HET
BEELD DER SLEUTELSTAD IN
HET AFGELOOPEN JAAR
Allerwege pogingen tot herbouw van
het lamgeslagen maatschappelijk leven
VRIJDAG 31 DECEMBER 1937
DE LEIDSCHE COURANT!
ZEVENDE BLAD. - PAG. 25
Pogingen, waarvan de resultaten niet te pellen zl|n
Het jaar 1937 spoedt ten einde. Nog en
kele uren en het is voorbij, het is dood zoo
als zijn voorgangers.
Wanneer men aan het einde daarvan een
blik terug werpt, dan eerst ziet men hoe
snel de tijd vervliegt, hoe maand op maand
en jaar op jaar henengaat in een tempo,
dat niet bij te houden is.
Alweer een jaar voorbij, zoo zucht men
thans. Bracht het verandering in verge
lijking met de voorafgaande? Bracht het
verbetering in den maatschappelijken toe
stand, verbetering in veler lot? 't Zijn vra
gen, welke zich niet zonder meer bevesti
gend laten beantwoorden en zelfs al kan
men hier en daar van eenige verbetering
spreken, elk jaar biedt toch vrijwel steeds
eenzelfde beeld: op- en neergang, vreugde
en vermaak, ziekte, verdriet, teleurstel
ling....
Zoo sleepte ook 1937 zich voort en moe
en mat legt het oude jaar zich neer, plaats
makend voor zijn opvolger.
Het oude jaar stond voor de Sleutel
stad, gelijk voor heel het land, in het tee-
ken van Oranje, 't Was Oranjevreugd al
bij 't begin, 't is Oranje-hoop nu bij het
afscheid.
Ook Leiden deelde in Januari in de
Oranjevreugd bij de herdenking van het
Prinselijk huwelijk, dat zich in Januari
voltrok. Oranje-feesten, gepaard met straat-
versieringen, vormden den inzet van het
nieuwe jaar. Maar de gedachten aan ons
Vorstenhuis stonden dit jaar in 't geheel
niet stil. Zij leefden mee met alles wat
het Prinselijk Paar betrof, met hun ver
blijf buitenslands, met de feestelijkheden
rondom de aanbieding van het Nationaal
Huwelijksgeschenk, niet minder de vorige
maand bij het aan Prins Bernhard over
komen auto-ongeluk en nu wordt die be
langstelling voor het Oranjehuis ten top
punt gevoerd bij de a.s. blijde gebeurte
nis in het prinselijk gezin, nü Nederland
een nieuwe Oranjetelg verwacht".
Naast al die genegenheid voor Oranje
en ons vorstenhuis bleef de nuchtere wer
kelijkheid de volle belangstelling vragen.
Naar opbouw.
In navolging van andere steden werd in
April begonnen met de Meer Werk Actie,
waarvan de in cijfers uitgedrukte resul
taten van ruim ƒ100.000 wel nimmer te
controleeren zullen zijn.
Na die Meer Werk Actie volgde een po
ging om Leiden als vacantieverblijf meer
aandacht te doen trekken. Of deze actie
nog verdere gevolgen zal hebben door b.v.
het bezoeken aan de oude Sleutelstad van
gemeentewege ook aantrekkelijker te ma
ken, dienen we af te wachten. Een stap in
de goede richting mogen we noemen de po
ging der Commissie ter Bevordering van
het Vreemdelingenverkeer om een aantal
bekwame gidsen bereid te vinden om de
vreemdelingen, welke Leiden bezoeken,
te willen rondleiden. Daardoor kan het be
zoek van toeristen niet alleen verbeterd
worden, maar de bezoekers kunnen ook
meer kennis van Leiden opdoen en uitein
delijk wellicht meer propaganda voor Lel
den gaan maken.
Een poging in de richting om het vreem-
delingenbezoek te vergrooten mogen we
ook noemen de actie om het oude Grave-
stein te restaureeren en er een beziens
waardigheid van Leiden voor te maken,
gelijk men zulks in het buitenland met der
gelijke oude, historische gebouwen pleegt
te doen. We hopen, dat de plannen van
de dit jaar zoo actieve vereeniging „Oud
Leiden" en de groote belangstelling van
ir. Hugo van Oerle daarvoor rijke vruch
ten moge afwerpen.
Een andere herinnering aam den benar
den tijd, waarin we nog steeds leven, was
de oproep met Kerstmis van het Fonds
voor Bijzondere Nooden. In navolging van
het Crisiscomité vraagt thans de Commis
sie voor Bijz. Nooden aller steun en mede
werking om de moeilijke tijdsomstandig
heden het hoofd te bieden. Hebt u uw
toezegging van 50 cent per maand reeds
gedaan?
Weer een bewijs, dat de crisistijd hier
en daar nog steeds zwaar drukt, was de
oprichting van de Handelsschool voor den
Middenstand.
De bijzondere nooden van den midden
stand dwongen den laatsten tijd in de rich
ting van bijzondere maatregelen, in den
vorm van wetten en verordeningen. Zoo
kwam de wetgever tot een Vestigingswet
voor verschillende bedrijven, welke weer
ten gevolge had, dat tal van vakgroepen
zich gedwongen gevoelden toekomstige
middenstanders meer kenr.is van hun vak,
maar vooral ook mèer kennis van de eco
nomie en een goed zakenbeheer bij te
brengen Zoo ziet men thans het eigenaar
dig verschijnsel, dat reeds jaren gevestigde
middenstanders weer op de „schoolban
ken" zitten. Een bijzonder merkwaardig
teeken des tijds!
Wanneer we de verdere gebeurtenissen
van het Leidsche Stadsbeeld ons geestes
oog laten voorbijtrekken, dan komen we
voor de zooveelste maal bij het Leidsch
Stadhuis. Gelukkig zijn we thans zoover,
dat na den betonbouw de verdere afwer
king kon worden aanbesteed. Rest dan nog
de aankleedïng van het interieur. In een
volgend jaaroverzicht kunnen we misschien
daarover schrijven
Een andere gebeurtenis van beteekenis
was de bouw van de Overdekte Zwemin
richting waardoor een bijna honderd jaar
oude kerk uit het oude stadsbeeld werd
weggenomen.
Na de lijdensgeschiedenis, die duizen
den ach en wee hebben doen roepen over
den iragen gang van zaken ook op dit
punt in Leiden, zouden we wel eens wil
len weten, hoeveel Leidenaars er sinds de
opening der Overdekte thans inderdaad
met haar hebben kennis gemaakt.
Een vraagstuk, dat ook al jaren lang een
onderwerp voor het jaaroverzicht vormt, is
de kwestie van den tunnel- of viaduct-
bouw aan den Rijnsburgerwegovergang. In
feite is er nog niets veranderd. Wel be
staat de hoop, dat er middels het Rijks
werkfonds naar middelen ter oplossing
van het vraagstuk wordt gezocht. Of het
gelukken zal?
Zoo ja, dan blijft nog de overweg aan
den Haag weg met een onmogeüjken ver-
keerstoestand wegens een bijna voorwe
reldlijk bruggetje, in de onmiddellijke na
bijheid hiervan. Hopen we, dat wij voor
beide vraagstukken 'n volgende keer 'n
optimistischer toon kunnen laten hooren.
Noordeinde werd verbeterd, gepaard
gaande met het vervangen van de smalle
Haagbrug (draaibrug) door een breede
vaste brug en het verbreeden van de Wit-
tepoortsbrug,
e. De Haarlemmerweg, tusschen de
Musschenbroekstraat en de grens der stads-
bebouwing, werd voorzien van een dek
laag van asfaltbeton op fundeering.
f. De Witte Singel, tusschen de Nek-
sluisbrug en de Witte Rozenstraat, werd
verbeterd door den aanleg van een breed
tegeltrottoir en het aanbrengen van een
deklaag van asfaltbeton, op fundeering.
g. De rijweg van het Plantsoen werd
over de geheele lengte tusschen Jan van
Houtbrug en Levendaal verbreed en voor
zien van een deklaag van koudasfalt op
fundeering, gepaard gaande met aanleg
van een tegeltrottoir.
h. Het gedeelte van de voormalige Ka-
toenfabriek, tusschen de Heerengracht en
de Oranjegracht, werd gesloopt en in ver
band daarmede werd aangevangen met
het maken van een nieuwen verkeersweg
tusschen de Heerengracht en den Zijlsingel,
waartoe o.a. nieuwe bruggen over de
Oranjegracht en de Zijlsingelgracht en een
dam met duiker in de Waardgracht worden
gemaakt.
i. In de gesaneerde wijk, tusschen de
Van der Werffstraat en de Oude Vest
(voormalige Bouwelouwensteeg en Para
dijssteeg) werden nieuwe straten, n.l. de
Grevenstraat, de Druckerstraat en de Ma-
rendorpschedwarsstraat, aangelegd.
j. Voorts werden verschillende straten
van de binnenstad verbeterd door vernieu
wing van de bestrating al dan niet ge
paard gaande met aanleg van trottoirs, o.a.
de Pieterskerkgracht, de Hoogewoerd (tus
schen Plantage en Kraaierstraat), de Lan-
gebrug (tusschen Steenschuur en Zonne
veldstraat, alwaar tevens de autoparkeer
plaats werd betegeld), de Lammermarkt,
de Rijnstraat, het Galgewater en de Oude
Rijn.
II. Stadsuitbreiding. In den Rooden-
burgerpolder werden nieuwe straatgedeel-
Mej. ANNA GROLL. t
Dr. SCATO DE VRIES, f
Verfraaiing der gemeente.
Wat wel in het afgeloopen jaar veran
derd en verbeterd werd en dus het aspect
der gemeente ten goede kwam laten we
hieronder volgen in een overzicht van de
in het afgeloopen jaar door de gemeente
uitgevoerde of in uitvoering zijnde
openbare werken.
Daarbij onderscheiden we allereerst:
L Verbeteringen in het belang van het
verkeer. Gereed gekomen:
a. De nieuwe Rijnbrug (electrisch be
wogen ophaalbrug).
b. Het verlagen en verbreeden van de
Neksluisbrug (vaste steenen brug over de
Vliet).
e. De verbreeding van de Kippenbrug
(vaste brug over den Rijn).
d. Haagwegbrug, tusschen den spoor
wegovergang LeidenUtrecht en het
fabrieken; tot registratie der Jeugdige
Werkloozen nadat de Centrale Werkplaats
een feit was geworden; tot wijziging der
tarieven voor de Stedelijke Lichtfabrieken;
tot reorganisatie van de Brandweer; tot
'n automatische verkeersregeling op het
kruispunt NoordeindeBreestraat nog in
staat van wording); tot medewerking a. d.
stichting van een Sportfondsenbad, welk
besluit na de afwijzende houding van Ged.
Staten inmiddels ongedaan is gemaakt.
Tenslotte valt over den gemeenteraad
nog te vermelden, dat de heer Vos den
Gemeenteraad ontviel wegens overlijden
en de heer Schoneveld wegens bedanken.
Hun plaatsen werden ingenomen, resp.
door de heeren dr. M. Key en P. v. d. Tas.
HET KERKELIJK LEVEN.
Ook op sociaal en politiek terrein.
Het afgeloopen jaar bracht op kerkelijk
gebied weinig grootsche gebeurtenissen
Voor zoover wij op dit punt tot oordeelen
bevoegd zyn, mogen we evenwel consta-
teeren, dat onze Katholieke bevolking de
kerkelijke gebeurtenissen, zooals deze
jare gevierd worden, hartelijk meeleefden.
De hoogtijdagen zoowel als de gewonnen
dagen door het jaar gaven eerder een ver
meerderd dan een verminderd kerkbezoek
te aanschouwen.
De sociale vereenigingen gaven daar
van in de eerste plaats het bewijs.
Prof, ALBERT VERWEY. f
ten aangelegd in de De Sitterlaan, de Lo-
rentzkade, de Bakhuis Rozeboomstraat en
de Van Bemmelenstraat.
m: Werken in verband met de Cen
trale Rioleering. Het leggen van een
stamriool in den Zoeterwoudsche en den
Witte Singel, tusschen de Jan van Hout-
brug en de Witte Rozenstraat, kwam ge
reed
Aangevangen is met den bouw van een
rioolwaterzuiveringsinrichting op een ter
rein benoorden de Slaagh- en Stinksloot.
IV. Gebouwen. Gereed gekomen: a,
De bouw van het nieuwe Gymnasium aan
de Fruinlaan.
b. De verbouwing van de bovenschool
aan de Paul Krugerstraat tot teekenschool
voor den R.K. Volksbond,
c. Met de belangrijke uitbreidings
werken van het Openbaar Slachthuis werd
voortgegaan; de bestaande varkensslacht-
hal werd gesloopt, terwijl de fundeerings-
werken voor de uitbreiding van het hoofd
gebouw nagenoeg gereed kwamen,
V. Reconstructie Plantsoen. Door
jeugdige werkloozen werd uitgevoerd de
reconstructie van het Plantsoen (tusschen
Rijnstraat en Korevaarstraat), bestaande
in hoofdzaak uit het maken van een nieuwe
beschoeiing langs den singelkant, het aan
leggen van nieuwe taluds, gazons en
wandelpaden, hét opruimen van oude- en
het aanbrengen van nieuwe beplantingen.
Aldus mogen we constateeren, dat de
dienst van Gemeentewerken ook in het
afgeloopen jaar weer veel heeft bijgedragen
tot verbetering en verfraaiing der stad
De gemeenteraad gaf natuurlijk nu of
in het voorgaande jaar den laatsten stoot
tot al deze verbeteringen door de in dien
geest genomen besluiten.
Besloten werd verder tot opheffing van
de Stedelijke Werkinrichting in het voor
malige Caeciliarklooster "en tot afstand
dezer inrichting aan het Leger des Heils;
i tot reorganisatie van Stedelijke Licht
Prof. dr. P. N. VAN KAMPEN, t
Zoo werd het gouden bestaansfeest der
St. Jozefsgezellen-vereeniging op de eerste
plaats kerkelijk gevierd met passenden
luister.
De buitenkerkelijke viering sloot zich
daarbij op voortreffelijke wijze aan en
leverde het bewijs, dat deze vereeniging
zich in een bloeienden welstand mag ver
heugen, een gevolg van de krachtige lei
ding, welke deze beweging bestuurt.
Katholiek Leiden hield opnieuw zyn
Socialen Zondag en gaf waar mogelijk
blijk van activiteit. Door deze vereeniging
kwam een Katholiek Winterprogram tot
stand, waarvan reeds twee avonden zijn ge
houden, terwijl de derde in Februari volgt.
De Hanze vertoonde een buitengewoone
activiteit, niet in het minst ter ontwikke
ling van de leden in verband met nieuwe
tot stand gekomen wetten. De oprichting
van een middenstandsavondschool is daar
van het gevolg geweest.
De Volksbond ging eveneens voort met
de avonden ter ontwikkeling van de leden,
terwijl deze Leidsche afdeeling voor een
passende herdenking van de Encycliek
„Rerum Novarum" zorg droeg.
Voorts vermelden we nog de herdenking
van het zilveren jubileum der Leidsche
politie-afdeeling St. Michaël.
Het Eucharistisch Ziekentriduum vond
onder massale deelname voor de tiende
maal plaats, een liefdewerk zooals er
weinige te vinden zyn.
De zorg voor de werkloozen kostte veel
hoofdbrekens, doch geen middel werd on
beproefd gelaten om oudere zoowel als
jongere werkloozen afleiding, geestelijke
en vaktechnische ontwikkeling te geven.
Op politiek terrein werd door de Katho
lieken een buitengewoone activiteit ont
plooid in verband met de Tweede Kamer
verkiezing. De R.K. Staatsparty, welke
thans veertig jaar bestaat organiseerde
vier verkiezingsavonden en de Alg. R.K.
Prop.-Club „Dr. Schaepman" wilde hier
voor niet onderdoen.
Met veel luister werd het veertigjarig
priesterfeest herdacht van den zeereerw.
pastoor R. Smitz.
Van de mutaties cnder de geestelijkheid
herinneren we aan de benoeming van kap.
Mudde tot pastoor, terwijl hij werd opge
volgd door kap. Lohman.
Kap. Dorbeck werd opgevolgd door kap.
Paap, kapelaan Hessing door kap. Hofstede,
pater Ten Brink door pater Tesser en pater
Zey door pater de Leeuw. Tenslotte moest
pater Frigge wegens gezondheidsredenen
zyn veeljarigen parochie-arbeid opgeven.
DE LEIDSCHE UNIVERSITEIT.
Wat de lotgevallen der Leidsche Uni
versiteit in het afgeloopen jaar betreft, be
hoeft het geen verwondering te baren als
wij zeggen, dat het meeleven der Universi
teit in het huwelijk van haar oud-studente
en eere-doctor H.K.H. Prinses Juliana van
bijzondere beteekenis was, mede in ver
band met het feit, dat prof. Huizinga de
eer te beurt viel als getuige bij het Huwelijk
op te treden.
Grootsche herdenkingen hadden in het
afgeloopen jaar niet plaats, uitgenomen
dan de herdenking van het 300-jarig be
staan van het klinisch Onderwijs, ter ge
legenheid waarvan de rector magnificus
prof. dr J. A. J. Barge, met ingang van
20 September als zoodanig opgetreden
©en belangwekkende rede hield, waarbij
Jhr. Mr. Dr. N. C. DE GIJSELAAR t
hij nog eens duidelijk schetste den arm
zaligen toestand, waarin het voormalige
Caecilia-klooster waar Boerhaave het
klinisch Onderwijs stichtte, verkeert.
Een tweede bijzonderheid in het afge
loopen jaar is de opening van het museum
van Volkenkunde, waarvan dr. W. H.
Rassers in den loop van het jaar tot direc
teur was benoemd.
Wegens het bereiken van den 70-jarigen
leeftijd trad prof. B. Kristensen als zoo
danig af en werd hij opgevolgd door dr.
H. Kraemer. Dr. M. David werd aange
wezen als hoogleeraar in de Babylonisch-
Assyrische, Israëlitische en Hellenistische
rechtsgeschiedenis. De buitengewoon hoog
leeraar prof. Telders werd tot gewoon
hoogleeraar benoemd. Dr. W. J. Lütjeharms
werd benoemd tot hoogleeraar te Bloemfon
tein.
Vermelden we voorts nog de reorganisa
tie van den Hortus Botanicus en de groo
te verbouwing van de Academische ge
bouwen aan het Rapenburg, welke nog op
voltooiing wachten.
IN MEMORIAM. t
Wij laten hieronder volgen de lyst
van hen, die in het afgeloopen jaar over
leden.
P. G. Hocks, oud-onderwijzer, mej. A.
E. Groll, penningmeesteresse der Ver. voor
Misvormden, J. H. Vos Jzn., oud-onder
wijzer en lid van den gemeenteraad, de
eerw. Zusters Antonia, Apollonia, Borro-
mea en Cypiiana uit het St. Elisabeth Zie
kenhuis, de eerw. Zuster Elodie uit het
Liefdegesticht aan de Pelikaanstraat, A. L.
Reimeringer, oud-wethouder, J. Slegten-
horst, secretaris van den Leidschen Chris-
telijken Besturenbond, B. Pley, bestuurslid
van den R.-K. Bond van Smedenpatroons,
G. F Hemerik, bekend figuur op het ge
bied van tuinbouw en plantkunde, A. W.
Frentzen, oud-directeur van Sijthoffe
Uitg. My., H. M. Pierrot, J. A. S. Sciaroni,
ds. H. Thomas, predikant by de Ger. Kerk,
H. Eradus, G. K. Boon, directeur van het
Motorhuis, T. F. Vlieland, L. Bayer, P.
Stapel, oud-commissaris van politie, W.
Th. Bergers, ds. Hartwigsen, oud-notaris
J A. van Hamel, dr. D. A. H. van Eek,
oud-conrector van het Leidsch Gymnasium,
jhr. mr, dr. N. C. de Gijselaar, oud-bur
gemeester van Leiden en oud-lid der Eer
ste Kamer, en dr. Adriaan Beets, oud-re
dacteur van het Woordenboek der Ned.
taal.
De Leidsche Universiteit verloor door
den dood: dr. Scato G. de Vries, oud-bui
tengewoon hoogleeraar in de Middeleeuw-
sche handschriftkunde en oud-directeur
der Universiteitsbibliotheek, prof. dr. Al-
bert Verwey, oud-hoogleeraar in de Ned.
taal en letterkunde, prof. P. N. van Kam
pen oud-hoogleeraar in de dierkunde.
dr. J. H. P. van Kerckhoff, oud-lector
in de huid- en geslachtsziekten en dr. Th.
P. H. van Aalst, oud-tijdelijk lector.
Tot besluit: Leiden bleef gelukkig ge
spaard voor groote rampen. Branden van
beteekenis kwamen niet voor. Dank zy de
uitstekend geoutilleerde politie-brandweer
werd elke brand in den aanvang gestuit.
Het feit, dat de politie-brandweer vrijwel
onmiddellijk na een gegeven alarm ter
plaatse is, heeft reeds thans uitstekende
resultaten opgeleverd.
Wat de ongelukken betreft, doodelijke
verkeersongelukken hadden plaats op den
Maresingel en den Rijnsburgerweg, twee
Leidsche studenten verloren bij een motor
ongeluk te Wassenaar 't leven, een Leidsch
aannemer verongelukte bij een motoron
geluk te Sassenheim, een schoorsteenbou
wer maakte een doodelyken val te Leid-
schendam, op het goederenemplacement der
Spoorwegen aan den Stationsweg werd een
jongetjes bij het spelen tuschen de buf
fers doodgedrukt, drie personen kwamen
door verdrinking om het leven, waarvan
een in Warmond.
Zoo besluiten we weer de lyst van het
wel en wee onzer tsad en voegen er den
wensch aan toe, dat het nieuwe jaar er een
moge zijn van voorspoed in geestelijk en
materieel opzicht. Dat de oude Sleutelstad
in 1938 gespaard moge blijven voor ram
pen, dat een nieuwe welvaart zegenend
moge neerdalen op stad en stedelingen, op
dat wij aan het einde mogen zeggen: 1938
dat was een goed jaar!
