EDEN OVER DE WERELDSITUATIE
BUITENLAND
BINNENLAND
Spanje en het Verre Oosten
De worsteling in
het Verre Oosten
NED. ÖÖST-3NDIE
Hevige brand op
Borneo
VRIJDAG 22 OCTOBER 1937
DE LEIDSCHE COURANT
DERDE BLAD - PAG. 9
ZEEROOVERU HEEFT OPGEHOUDEN.
Voor een tot den nok toe gevuld Lager
huis heeft de Engelsche minister Eden gis
termiddag met een groote rede de debatten
over de buitenlandsche politiek geopend.
Minister Eden wees er eerst op dat het
kenmerkend voor den wereldtoestand is,
dat zoowel het laatste debat voor het zo
merreces als het eerste van de nieuwe zit
ting gewijd is aan den buitenlandschen po-
litieken toestand.
Eden verklaarde, dat de door de zeeroo-
verij in het leven geroepen toestand in de
Middellandsche zee niet kon voortduren. De
eenige beveiliging tegen dergelijk daden
bestond in het gebruik van een strijdkracht,
zóó groot, dat zij de zeeroovers voor goed
zou afschrikken. Hoewel het onder de be
staande internationale omstandigheden
moeilijk in voorspellingen te doen, is het
in elk geval een feit, dat na de conferentie
van Nyon de daden van zeerooverij ge
staakt werden. (Toejuichingen).
Ten aanzien van den arbeid der non-in
terventiecommissie zeide Eden, dat de re
geering het juist geacht had, te laten weten,
dat zij haar vrijheid van handelen zou her
nemen indien de commissie niet tot resul
taten zou kunnen komen. Wij legden deze
verklaring af, aldus Eden, niet omdat wy
niet langer geloofden, dat de niet-inmen-
gingspolitiek de eenige veilige koers voor
Europa was, maar omdat geen enkele re
geering zich eindeloos kan blijven aanslui
ten by een overeenkomst, die voortdurend
geschonden wordt. (Toejuichingen).
Na de zitting van Dinsdag scheen
het, of wij geen keus meer hrdden: De
vergadering van den volgenden dag
zou mislukken en wij zouden dit moe
ten constateeren met al de gevolgen
daarvan.
Ter elfder ure kwam er een nieuwe
en zeer welkome bijdrage van de
Italiaansche regeering.
Eden verklaarde vervolgens, dat er-twee
moeilijkheden waren, n.l. het tijdsverloop
tusschen de terugtrekking der vrijwilligers
en de toekenning der belligerenten-rechten
en de kwestie van evenredige terugtrek
king, zonder dat men over vaststaande cij
fers van het aantal vrij willigersbeschikte.
Het was vrijwel onmogelijk over deze ge
tallen overeenstemming te bereiken en der
halve was het Italiaansche voorstel aan
vaardbaar, dat men zich van tevoren ver
bond in te stemmen met de verhoudings
getallen, gebaseerd op de cijfers van de
naar Spanje te zenden commissie, hoe ook
deze cijfers zouden uitvallen.
De Britsche regeering is het daar
volmaakt mee eens en heeft oprechte
waardeering voor deze bijdrage tot een
internationale overeenstemming, en de
aanvaarding van het Britsche plan als
geheel. (Bijval).
Eden zeide, dat hy de laatste zou zijn
om een overdreven optimisme te koesteren.
In de eerstvolgende weken zal veel duide
lijk worden en in dien tijd zal de Britsche
regeering geen moeite sparen om op den
ingeslagen weg snel voort te gaan.
Minister Eden ging vervolgens over tot
de bespreking van den toestand in de Mid
dellandsche Zee en zeide, dat de regeering
steeds heeft vastgehouden aan het stand
punt, dat de niet-inmenging de juiste poli
tiek voor Engeland is. Hij zeide er van
overtuigd te zijn, dat het vplk eenstemmig
wenscht, dat de regeering geen partij kiest
in een aangelegenheid, die het Spaansche
volk betreft. In het Spaansche conflict is
de regeering vastbesloten zooveel mogelyk
te bereiken door geduld en vasthoudendheid
te combineeren, opdat de oorlog gelocali-
seerd wordt en de Britsche belangen bevei
ligd worden. Wanneer groote Britsche be
langen bedreigd worden, zal er echter geen
plaats zijn voor onverschilligheid.
Overgaande tot wat hij noemde den tragi-
schen toestand in het Verre Oosten, zeide
Eden: „Wij betreuren de gebeurtenissen,
niet omdat wij in het Verre Oosten groote
handelsbelangen hebben, maar omdat wij
juist vóór het uitbreken der vijandelijkhe
den besprekingen met de Japansche regee
ring hadden aangeknopt, die, omdat ook
de Chineesche regeering geraadpleegd zou
worden, zouden hebben kunnen leiden tot
een verbetering der internationale betrek
kingen in het Verre Oosten. Eden noemde
het minder verstandig tevoren te bespre
ken, wat op de Brusselsche conferentie wel
of niet behandeld zal worden. Het moet
ieders hoogste verlangen zijn, dat er een
eind komt aan het lijden en de ellende in
China. Wanneer de negen-mogendheden-
conferentie dit bereikt en de kansen
daarvoor zijn gunstig zal zy gedaan heb
ben wat gedaan kon worden.
Ten aanzien van den algemeenen interna
tionalen toestand herinnerde de minister
aan de woorden, uitgesproken cp het laatste
congres der arbeiderspartij, dat Europa
meer dan eens aan den rand van den af
grond heeft gestaan. Wij mogen niets doen,
aldus Eden, dat ons over dien rand heen
zou kunnen brengen. Zooals Roosevelt ge
constateerd heeft, heeft het internationale
recht zijn gezag verloren. De ervaring van
de laatste jaren moet een ernstige waar
schuwing voor deze en toekomstige regee-
ringen zijn. Onze groeiende kracht op het
gebied der bewapening, aldus besloot de mi
nister, wordt thans duidelijk en haar be-
teekenis kan nauwelijks overschat worden.
Toen Eden het spreekgestoelte verliet,
werd hij geestdriftig toegejuicht.
„Goede wil wordt slecht beloond".
De Berlijnsche ochtendbladen schrijven
vrij beknopt over de redevoering van Eden
in het Lagerhuis. De „Voelkische Beo-
bachter" schrijft, dat de rede gekenmerkt
wordt door „een verzoeningsgezinder geest
en een minder wrangen toon dar de vorige
verklaringen". Het blad voegt hieraan toe:
„De toon bleef echter ijskoud. Alleen voor
Frankrijk vond Eden de gebruikelijke har
telijke accenten".
In een artikel onder het opschrift: „Goede
wil wordt slecht beloond", schrijft de Lon-
densche correspondent van de „Deutsche
Allgemeine Zeitung": „Het was een merk
waardige redevoering over de Italiaansche
houding in de kwestie der vrijwilligers en
over de toenemende Engelsche militaire
macht". De correspondent eischt voor
Duitschland en Italië, alle verdienste op,
van „de gisteren in het Londensche comité
geconstateerde vorderingen". Wat de terug
trekking der vrijwilligers en de kwestie
van het toekennen der rechten van oor
logvoerende betreft, constateert deze cor
respondent verder: „Eden heeft beweerd,
dat Italië zijn houding heeft gewijzigd in
de kwestie van de volgorde van het toe
kennen der rechten van oorlogvoerende en
het terugtrekken der vrijwilligers. Opge
merkt moet worden, dat niets definitiefs te
dien aanzien gisteren is vastgelegd in de
Italiaansche verklaring en nog veel minder
in de Duitsche verklaring. Een overeen
stemming moet gepreciseerd worden in de
volgende zitting van het comité. Het is
duidelijk, dat de goede wil der betrokken
mogendheden geenszins gestimuleerd wordt
door soortgelijke pogingen tot het uitoefe
nen van druk".
DE KRIJGSVERRICHTINGEN.
De strijd bij Sjanghai.
In den loop van den nacht ziin berichten
ontvangen, die bevestigen, dat de Chinee
sche tegenaanval van gisteravond geleid
heeft tot een herstel van het Chineesche
front en o.m. in staat heeft gesteld den
uitspringenden Japanschen frontpunt, die
Tatsang bedreigde, te verkleinen. De
woordvoerder van het Japansche leger
heeft daarentegen ontkend, dat de be
richten uit Chineesche bron over Chinee
sche successen aan het front van Tatsang
en Kwangfoe juist zouden zijn. Hij ver
klaarde, dat de Japansche troepen gisteren
op 2 uur des middags Kwangfoe hebben
bezet en de rivier Fongtsoen overgetrok
ken zijn, waarbij zij zich meester maakten
van het gehucht Kwangkoe op 2 km. ten
Noorden van Tgtsang.
Bij het aanbreken van den dag hebben
de Japansche luchtstrijdkrachten Poetoeng
en Tsjapei zwaar gebombardeerd. De
ontploffingen waren van een geweldige
kracht en deden Sjanghai op zijn grond
vesten schudden.
De strijd in het Noorden.
De Japansche woordvoerder heeft me
degedeeld, dat de Japansche trcepen lang
zaam oprukken naar Tai Joean. De Chi
neesche troepen in dit gebied hebben on
langs aanzienlijk versterking ontvangen.
Nanking weer gebombardeerd.
De omgeving van Nanking is wederom
door Japansche vliegtuigen gebombardeerd
De moderne chemische fabriek te Joengli,
Chemical Fertilisers Works, werden hevig
bestookt en zijn in brand geschoten. Rond
Sjan Te Foe wordt hevig gestreden.
In de provincie Sjantoeng is de Japan
sche hoofdmacht rond Woetsjeng, dertig
kilometer ten Westen van Pingjoean ge
concentreerd, terwijl de gouverneur van
Sjantoeng, Han Foe Tsjoe vrijwel zonder
tegenstand oprukt naar het Noorden.
DUITSCHLAND
DE ONTBINDING VAN HET CENTRUM
TE DANTZIG.
De president van den Senaat te Dantzig,
Greiser, heeft den Poolschen legatieraad
Perkowski ontvangen om hem de ontbinding
van het Centrum in Dantzig mede te doe
len.
Het persbureau van den Senaat heeft
medegedeeld, dat de leiding van het Cen
trum te Dantzig den president van den Se
naat officieel schriftelijk heeft medege
deeld, dat het Centrum niet zal protestee
ren tegen de ontbinding. De ontbinding van
de partij zal 30 November a.s. een feit zijn.
BULGARIJE
KIESRECHT VOOR DE BULGAREN.
De nieuwe kieswet, welke eergisteren
door den ministerraad is aangenomen, is
gisteren door een koninklijk besluit van
kracht geworden.
Bij deze wet is ieder Bulgaar van 21 jaar
van onbesproken gedrag, die geen lid is
van de communistische partij of een an
dere staatsvijandeiijke richting, kiezer.
Ambtenaren van staat en gemeente heb
ben geen passief kiesrecht. Verder is voor
het passief kiesrecht vereischt, dat men
30 jaar is, en een beroep uitoefent, waar
door in het levensonderhoud kan worden
voorzien. Ook misdadigers of politiek ge
straften zijn niet verkiesbaar, evenmin als
personen, die in een politiek of crimineel
proces zijn gewikkeld. Leiders van politieke
groepen mogen zich niet candidaat stellen.
Het bijeenroepen van het parlement voor
gewone of buitengewone zittingen geschiedt
op voorstel van den minister-president door
koninklijk besluit.
AFRIKA
WEGENAANLEG IN ABESSINIë.
De Italiaansche „Gazetta Ufficiale" heeft
een decreet gepubliceerd, betreffende een
buitengewone uitgave van 3 milliard lire
voor wegenaanleg in Oost-Afrika. Het be
treft hier den aanleg van weg<-n tusschen
Agussie-Gondar, Quorum-Addis Abeba,
Dessie-Magdera, Assab-Dessie, Addis Abe-
ba-Lekemti en Addis Abeba- Grimma.
Van dit bedrag wordt 2791 millioen uit
getrokken voor aanleg, 74.7 millioen voor
onderhoudskosten en 134.1 millioen voor
personeelsuitgaven. Deze 3 milliard worden
verkregen door het uittrekken van 900 mil
lioen op de begrooting 1936/37, 1100 mil
lioen op de begrooting 1937/38 en op die
van 1938/39 en 1939/40 ieder 500 millioen
lire.
RUSLAND
AGENTEN VAN DE GESTAPO
GEARRESTEERD.
Eind Juni 1937 zijn door de organen van
het Volkscommissariaat voor binnenland-
sche zaken de agenten der Gestapo Paul
Silberhorn en Erwin Klem gearresteerd. Zij
waren Rusland als buitenlandsche touristen
binnengekomen met valsche Zwitsersche
passen op naam van Max Schild en Joseph
Lessu. Hun doel was spionnage en „onder
mijning". Het onderzoek heeft uitgewezen,
dat Paul Silberhorn (Max Schild) agent
van den Duitschen spionnagedienst, voor
de eerste maal in 1930 onder het mom van
buitenlandsch specialist naar Rusland was
gezonden om te spionneeren, in opdracht
van officieele medewerkers van een buiten
landsch consulaat hield Silberhorn zich
bezig met zijn spionnagetaak en verzond
hij via deze medewerkers de door hem ver
zamelde geheime gegevens. Dientenge
volge werd hij in November 1936 uit de
U.S.R. gewezen en werd hem terugkeer naar
het land verboden, Desondanks is hij thans
het een valschen Zwitserschen pas op naam
van Max Schild in Juni, tezamen met een
anderen agent, Erwin Klein genaamd, naar
Rusland gekomen. Zij hadden de opdracht
om in contact te treden met medewerkers
van de diplomatieke vertegenwoordiging
van een buitenlandsche staat en onder hun
dekking spionnage en ondermijningswerk
ten uitvoer te leggen.
De instructie is thans gesloten en de zaak
is in handen gegeven van het militaire ge
rechtshof van het district Leningrad.
Het O.M. is in handen van den plaats-
vervangenden hoogsten auditair militaire,
Grodko; de verdediging wordt gevoerd door
het lid van het verdedigingscollege So-
minski
PALESTINA
DE ONRUST IN PALESTINA.
Van morgen is een Arabier door een schot
ernstig gewond in de hoofdverkeersstraat
van Jeruzalem.
Uit Haifa wordt gemeld, dat daar van
morgen twee Arabieren neergeschoten en
ernstig gewond zijn.
EEN HEELE BUURT AFGEBRAND.
Schade twee millioen gulden.
Uit Singkawang (Wester afdeeling van
Borneo) wordt gemeld, dat gisteravond
om 19 uur een hevigen brand i» uitgebro
ken, waarbij Pasar Baroe, Pasar Tengah,
Pasar Pagi, Pasar Lama, voorts een ge
deelte van de Heerenstraat en kampong
Melajoe in de asch werden gelegd. Ruim
800 winkeltjes en huizen, voorts het kan
toor van de Borneo Sumatra Handel Mij.,
de pas-gebouwde Misigit en ongeveer de
geheele winkelbuurt zijn afgebrand. De
schade, welke twee millioen gulden be
draagt, wordt gedeeltelijk door assurantie
gedenkt. Het materiaal van de brandweer
bleek onvoldoende te zijn en kon bijna
niets uitrichten tegen de geweldig op
laaiende vuurzee, welke ontstond door het
verbranden van geheel van hout gebouwde
woningen.
De militairen, die bij de blussching aan
wezig waren, verrichtten uitstekend werk.
De vuurzee was eerst tegen halféén be
dwongen. De brand is vermoedelijk ver
oorzaakt door het omvallen van een olie
lamp tegen een klamboe.
Een Chineesch kind wordt vermist.
SCHILDEfRSPATROONS.
Bij den aanvang van het congTes van den
Nederlandschen R.-K. bond van schilders-
patroons „St. Lucas" welke te 's-Hertogen-
bosch zijn vierde lustrum vierde, heeft de
voorzitter der Bossche afdeeling, de heer
L. Verkuylen een hartelijk welkomstwoord
gesproken, waarbij hij speciaal de verdien
sten van den voorzitter roemde.
De voorzitter, de heer P. Noteboomde
Bruin (Roosendaal) sprak zijn voldoening
uit voor de groote belangstelling voor de
tentoonstelling en de bondsvergadering.
Nadat de heer E. van Lent (Heemstede)
mededeeling van ingekomen stukken had
gedaan, kwam de bestuursverkiezing aan
de orde.
De heeren E. van Lent (Heemstede) en
G. Poulisse (Kerkdriel) werden bij enkele
candidaatstelling herkozen verklaard. Na
eenige stemmingen werd eveneens herko
zen de heer J. Dames (Leeuwarden). Hij
verwierf 450 stemmen, de heer Th. van
Erp (Leeuwarden) 390.
Het jaarverslag van den heer van Lent
werd goedgekeurd. De heer Bokkerink
(Nijmegen) werd herkozen als redacteur
van het bondsblad.
De heer A. Willemse (Arnhem), lid van
het hoofdbestuur hield vervolgens een in
leiding over het saneeringsvraagstuk.
Een ampele gedachtenwisseling volgde,
waaraan verschillende afgevaardigden
deelnamen.
De geestelijke adviseur, de zeereerw. heer
dr. J. van Beurden, betoogde de noodzake
lijkheid katholiek te zijn in den waren zin.
De leden moeten hun katholieke beginse
len waarachtig beleven. Geschiedt dat niet,
dan is de organisatie voor anderen een er
gernis. Dag aan dag moet de christelijke
sociale geest beleefd worden. De katholi
citeit moet tot uiting komen bij de leden
onderling, voorts in de verhouding tus
schen patroon en gezel en voorts in de ver
houding tot de gemeenschap. In de leiding
dezer organisatie heeft deze geest steeds
geleefd en met name den voorzitter is spr.
daarvoor dankbaar. Die geest moge be
waard blijven, in het belang van den
bond.
De heer Nooteboomde Bruin begroet
te vervolgens eenige gasten als den voor
ter van den Chr. patroonsbond in Neder
land, den heer Plomp, en den heer De Rooy
uit Antwerpen, die met 'n medebestuurder
namens de Belgische collega's aanwezig
was.
De heer De Rooy merkte op, dat de be
langen in Nederland en België dezelfde
zijn; Nederland gaat voor in de Katholie
ke organisatie. Spr. wilde trachten een
BelgischNederlandsche samenwerking te
bevorderen.
De heer Plomp die verklaarde met aan
dacht en waardeering de rede van dr. van
Beurden gevolgd te hebben, betoogde even
eens, dat het christelijk principe alle actie
moet dragen. Anders is zij nutteloos
Nadat de voorzitter de sprekers beant
woord had merkte hij nog op, dat er ook
uit Duitschland het verzoek om samenwer
king komt.
Het congres werd darna verdaagd. Men
bracht een bezoek aan de kathedrale basi
liek van St. Jan en aan de tentoonstelling
van schildertechnieken.
Vervolgens hield het hoofdbestuur een
drukbezochte receptie.
„Msbd."
DE ONDERNEMERSOVEREENKOMST
IN DE SCHOENINDUSTRIE.
De Minister van Economische Zaken
heeft aan de vaste commissie van den Eco
nomische Raad, ingesteld bij Kon. besluit
van 28 Augustus 1935, verzocht hem te
willen adviseeren over het nemen van
een algemeenen maatregel van bestuur,
als bedoeld in artikel 2 van de wet op de
algemeen verbindend en onverbindend
verklaren van ondernemersovereenkom
sten ten aanzien van een door de federa
tie van Nederlandsche Schoenfabrikanten
ter algemeen verbindendverklaring voor
gedragen ondernemersovereenkomst.
De e.nsiige catas.iote der T. 13 in Ned. Indiè Een triest beeld van de overblijfselen der ve>onge>ukte
machine aan boord van de «Pollux», waarmede het wrak naar het Mar ine-bassin werd vervoerd. Slechts
een ruïne bleef er van het toestel over
