STADS
NIEUWS
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHI 32, LEIDEN
De opbrengst van de Rijksmiddelen.
29ste Jaargang
VRIJDAG 17 DECEMBER 1937
No. 8907
DE ABONNEMENTSPRIJS
bedraagt bi| vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent Der weekS 2.50 per kwartaal
By onze Agenten 20 cent per week e. 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 Der kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonnè's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal. btf
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES "an ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: 0.50
V Wal klopt en niet klopt
Wij lezen in een verslag van een gemeen
teraadsvergadering te Hillegersberg:
In de raadsvergadering van 27 Sep
tember is besloten de vergoeding voor
kweekelingen met acte te bepalen, in
gaande 1 October, voor nieuw toe te
laten op 24 per maand en ingaande
1 Januari voor allen op gelijk bedrag.
Van Ged. Staten is bericht ontvan
gen, dat tegen dit besluit bezwaar be
staat; dat college is slechts bereid een
verhooging van het aanvankelijk aan
gegeven bedrag ad 15 tot 17.50 per
persoon per maand goed te keuren.
Ja goed financieel beleid is plicht.
Als er geen goed financieel beleid is
waar dan ook dan loopt 't mis met
rechtvaardigheid en naastenliefde, dan
loopt 't mis met het behoud van geeste
lijke en zedelijke goederen.
Maar: een financieel beleid is niet goed,
doordat de uitgaven zoo laag moge
lijk zijn, zélfs niet schrik niet!
doordat de uitgaven en inkomsten elkaar
dekken, doordat de rekening „klopt"! Want:
inkomsten kunnen te hoog en uitgaven
kunnen te laag zyn, zoodat men daardoor
in strijd komt met de eischen van de mo
raal; en, als een rekening „"kloppend" is ge
maakt doordat er posten op staan, die
niet „kloppen" met de eischen van de
moraal, dan „klopt" die „kloppende" re
kening niet!
Wjj wilden even deze korte, maar, naar
wy hopen, toch wel duidelijke opmerking
maken bij bovenstaand bericht.
V Over: persvrijheid
Onder het politieke stelsel, hetwelk in
ons land heerscht, is er geen persvrijheid!
Deze conclusie wil „Volk en Vaderland"
trekken uit wat zich nu in Den Haag af
speelt met den gegijzelden journalist.
Nu kan men het bedoelde feit van de
gijzeling zeer sterk veroordeelen men
overdrijft toch wel heel erg, als men uit
dat feit besluit, dat er in Nederland geen
persvrijheid bestaat. En ongelooflijk bru
taal wordt die overdrijving, als ze geschiedt
in het orgaan van een partij, die bevripnd
en sympathiek staat tegenover het regiem
in Duitschland waar de pers geen
enkele eigen meening mag verkondigen,
als de dictatoriale bevelvoerders daar be
zwaar tegen hebben, als dat dezen niet wel
gevallig is!
V Nieuw heidendom
„Das Schwarze Korps", het weekblad van
de S.S., publiceert een artikel, waarin
wordt betoogd, dat de Duitschers het Kerst
feest op de traditioneele wijze kunnen vie
ren, zonder zich schuldig te maken aan on-
duitsche practyken, daar „het Kerstfeest
geen christelijk, doch een Duitsch feest is."
En toch tóch zyn er in Nederland
Christenen, die niet zien of niet willen zien,
dat er in Duitschland onder en door het
nationaal-socialisme een nieuw heidendom
wordt gesticht en gepropageerd.
Wat in Duitschland geschiedt moet niet
alleen den Paus vervullen „met brandende
zorgen", maar iederen Katholiek oprecht
bedroeven.
WAARSCHUWING.
Nu het ons blijkt, dat ook in ons Bisdom
de brochure wordt verpreid, getiteld „Pas
toor Leonard us en de Nederlandsche R.K.
Pers", achten Wij ons verplicht mede te
deelen dat Wij de uitgave van deze N.S.B.
propaganda-brochure van de hand van een
R.K. Priester diep betreuren vanwege de
verwarrende inzichten en onjuiste voor
stellingen, welke daarin verkondigd wor
den.
Dit verderfelijke geschrift blijve dus uit
huizen en handen onzer Katholieke bevol
king.
f JOANNES PETRUS.
Bisschop van Haarlem.
Haarlem, 13 December 1937. „Bavo".
OVER NOVEMBER EN DE EERSTE
ELF MAANDEN.
Gunstige resultaten.
De opbrengst van de directe belastingen
bedroeg ultimo November jl. 107.676.389
tegen 99.496.227 het vorig jaar, een ver
meerdering aldus van f 8.180.161, waarvan
bijna 4 millfoen op de inkomstenbelas
ting, 1.86 millioen op de vermogensbe
lasting en 1.93 op de verdedigingsbelas
ting.
De overige middelen brachten in de afge-
loopen maand November op 38.310.382
(v. j. 34.414.472) en over de eerste 11
maanden van dit jaar 399.230.670 of
61.990.203 meer dan in hetzelfde tijdvak
van het vorig jaar en 56.649.420 meer
dan de raming.
Tot deze gunstiger opbrengst in verge
lijking met de raming hebben o. m. bijge
dragen:
De dividend- en tantièmebelasting met
rond 8.9 millioen, de rechten op den invoer
mest 5.84 millioen, het statistiekrecht met
1.07 millioen, de accijns op geslacht met
1.24 millioen, de accijns op suiker met
1.63 millioen, de accijns op tabak met 2.6
millioen, de omzetbelasting met 10 mil- j
lioen, de rechten van boeten en zegel met
bijna 15.5 millioen, de rechten van boeten
van registratie met 4.77 millioen en de
rechten en boeten van successie enz. met
bijna 3 millioen.
Alle opbrengsten waren hooger dan de
raming, met uitzondering van die van den
accijns op zout, welke ongeveer 95.000
beneden de raming bleef.
Voorts bedroegen de inkomsten ten bate
van het Verkeersfonds over November
1.458.106 aan motorrijtuigenbelasting en
23.897 aan rijwielbelasting.
De motorrijtuigenbelasting bracht in de
eerste 11 maanden 20.679.312 op (de to
tale raming bedraagt 22.5 millioen) en
de rijwielbelasting 7.714.732 tegen een
totale raming voor het geheele jaar van
7.5 millioen.
JAVAANSCHE KUNST EN
JAVAANSCHE BESCHAVING.
Lezing voor „Geloof en Wetenschap".
Rudyard Kipling heeft wel beweerd:
„Oost is Oost en West is West en nooit
zullen die twee elkaar ontmoeten", maar
dat mag toch geen reden zijn om zelfs niet
te trachten elkaar beter te leeren begrij
pen en elkaar te leeren hoogachten.
Daartoe kunnen bijeenkomsten, als „Ge
loof en Wetenschap" gisteravond had be
legd, het hunne bijdragen. Ons volkt toont,
in het algemeen, veel te weinig belangstel
ling voor het uitgestrekte Indische rijk. Het
is daarom verheugend, dat er van de zijde
der G. en W.'ers voor dezen avond groote
interesse bestond.
Prof. dr. C. C. Berg, hoogleeraar aan de
Leidsche Universiteit, heeft gisterenavond
gesproken over „Javaansche kunst, gezien
in het licht der Javaansche beschaving".
Prof. Berg gaf ter inleiding een kort
overzicht van de verschillende buitenland-
sohe beschavingen, die de inheemsche, Ja
vaansche beschaving hebben beinvloed.
Vooral de Hindoe's uit Voor-Indië heb
ben op de Javaansche cultuur een zeer
grooten invloed gehad. Vergeleken bij de
eeuwen-oude Hindoeïstische penetratie,
(welke reeds begon eenige honderden ja
ren vóór Christus), is de Mohammedaan-
sche „bekeering" (van 1450 tot 1750) zeer
kort te noemen. Het Mohammedanisme
krijgt ook geen kans zich dieper in het
volksleven in te dringen, want de laatste
50 jaar is Java geheel onder invloed geko
men van de Westersche beschaving, welke
èn de Hindoeïstische èn de Mohammedaan-
sche cultuur in de verdrukking brengt.
Uit het Hindoe-tijdperk stammen op Ja
va de groote monumentale bouwwerken,
waarvan de Boróboedoer het beroemdste is
en welke zonder twijfel gewijd was aan
de Boeddhistische eeredienst, en vermoe
delijk in de top een reliek van Boeddha
bevatte.
Het Boeddhisme, gelijk het zich op Ja
va ontwikelde, was echter anders geaard
dan in Voor-Indië. Spr, noemde de Ja
vaansche verschynings-vorm „toover-Boed
dhisme".
Aan de tooverkunst werd door de in
heemsche bevolking van Java in heden
en verleden de grootste waarde gehecht.
Het is niet gemakkelijk de werking van
de tooverij, gelijk de bevolking dat in
ziet. te begrijpen.
Het magische bestaat daarin, dat ver
schillende dingen, voorwerpen zoowel als
dieren en menschen, geladen kunnen zyn
met een tooverkracht en deze tooverkracht
uitstralen. Daarbij komt het vreemde ver
schijnsel van, zooals spr. het noemde, „de
virtueele identiteit van gelijk-geclassifi-
ceerden". In een bepaalde sfeer staan een
koning, een dief, een dobbelaar en een
priester op één lyn; het zijn alle personen,
die in staat zijn tot bijzondere prestaties
en op bijzondere wijze een magische kracht
over en weer uitstralen.
De magie heeft zich buitengewoon sterk
ontwikkeld om de persoon van den ko
ning. De koning zou men kunnen noemen
de magische centrale van het land, die
tooverkracht uitstraalt en daarmede kan
bevorderen of verhinderen dat b.v. de rijst
groeit of de'regen valt.
Wanneer de koning tooverkracht kan uit
stralen, moeten er ook middelen zijn om
den koning te „laden"!
Dit gebeurt ook inderdaad en op
verschillende manieren.
Een van de merkwaardigste is wel, dat
de koning, tweemaal per week de magisch-
krachtige personen in den kraton (het pa
leis) ontvangt, personen als priesters en
magistraten, die louter door hun aanwe
zigheid den koning „laden". De uitstraling
van magische kracht wordt geprikkeld door
dobbelen en jenever-drinken een plech
tigheid, waaraan ook de Europeesche be
stuursambtenaren deelnemen.
Een gevolg van deze konings-magie is
ook de poging om den koning te exploi-
teeren, door hem te laden met toover
kracht, welke hy dan weer tot heil van
het volk kan uitstralen.
Daartoe zijn vele ceremonieën ingesteld,
die men Javaansche kunst noemt, maar
niet zooveel met kunst te maken hebben.
Zoo heeft men op bepaalde punten waar
dit bizonder noodig werd geacht (neutrali
seering van tegenwerkende magische krach
ten) tempels opgericht met een vergodde
lijkt koningsbeeld, dat met tooverkracht
geladen werd.
Ook de Javaansche letterkunde berust
voor 99 pet. op toovenarij. Door altijd
maar de groote daden van den koning te
beschrijven, denkt men den koning zoo te
laden, dat hij in staat is zijn functie goed
te vervullen.
Het wajang-spel, ter eere van de godde
lijke voorvaderen, heeft eveneens een ma
gische beteekenis. Het is de hedbeleving
van de geschiedenis van een vorst, van
welke her-opvoering men een uitstraling
ten goede verwacht. Daarom worden er
wajang-spelen gehouden als het gewas
dreigt te mislukken.
Deze Javaansche cultuur-uitingen heb
ben op de jeugd weinig vat meer. De Ja
vaansche traditioneele kunst werd over
geleverd aan en uitgeoefend door de hoo
ger e standen en het zijn juist deze stan
den, die de Westersche beschaving aanne
men. Juist degenen, die geroepen waren
om de Javaansche cultuur voort te zet
ten, worden door de Westersche bescha
ving gegrepen, opgevoed in Nederlandsche
scholen en Nederlandsch milieu. Zeer vele
mtellectueele Javanen staan vreemd te-
genvoer de tradities en de taal van hun
eigen volk.
Voor de missie is dat een nieuwe moei
lijkheid. Men heeft de tactiek gevolgd om
te trachten juist de hoogere standen voor
de Kerk te winnen, omdat zij, door hun
Westersche beschaving, beter de Wester
sche mentaliteit zouden aanvoelen. Op
die wijze hoopte men het geheele volk te
bereiken. Doch de hoogere standen zijn
weliswaar Westersch ingesteld, doch heb
ben tegelijkertijd het contact met de
volksmassa verloren.. De Kerk staat dus
voor een nieuw probleem, hoe Zij binnen
kan dringen in de zielsgesteltenis van het
inheemsche volk. Om de Indische menta
liteit beter te leeren begrijpen, bestudee-
ren thans eenige priesters aan onze uni
versiteiten de beschavingsgeschiedenis van
Insulinde; spr. hoopte, dat vele toekom
stige missionarissen deze studie zullen
maken.
Na de pauze heeft .prof. Berg, ter toe
lichting van het gesprokene eenige frag
menten voorgelezen uit Javaansche ge
schriften, waaruit duidelijk bleek de in
vloed van de toovenarij op de geheele ge
schiedschrijving en letterkunde.
Ook werden eenige gramofoonplaten ge
draaid, waarop was* vastgelegd de zange
rige Javaansche verhaaltrant en het ge
sprokene bij een wajang-spel.
Aan het einde van den avond heeft de
voorzitter, prof. dr.-Carp, den spreker na
mens allen dank gebracht voor de belang
wekkende lezing en voordracht.
DE WERELD IN
VOGELVLUCHT
Het incident met de „Panay" heeft den
Japanners weinig plezier gebracht. Zij heb
ben aan alle kanten hun verontschuldigin
gen moeten aanbieden, schadevergoeding
moeten beloven en een vice-admiraal, die
er verantwoordelijk voor gesteld wordt,
moeten terugroepen. Japansche matrozen
zijn verplicht de laatste eer te bewijzen aan
hun eigen slachtoffers. Dat alles valt den
Japannees niet mee. Doch men vraagt zich
af, of de keizer nog zal voldoen aan de
eisch van president Roosevelt en persoon
lijk zijn excuses zal maken?
Het incident schijnt nog ernstiger te zyn
geweest dan men aanvankelijk dacht, daar
de Japanners ook in Amerikaansche genou-
wen zouden zijn doorgedrongen en Japan
sche schepen op de „Panay" geschoten zou
den hebben.
Inmiddels worden voorbereidingen ge
maakt voor den Japanschen aanval op de
Zuidelijke provincies. Kanton en Hongkong
zijn nu aan de beurt.
Tjang Kai Sjek, die te Hankau weer bo
ven water is gekomen, heeft gezegd, in een
radio-boodschap, dat de strijd zal worden
voortgezet. 300.000 Chineezen zijn reeds ge
sneuveld, deelde hij mede, en zulk een offer
mag niet tevergeefs worden gebracht. Hij
is van plan de Japanners uit te putten. De
tijd moet komen, waarop da militaire kracht
van Japan volkomen zal zijn uitgeput, zoo
dat wij daardoor de overwinning behalen.
Wij zijn omtrent het uithoudingsvermo
gen van de Chineezen niet zoo optimistisch.
DE A.S. BLIJDE GEBEURTENIS
IN HET PRINSELUK GEZIN.
De Nationale Contact-Commissie deelt
ons mede, dat de samxwerkende Nationale
vereenigingen besloten hebben de geboor
te van het Prinsje of Prinsesje op waar
dige wijze in de stad Leiden te doen aan
kondigen.
Om deze plannen uit te voeren hebben
zich terstond enkele leden der Leidsche
Studenten-Caroussel Vereeniging bereid
verklaard. De voorbereiding berust bij
een commissie, bestaande uit de heeren:
R. P. A. Dijker, voorzitter; F. G. Kool,
Praeses der L. Stud. Caroussel Ver. en G.
Bergsmar leden.
DE OUDE PASTORIE VAN „DE ST.
PETRUS" TIJDELIJK VOOR DE
JEUGDIGE WERKLOOZEN.
Twee weken zyn wy nu dit jaar bezig
met de zorg voor de jeugdige werkloozen,
dan moeten wy noodzakelijk uitzien naar
een ander en meer geschikt home voor de
jonge mannen.
Ook daarin zijn wij geslaagd.
Binnen zeer korten tijd nemen wij onze
intrek in de oude Pastorie van „de St. Pe
trus", Breestraat 139, daar hebben wij een
ideaal huis, waar wij onze jonge mannen
kunnen onderbrengen.
Hard moet er nu door hen worden ge
werkt om er een gezellig tweede tehuis
van te maken, waar naast een gepaste ont
spanning, ook nuttige arbeid door hen zal
worden verricht. Het plan van inrichting
is reeds gemaakt.
De kamer aan de straat plus tusschenka-
mer zal een ontspanningsgelegenheid wor
den, daar zal orde en netheid moeten heer-
schen en om dat te bereiken zullen wij alle
moeiten aan den dag leggen om het recht
gezellig te maken.
De daar achter grenzende zaal zal een
werkgelegenheid worden, in het midden
zal een lange werktafel komen, waaraan
het nijvere handwerk zal worden beoefend.
Boven zullen enkele kamers worden inge
richt voor cursus-zaal en daar zal onder
leiding tarso en fineerwerk worden be
oefend. Drie Januari hopen wjj geheel en
al met de inrichting van ons nieuwe tehuis
gereed te zijn. Wij beginnen dien dag met
een H. Mis om half tien in de St. Petrus-
kerk, om Gods zegen af te smeeken over
ons werk. allen zijn naturlijk present, daar
na feestelijke opening van ons nieuw tehuis.
Een intiem feestje zal dien dag worden
georganiseerd voor onze jonge mannen.
Wij behoeven U, Katholieken van Leiden,
niet te zeggen, dat wij met al ónze plannen
Uwe hulp dringend noodig hebben. Nog
maals doen wij een dringend beroep op U
allen, wij zijn met niets begonnen
wij ontvangen geen subsidie,, wij rekenen
op het sociaal aanvoelen van onze Katho
lieke Leidenaars. Wij zijn overtuigd, dat
gij ons niet laat tobben, maar ons kracht
dadig zult steunen, want wij moeten sla
gen. In de toekomst zullen wij U allen in
de gelegenheid stellen om eens een kijkje
bij ons te komen nemen.
Nogmaals Uw gift groot of klein is voor
ons van beteekenis. Gironummer 314325.
H. SCHRAMA, pr.
Lorentzkade 16.
Dll nummer beslaat uit
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Het incident met de „Panay" Is wellicht
nog ernstiger dan men dacht Krijgsvoorbe-
reidingen voor het Zuiden. (2de blad).
Het bezoek van Delbos aan Praag. (2de
blad).
Binnenland
Opbrengst der Rijksmiddelen. (1ste blad).
Prov. Staten van Zuid-Holland behan
delen de begrooting. (1ste blad).
Omgeving
Noodlottige twist te Boskoop. (4de blad).
Sport en Wedstrijden
Dr. Euwe wint ook de laatste partij van
de match tegen Aljechin. Een nabe
schouwing over den wereld kamp. (3de
blad).
DE TOESTAND VAN Z. K. H. PRINS
BERNHARD
Amsterdam, 17 December. De parti
culiere secretaris van Z.K.H. Prins Bern-
hard, jhr. mr. C. Dedel, verstrekt ons he
denmiddag te half twee het volgende com
muniqué:
Gedurende de afgeloopen week heeft
de verbetering in den toestand van
Prins Bernhard aangehouden. De bezoe
ken, die Z. K. H. van Prinses Juliana
ontvangt, zijn van langeren duur dan
tevoren.
TRIDUÜM VOOR JEUGDIGE
WERKLOOZEN.
Nogmaals vestigen wij er de aandacht
op van alle Katholieke jeugdige werkloo
zen: Maandag, Dinsdag, Woensdag houden
wij ons triduum. Niemand minder dan
Rector H. Drost, Centraal-Praeses van de
St. Joseph's-Gezellen geeft deze oefenin
gen. Gij zijt allen ook al hebben wij u
nooit op onze bijeenkomsten gezien, of al
zijt gij in het geheel niet van plan u bij
ons te voegen in deze dagen van harte
welkom. Ook voor u wordt dit triduum ge
geven.
Maandag en Dinsdag zijt gij dus pre
cies 10 uur aanwezig in de kapel van het
R. K. Weeshuis, St. Jacobsgracht 1. Woens
dag vangen wij reeds om 9 uur aan. On
der de H. Mis algemeene H. Communie,
na de plechtigheden gemeenschappelijk
ontbijt. Dus nogmaals wij rekenen op u
allen.
WINKELSLUITING KERSTMISDRUKTE.
Van 20 tot en met 24 December a.s. mo
gen de winkels geopend blijven tot des
avonds 10 uur.
Gedurende die periode mag het winkel
personeel boven 18 jaar, 11 uur per dag en
62 uur per week arbeid verrichten. Indien
van deze bepalingen gebruik wordt ge
maakt, moet naast de arbeidslijst een ge
schrift hangen, waarop de werk- en rust
tijden zijn aangegeven.
Voor personen beneden den leeftijd van
18 jaar geldt de gewone arbeidstijd.
Op Zondag, 26 December (2en Kersdag)
mogen bloemenwinkels en winkeia voor
den verkoop van brood-, banket, suiker
werk, chocolade, al dan niet tezamen met
consumptie-ijs geopend zijn van 8 uur
voorm. tot 8 uur nam. djeh uitsluitend
voor den verkoop van deztj waren.
