29ste Jaargang
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
Een belangrijk document over den
huidigen kulturkampf
De Prins genezen
MAANDAG 20 DECEMBER 1937
No. 8909
DE ABONNEMENTSPRIJS
bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent oer weekt 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week t 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonnè's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, t>u
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 1
GIRONUMMER 103003. POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT I
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele
het tarief berekend.
TELEFOONTJES "an ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
V Een beschuldiging van
onverdraagzaamheid.
De afdeeling Leiden der S.D.A.P. heeft
een propagandablad „Leids Arbeidersbladv.
En 't is ons al meermalen opgevallen, dat
dit blad zijn aanvallen bij voorkeur richt
op de Katholieken, niet alleen op de poli
tiek der R.K. Staatspartij, maar ook op de
Katholieken, als zoodanig.
Dit is een naargeestige mentaliteit.
Waar het blad staat „onder redactie van
het bestuur" is deze geestesgesteldheid vuor
ons, Katholieken, een ernstige waarscnu-
wing. 't Spijt ons, dat 't zoo is, maar wij
constateer en een feit.
Neem bijvoorbeeld het laatste nummer.
Wij lezen daarin een artikel, getiteld „Ver
draagzaamheid en venrouwen". Daarin
worden vier voorbeelden gegeven van „po
sitief christelijke beginselen" zoo heet
't sarcastisch uit welke voorbeelden
moet blijken de onverdraagzaamheid van
Christenen. Enin a 11 e vier deze voor
beelden zijn Katholieken de onverdraag-
Nu willen wij eerst even iets zeggen over
de onverdraagzaamheid van Katholieken.
De schrijver van dat artikel moét, als
voorlichter van de publieke meening, we
ten öf hij hex weet, is een andere kwes
tieuat geen leer ten opzichte van per
sonen verdraagzamer is dan de Katholieke
leer.
Vervolgens moét hij weten, dat, als Ka
tholieken, ondanks hun leer, misdoen te
gen de verdraagzaamheid, deze fout on
der hen zeker niet veelvuldiger en
grooter is, dan onder niet-katholieken!
Het tegenovergestelde is, naar onze over
tuiging, waar.
Dit is een opmerking van algemeenen
aard, welke wij den schrijver gaarne in
ernstige overweging willen geven niet
op de laatste plaats in zijn eigen belang.
Wat nu de gegeven voorbeelden betreft
wij kunnen ze, bij gebrek aan voldoen
de kennis van feiten -en omstandigheden,
niet alle naar hun juiste waarde beoordee-
len. Eén ervan is echter klaarblijkelijk
al heel mal. Een moeder verzet zich tegen
het huwelijk van haar dochter met een jon
gen man van protestantsche huize. Dat is
het feit. En dit feit wordt smalend aange
duid als „een geval van verdraagzaam
heid"!
Als katholieke ouders zich verzetten te
gen het huwelijk van een hunner kinderen
met een niet-katholiek, dan zou dat een
uiting zijn van onverdraagzaamheid! Dat
is toch wel een beschuldiging, die getuigt
van een ontstellende oppervlakkigheid!
Als de ouders het geluk van hun kinderen
verlangen, dan moéten zij ook verlangen,
dat er tusschen him kind en haar of hem,
met wie(n) hun kind huwt, overeenstem
ming is in wat zij erkennen als het aller
voornaamste in het leven, den Gods
dienst, waarop héél onze levens-beschou
wing en héél onze levenspractijk moet zijn
gebouwd. Zoo wil het de Kerk; zoo houdt
ons gezond verstand 't ons voor. Trouwens,
niet alléén de Katholieken denken er zoo
over! Alleen degene, die niet kan begrij
pen, welke plaats de Godsdienst, welke
plaats de Kerk in het persoonlijk leven kan
en moet innemen, alleen hij kan ook niet
begrijpen het alleszins redelijke van het
verzet van ouders tegen een „gemengd"
huwelijk, welk verzet niets niets te ma
ken heeft met onverdraagzaamheid ten op
zichte van den persoon van een „anders
denkende". Met dit verzet kan heel goed
samengaan gaat ook feitelijk vaak sa
men waardeering en respect voor dien
persoon.
Eerst als de schrijver van het artikel in
het socialistisch orgaan zich heeft in-ge-
leefd of in-gedacht in de door katholieke
en ook door niet-katholieke geloovigen
aanvaarde opvatting van den Godsdienst,
zouden wij met hem hierover kunnen de-
batteeren. Maar dan.... zou 't niet meer
noodig zyn, want dan is hij 't met ons eens.
In tusschen moge hij zich niet meer schul
dig maken aan de brute onverdraag
zaamheid: anderen zonder reden en recht
van onverdraagzaan heid te beschuldigen!
Herderlijk schrijven van den bisschop van Trier
De Bisschop van Trier, Mgr. Ru
dolf Bornewasser, heeft onlangs een
herderlijk schrijven uitgevaardigd,
dat door koeriers verspreid werd,
en daardoor niet overal tegelijk
werd voorgelezen. Hieronder laten
wij de meest belangrijke passages
uit dii documenc volgen:
Als ik mij nu nogmaais tot U wend, dan
doe ik dat om het recht de waarheid en
ae gewetensvrijheid mijner diocesanen te
beschermen. Gij weet, dat op 2 November
in Trier, Wittlich, Bernkastel-Cues, Ehrang,
Konz, Karthaus en in andere plaatsen plot
seling de gemeenschapsschool werd inge
voerd. Ik heb U de vorige Zondag opgeroe
pen, om van Uw in de wet vastgestelde
rechten gebruik te maken. Vele duizenden
hebben het gedaan, ongedwongen, niet be
ïnvloed, uit eigen besluit en in het open
baar, ondanks vele spionnen. Al deze dui
zenden wilden er openlijk tegen protes
tteren, dat men, in weerwil van de wets
bepalingen over het behoud /an de volks
scholen en in weerwil van het Concordaat,
ce Belijdenisschool heeft opgeheven en de
katholieke kinderen gedwongen heeft, naar
de gemeenschapsschool te gaan. Ik weet,
oat evenzoo vele duizenden in hun hart de
Belijdenisschool zijn toegedaan, maar van
inteekening hebben afgezien, omdat zij in
dt huidige omstandigheden bevreesd zijn
voor hun bestaan.
De lijsten (met de handteekeningen der-
genen, die voor de Belijdenisschool waren
Red.) waren en zijn goed opgeborgen.
Een enkel blad met handteekeningen werd
voor de kerk van den H. Matthias in Trier
ir. beslag genomen. Op denzelfden avond
werden na een conferentie vier geestelijken
uit Trier naar de Gestapo gebracht en zon
der succes aan den lijve onderzocht. Als
men in deze week bij de tegenpartij nu hier.
dan daar hoorde: „Wij hebben de lijsten", of
„Zij zijn in Berlijn en wij krijgen hen in
handen", dan was dat eeu bewuste onwaar
heid, die ons moet bangmaken.
Wat ik van deze tegenactie in de loop
der week gehoord hebt, heeft mij geschokt
tn diep bedroefd.
Ik heb in deze week gezien dat er op
den met bloed der martelaren gedrenk-
ten bodem van het bisdom irier ook
nu nog martelaren leven, mamien en
vrouwen, met een groot innerlijk mar
telaarschap omwille van him geloof en
hun trouw aan^ het geloof.
Wij allen kennen de ware redenen, waar
om men de gemeenschapsscholen tegen het
bestaande recht en met terzijde stelling van
ce rechten der ouders invoert. Men wil
uiteindelijk elke onderrichtende en opvoe
dende invloed der kerk vernietigen. Daar
om de beperking der particuliere scholen,
daarom de verdringing van onze geeste
lijken uit het godsdienstonderricht, daarom
de opheffing van onze katholieke bonden,
^ereenigingen, ja zelfs var. de jongelingen
congregaties, daarom nieuwe maatregelen
tegen kerkelijk, godsdienstig onderwijs,
daarom ook de opheffing der belijdenis
school.
Het schrijven besluit:
Beminde Diocesanen! Ik lijd met
U mede onder de onzegbare ge-
wetensdruk en al de bittere nooden
die men op onrechtvaardige wijze
over U brengt. Om IJ voor dreigin
gen en beschimpingen en voor eco
nomische schade te behoeden,
en alleen om deze reden hebben
wij onze actie voor de rechtelijk
gewaarborgde belijdenisschool ge
staakt en de lijsten niet verder
doorgegeven.
Vanzelfsprekend gaat een nieuw schrijven
naar den Minister en Regeeringspresident
waarin scherp geprotesteerd wordt tegen de
verkrachting van het r_eht.
Mijn eischen betreffende de door Wet
en Rijksconcordaat gewaarborgde Belijde-
risschool zullen niet verstommen. Zooals
tevoren staan wij trouw tegenover volk
ei» vaderland en vervullen wij zoo gewe
tensvol mogelijk onze staatsburgerlijke
plichten. Maar ik eisch voor U gewetens
vrijheid en recht. Dat is de plicht van Uw
katholieke en Duitsche Bisschop! De Zegen
Gods zij met U allen!
Uw Bisschop
f FRANZ RUDOLF".
WINKELSLUITING OP
KERSTMIS EN NIEUWJAAR
(Wij laten hieronder volgen een publicatie
van den Deken van Amsterdam in de
„Maasbode" aansluitend op wat ook
door ons dezer dagen reeds werd opge
merkt. Wij verwijzen vooral naar de laat
ste alinea).
De dagbladen hebben dezer dagen gepu
bliceerd, dat op eersten Kerstdag en Nieuw
jaarsdag, hoewel beide algemeene Christe
lijke feestdagen zijn, het openhouden van
winkels wettelijk niet verboden is.
Dit is inderdaad zoo, tenminste wanneer
alleen gelet wordt op de Winkelsluitings
wet. Of het ook zoo is, wanneer men tevens
de Zondagswet in het oog houdt, lijkt mij
twijfelachtig. Maar in elk geval is de wet
telijke vrijheid, om op bedoelde dagen de
winkels geopend te houden, niet het gevolg
eener beschikking der landelijke of stede
lijke overheid, maar van eene lacune in de
Winkelsluitingswet, waarop tot nog toe,
raar het schijnt, nimmer de aandacht ge
vallen is en waaraan ook de overheid zon
der wetswijziging niets kan veranderen.
Er is dus wel reden om te verlangen, dat
deze lacune te bekwamer tijde uit genoem
de wet worde weggenomen, maar geen
reden voor een verontwaardigd protest,
zooals sommigen ook van mij verlangd heb
ben.
Intusschen verzoeken wij, voor zoover
noodig, allen Katholieken, geen gebruik te
maken van de vrijheid, die de wet hun laat,
maar op Kerst- en Nieuwjaarsdag hunne
winkels gesloten te houden, terwijl wij ten
overvloede allen op het hart drukken, om
op die dagen, zonder noodzaak, niet te gaan
koopen in winkels, die misschien geopend
zullen zijn.
Dr. G. VAN NOORT,
Deken van Amsterdam.
DE WERELD IN
VOGELVLUCHT
Generaal Ludendorff is hedenmorgen
overleden. De man van het Duitsche nieu
we heidendom is in een Katholiek zieken
huis te Münctun gestorven met een kruis
beeld boven zijn bed. In het aangezicht
van den dood worden alle krijgsdaden
van den veldheer klein. Het gerucht van
den slag bij Tannenberg, het gebulder van
de offensieven aan het Westfront in de
donkere dagen van den wereldoorlog is
reeds lang verstomd, en hoe verder de
krijgsbedrijven van 20 jaren geleden ver
schuiven naar den achtergrond der histo
rie, des te kleiner en onbeduidender wor
den ze. En zijn artikelen in „Die heilige
Quelle Deutscher Kraft"? De God, dien
hij geloochend heeft in de laatste jaren
van zijn leven en die de bron is van alle
leven en van alle kracht, moge dezen man,
wien het leven en de kracht ontvloden
zijn, thans genadig zijn.
Uit Rusland klinkt het salvo van het
executie-peleton weer door naar het Wes
ten. Acht voormalige hooge functionarissen
zijn terechtgesteld als een nieuw offer op
het altaar van Stalin. De meedoogenlooze
„zuivering" gaat voort; alle verdachten
bekennen; de bloedraad spreekt zijn dood
vonnissen uit en het stereotype zinnetje
sluit de telegrammen uit Moskou: „Het
vonnis is inmiddels reeds voltrokken."
Een land zonder vreugde.
Het Japansche kabinet heeft de „nieu
we"'politiek tegenover China vastgesteld
en de premier Konoje heeft in een lange
audiëntie den mikado daarvan op de hoog
te gesteld. Japan wil Tsjiang Kai-sjek nog
steeds in de gelegenheid stellen, zijn anti-
Japansche politiek te herzien en daardoor
een staking der vijandelijkheden mogelijk
te maken.
Dat blijkt ook uit een verklaring van
generaal Matsoei,volgens welke den Ja-
panschen troepen -eenige tijd rust zal wor
den gegund, waarvan de Chineezen dan
gebruik kunnen maken, om met de Japan-
Mededeeling der doktoren.
Omtrent de gevolgen van het ongeval,
dat Z. K. H. Prins Bernhard den 29en No
vember j.l. heeft getroffen, kunnen we het
volgende mededeelen:
le. de verwonding van de schedelbekleed-
selen is genezen.
2e. De hersenschudding heeft een nor
maal beloop; verschijnselen van schedel
breuk hebben zich niet voorgedaan; chirur
gisch ingrijpen is op geen enkel tijdstip in
overweging genomen.
3e. Tengevolge van den stoot in de streek
van den linker bovensten oogkasrand is
een bevjregingsbeperking van een der oog
spieren veroorzaakt; deze functie-stoornis
is thans geweken.
4e. De psychische toestand van Z. K. H.
is van den beginne af aan voortreffelijk
geweest.
(w.g.) C. L. DE JONGH.
C. KNAPPER.
C. T. VAN VALKENBURG.
Mr. G. VISSERING OVERLEDEN.
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Generaal Ludendorff is hedenochtend
overleden. (2de blad).
Weer nieuwe doodvonnissen in Sovjet-
Rusland. (2de blad).
De Japanneezen bereiden zich voor op
een langdurigen oorlog met China. (2de
blad).
Zondagochtend is te zijnen huize
overleden de heer meester G. Visse
ring, oud-president van de Nederland-
sche Bank.
Gerard Vissering werd op 1 Maart 1865
te Leiden geboren. Hij studeerde rechts
wetenschappen aan de Rijksuniversiteit,
aldaar, waar hij in 1890 promoveerde op een
proefschrift, getiteld: „Personen tarieven
van spoorwegen, stelsels en critiek". In
1891 vestigde hij zich als advocaat en pro
cureur te Amsterdam In 1895 werd hij
secretaris van de vereeniging voor den ef
fectenhandel, aldaar. Twee jaar later volg-
ct zijn benoeming tot lid van de directie
der „kasvereeniging", terwijl hij in 1900
opgenomenn werd in de directie van de
Amsterdamsche bank, welke functie hij in
1906 verwisselde voor die van president van
dt Javasche bank te Batavia. De taak, welke
hem in Indië wachtte, was geen gewone.
Hij had niet alleen het werk van zijn voor
gangers voort te zetten, doch hij moest de
werkzaamheden van de bank in nieuwe
banen leiden. Wat hij als zoodanig presteer
de, komt o.a. tot uiting in de groote waar
deering voor de jaarverslagen, welke hij
gedurende de vijf jaren van zijn president
schap heeft samengesteld.
Belangrijk was ook zijn optreden in ver
band met de muntzuivering op Sumatra,
waarbij de uitheemsche dollar door den
Nederlandschen gulden werd vervangen.
Zijn bemoeienis strekte zich tevens tot de
verdere muntzuivering in den Neder-
iandsch-Indischen Archipel uit.
In 1911 ontving mr. Vissering van de
Chineesche regeering de Duitengewoon eer
volle opdracht op te treden als haar advi
seur voor munt- en bankzaken. Mr. Visse
ring legde zijn ervaringen op dit gebied
neer in een lijvig werk „on Chinese cur
rency" genaamd, waarvan de twee deelen
in 1913 en 1914 zijn verschenen.
Zijn werkzaamheid in China duurde
s.echts korten tijd, want reeds in 1912 volg
de zijn benoeming tot president van de
Nederlandsche Bank, als opvolger van mr.
N. P. van den Berg. Deze functie, welke de
kroon op zijn werk zette, heeft mr. Vis
sering tot 1 Januari 1932 bekleed, toen zijn
gezondheidstoestand hem noopte zijn taak
neer te leggen. Vooral gedurende den we
reldoorlog werden hem zeer zware eischen
gesteld. Niet alleen moet worden gewaagd
van zijn succesvolle werkzaamheid op het
gebied van het circulatiebankwezen, ook op
het terrein der internationale financieele
en economische samenwerking speelde hij
een rol van beteekenis.
ners tot een accoord te komen, alvorens
dezen hun opmarsch met kracht hervatten.
De Chineezen geven echter geen blijken,
dat zij op de Japansche voorstellen willen
ingaan.
Het feest van den vrede nadert, maar
voor China is de vrede nog lang niet in
't zicht.
Binnenland
De toestand van prins Bernhard Is zeer
gunstig. (1ste blad).
Op de Zaterdag gehouden vergadering
van den Partijraad der R. K. Staatspartij
heeft de voorzitterskeuze nog niet plaats
gehad. (2de blad).
Overleden is mr. E. Vissering, oud-pre
sident van de Nederlandsche Bank. (2de
blad).
Vandaag is de Alg. Ver. v. BI. in ver
gadering bijeen gekomen. (2de blad).
Nieuw clearingverdrag met Duitschland.
(2de blad).
De Haagsche journalist is nog steeds in
gijzeling. (1ste blad}.
Bij een auto-ongeluk te Baexem kwam
een der inzittenden om het leven. De
ter hulp geroepen pastoor kreeg een be
roerte en overleed kort daarna. (3de blad).
Sport en Wedstrijden
Voetbal: Verrassingen allerwege: H.B.
O. verspeelt een punt aan S.J.C., Lisse ver
liest en moet de leiding afstaan aan D.O.S.
te Roelofarendsyeen. Ajax en Feyenoord
spelen gelijk, U.V.S. en Lugdunum verlie
zen, gelijke spelen van A.S.C. en Alphen.
Zuid-Nederland wint met 50 van Luxem
burg. (4de blad).
Roeien: Op de jaarvergadering van
oen Ned. Roeibond werden verschillende
helangrijke besluiten genomen. (4de blad).
Zeilen: De jaarvergadering der Kon.
Verbonden Watersportvereenigingen. (4de
blad).
Schaken: De Leidsche Schaakbond
verliest voor de tweede maal, thans te
Utrecht. (4de blad).
DE GEGIJZELDE JOURNALIST.
Brief aan den Minister van
Justitie.
Hei bestuur van den Nederlandschen
Journalistenkring heeft den volgenden brief
tot den Minister van Justitie gericht:
„Het bestuur van den Nederlandschen
Journalistenkring heeft in zijn vergadering
van 18 December het geval van den ge
gijzelden journalist C. L. Hansen te 's-Gra-
venhage in den breede besproken.
Het bestuur meende nogmaals bij uw
cien gegijzelde en diens gezin tot uwe
excellentie het eerbiedige en dringende
verzoek te mogen richten, te willen be
sluiten, dat genoemde journalist gedurende
de a.s. feestdagen in den schoot van zijn
gezin zal kunnen doorbrengen.
Waar het gijzelingsbesluit uwe excellen
tie in buitengewone gevallen deze mensch-
iievende beschikking mogelijk maakt en de
houding van de gegijzelde niet een gevolg
L> van den wensch om de justitie bij haar
onderzoek te contrarieeren, doch louter
van een overtuiging, die in de journalistiek
algemeen gedeeld wordt, op grond waarvan
zich in casu een buitengewoon geval voor
doet, zou het bestuur van den Nederland
schen Journalistenkring het op hoogen
prijs stellen, indien uwe excellentie zijn
verzoek zoudt willen inwilligen".
Brief aan de arrondissement®
rechtbank te 's-Gravenhage.
Tot de arrondissements-rechtbank te
s-Gravenhage heeft het bestuur van den
kring den volgenden brief gericht:
„Het bestuur van den Nederlandschen
Journalistenkring heeft in zijn vergadering
