De badplaats Noordwijk breidt zich uit
Aankoop en gemeentelijke exploitatie
van bouwgrond in de Noord-duinen
m
De ramp van de Tl
Drie der slachtoffers
MAANDAG 18 OCTOBER 1937
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD - PAG. 5
Zooals bekend is, bestaat er sedert gerui-
men tijd geen gelegenheid meer om aan
den Noord-Boulevard te bouwen. Daarom
hebben B. en W. reeds in 1929 met den
Staat onderhandelingen aangeknoopt, om
grond aan te koopen ten Noorden van den
vuurtoren, met de bedoeling om dien grond
door de gemeente in exploitatie te doen
brengen. Deze onderhandelingen hebben
rot een naar het oordeel van B. en W.
gunstig resultaat geleid.
B. en W. zetten vervolgens uiteen, waar
om dit complex op gemeentelijke exploi
tatie aangewezen is.
Vooreerst is het noodzakelijk de uit
breiding van den Noord-Boulevard,
welke in een min of meer naaste toe
komst zal moeten plaats hebben, méér
stelselmatig te doen bebouwen, dan met
het laatste gedeelte van den bestaanden
Boulevard het geval is.
Voor het behoud van het karakter van
dezen Boulevard is het absoluut noodzake
lijk, dat de gemeente de regeling van de
bebouwing ten volle in.de hand heeft, meer
nog dan zulks in het algemeen met een
uitbreidingsplan en aan de hand van be
bouwingsvoorschriften zou kunnen geschie
den. Alleen op deze wijze zal kunnen wor
den bereikt, dat de ontwikkeling van de
badplaats op volkomen normale wijze
plaats heeft en kan worden voorkomen, dat
haar beeld te dezer plaatse zal worden
Winst is niet het oogmerk
In de tweede plaats zal bij aanvaarding
van het ontworpen exploitatieplan, waar
over hierna meer, een naar verhouding
groot gedeelte van het complex voor den
openbaren dienst worden bestemd, hetzij
als weg, plantsoen of parkeerterrein. Bo
vendien kan een goede aansluiting aan de
bestaande bebouwing alleen worden ver
kregen, wanneer opzet en indeeling van
het complex zoo ruim mogelijk wordt ge
houden, en zoo groot mogelijke bouwper-
ceelen tegen zoo laag mogelijken prijs om
vat. Om misverstand te voorkomen, dee-
ien B. en W. hier reeds mede, dat, aange
zien winstoogmerken geen element van de
gemeentelijke exploitatie zullen behoeven
uit te maken, voor de gemeente blijkens de
hierna volgende berekeningen, een renda
bele exploitatie mogelijk zal zijn.
Bouwrijp maken in werk
verschaffing.
B. en W. achten dus bij de uitvoering
van het plan zoo groote gemeentedijke be
langen betrokken, dat zij volle vrijheid
vinden voor te stellen tot gemeentelijke
exploitatie te besluiten. Te verwachten is
echter niet, dat het geheele complex on
middellijk in exploitatie zal komen, zelfs
kan de vraag gesteld worden of, gelet op
den zich slechts uiterst langzaam herstel
lenden economischen toestand, de eerste
jaren wel eenigen grond zal kunnen wor
den verkocht. Het zou daarom naar het
oordeel van B. en W. niet juist zijn, om
thans reeds al aan te koopen gronden
bouwrijp te maken, omdat daardoor onnoo-
een vrij groot kapitaal zou worden vast
gelegd, waarvan de rentabiliteit allerminst
vaststaat.
Om deze redenen hebben B. en W. ge
meend van het volledig bouwrijp maken
dezer gronden voorloopig te moeten afzien
en hebben zij overwogen of hier, door een
begin aan de uitvoering van het bouwrijp
maken van het complex te geven, werk
voor werkverschaffing zou kunnen wor
den gevonden. B. en W. twijfelen er na
melijk niet aan, dat de Raad hun oordeel
volkomen zal deelen, dat werkverschaffing
voor werkloozen uit sociaal en moreel
standpunt gezien, verre de veurkeur ver
dient boven steunverleening. Het aantal
geschikte werkverschaffingsobjecten is in
deze omgeving niet groot. Vandaar dat na
de beëindiging medio Juli 1935 van
de tewerkstelling aan de bebossching van
de staatshduinen, alle werkloozen, op een
klein aantal na, dat in kleine werkjes
wordt te werk gesteld, weder in de steun
regeling zijn opgenomen.
Het doet B. en W. daarom een groot
genoegen, dat zij er thans in geslaagd
zijn dit plan tevens dienstbaar te ma
ken aan de werkverschaffing, waardoor
aan de uitvoering van de eerste wer
ken, gedurende ongeveer een half jaar
vijftig werkloozen zullen kunnen wor
den tewerkgesteld.
Geen rijverkeer langs de zee
Bij het exploitatie-plan, zooals dat is
ontworpen door den ontwerper van het uit
breidingsplan, den heer ir. P. Verhagen en
door de provinciale commissie voor de uit
breidingsplannen reeds voorloopig is goed
gekeurd, van welk exploitatieplan een
schets hierbij wordt afgedrukt, is ervan
uitgegaan, dat aan de zeezijde rij
verkeer moet worden geweerd.
Daarom is langs het strand alleen een vijf
meter breed voetpad over de geheele lengte
van het complex, d,i. ongeveer 500 meter
ontworpen en is meer landwaarts een rij
weg geprojecteerd, parallel aan evenbe-
doeld voetpad, met een breedte van 15 me
ter. Deze rijweg kan aansluiten aan den
z.g. oorlogsweg en kan t.z.t. de verbinding
vormen met het noordelijker gelegen Lan-
geveld. Het voetpad kan zoo worden aange
legd, dat het verkeer het zicht naar de
zee vanuit de te bouwen villa's niet zal be
lemmeren. Wat betreft de traceering van
de wegen, vooral van den zijweg, moet in
verband met de terreinsgesteldheid eenige
resrve worden voorbehouden. Het is de
bedoeling duintoppen en dalen, waar
eenigszins mogelijk te bewaren, zoodat ook
na de verwezenlijking van het plan een
duinterrein overblijft.
Een deel van het terrein, ter grootte van
3810 M2, is, zooals uit de schets zal blij
ken, gereserveerd voor parkeerterrein. De
behoefte hieraan en op deze plaats behoe
ven B. en W. niet nader uiteen te zetten.
Zooals bekend is, is sedert eenige jaren een
deel van dit terrein, dat daartoe van den
Staat wordt gepacht, reeds als zoodanig in
exploitatie.
Van den resteer enden grond is ongeveer
18000 M2. bestemd voor weg en plein,
De bebouwing van de Noordduinen.
Het vierkant links duidt de vuurtoren
aan. Het lichtgrijs gekleurde terrein is
bestemd voor bouwgrond (alleen-staande
huizen), de donkerder partijen zijn bestemd
voor openbaar plantsoen. De witte banen
stellen de wegen voor, de hoofdweg splitst
zich in twee takken. De bovenste zal (in de
toekomst) aansluiten op den „Oorlogsweg",.
de onderste geeft toegang tot de golflinks.
Onder de watertoren het parkeerterrein.
DE BEGRAFENIS VAN DE
SLACHTOFFERS.
Zaterdagavond heeft onder groote be
langstelling te Banda de begrafenis plaats
gehad van vier der slachtoffers van het
verongelukte marinevliegtuig T. 1. Het stof
felijk overschot van reserve-luitenant ter
zee van Haften was nog niet gevonden.
De begrafenis geschiedde van het vlagge-
schip „Sumatra", dat met de „De Ruyter",
een divisie torpedoboot jagers, het kabel
schip „Zuiderkruis" en twee groepen vlieg
tuigen aanwezig was.
Van alle schepen en huizen woei de vlag
halfstok. Met sloepen werden de kisten, die
waren gedekt met de Nederlandsche vlag
en de onderscheidingsteekenen der over
ledenen, naar den wal gebracht, waar ze
werden opgewacht door den commandant
der zeemacht, den eskader-commandant,
den civiel-gezaghebber van Banda en tal
van zee-officieren, onder-officieren en man
schappen.
Een schat van bloemen dekte de kisten.
Aan de groeve sprak de commandant der
zeemacht woorden va'n deelneming tot de
nabestaanden, terwijl hij dankte voor de
plichtsbetrachting, door de gestorven kame
raden betoond.
Daarna sprak de vlootpredikant ds. Vaan
drager en ten slotte de luitenant ter zee van
Olm als groepscommandant van de omgeko
menen.
Te 2 uur 's nachts verliet het eskader de
reede van Banda, om den oefentocht in de
richting van Soerabaja voort te zetten.
Het departement van marine ontving be
tuigingen van deelneming van H. M. de
Koningin, den gouverneur-generaal, de mi
nisters van koloniën en defensie, van den
legercommandant en van de marine-com
mandant in Nederland.
Oorzaak nog niet bekend.
Omtrent de oorzaak vaai de ramp van
de T. 1 is eenig definitief oordeel nog
niet beschikbaar. Het deskundig en-rap
port is nog niet te verwachten, aangezien
het in eerste instantie aan den comman
dant zeemacht zal worden uitgebracht,
die thans ter plaatse vertoeft.
Overigens worde nog opgemerkt, dat de
verbindingen met Neira slechts zeer be
perkt zijn.
Iste vlieger G. J. Radstaat, 2de vlieger G. van der Hooft, korporaal vliegtulgmak er P. L. Boogert.
11600 M2. voor plantsoen en het restant,
ter grootte van 48350 M2. voor bouwgrond.
Volgens de voorloopige verkaveling kun
nen 31 bouwperceelen worden gevormd die
derhalve gemiddeld 1560 M2. groot zullen
zijn.
De gemeente kan het geheele ter
rein, dat een oppervlakte heeft van on
geveer 81750 M2. aankoopen voor den
door eenige deskundigen in 1934 ge
taxeerde waarde van ƒ0.70 per M2. of
van ongeveer 57225 in totaal, te ver
meerderen met overdrachtskosten en
enkele, andere bijkomende kosten, zoo
als die van het verplaatsen der tele
foonleiding van de kustwacht, waar
door de raming in totaal beloopt
61050.
Volgens de gespecificeerde raming van
den gemeente-architect zullen de verdere
kosten bedragen:
a. voor grondwerk, rasterwerk en be
planting 24840.
b. voor straat- en rioolaanleg 57039.50
c. voor dienstleidingen van
gas, water en electricteit,
inclusief den bouw van een
transformatorhuisje 19618.50
d. voor onvoorziene uitgaven 1452.
Totaal: 164000.—
In deze begrooting zijn evenwel mede
opgenomen de kosten van een transforma-
torhuisje en aanleg" van hoogspanningsge
leidingen, van welke kosten in de hierna
volgende kostprijsberekening van den
grond slechts 1/3 gedeelte is opgenomen in
verband met het feit, dat deze voorzie
ningen voor een grootere omgeving van be
lang zijn.
Om de hierboven uiteengezette redenen
zijn B en W. met de commissie van open
bare werken van meening, dat deze gehee
le aanleg niet direct ter hand moet wor
den genomen. Hiertegen verzetten zich
naast andere bezwaren, bezwaren van fi-
nancieelen aard. Om renteverlies te vermij
den, dient de eerste aanleg zoo goed
koop mogelijk te worden gehouden.
B. en W. stellen voor, om direct na
den aankoop van de gronden van den
Staat, het plan van bebouwing, zoo
als dat in de schets is aangegeven door
den aanleg van aarden banen op het
terrein te doen uitzetten, waartoe dus
het noodige grondwerk moet worden
verricht, het rasterwerk te doen aan
brengen, zooals dat door het hoog
heemraadschap Rijnland wordt voorge
schreven, alsmede om de grond door
helmbeplanting en bebossching te
doen vastleggen. De aldus aangeleg
de terreinen kunnen vervolgens wor
den opengesteld als wandelplaats
Daarna kan worden overgegaan tot den
aanleg van een gedeelte hulpstraat met
riool en dienstleidingen voor gas, water en
electriciteit, inclusief den bouw van het
transformatorhuisje, waaraan de behoefte
voor de zich in de omgeving uitbreiden
de bebouwing al eenige jaren is gevoeld,
het voetpad langs den zee en de toegangen
naar het strand. Ten slotte zou de verdere
aanleg kunnen plaats hebben naarmate de
bebouwing vordert.
Het eerst bedoelde werk kan in werkver
schaffing worden uitgevoerd. De kosten
daarvan worden geraamd op ƒ25500, n.l.
5700 aan materialen en 19800 aan ar-
heidsloonen. In de „zuivere" werkverschaf-
fingsloonen, welke worden geraamd op
ƒ17500 heeft minister bereids
hubsidie uit hetWerkloos-
heidssubs diefonds toegz e g d,
aangezien deze subsidie vermoedelijk 81.3
pet. van de arbeidsloonen enz. zal bedra-
ren d.i. gemiddeld na ongeveer drie jaren
van de gemeente blijven 11272.50.
De in tweede instantie bedoelde aanleg
van de hulpstraat enz. zal een bedrag van
21500 vorderen. Wanneer aangenomen
wordt, dat deze werkzaamheden in vijf ja
ren, di. gemiddeld na ongeveer drie jaren
zullen worden uitgevoerd, bedraagt de con
tante waarde van het daarvoor benoodigde
kapitaal, berekend naar 4 pet. rente
ƒ19111.
De verdere straataanleg zal, zooals wordt
aangenomen, in tien jaren, d.i. gemiddeld
na ongeveer acht jaren plaats hebben. De
daarvoor geraamde aanlegkosten, ad
499950, vertegenwordigen op dezelfde
wijze berekend, een contante waarde van
ƒ36486.
Voegt men hierbij de aankoopkosten
61050, dan wordt de contante prijs van
aankoop en bouwrijp maken van het com
plex 127919.50, dit is rond 128.000.
Wil men dus deze kosten ten
volle uit de opbrengst van
denverkochtenbouwgrond dea-
ke n, dan mo et, aangenomen
dat h e t c o m p 1 ex in o n ge v e er 2 0
jaren geheel in exploitatie
zal zijn gebracht en dat jaarlijks
een twintigste gedeelte van den bouw
grond zal worden verkocht, de prijs van
dit 1/20 gedeelte gelijk zijn aan de 20-ja-
rige 4 pet. annuiteit van 128.000, d.i.
7.3582 pet. van dat bedrag of 9481.50.
De prijs van den bouwgrond.
Aangezien voor bouwgrond 48560 M.2 be
schikbaar is, moet de prijs worden gesteld
op rond ƒ3.90.
Aangezien het te verwachten is, dat de
verkoop van grond in de eerste jaren niet
zoo vlot zal gaan als in de latere jaren
stellen B. en W. zich voor om, wanneer
rente en aflossing van leeningen voor dit
plan gedurende de eerste jaren niet uit de
opbrengst van den verkochten bouwgrond
zouden kunnen worden gekweten, deze ten
laste van den^kapitaaldienst te brengen.
Het parkeer-terrein.
Bij de bpoordeeling van deze begrooting
dient men nog voor oogen te houden dat
daarin een bedrag is opgenomen van 6080
vor den aanleg van 't parkeerterrein, welk
terrein niet uitsluitend voor de nieuwe
bouwterreinen van belang is. Vervolgens
biedt deze begrooting door een voorzich
tige raming nog wel enkele winstmoge
lijkheden. In de eerste plaats achten de
deskundigen in de commissie van openbare
werken en ook de heer Verhagen ver
koop van het geheele terrein
binnen 15 jaren mogelijk. Voorts
is in deze begrooting geen rekening gehou
den met een mogelijk rentevoordeel, ont
staan doordat de leeningen gesloten door
de financiering van deze exploitatie, tegen
een lagere rente dan 4 pet. worden geslo
ten. B. en W. hebben gemeend hiermede
geen rekening te mogen houden, omdat een
gedeelte der werken eerst in de toekomst
zal worden uitgevoerd, wanneer de rente
stand ten opzichte van het thans wel zeer
lage niveau weer kan zijn gestegen.
Ten slotte zal door de uitvoering van dit
plan een aantrekkelijkheid aan de bad
plaats worden toegevoegd, door de wan
delgelegenheid, welke deze wijk zal bie
den, vooral ook als verbinding met de
daarachter gelegen staatsbosschen. Dit
voordeel valt uiteraard niet in cijfers uit te
drukken.
WAT IS ER VERLOREN?
Een wel Interessante statistiek!
Wie wat kwijt geraakt is en meent het
in een trein, wachtkamer, op een perron,
kortom op reis verloren te hebben, kan
zich in verbinding stellen met het Bureau
van gevonden voorwerpen der Ned. Spoor
wegen te Utrecht, waar nog verscheidene
duizende voorwerpen, door reizigers ach
tergelaten, liggen, hangen of staan te
wachten op hun rechtmatige eigenaars.
Hoeveel voorwerpen verloren werden in
het derde kwartaal, het reisseizoen bij uit
nemendheid? Dat is moeilijk te zeggen.
Wel echter is bekend hoeveel voorwerpen
gevonden worden:
Dit waren er in totaal 21683, tegen
18794 in hetzelfde kwartaal van 1936.
Een aanmerkelijke vooruitgang, zal
men zeggen of kunnen we misschien
beter zeggen „achteruitgang"?
Van deze 21683 konden 8550 stuks of on
geveer 39 pet., in de eerste dagen na het
verlies, reeds door de stations aan de eige
naars worden teruggegeven, zoodat 13133
stuks aan de verzamelplaats, de Magazij
nen der G. V. te Utrecht terecht kwamen
(vorig jaar 11824 stuks). Aan het Bureau
G. V. kwamen daarna 7916 schriftelijke
aanvragen in (wat een administratie) en
konden nog 3535, of circa 26.5 pet. aan de
eigenaars worden gezonden. In totaal
kwamen 55.5 pet. der in totaal g. v. door
de goede zorgen der N. S., weder in het
bezit van de eigenaars (vorig jaar 54 pet.)
en bleven er dus nog een kleine tiendui
zend ter beschikking.
Het is wel interessant eens na te gaan,
welke voorwerpen alzoo 't meest werden
verloren en hoe dat was in 1936. We zien
dan dat de hoeden de kroon spannen. Niet
minder dan 2352 werden aangebracht, te
gen 2116 in 1936. Daarna komen"'de jassen
met 1453 stuks (v. j. 1355), vervolgens de
handschoenen met 1439 stuks (1409) en
pas daarna de paraplu's met 1365 stuks
(1329) en ten slotte de tasschen en koffers
met 1021 stuks (937). Het aantal wandel
stokken (weinigen gebruiken nog een stok!)
was slechts 419 (424). Opmerkelijk was
dat, behalve de wandelstokken, ook het
aantal boeken sterk vèrminderde, dat was
nl. slechts 856 tegen 945 in 1936. Pleit dit
nu voor of tegen de intelligentie vari lezend
Nederland? De lezer moet dit maar zelf
uitmaken. Nog zij vermeld dat werden
gevonden 525 gouden en zilveren voorwer
pen en andere voorwerpen van waarde. Dat
men meer en meer de rijwielplaatjes bij
zich houdt blijkt uit het feit dat er 53
stuks als gevonden werden aangebracht.
Een gevolg dus van overmaat van securi
teit.
Over het algemeen ziet men dat het, wat
de vergeetachtigheid aangaat, er niet be
ter op wordt, hetgeen misschien ten deele
verband houdt met de opvoering van de
snelheid bij de N. S. Ter geruststelling
moet hierbij worden aangevoerd, dat het
aantal reizigers in het derde kwartaal van
dit jaar aanmerkelijk grooter was, dan in
dat van 1936.
Nemen we aan, dat er in totaal 25000
voorwerpen verloren worden (een deel
komt immers niet terecht) en dat 25 mil-
lioen reizigers vervoerd werden geduren
de het derde kwartaal, dan komen we tot
één verloren voorwerp op duizend reizigers
hetgeen o.i. niet overmatig veel is.
Binnen 8 me
ter van auto
bus-halten is
stilstaan met
auto's en
andere voer
tuigen verbo
den, evenals
