heeft den brand echter
zoo deskundig aangepakt, dat zij hem vrij
spoedig onder de knie had. Een der houten
loodsen, ongeveer 15 bij 50 meter, is ech
ter, evenals de opgeslagen houtwerken, een
prooi der vlammen geworden.
De N.V. Everest omvat een complex ge
bouwen, dat zich uitstrekt langs de Nas-
sauhaven Westzijde, de Nassauhaven Oost
zijde en den Persoonsdam. De hoofdingang
is aan de Nassauhaven Westzijde, links
daarvan bevinden zich talrijke onderafdee-
lingen, zooals de kuiperij, de zaagerij, de
schaverij, de kistenmakerij en ter rechter
zijde zijn de meubelmakerij, de opslagplaats
voor huishoudelijke artikelen en het tank
huis ondergèbracht. Daarvan heeft alleen
gebrand de opslagplaats van huishoudelij
ke artikelen, een groote loods van 15 bij 50
meter, voorzien van een gegolf plaatijzeren
dak, die aan de voorzijde aan het water
van de Nassauhaven. De loods is voor een
deel op palen in het water gebouwd, ter
wijl aan de achterzijde de wand wordt ge
vormd door gegalvaniseerd ijzeren platen.
Brandhout in voldoende hoe
veelheid voorradig!
De tot nu toe nog door onbe
kende oorzaak uitgebroken brand
is begonnen in den hoek die wordt
gevormd doo het samenvallen van
den vleugel van de bij de meu
belmakerij behoorende houtloods en de
opslagplaats. Vandaar hebben de vlam
men zich meegedeeld aan de geheele
opslagplaats van huishoudelijke artike
len, waarin zich groote partijen fit-
houten artikelen bevonden. Zooals be
grijpelijk, brandde dit hout als een lier
en aldra schoten tegen den donkeren
hemel groote vlammen omhoag, terwijl
vonkenregens op de bijgebouwden en
omliggende panden neerdaalden. Tot
aan den rand van de stad kon men den
feilen gloed waarnemen en het is te
danken aan de betrekkelijk gunstige
ligging van de brandende loods en aan
het krachtige ingrijpen van de brand
weer, dat het vuur in vrij korten tijd
was bedwongen.
De ontdekking van den brand.
Tegen half zes waren de stokers van de
N.V. met hun werk begonnen en deze wa
ren het, die kort daarna den brand ont
dekten. Personeel van de tuinbouwveiling
„De Zuid-Hollandsche Eilanden", welk vei
linggebouw is gevestigd op den aangren-
zenden hoek van de Nassauhaven Oostzij
de en aan den Persoonsdam, heeft direct
twee eigen stralen op de waterleiding aan
gesloten, waarmede het blusschingswerk
een aanvang had genomen.
Het veilinggebouw is geblakerd en tal
van ruiten zijn gesprongen, maar daar is
het bij gebleven.
Tijdens het blusschingswerk ontstond aan
den waterkant nog even consternatie, om
dat vlak tegen den gegalvaniseerd ijzeren
achterwand het motorbootje „De tijd zal het
leeren" van genoemde N.V. gemeerd lag.
Dit scheepje raakte in brand, terwijl men
dacht, dat er zich nog menschen aan boord
bevonden. Dit bleek niet het geval. On
danks het feit, dat een en ander groote
moeilijkheden opleverde, zijn eenige brand
weerlieden er in geslaagd het scheepje te
verhalen.
Spoedig bleek, dat de opslagplaats niet
meer te houden was. Eenige drijvende
stoomers hebben nog met de vaste straal-
pijp gewerkt, maar men heeft er zich toe
bepaald, de omliggende gebouwen nat te
houden en een groot deel van het materiaal
ce concentreeren op de meubelmakerij, die
dan ook behouden is.
Het personeel, dat om half zeven op het
werk kwam, is teruggezonden met de bood
schap, om half acht terug te komen. Te
gen dien tijd had men den brand ook vol
ledig onder de knie. Alles was verzekerd.
DE WERELD IN
VOGELVLUCBT
Dit nummer bestaat uit vijl
bladen, w.o. geïllustreerd
Zondagsblad.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Het garnizoen van Teruel heeft zich over
gegeven. (2de blad).
Nieuwe aanvalsplannen der Chineezen?
(2de blad).
Pijnlijk misverstand met het stoffelijk
overschot van Julius Barmat. (2de blad).
Italië versterkt zijn vloot. (2de blad).
Binnenlanc.
Groote brand te Rotterdam. (1ste blad).
De gesloten meelfabriek te Voorburg.
(lste blad).
Leiden
De opening van het nieuwe gymnasium.
(lsté blad).
Naar uit Spanje wordt gemeldt, heeft de
militaire commandant van de stad Teruel
zich met 1.500 man aan de roeden over
gegeven. Dit beteekent evenwel nog heele-
rraal niet, dat de stad daarmede definitief
in handen der regeer.ngstroepen is geval
len, want terzelfder tijd wordt gemeld, dat
de aanvallen der rechtsche troepen met
verdubbelde hevigheid zijn komen opzet
ten. De befaamde „Zwarte Pijlen", de
Italiaansche soldaten, die ook in Noord-
Spanje hebben gestreden, zijn rondom
Teruel gesignaleerd, zoodat verwacht mag
worden, dat de strijd door de rechtschen
daar nog lang niet is opgegeven. Inmid
dels is een groot deel der burgerbevolking,
dat tusschen de twee strijdende partijen
gekraakt dreigde te worden, geëvacueerd.
Dat is gisteren geschied en wel op initiatief
van den gedelegeerde van het Roode Kruis.
Men kan zich het lijden van de bevolking
voprstellen, wanneer de stad zoo fel om
streden wordt.
Mussolini heeft zoo juist besloten, de
Italiaansche vloot weer wat uit te breiden,
teneinde het hoofd te bieden aan de Ame-
rikaansche en Engelsche vrÉïotaanbouw.
Dit nieuwe Italiaansche vlootprogram-
ma heeft in Amerikaansche vlootkringen
geen verrassing gebaard. Men is van mee-
r.ing, dat het geen gevolgen zal hebben
voor het Amerikaansche programma, om
dat de Vereenigde Staten niet langer de
NIEUWE INCIDENTEN IN SJANGHAI
SJANGHAI, 8 Januari (ANP.) Japan-
sche mariniers hebben heden het New Asia
Hotel, Britsch eigendom, gelegen in de
internationale nederzetting even benoorden
de Soetsjau-kreek, bezet. Twee Britsche
vlaggen werden omlaag gehaald en vervan
gen door de Japansche kleuren. Eenig huis
raad werd uit het hotel, dat een van de
meest moderne van Sjanghai is, verwijderd
Verder zijn Japansche soldaten handge
meen geworden met een Russisch vrijwilli
ger, die een van hen met zijn revolver had
bedreigd, Fransche politiemannen en an
dere Russische vrijwilligers werden bij de
zaak betrokken en tenslotte richtten de
Japansche militairen een mitrailleur op de
Franschen en Russen.
De Fransche autoriteiten hebben krach
tig geprotesteerd.
SJANGHAI, 8 Jan. (ANP.). Het inci
dent, waarbij een Russische vrijwilliger
betrokken was, heeft zich als volgt afge
speeld:
De Russische vrijwilliger belette een Ja-
panschen soldaat, die den weg had over
gestoken, welke het door de Japansche
troepen bezette Nantau scheidt van de
Fransche nederzetitng, een Chineesche
vrouw te slaan, die den weg was overgesto
ken om water te halen uit een pomp in de
Fransche nederzetting, hoewel dit door de
Japansche autoriteiten verboden is.
Hieraan moet worden toegevoegd, dat te
Nantau geen water is aangezien de Chi
neezen voor hun terugtocht het pompsta
tion hebben vernield.
Een ander Russisch vrijwiliger merkte
de zaak op en blies op zijn signaalfluit,
waarop twee Fransche pantserwagens en
een vrachtauto met Russische vrijwilli
gers aankwam, die zich in slagorde schaar
den. Aan de andere zijde namen meer dan
honderd man Japansche soldaten stelling en
de spanning werd zeer groot.
Tenslotte werd de Rus, die de aanleiding
was geweest tot het incident, naar het na
bijgelegen posthuis van de Fransche brand
weer gebracht. Japansche en Fransche of
ficieren zijn hier tot een overeenstemming
gekomen, waaromtrent niets naders be
kend is.
„PANAY"-FILM IN AMSTERDAM
Gisteren is de journaalfilm van het door
de Japanneezen tot zinken brengen van de
Ameriaansche kanonneerboot „Panay", die
opgenomen is door een camera-man van
cie Universal Films, in Amsterdam aangeko
men.
Hedenmiddag zal hij in verschillende
bioscooptheaters in Amsterdam gedraaid
worden.
In de film is geen enkele coupure aan
gebracht.
politiek volgen van ieder buitenlandsche
vlootuitbreiding te beantwoorden. Niette
min zal het Italiaansche besluit een steun
voor Roosevelt's vlooteischen beteekenen.
Men gelooft verder, dat Engeland zijn
vloot in de Middellandsche Zee zoo sterk
mogelijk zal moeten houden, waardoor het
minder eenheden in het Verre Oosten zal
kunnen hebben.
