Franco wil de Spaansche
Oostkust blokkeeren
Vlootbasis te Palma de Majorca
De toestand te
Sjanghai
ongewijzigd
BUITENLAND
VRIJDAG 29 OCTOBER 1937
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD - PAG. 5
De Valencia-regeerlng naar Barcelona
Met ingang van gisteren is Palma de Ma
jorca de eenige vlootbasis van de strijd
krachten van Franco geworden. Onder com
mando van vice-admiraal Francesso Mo-
rano Fernandez wil de vloot de Spaansche
kust van de Fransche grens tot Almeria
blokkeeren.
De admiraal is gistermiddag te Pollensa
aangekomen, hij begaf zich onmiddellijk
naar Palma, waar hij het bevel op zich heeft
genomen over de strijdkrachten ter zee, te
land en in de lucht, die tot dusverre door
den schout-bij-nacht Bastarreche, door
generaal Enrique Canovas en door kolonel
Ramon Franco gecommandeerd wérden. De
oorlogsschepen, die zich in den Atlantischen
Oceaan bevonden, zijn ter beschikking ge
komen door de verdwijning van het Noor
delijk front en begeven zich naar de nieuwe
basis. Admiraal Fernandez zal in het ge
heel beschikken over 35 eenheden, waar
onder vier kruisers, de „Canarias", de „Al-
imirante Cervei^", de „Baleares" en de
„Navarra", en twee kanonneerbooten. De
vloot zal trachten den toevoer van levens
middelen en materiaal voor de regeering
van Valencia te verhinderen.
Fernandez heeft verder de beschikking
over talrijke escadrilles vliegtuigen en wa
tervliegtuigen en over een sterk garnizoen,
dat, naar men in gezaghebbende kringen
verzekert, uitsluitend bestaat uit Spaansche
infanterie-, artillerie-, genie- en marine-
troepen. De vliegtuigen hebben reeds vele
verkenningsvluchten tusschen Barcelona
en Cerbere gemaakt. De troepen zijn goed
geoefend en goed uitgerust, zoowel voor
•het verijdelen van een mogelijke landings
poging der regeeringstroepen als voor an
dere doeleinden. In dezelfde gezaghebbende
kringen is men van meening, dat het op
treden van alle strijdkrachten op Majorca
beslissend kan zijn, wanneer Franco het
sein tot het verwachte krachtige offensief
op het schiereiland zal geven.
DE VERPLAATSING DER REGEERING.
Volgende ministerraad te Barcelona.
Het decreet betreffende de verplaatsing
der regeering zal Zaterdag a.s. te Barce-
GEEN GEVECHTEN VAN BELANG
Bij het aanbreken van den derden dag
na den val van Tsjapei had zich geen en
kele wijziging voorgedaan aan het front
van Sjanghai. De tegenstanders hebben in
den loop van den nacht hun stellingen ver
sterkt langs de rivier Soetsjau. Twee Ja-
pansche pogingen om den stroom over te
steken zijn mislukt door het mitrailleur-
vuur der Chineezen, die vuurden uit de
gebouwen, die gelegen zijn op den Zuide
lijken oever van de Soetsjau, o.m. uit spin
nerijen van Toyoda, die een bastion van
den eersten rang vormen.
De woordvoerder van de Japansche vloot
heeft verklaard, dat de luchtstrijdkrach
ten der marine gisteren concentraties van
Chineesche troepen en materiaalopslag
plaatsen hebben gebombardeerd.
De woordvoerder van het leger heeft van
rijn kant verklaard, dat op het oogenblik
geen enkel gevecht van belang, gevoerd
wordt. De Japansche troepen bereiden zich
voor de Soetsjau over te steken en Nant-
siang aan te vallen. De woordvoerder voeg
de hieraan toe, dat de Chineesche troepen
nog steeds het dorp Kiangkiau aan den
linkeroever van de Soetsjau bezet houden.
Het Chineesche telegraaf-agentschap Cen
tral News deelt mede, dat het Chineesche
detachement, dat in Pengpoe was ingeslo
ten, heeft kunnen ontsnappen door de
Soetsjau over te steken.
JAPAN WACHT. CHINEESCHE
VREDESVOORSTELLEN AF
De zegsman van het Japansche ministerie
van buitenlandsche zaken heeft verklaard,
dat op de verdrijving der Chineesche troe
pen uit het gebied van Sjanghai wellicht
de neutralisatie van dezen streek zal vol
gen, terwijl, indien China directe voorstel
len tot vredesonderhandelingen doet, de
Japansche regeering niet zal aarzelen be
sprekingen aan te gaan om de vijandelijk
heden te doen beëindigen. Tot dusver
heeft China de Japansche regeering hier
over echter nog niet geraadpleegd. Met be
trekking tot den brand in het district
Tjsapei, welke, aldus de zegsman, is aan
gestoken door de Chineesche soldaten, al
vorens zij zich terugtrokken, herinnerde
hij aan de verklaring van Wang, den voor
zitter van den Chineeschen centralen po-
Jitieken raad, volgens welke China bij het
bestrijden van Japan alles moet opoffe
ren, geen duim grond door de Japanneezen
bezet mag laten en liever alles in de
asch moet leggen.
De Chineesche ambassadeur te Washing
ton heeft in een rede voor de National
Press Club verklaard, dat het Chineesche
lona gepubliceerd worden in het staatsblad.
In de bijeenkomst, die de ministers gis
teren gehouden hebben, heeft men de laat
ste dringende vraagstukken, die zich voor
deden, voor het vertrek der regeering naar
Barcelona, tot oplossing kunnen brengen.
De volgende ministerraad zal te Barcelona
worden gehouden. Hoewel de overeenkomst
betreffende de verplaatsing verzekerd was,
vóór Companys zijn bezoek aan Valencia
bracht, hebben de ministers in hun verga
dering van gisteren de voorwaarden nauw
keurig vastgesteld. Catalonië behoudt zijn
autonomie. De regeerir.g wordt verplaatst
om haar constitutioneele taken gemakke
lijker te kunnen vervullen. 'Zij zal een
meer rechtstreeksche controle op de Cata-
laansche nijverheid kunnen uitoefenen en
de voortbrenging kunnen vergrooten. De
aardrijkskundige ligging van Catalonië zal
bovendien de verdeeling der producten ver
gemakkelijken. De belangrijkste afdeelin-
gen van de ministeriën van onderwijs, open
bare gezondheid en landbouw zullen nog
eenigen tijd te Valencia blijven, terwijl de
ministers zich naar Barcelona zullen be
geven.
Met ingang van Zaterdag zal de regeering
te Barcelona haar arbeid voortzetten, on
afhankelijk van de Catalaansche Generali
teit. De regeering te Valencia heeft de
grenzen van de bemoeiingen der centrale
regeering en die der regionale regeeringen
nauwkeurig vastgesteld. Over e moge
lijke wijziging van het kabinet dooi het op
nemen van een vertegenwoordiger van een
autonoom gebied, is gisteren niet gespro
ken. Wellicht zullen de omstandigheden
de regeering later aanleiding geven die mo
gelijkheid te overwegen. Dat zou echter
geen direct verband houden met de ver
plaatsing van de regeering naar Barcelona.
De „Stanray" losgelaten.
Op het Britsche ministerie van marine is
medegedeeld, dat het Britsche stoomschip
„Stanray", dat Dinsdag door een treiler der
Spaansche opstandelingen was opgebracht,
gisteren is losgelaten, nadat de commandan
ten van twee Britsche torpedojagers hadden
betoogd, dat het schip zich buiten de ter
ritoriale wateren bevond, toen het ter hoog
te van Aviles werd aangehouden.
volk zich voorgenomen heeft tot den laat-
sten man en den laatsten kogel te vech
ten.
Chineesch generaal pleegt zelfmoord
Generaal Tajoe-Ja-Tsjoea, die zich ver
antwoordelijk achtte voor het verlies van
Tatspjang, heeft de hand aan zichzelf ge
slagen. Zijn voortreffelijke verdediging
van de stad had hem tot een nationalen
held gemaakt.
AUTONOME REGEERING VAN
BINNEN-MON GOLIE
Krachtens een met algemeene stemmen
genomen besluit der nationale vergade
ring is gisteren de autonome regeering van
Binnen-Mongolië formeel gevormd, met
den 72-jarigen prins Joen als hoofd der
regeering en prins Ten als plaatsvervan
gend leider. Voorloopig voert deze regee
ring het bewind over Ulanchap, Silinghol,
Ikhchao en de beide steden Soeiyoean en
Paotau. De vergadering besloot de provin
cies Soeiyoean en Tsjahar te noemen Ho-
vao en Soeiyoean, de hoofdstad van de ge
lijknamige provincie, om te doopen in
Khokhokoto, de vorming van de autonome
regeering ging gepaard met een herden
king van den grooten Middeleeuwschen
veroveraar, Tsengiskhan.
Mevrouw Tsjang Kai Sjek heeft een
auto-ongeluk
Onderweg van Nanking naar Sjanghai is
de auto, waarmede mevrouw Tsjang Kai
Sjek tezamen met den Australischen ad
viseur van maarschalk Tsjang Kai Sjek,
Donald, reisde, over den kop geslagen,
waarbij mevrouw Tsjang Kai Sjek een rib
brak. Donald bleef ongedeerd. Het onge
luk ontstond tengevolge van het springen
van een achterband.
Mevrouw Tsjang Kai Sjek is terstond
naar Sjanghai vervoerd, waar zy thans
verpleegd wordt.
Lachende Welt.
Is de dokter thuis?
Ik ben de dokter.
BELGIË
DE MAN KABINETSFORMATEUR
Vandervelde weigerde
De Belgische koning heeft Vandevelde,
den leider der socialistische partij, giste
ren opdracht tot kabinetsvorming aange
boden. Vandervelde heeft evenwel gewei
gerd, omdat hij van meening was, dat zijn
persoon de oplossing der crisis niet zou ver
gemakkelijken met het oog op zijn stand
punt betreffende de internationale poli
tiek, en omdat hij zich vrijheid van han
delen wilde voorbehouden.
De koning heeft daarop De Man belast
met de vorming eener nieuwe regeering.
De Man heeft deze opdracht aanvaard.
FRANKRIJK
DE PARIJSCHE WERELD-
TENTONSTELLING.
„Expo" mag weer open in 1938.
In de gisterochtend gehouden vergadering
heeft het Internationale Tentoonstellingsbu
reau met een meerderheid, die het vereisch-
te quotum van tweederde der uitgebracht
stemmen overtrof, besloten, gunstig te be
schikken op het verzoek van de Fransche
regeering, de Parijsche tentoonstelling in
1938 te mogen heropenen.
„Tel."
ITALIË
Groote rede van Mussolini
VIJFTIENDE VERJAARDAG VAN DEN
MARSCH NAAR ROME.
Hakenkruis en lictorenbundel.
De vijftiende verjaardag van den op-
marsch naar Rome werd gekenteekend door
een vereenigd paraisseeren van hakenkruis
en lictorenbundel.
De stad was vol Italiaansche vlaggen
maar wegens de tegenwoordigheid te Rome
van een officieele delegatie der Duitschers
zag men ook vele roode banieren met het
hakenkruis wapperen.
Bovendien werden de blikken der Ro
meinen geboeid door guirlandes, beurte
lings uit Italiaansche en Hitleriaansche
vlaggetjes samengesteld.
In het Olympjisch Stadion.
In het Olympisch Stadion heeft Musso
lini voor 100.000 leiders een rede gehouden.
Hij bracht in herinnering den opmarsch
naar Rome vóór vijftien jaren, toen de fas
cisten optrokken „om de politieke klassen
omver te werpen, die in de verachtelijke
en corrupte practijk van het demo-liberale
parlementarisme niet meer op de hoogte
waren van den nieuwen tijd."
Met tros mag verklaard worden, dat wy
in de afgeloopen vijftien jaar groote din
gen hebben tot stand gebracht, die alle uit
liepen op en beantwoordden aan ééne op
perste zaak: de terugkeer van het impe
rium van Rome.
Vervolgens deelde Mussolini mede, dat
de Führer een „delegatie van zijn beste
mannen" naar Rome gezonden had. Hij
noemde de namen van hen allen en bij het
hooren van ieders naam brak het volk in
levendige toejuichingen los.
De duce zag in hun aanwezigheid een
bevestiging van de opvatting, dat naast de
politieke as BerlijnRome een steeds
nauwere solidariteit zich aan het ontwik
kelen is tusschen beide regimes en een
steeds krachtiger vriendschap tusschen twee
volken.
Gij hebt, zoo ging Mussolini voort, de
geweldige cijfers onzer organisaties verno
men. Maar het is van belang, vast te stel
len, dat, achter deze cijfers de beste man
nen staan, tot alles bereid.
Daarom hebben zekere geruchten, die
wij dezer dagen hebben opgevangen en die
de zoogenaamde publieke opinie zouden
vertegenwoordigen, ons doen glimlachen.
Zij betreffen maatregelen van financieelen
aard, logische en rechtvaardige maatrege
len, welke het regime heeft aangenomen en
die ook werden aanvaard door de belang
hebbenden Het kon niet anders, wegens
den geest van absolute discipline en loyaal
begrijpen.
In het fascistisch Italië staat het kapi
taal onder de bevelen van den staat.
Kameraden, aldus ging Mussolini voort,
in welk teeken willen wy het zestiende
jaar der fascistische jaartelling beginnen?
Dit teeken is vervat in dit eenvoudige
woord: vrede.
Dilt woord werd gebruikt en misbruikt
door de blatende schapen van de zooge
naamde groote reactionnaire democratieën.
Maar, wanneer dit woord van onze lip
pen komt, van ons, mannen, die gestreden
hebben en bereid zijn om te strijden, dan
beantwoordt het aan zijn diepe, plechtige
en menschelijke beteekenis.
Maar, opdat de vrede duurzaam en
vruchtbaar zy, is 't noodzakelijk, dat de be
lachelijke en absurde bepalingen der vre
desverdragen herzien worden.
Het is noodzakelijk, dat een groot volk,
als het Duitsche, opnieuw zijn plaats krij-
ge, die het toekomt en die het had onder de
Afrikaansche zon.
Het is ten slotte noodzakelijk, dat Italië
met rust gelaten worde, want het heeft
zijn rijk gevestigd door zijn eigen bloed,
door zijn eigen middelen, zonder te raken
aan één enkelen vierkanten meter van eens
andermans rijk.
Kameraden! heeft de vanen hoog in de
glorieuse stralen der zon van Rome. Het
zyn niet alleen de vanen van een idee,
van een leer, van een revolutie, het zijn de
vanen van dezen tijd, van het fascistische
tijdperk. (Geweldige toejuichigen).
Een toelichting van de
„Giornale d'Italia".
In een commentaar op de rede van Mus
solini schrijft het „Giornale d'Italia" oa.:
„De richtlijnen van de Italiaansche buiten
landsche politiek zijn de volgende:
1 Een onverbiddelijke strijd tegen het
communisme. Het gebouw van den vrede
kan niet worden opgericht, indien de fun
damenten voortdurend ondermijnd worden
en er geweld wordt gepleegd tegen de sta
biliteit der internationale oetrekkingen.
2. Een erkenning van de rechten en de
elementaire behoeften van de naties en,
voor het te laat is, een moedige herziening
van de bepalingen der vredestractaten, die
met deze rechten en behoeften in strijd
zijn.
3. Inwilliging van de Duitsche koloniale
eischen, die beantwoorden aan de situatie
de facto, zooals deze door de andere groo
te mogendheden, geschapen is, en aan de
evidente behoefte van een groote producee-
rende natie der Europeesche krachten.
4. Ten slotte eerbied voor het fascisti
sche Italië en voor de onaantastbaarheid
van het Italiaansche imperium, dat geac
cepteerd dient te worden evenals het re
gime, dat het tot stand wist te brengen.
Het staat vast, aldus het blad, dat deze
rechtvaardige eischen tot polemieken aan
leiding zullen geven, doch daaraan zal door
den loop der gebeurtenissen zelf een einde
gemaakt worden.
PALESTINA
EEN BEROEP OP DE PALESTIJNSCHE
JODEN.
Zich kalm houden.
De nationale raad van Palestijnsche Jo
den heeft een oproep tot de Joden in Pa
lestina gericht, om hem aan te sporen zich
te onthouden van wraak en evenals in
1936 de natonale discipline te bewaren. In
den oproep wordt verklaard, dat de regee
ring thans krachtige maatregelen neemt om
een einde te maken aan de onlusten.
AFRIKA
DE ONRUST IN MAROKKO.
Donderdagmorgen schoolden inboorlin
gen samen te Oejda rondom het nieuwe
Kissiaria. De politie spoorde hen aan, uit
een te gaan, maar werd door een regen van
steenen ontvangen. Militairen grepen toen
in en voerden een charge uit. Er vielen der
tig gewonden, onder wie één agent van po
litie.
Te Fez is de dag van gisteren niettegen
staande den gespannen atmosfeer kalm ver-
loopen. Hedina is in verband met den ge
bedsdag gistermorgen op de strateigische
punten door troepen bezet. Opnieuw zijn
twee agitatoren gearresteerd.
Delegaties der notabelen en corporaties
zijn hun trouw aan het districtshoofd ko
men betuigen. De winkels zijn voor een
deel heropend.
Bultenlandsche Berichten
SPOORWEGONGELUK BIJ
HALBERSTADT
Dooden en gewonden.
Gistermiddag is naby Nienhagen nabij
Halberstadt een trein ontspoord. Twee lo
comotieven, een goederenwagen en een
personenwagen vielen om. Twee spoorweg
beambten kwamen om het leven, 21 per
sonen liepen kwetsuren op.
MIJNONGELUK TE DENAIN
Dooden en gewonden
Gisteravond is een ontploffing ontstaan
in de schacht Renard van de Anzin-mijnen
te Denain (Frankrijk). Men schrijft het
ongeluk toe aan het ontploffen van stof.
Op het oogenblik van het ongeluk waren
een tiental arbeiders in den mijngang aan
het werk. Twee hunner werden gedood en
vyf ernstig gewond. Men vreest, dat nog
een slachtoffer, dat nog onder de puinen
begraven is, het leven heeft verloren.
CUMBERLAND ONDER WATER
Het peil der rivieren in de buurt van
Pittsburgh en Johnston stijgt snel en reeds
zijn enkele rivieren buiten haai1 oevers ge
treden. De hoofdstraat van Cumberland is
overstroomd en het water bereikte daar
een hoogte van 20 c.M. De bewoners van
het door overstrooming bedreigd gebied
hebben de waarschuwing ontvangen, hun
huizen te verlaten.
ROEMEENSCH DORPSBURGEMEESTER
GEDOOD
Zij wilden geen moordenaars genoemd
worden!
De burgemeester van het Roemeensche
dorp Veresti is in tegenwoordigheid van
een groote menigte gemeentenaren door
messteken gedood, even nadat hij een mo
nument had onthuld van Duca, den Roe-
meenschen minister-president, die in 1933
door leden van de anti-semietische organi
satie, de IJzeren Garde, was vermoord.
De burgemeester had in zijn toespraak
leden der IJzeren Garde de moordenaars
genoemd.
Twee broers trokken zich deze woorden
erg aan en, toen de burgemeester zijn toe
spraak geëindigd had, vielen zij hem aan.
Met messen brachten zij hem doodelijke
wonden toe. De daders zijn gearresteerd.
DE GEHEIMZINNIGE „COQUELICOT"
Waarom ging Brodhaag niet naar Brazilië?
Uit Brussel, waar thans de vader van
Brodhaag, den jongen van wien men ver
moedt, dat hij van boord van de „Coque-
licot" in zee is geraakt en om het leven is
gekomen, vertoeft, is een telegram ont
vangen. De heer Brodhaag vraagt den
consul-generaal der Nederlanden, den heer
G. J. B. v. d. Waarden, hem alle inlich
tingen betreffende zijn zoon te willen ver
strekken.-
Hij geeft er zijn verwondering over te
kennen, dat de jongeman verleden week
naar Marseille is gegaan, daar hij op 7 Oc
tober naar Brazilië zou vertrokken zijn.
Overigens is niets naar voren gekomen, dat
eenig licht in deze geheimzinnige zaak
brengt.
OM DE DORST DER WEENERS TE
LESSCHEN
De Oostenrijksche hoofdstad is gevrij
waard tegen watergebrek door een zoo
juist in gebruik gesteld nieuw waterreser
voir.
Men zegt, dat dit het grootste overdekte
watereservoir ter wereld is, met een in
houd van bijna 180 millioen liter, dat de
twee millioen inwoners der stad onder alle
omstandigheden gedurende meer dan twee
maanden van drinkwater zal kunnen voor
zien.
Het reservoir is gebouwd onder de Ween-
sche bosschen en wordt beschouwd als het
grootste geheel betonnen bouwwerk ter
wereld. Het dak, dat voor het oog verbor
gen is door een laag teelaarde, wordt ge
dragen door 794 betonnen steunpilaren.
EEN BERG AAN DEN WANDEL
Joego-Slavisch dorp bedreigd
Het dorpje Novi Pazar in Joegoslavië
wordt met den ondergang bedreigd, door
dat de heuvel Jakofleijna langzaam aan
het verschuiven is geraakt en zich voort
beweegt in de richting van de rivier Josj-
nitsa.
Reeds is de heuvel ruim 400 meter voort-
geschoven. De bewegende aardmassa's heb
ben reeds verscheidene huizen bedolven,
zoodat de bewoners dakloos geworden zijn,
terwijl ook anderen den nacht in de open
lucht doorbrengen uit angst, dat hun hui
zen 's nachts verpletterd zullen worden.
De bosschen, die eens den top van den
heuvel bekroonden, staan nu boven de
bedolven huizen, boomgaarden en weiden
hebben zich verplaatst, de geheele heu
velhelling vormt een groote woestenij.
Men vermoedt, dat de grondverschuiving
veroorzaakt is door onder gr ondsche bron
nen.
Wetensctiappel. berichten
NOBELPRIJS VOOR GENEESKUNDE
Aan prof. dr. A. Szent Györgyi toegekend
De Hongaarsche professor A. Szent
Györgyi heeft den Nobelprijs voor genees
kunde en physiologie gewonnen.
De Hongaarsche hoogleeraar is ook in
Nerderland geen onbekende. Zoowel in
April 1933 (te Amsterdam voor het Ge
nootschap t. b. van natuur-, genees- en
heelkunde) als in het begin van dit jaar
heeft hij in ons land voordrachten gehou
den. Hij woonde trouwens in vroeger ja
ren een tijdlang te Leiden en te Gro
ningen, voor zijn studiën, zoodat hij uit
stekend Nederlandsch spreekt. Hij is hoog
leeraar aan de universiteit te Szeged in
Hongarije.
Hij is vooral bekend om zyn onderzoe
kingen van vitaminen. Er zijn tot dit jaar
39 winnaars geweest van den Nobelprijs
j voor geneeskunde en physiologie, waaron
der twee Nederlanders, n.L W. Einthoven,
de uitvinder van den snaargalvanometer,
en Chr. Eijkman, de ontdekker van het
1 anti-beri-vitamine.
