VROEGER VERSCHIJNEN
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
De troebelen in de N.S.B.
28ste Jaargang
WOENSDAG 29 SEPTEMBER 1937
No. 8840
DE ABONNEMENTSPRIJS
bedraagt bi) vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bi: ona Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT J
Gewone Advertentiên 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
V Een zeker soort
machthebbers
In eenige mededeelingen van het „Natio
nale Dagblad" over het uittreden van voor
aanstaande leden der N.S.B. zie ook
elders in dit nummer komen ook en
kele regels voor over het uitgetreden lid
Hoge wind. Deze zijn wel merkwaardig. We
lezen:
De heer Hogewind is sinds vier
maanden ontheven van zijn functie als
Algemeen Organisatieleider voor Indië,
omdat de toestand in Indië deze ont
heffing in het belang der Beweging
noodig maakte. Sindsdien heeft hij
geen functie meer in de N.S.B. wen-
schen te vervullen. Hij is de man ge
weest, die aan honderden leden de ge
lofte heeft afgenomen, eindigend als
volgt:
„Indien mijn inzicht mij daartoe te
eeniger tijd mocht nopen zal-ik mij op
volkomen waardige wijze uit de Be
weging terugtrekken, nauwlettend zorg
dragende, haar daardoor zoo weinig
mogelijk te schaden".
Bij zijn uittreden op dit tijdstip, heeft
hij het oirbaar gevonden heen te gaan,
mededeeling daarvan doende aan de
pers, trachtende de Beweging zooveel
mogelijk te schaden.
Zóó zullen er wel meer zijn: Eischen stel
len aan anderen, waaraan men zélf als
't er op aankomt niet voldoet! Zoo zullen
er wel meer zijn onder de. zonder voor
bereiding in zelf-discipline! tot geweldi
ge machthebbers gebombardeerde lieden in
de N.S.B.! Wee dengenen, van wie streng ge
hoorzaamheid wordt geëischt door perso
nen, die zélf niet hebben geleerd te gehoor
zamen. Wee, in het algemeen, dengenen,
van wie strenge gehoorzaamheid wordt ge-
eischt door personen, die zélf niet leven in
strenge gehoorzaamheid.... aan God!
't Pleit voor ons volk, als het, in over-
groote meerderheid althans, zich niet wil
blootstellen aan het gevaar, onder zulk
sóórt vrijwel absolute en ongecontroleer
de machthebbers fce moeten leven!
DE WERELD IN
VOGELVLUCHT
Op het Maifeld te Berlijn heeft gisteren
een grootsche betooging plaats gehad ter
eere van het bezoek van Mussolini. Het
was een demonstratie zooals Berlijn nog
nooit aanschuowd had; een millioen men-
sohen was tegenwoordig op het groote veld
om dit gebeuren mee te maken. Zoowel
Hitier als Mussolini hebben daar het
woord gevoerd; ook Mussolini sprak in het
Duitsch. Hij zeide, dat er geen geheime be
doelingen staken achter dit bezoek. Het
doel van dit samentreffen was niets anders
dan de Vrede. Dergelijke uitlatingen zijn
niets bijzonders Iets nieuws was, wat de
Duce zeide over de dictatuur. „Noch in
Italië noch in Duitschland bestaat een dic
tatuur", zeide Mussolini. Wij zullen der
halve ons begrip „dictatuur" moeten her
zien Als Mussolini nu ook maar niet een
eigen begrip van het woord „vrede" heeft;
In den Volkenbond heeft de Assemblée
gisteren de houding van Japan ten opzich
te van het bombardeeren van open steden
in China onvoorwaardelijk afgekeurd. De
Londensche pers is zeer ingenomen met
deze afkeuring en meent dat men met deze
veroordeeling op den goeden weg is. Maar
thans moet niet stilgestaan worden.
In de „Times" steunt de bekende econo
mist Keynes het denkbeeld, dat de bedrei
ging van economische sancties tegen Japan
negen kansen op de tien heeft om doeltref
fend te zijn. Het is de plicht van de Ver-
eenigde Staten en van het Britsche Rijk,
zoo schrijft hij, alsmede van de 23 landen,
Japan te waarschuwen, dat zij alle handels
betrekkingen zullen verbreken, indien de
Japansche houding ten aanzien van China
niet gewijzigd wordt.
De staten zouden zich daarbij moeten
verplichten elkaar wederkeerig te steunen
tegen alle repressailles, welke Tokio zou
kunnen nemen.
Wij vreezen echter, dat Europa de buik
vol heeft van sancties!
EEN VERKLARING VAN HET
NATIONALE DAGBLAD.
Onder den kop „De geest zal het win
nen" schrijft het Nationale Dagblad naar
aanleiding van het vertrek van enkele le
den uit de N.S.B. het volgende:
„Op 19 September heeft de Leider van
de N.S.B. naar aanleiding van berichten,
die hij den vorigen dag, 18 September
kreeg, een langdurig onderhoud gehad met
ds. Van Duyl. Dit onderhoud liep over
aangelegenheden van volstrekt persoon
lijken aard, ds. Van Duyl betreffende. Aan
het eind van dit onderhoud besloot ds.
Van Duyl uit de N.S.B. te treden. Hij tee-
kende zijn verzoek om ontslag als lid der
N.S.B. en diende in aansluiting daarbij
zijn ontslag-aanvrage als lid van de
Eerste Kamer in.
Daar ds. Van Duyl een zeer bekende
figuur was in de Beweging, was het nood
zakelijk hiervan mededeeling te doen. Dit
is op de meest sobere wijze geschied in
Het Nationale Dagblad van Maandag 20
September j.l. door publicatie van de ont
slag-aanvrage luidende als volgt:
Leider,
Hiermede verklaar ik, dat ik mij tot
mijn leedwezen genoodzaakt zie mij terug
te trekken uit de Nationaal Socialistische
Beweging, hoezeer ik haar beginselen,
haar strijd en haar Leider ben toegedaan.
De redenen van dit terugtrekken zijn
van volstrekt persoonlijken aard en staan
met. de Beweging in geen enkel verband.
Ik verzoek U dus hierbij ontslag uit
mijn functies en tevens als lid der Bewe
ging".
w.g. G. van Duyl.
Daarop heeft Ds. van Duyl een inter
view aan de pers gegeven, waaruit men
zou kunnen opmaken, dat hij zijn ontslag
zou hebben onderteekend onder pressie.
Daarvan is geen sprake geweest. Er is op
ds. Van Duyl geen pressie uitgeoefend om
de ontslag-aanvrage te teekenen.
De kwestie-Pont.
De heer Pont achtte het zijn plicht om
op grond van nauwe vriendschapsbetrek
kingen de Beweging te verlaten, hetgeen
hij meende te moeten doen door een tele
gram te zenden en te publiceeren, kenne
lijk gericht tegen de leiding der Bewe-
gin.
Wegens de bedreiging later geuit om
zijn grieven ten opzichte van de N.S.B. en
haar leiding te openbaren, indien de N.
S.B. zou overgaan tot verspreiding van
tendentieuse berichten inzake de ontslag
aanvrage van ds. Van Duyl, is daarop in
Het Nationale Dagblad de tweede publi
catie verschenen, luidende als volgt:
„Ter aanvulling van ons bericht van
gisteren inzake het uittreden van ds. Van
Duyl uit de N.S.B., kunnen wij mededee-
len, dat ook mr. Pont voor zijn lidmaat
schap en functies van de Beweging heeft
bedankt.
Over de persoonlijke aangelegenheden
van ds. Van Duyl, .welke de reden waren
van zijn terugtrekken, wenscht naar
wij vernemen de leiding der N.S.B. geen
nadere mededeeling te verstreken. Mocht
echter van andere zijde daartoe worden
overgegaan, dan is daarvan N.S.B.-zijde
geen enkel bezwaar tegen, omdat deze
niets, maar dan ook totaal niets te ver
bloemen heeft."
Jhr. mr. Van der Goes van Naters is
in den aanvang te werk gesteld bij de or
ganisatie der N. S. B.; de resultaten wa
ren dermate onbevredigend, dat zijn po
sitie onhoudbaar werd. Daarna is hij te
werk gesteld bij de propaganda, waar hij
evenmin voldeed. Toen is hem opgedragen
de Afweerdienst en de Persdienst, waar
eveneens bleek, dat hij vervangen moest
worden, waarop hij ontslag heeft gevraagd
en verkregen. Hij vroeg toen om werk
zaamheden te mogen verrichten bij de af-
deeling Vorming.
De leider heeft hem dit laatste verzoek
niet willen weigeren. Zijn verzoek om be
noemd te worden tot organisator der vor
ming is echter niet ingewilligd, omdat de
leider gezien de opgedane ervaring,
hem daarvoor ongeschikt achtte.
De heer Valckenier Kips was een em
ployé van het Hoofdkwartier, die admini
stratief werk verrichtte bij de vorming.
Jhr. mr. Van der Goes van Naters is in
zijn laatste phase zijner werkzaamheden
begonnen met te pogen de beweging stel
selmatig te ondermijnen. De heer Valcke
nier Kips was hiervan op de hoogte. We
gens poging tot ondermijning der bewe
ging is jhr. mr. Van der Goer van Naters
geroyeerd en de heer Valckenier op staan-
den voet ontslagen en uit het Hoofdkwar
tier verwijderd.
Daarna is het onzinnige verhaal over
microfoons de wereld ingezonden, hier
en daar aangevuld met een verhaal over
een browning, waarmede ds. Van Duyl
geprest zou zijn om zijn ontslag te nemen.
De waarheid is, dat nimmer één gesprek
met een microfoon is afgeluisterd, nóch
van ds. Van Duyl, nóch van mr. v. d. Goes
van Naters, nóch van Valckenier Kips,
nóch van wie dan ook. Het Hoofdkwartier
verheugt zich niet in het bezit van micro
foons. De euveldaden zijn aan het licht
gekomen door verklaringen, mondeling
zoowel als schriftelijk van te goeder naam
en faam bekend staande leden, die de lei
ding der Beweging hebben gewaarschuwd.
De heer Hogewind is sinds vier maan
den ontheven van zijn functie als alge
meen organisatieleider voor Indië, omdat
de toestand in Indië deze ontheffing in het
belang der Beweging noodig maakte.
Sindsdien heeft hij geen functie meer in
de N.S.B. wenschen te vervullen. Hij is de
man geweest die aan honderden leden de
gelofte heeft afgenomen, eindigend als
volgt:
„Indien mijn inzicht mij daartoe te
eeniger tijd mocht nopen zal ik mij op vol
komen waardige wijze uit de Beweging
terugtrekken, nauwlettend zorg dragende,
haar daardoor zoo weinig mogelijk te
schaden."
Bij zijn uittreden op dit tijdstip, heeft
hij het oirbaar gevonden heen te gaan,
mededeeling daarvan doende aan de pers,
trachtende de Beweging zooveel mogelijk
te schaden.
Wat de overige leden der Beweging be
treft, die zijn heengegaan: het tijdstip
waarop zij dit hebben gedaan: publicatie
die zij daaraan hebben gegeven, veroor-
deelen niet de Beweging, maar henzelf.
Hun heengaan wordt door de beweging
niet als een verlies gevoeld."
EEN VERKLARING VAN DEN HEER
VAN DER GOES VAN NATERS.
„Mij is ter oore gekomen aldus de heer
Van der Goes van Naters in een onderhoud,
dat het Utrechtsch Dagblad met
hem had dat de leiding van de N.S.B.
speciale maatregelen genomen heeft om mij
bij mijn vroegere kameraden zwart te ma
ken. Waar ik mij hiertegen alleen bij wege
eener publicatie kan verdedigen, verzoek
ik u het volgende te willen vermelden.
Laat ik beginnen te verklaren, dat reeds
lang vóór de verkiezingen van dit jaar in
de rijen der N.S.B.-ers groote ontevreden
heid heerschte. Deze ontevredenheid uitte
zich door een verflauwen van het enthou
siasme, door een zekere onbehagelijkheid
in de kringen en groepen en door een over
al en aan alle kanten uitbrekende critiek.
Ik overdrijf niet wanneer ik beweer,
dat in zeer veel N.S.B.-gezinnen met de
grootste ongerustheid de toekomst van de
N.S.B. werd ingezien. En niet alleen bij de
N.S.B.-ers thuis ook op Kringhuizen en
zelfs op het Hoofdkwartier werd scherpe
critiek onomwonden uitgesproken: critiek
die zich b.v. richtte tegen de besluiteloos
heid van Mussert, die in brochure 4 der
N.S.B. vriendelijke woorden aan het adres
der Joden richtte, doch toeliet dat in „Volk
en Vaderland" en „Nationale Dagblad" uit
drukkingen gebruikt werden, waarvoor
„Der Stürmer" zich niet zou behoeven te
schamen. Verder werd zeer afgegeven op
de plompe wijze, waarop de propaganda
voor de verkiezingen gevoerd werd, en die
uitblonk door geesteloosheid en slapheid.
Ik zal de laatste zijn om te beweren,
dat ik mij van deze critiek zou hebben
onthouden nu ik echter door en in
opdracht van de leiding der N.S.B. tegen
over mijn oude kameraden wordt afge
schilderd als een „verrader", een „intri
gant" en wat dies meer zij, wensch ik voor
het forum der publieke opinie te verklaren:
Indien ik mij heb afgevraagd, of Mussert
wel de Leider was, en zoo neen, wat er dan
gebeuren moest, verkeer ik hierbij in het
gezelschap van lieden, die nu nog zéér
dicht in Mussert's omgeving staan en den
volke vertoond worden als toonbeelden
van .„germaansche" trouw....
Zoo heb ik ten overstaan naar achteraf
blijkt van de beruchte microfoon in de
kamer van ds. v. Duyl (waarvan het be
staan, geheel in N.S.B.-stijl, thans ontkend
wordt) gezegd:
Indien Mussert niet de Leider is, waar
voor wij hefn eenmaal hielden, zal hij moe
ten heengaan doch op zoodanige wijze,
dat zijn naam gered wordt,
Dan zal een aantal menschen, aan wier
goede trouw men niet twijfelen kan, naar
hem toe moeten gaan: en hem zeggen
Leider, het is gebleken, dat u niet geschikt
bent, b.v. dat u een longbloeding hebt ge
had, of dat uw hart niet goed is. Ga om te
beginnen voor 6 maanden naar Zwitser
land, benoem die en die kameraden tot een
directorium, bericht na die 6 maanden dat
u u voor goed uit de N.S.B. terugtrekt. De
N.S.B. zal u dan althans den eersten tijd
in staat moeten stellen zeer behoorlijk in
uw levensonderhoud te voorzien, gelijk dit
thans door de Nenasu geschiedt.
Nu kan men dit conspireeren noemen,
doch ik ontken dit, daar door mij aan deze
„plannen" (indien men hieraan dezen
naam wil geven) zelfs niet een begin van
uitvoering is gegeven, terwijl ik overigens
niet zulk een positie in de N.S.B. had, dat
mijn woor<£>daarbij van eenig gezag zou
zijn. Wel heb ik een gesprek gevoerd met
iemand, in wien ik en anderen in de toe
komst een Leider zagen, doch dit gesprek
was zuiver informatorisch. In dit verband
kan ik wederom verklaren, dat een der lie
den, die nu nog zeer dicht bij Mussert
staan, de leiders-mogelijkheden van dien
ander zéér roemde, veel in hem zag,
doch.... hem naar zijn uitdrukkelijk zeg
gen, nog te jong vond.
Nu zal men allicht zeggen: indien u al
lerlei bezwaren had, waarom dan niet
rechtstreeks naar Mussert gegaan? Dit was
daarom bij voorbaat tot mislukking ge
doemd, omdat Mussert reeds door zeer ve
len gewaarschuwd is, en mijn stem
evenals de hunne die eens roependen in
de woestijn was.
Resumeerende verklaar ik dus, dat ik
niets, maar dan ook niets anders gedaan
heb dan ten overstaan van sommige ge
heel instemmende! kameraden, mijn be
zorgdheid te uiten gelijk ook zij dit van
hun kant deden; indien men thans mij als
zondebok neemt is dat, omdat men de an
deren niet aandurft, of omdat die anderen
zich bij Mussert veilig hebben gesteld.
Ik wil dadelijk toegeven, dat wat men
door de microfoon te hooren kreeg niet
altijd vleiend voor den heer Mussert
was. Wat ik zeide kwam echter voort uit
bittere teleurstelling en verontwaardiging
over Mussert en anderen, die wel fraaie
woorden over het nationaal-socialisme
spraken en schreven, doch in de praktijk
heel anders handelen als hun levenshou
ding hun moest ingeven.
Ik vind het verre van aangenaam deze
vuile wasch mijnerzijds op straat te bren
gen; de wijze, waarop ik als nationaal-socia-
list in de kringen der N.S.B. wordt belas
terd, dwingt mij er helaas toe.
En hieraan heb ik alleen dit nog toe te
voegen: als het niet meer lukt mij als na-
tionaal-socialist zwart te maken, zal men
ongetwijfeld trachten mij in mijn goeden
naam als privé-persoon aan te tasten. Het
is mij in den laatsten tijd steeds duidelijker
gebleken, dat dit een vaste methode is van
hen, die zich als beschermers onzer zeden
aandienenOp dit punt ben ik niet van
plan mij ook maar het geringste te laten
welgevallen: ik zal geen middel ongebruikt
laten, opdat ik aan mijn drie kinderen een
onbevlekten naam nalaat.
Ik heb getracht mijn ideaal eerlijk en
trouw te dienen, ondanks de vaak hond-
sche en onrechtvaardige behandeling, waar
aan de beste N.S.B.-ers niet ontkomen zijn
en dit geeft mij het onbetwistbare recht
zoo te verklaren als ik thans gedaan heb".
Aldus de heer van der Goes in het
„Utrechtsch Dagblad".
DE MICROFOON.
Wij lezen verder in het „Utrechtsch Dag
blad":
„U zult gelezen hebben zeiden wij tot
den heer Valckenier Kips Jr., met wien wij
gisteravond eveneens een onderhoud had
den wat het „Nationale Dagblad" over
de vermaarde microfoon schrijft." Deze
antwoordde hierop: „De microfoon is geen
verzinsel. En wat de betreffende mededee
ling in het „Nationale Dagblad" betreft, zou
ik gaarne vernemen, welke menschen de
schriftelijke of mondelinge verklaringen
hebben afgelegd. En vooral, of zij bereid
zouden zijn om deze onder eede te herha
len", aldus onze zegsman
„En vervolgde de heer V. K. Jr.
hoe kan men weten, dat ik ondermijnend
werk zou hebben verricht? Gezien mijn ar
beid als secretaris van de afdeeling van
ds. van Duyl ben ik de laatste maanden
niet buiten het hoofdkwartier geweest".
Tenslotte toonde de heer Valckenier Kips
ons eene door zijn vader professor Val
ckenier Kips geteekende verklaring, in
houdende onder meer, dat de hoogleeraar
zijn zoon aangeraden heeft om Maandag 20
September ds. van Duyl onmiddellijk bij
de opening van het bureau in kennis te stel
len met de ontdekking van de microfoon.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Grootsche demonstratie te Berlijn voor
Mussolini. (2de blad).
De houding van den Volkenbond tegen
over de Spaansche kwestie. (2de blad).
De Volkenbond keurt Japan's optreden
in China af. (2de blad).
Binnenland
Prinses Juliana is gisteravond naar
Reckenwalde vertrokken voor een familie
bezoek; Prins Bern hard zou zich heden te
Berlijn bij H. K. H. voegen. (2de blad).
Ingediend is een wetsontwerp tot wijzi
ging van de Tarief machtigingswet, inhou
dende een ruimere bevoegdheid van de
Kroon inzake instelling, afschaffing of wij
ziging van tarieven. (2de blad).
Overleden is de zeereerw. pater J. Jorna
SJ., stichter der Congregatie van de Ju-
liaantjes. (Kerkn., 1ste blad).
EINDE ZOMERTIJD.
De zomertijd eindigt in den nacht van
Zaterdag 2 op Zondag 3 October a.s. Des
nachts om 3 uur zullen de klokken een uur
worden teruggezet en geplaatst op 2 uur.
A.s. Zaterdag, waarop Leidens
Ontzet gevierd wordt, zal „De Leid-
sche Courant" vroeger verschijnen.
Advertentiên voor dat nummer
moeten Vrijdagavond in ons bezit
zijn.
Onze bureaux zijn Zaterdag 2 Oc
tober den geheelen dag gesloten.
DE DIRECTIE.
KELLNER PLEEGT
REVOLVERAANSLAG
OP ZIJN VROUW
Het slachtoffer door twee
schoten gewond
Gistermiddag is in een eanzaam gelegen
gedeelte der gemeente Stoutenburg (nabij
Amersfoort) een moordaanslag gepleegd
op een jonge vrouw, die daardoor vrij ern
stig werd gewond.
Een 25-jarige kellner uit Stoutenburg,
werkzaam in Amersfoort, kwam des mid
dags naar huis en trof zijn jeugdige vrouw,
waarmede hij nog maar kort gehuwd was,
in gezelschap van een man, met wien zij
blijkbaar reeds eenigen tijd een verhouding
had. De echtgenoot wond zich zoo op, dat
hij een revolver trok en a bout portant
twee schoten op zijn vrouw loste, waardoor
zij in de borst werd getroffen en vrij ern
stige verwondingen opliep.
De dader heeft waarschijnlijk in een
vlaag van verstandsverbijstering gehan
deld. Hij is naar de inrichting „Zon en
Schild" te Amersfoort overgebracht. De
mede-minnaar, afkomstig uit Den Haag,
heeft de vlucht genomen.
De politie stelt een uitgebreid onderzoek
in. Zij heeft de revolver, waarmede de
aanslag is gepleegd, gevonden.
ERNSTIG VERKEERSONGELUK IN DE
RESIDENTIE.
Hedenochtend ongeveer 9 uur geraakte
op den Bezuidenhoutschen weg te 's-Gra-
venhage de 53-jarige G. B. uit de Warmoe-
zierstraat aldaar door onvoorzichtig over
steken onder een motorrijwiel, bestuurd
door den 18-jarigen G. P. D. B., uit Was
senaar. De voetganger sloeg tegen den
grond en werd met een schedelbasisfrac-
tuur naar „Bronovo" overgebracht. Zijn
toestand is zeer ernstig.
