DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
De stranding van
de „Van Heutsz".
28ste Jaargang
VRIJDAG 3 SEPTEMBER 1937
No. 8818
DE ABONNEMENTSPRIJS
bedraagt bi) vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bij onz Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 1
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
V Godsdienst-vrijheid
Wij lezen in „Volk en Vaderland" een,
geïllustreerd, artikel met de koppen: „Ke-
velaer. Godsdienstvrijheid in Duitschland".
Daarin wordt gezegd, dat Kevelaer b e-
w ij st, hoe groot de godsdienstvrijheid in
Duitschland is!
Dat artikel is., beleedigend, zeer belee
digend voor degenen, van wie de schrij
ver veronderstelt, dat ze het lezen! Zeer
beleedigend, omdat die lezers zóó dom
worden geacht, dat het geschrijf indruk
op hen maakt! 't Moeten werkelijk héél
domme menschen zijn, die in de vrijheid,
welke de bedevaartsgangers in Kevelaer
ontvangen, die in processie-vrijheid in het
algemeen een bewijs zien, dat de Katho
lieken in Duitschland niet vervolgd,
niet onderdrukt worden!....
Bedoeld artikel besluit (met vette let
ters!):
Duizenden en duizenden belijden
hier him godsdienst, vrijer dan men het
in Nederland kan doen. Laten liever
degenen, die zoo ijveren voor gods
dienstvrijheid in Duitschland, de hand
in eigen boezem steken en eens pro-
beeren, of zij hier in dit vrije Neder
land toestemming kunnen krijgen
om een processie te houden in Rotter
dam, Den Haag of Utrecht.
De Katholieken uit Nederland zul
len in Duitschland, waar de R.K. Kerk
zoogenaamd zoo vervolgd wordt, kun
nen vaststellen, dat hun godsdienst er
vrijer wordt beleden, dan ze het in
hun woonplaats ooit hebben gezien.
Geen vrijheid voor katholiek onderwijs,
geen vrijheid voor katholieke organisaties,
geen vrijheid voor katholieke organisatie,
geen vrijheid voor katholieke actie in het al
gemeen. Maar de godsdienst wordt er
toch vrijer beleden, dan in Nederland, o m-
dat.... er in Kevelaer (en ook elders)
processies mogen worden gehouden!
Neen, „Volk en Vaderland" moge het
publiek dom achten; zóó dom, dat het dat
„betoog" slikt, is het toch, naar onze over
tuiging, niet!
DE WERELD IN
VOGELVLUCHT
Het begint nu wel een beetje de spui
gaten uit te loopen. In de Middellandsche
Zee wordt het eene schip na het andere
door duikbooten getorpedeerd en zooals
men weet zijn zelfs de- Britsche oorlogs
schepen er niet meer veilig. Nadat de
„Havock" was aangevallen, is nog het
Engelsche tankschip „Woodford" tot zin
ken gebracht en daarna weer een Rus
sisch schip. Men vraagt zich af, wie deze
piraten zijn. Franco zegt: „Van mij zijn
ze niet, want ik heb er maar twee en die
blokkeeren op het oogenblik Gyon." Al
degenen, die sympathiseeren met de re-
geering van Valencia, wijzen Italië als de
schuldige aan, ofschoon men niet kan be
vroeden, welk motief Italië zou hebben
om een Britsch oorlogsschip aan te vallen
en daardoor Engeland tegen zich in het
harnas te jagen, juist nu van beide zijden
pogingen in het werk zijn gesteld om een
toenadering tot stand te brengen. Duitsch
land en Italië zeggen: „Dat doen natuur
lijk de bolsjewieken". En inderdaad zou
den zij de eenigen zijn die zijde zouden
spinnen bij een eventueel conflict tusschen
de Westersche mogendheden en de as
RomeBerlijn. Maar waarom torpedee-
ren zij dan juist schepen, die op weg zijn
naar het gebied van Valencia?
In ieder geval zal de Volkenbondsraad
zich de volgende week met het geval be
moeien. Engeland heeft uit voorzorg reeds
eenige oorlogsbodems naar de Middel
landsche Zee gezonden ter versterking
van zijn daar aanwezige strijdkrachten.
Een Autostrada door de polders Groote viaducten en
brug over den Rijn In Leiderdorp Massale kunstwerken
bij Leidschendam Het eindpunt is Ypenburg Nieuwe
brug over het Galgewater en viaduct over Haagweg.
HET VERGAAN VAN DE „TARPON"
Nog veertien vermisten
PANAMA CITY (Florida), 3 Sept. (A.
N.P.) Sinds de „Tarpon" Woensdag ter
hoogte van de East Pass (Florida) is ver
gaan, worden veertien officieren en sche
pelingen nog steeds vermist. Het kust
wachtschip „Triton" heeft negen perso
nen aan boord genomen en het lijk van
den kapitein, een man van 83 jaar
Het sprookje van een nieuwen Rijksweg
beoosten Leiden blijft geen sprookje, doch
wordt werkelijkheid.
De plannen voor deze tweede auto-snel-
baan, welke de bebouwde kom van Leiden
aan de Oostzijde juist ontwijkt, nemen
steeds vaster vormen, zóó zelfs, dat den
gemeentebesturen van Leiderdorp en Zoe-
terwoude is verzocht met de kruising van
den weg rekening te houden in het uitbrei
dingsplan.
De stad Leiden zal in de toekomst pre
cies tusschen twee auto-snelbanen komen te
liggen: aan de eene zijde de weg over het
Haagsche Schouw, de Drie Witte Palen en
de Postbrug; aan de andere zijde de weg,
welke de Hooge en Lage Rijndijk nabij
„Meerburg" kruist.
Voor de industrieele groei van de stad
kan deze gelukkige situatie groote perspec
tieven openen. Steeds meer toch gaan de
groote verkeerswegen de kanalen evenaren
in goederenvervoer.
Leiden ligt reeds op een kruispunt
van belangrijke waterwegen, namelijk
van Rijn en Vliet; daarbij zal in de toe
komst de stad het punt worden, waar
de twee groote autobanen op korten
afstand evenwijdig aan elkaar loopen,
en met elkaar verbonden worden.
Men zal zich verbaasd afvragen, waar
voor een tweede auto-snelbaan noodig is,
terwijl de eerste, nog in aanbouw, aan de
meest moderne eischen zal voldoen.
Doch dan vergeet men, dat de met ont
zaglijke kosten gebouwde weg van Am
sterdam via de Haarlemmermeer, Postbrug
en Haagsche Schouw naar den Haag in
W assenaar uitloopt op den Leidschen
Straatweg, een verkeers-ader, vrijwel kaars
recht en met prachtig natuurschoon, die
evenwel door de vele aansluitende dwars
wegen en door de bebouwing als auto-snel
baan levensgevaarlijk dreigt te worden en
reeds de benaming „ongeluksweg" heeft ver
worven.
Daarom heeft men gezocht naar een ont
lasting van het massale verkeer op dezen
weg en naar de streek, geschikt voor een
idealen auto-baan, waar de men zoo hard
kan rijden als men wil.
Die streek heeft men gevonden in de
„maagdelijke" weilanden achter Leiden.
Volgens de inlichtingen, welke ons van
hooggeachte zijde werden verstrekt, zal
de nieuwe weg beoosten Leiden in de
Haarlemmermeer afsplitsen van
den in aanbouw zijnden weg bewesten
Leiden, om over de Ringvaart R ij p w e-
tering te bereiken nabij de plaats van
het vroegere spoorwegstation.
Een viaduct met op
en afrit bij Rijpwe-
tering.
De weg komt hier op 'n viaduct overk het
opgeheven Haarlemmermeer-spoortje,
waarvan de rails zijn opgebroken, doch
waarvan de dijk de nieuwe provinciale
weg zal worden vanaf de Zijldijk naar
Oude Wetering. 1)
In Rijp wetering komen een op- en af-rit
van den grooten verkeersweg naar den
nieuwen provincialen weg.
In rechte lijn zal de auto-strada ver
volgens loopen achter Hoogmade,
met een viaduct (doch zónder op- en afrit)
over de Hoogmadesche weg, om voorbij de
Gereformeerde Kerk in Leiderdorp
een helling te maken en de Lage Rijndijk
op een viaduct eveneens zónder op- en
afrit te kruisen.
Op een hooge brug overschrijdt de ver-
keersbaan den Rijn om, dwars door het
restant van het buiten „Rhijnvreugd", op
een tweede viaduct den Hoogen Rijndijk
onder Zoeterwoude te snijden.
Aan den Hoogen Rijndijk, op het
open perceel grond tegenover „Rhijn-
vreugd" komen op- en afritten. Links
daalt men af in de richting Leiden,
rechts stijgt men op, komende uit Lei
den of de Rijnstreek.
Met het oog op dezen weg-aanleg is op
het restant-van „Rhijnvreugd", eigendom
van den heer M. van der Velde te Leider
dorp, en op het tegenovergelegen perceel,
eigendom van mevrouw Weidung te Lei
den, een bouwverbod gelegd. Door de ge
meente Leiderdorp is nog geen bouwver
bod afgekondigd.
Eindpunt i n
Ypenburg.
De weg loopt voort evenwijdig aan de
Meerburger-watering, kruist de Vrouwen-
weg in Zoeterwoude (zónder op- of afrit),
gaat dwars door den tuin van het Kruis
heerenklooster en vervolgt zijn loop on
gestoord door de weilanden tusschen
Voorschoten en Stompwijk, achter Leid
schendam om, om bij het vliegveld Ypen
burg uit te monden op den grooten weg
Den HaagRotterdam.
In de polders heeft men zich ongeveer
het volgende traject gedacht.
Langs de Meerburger-watering zet de
weg zich voort, linea recta door den Mees-
louwer polder, kruist op een viaduct de
Kniplaan, (echter zonder verbinding met
Stompwijk), langs de Tocht in de
Gecombineerde Starrevaart- en Damhou
derpolder.
Een ingewikkelde si
tuatie bij Leidschen
dam
Onder Leidschendam valt, door
de vele verbindingswegen, een ingewik
kelde situatie te overwinnen.
De weg verheft zich hier over groote
lengte op een hooge dijk vanaf de Starre
vaart, door de kleine Starrevaartspolder
om op viaducten de Stompwijksche weg
en de Kostverlorenweg te overbruggen.
Vermoedelijk komen hier een op-- en
af-rit.
De Middenweg zal worden omgeleid.
Na dit kunststukje volbracht te hebben,
gaat de weg omlaag, passeert door een
tunnel den Broekweg en de spoorlijn
Scheveningenden HaagRotterdam-Hof
plein om dan de nieuwe autoweg den Haag
Utrecht te ontmoeten, waarmede met op
en af-ritten verbinding wordt gevormd.
Over dezen weg héén zet de autostrada
beoosten Leiden zich voort naar het
vliegveld Ypenburg, waar aansluiting
wordt verkregen op den weg Den Haag
Rotterdam.
Allerwege is in deze omgeving gepeild en
gemeten; men verwacht dat vrij spoedig
met den aanleg zal worden begonnen.
Aldus is de weg in groote lijnen ge
traceerd; in onderdeelen, met name om
trent de doortocht van Rijp wetering naar
de Ringvaart konden ons nog geen pre-
ciese mededeelingen worden verstrekt.
Het zal uitsluitend een auto
weg, zonder rijwielpaden wor
den.
De verbinding LeidenAmsterdam zal
door den nieuwen weg aanmerkelijk be
kort worden. Deze bedraagt thans onge
veer 46 K.M. en zal in den weg beoosten
Leiden slechts 32 K.M. bedragen. De weg
ligt bijna geheel in rechte lijn vanaf de
Haarlemmermeer tot Ypenburg en rust
hier en daar (in de gemeente Alkemade)
op zeer drassige veengrond, welke geheel
zal moeten worden uitgegraven.
Men heeft echter uit de kolossale wer
ken nabij Sassenheim en nabij Bo-
degraven, waarvan wij onlangs uitvoe
rig berichtten, kunnen leeren, dat als de
weg er komen moet, de Rijkswaterstaat
voor geen moeilijkheden, hoe groot ook,
terugschrikt. De voorbereidingen van de
zen nieuwen wegenbouw zullen vermoe
delijk nog wel eenige jaren duren.
Een verbindingsweg
ten Zuiden van Leiden
Zeer belangrijk voor de ligging van Lei
den als centrum van wegen zal ook de ver
bindingsweg zijn tusschen den weg be
oosten en den weg bewesten Leiden.
Deze verbindingsweg welke
eveneens uitsluitend auto-
ba 'a n zal z ijn zal loopen van de
begraafplaats „Rhijnhoff" naar den
nieuwen weg „beoosten", welke hij in
den Hof pol der onder Zoeterwoude be
reikt.
Deze verbindingsweg gaat op een
viaduct over den Lagen Morschweg,
over de spoorlijn LeidenRotterdam,
vervolgens met een nieuwe brug over
het Galgewater, daarna met een via
duct over den Haagweg, om tenslotte
in den Hofpolder af te dalen.
Deze weg en brug zouden dus ko-
men liggen aan de Leidsche zijde van
„de Vink".
Een fantastisch plan, dat echter, naar
men ons verzekerde, in ontwerp gereed
ligt.
Voor vele gemeenten
een twijfelachtige eer
Voor de gemeenten, welke door den
nieuwen Rijksweg zullen worden doorsne
den, moge dit een groote eer zijn van
automobilistisch standpunt bekeken de
gemeenten en de grondeigenaren achten
het een uiterst twijfelachtige eer. In Lei
derdorp zal een huis moeten worden afge
broken. In Zoeterwoude zouden door den
eigenaar van „Rhijnvreugd" 6 garages
worden gebouwd, doch de vergunning
daartoe moest worden geweigerd. De ge
meentebesturen beraden thans, hoe zij
zich het beste aan de nieuwe situatie
welke veel wat eeuwenlang verbonden
was, uiteenrukt kunnen aanpassen.
Daarbij doen zich interessante kwesties
voor, zooals de brug over den Rijn, welke
in strijd is met het oude veerrecht (later
omgezet in brug-tol) van de gemeente Lei
derdorp. En zoo zijn er meerdere andere
problemen, waarover de vroede vaderen
der betrokken gemeenten reeds in het diep
ste geheim vergaderen.
Het zal met dezen nieuwen Rijksweg
waarschijnlijk zóó gaan als met anderen
wegenbouw. Eenige jaren zullen de be
tonnen viaducten eenzaam boven de vlak
te verrijzen, om langzaam te verharden;
weer een periode later zal met de aarde-
baan worden begonn-en enz.
Het kan dus nog jaren duren. Mis
schien dat tegen den tijd, dat de nieuwe weg
gereed komt, autobanen op het tweede plan
zijn geraakt door het vlieg-verkeer!
In ieder geval zal deze wegenaanleg een
prachtig en langdurig object vormen voor
werkverschaffing.
De provinciale weg
door de gemeente Al
kemade wordt even
eens autobaan.
Wat het omvormen van de Haarlemmer
meer-spoorlijn in een provinciale weg be
treft, kunnen wij nog het volgende mede-
deelen:
De weg zal gaan vanaf den Zijldijk naar
Oud e-W e t e r i n g.
Officieel is de spoorbaan nog niet aan de
Provincie verkocht; officieus wel.
Allerwege heeft men proefboringen ver
richt. Op enkele baanvakken zullen thans
proef-taluds worden aangelegd.
Ook deze weg zal uitsluitend
autoweg zijn; fietsers zullen er dus
niet op worden toegelaten.
Dezen zullen den Lange weg moeten blij
ven volgen, welke door de gemeente Alke
made wederom in eigendom wordt terug
genomen. Hoogstwaarschijnlijk zal de
provincie een bijdrage verleenen in de on
derhoudskosten
In de Oude-Wetering zal een nieuwe brug
worden gebouwd, welke bekostigd zal wor
den door de beide belanghebbende provin-
1) Ook het omvormen van den spoorlijn
AlphenNieuwkoop—Nieuwveen tot een
verkeersweg schijnt, blijkens een uitlating
van den burgemeester van A1 p h e n a/d
R ij n in de jongste raadszitting, allerminst
van de baan te zijn.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT i
Gewone AdvertenHën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
De onveiligheid in de Middellandsche
Zee. Een Russisch schip getorpedeerd. De
Volkenbondsraad zal de zaak bespreken.
(lste blad).
Franco neemt represaillesmaatregelen
tegenover de Fransche regeering. (2de
blad).
Van Zeeland zou voornemens zijn af te
treden. (2de blad).
Relletjes in Franseh Marokko. (2de
blad).
De „Van Heutsz" is nog in aanvaring
geweest met een Deensch schip. Alle pas
sagiers in veiligheid. (2de blad).
ZWEEFDEMONSTRATIE MET HET
MINIMOA-ZWEEFTOESTEL
Gisteravond te ongeveer 19.30 uur arri
veerden op het luchtvaartterin Ypenburg
het motorvliegtuig DEmyv met als sleep
het zweefvliegtuig D15—923.
Het motorvliegtuig werd bestuurd door
den bekenden vliegtuig-constructeur Wolf
Hirth en het zweeftoestel door mej. E.
Schmidt. Beide vliegtuigen waren om 17.30
uur uit Engeland vertrokken.
De heer Wolf Hirth en mej. E. Schmidt
zullen eenige dagen op het luchtvaartter
rein Ypenburg blijven, teneinde het zweef
vliegend Holland in de gelegenheid te
stellen om kennis te maken met dit zweef
toestel.
Morgenmiddag en vermoedelijk a.s. Zon
dagmiddag zal bovengenoemd zweeftoe
stel de noodige evoluties demonstreeren
teneinde een ieder een duidelijk beeld te
geven van de vliegcapaciteiten van dit
sierlijke toestel.
Binnenland
Te Staphorst zijn gisteren door het spe
len met lucifers door kinderen zes boer
derijen afgebrand (3e blad).
Verschillende doodelijke verkeersonge
lukken vonden gisteren plaats (3de blad).
Daders van een roofoverval te Den Haag
gearresteerd (lste blad).
Sport en Wedstrijden
Gisteren is plotseling overleden Baron
Pierre de Coubertin, stichter der moderne
Olympische Spelen (3e blad).
Aanvaring met Deensch
schip
ALLE PASSAGIERS IN VEILIGHEID.
Het vastloopen van het motorschip
„Van Heutsz" der Kon. Paketvaartmaat-
schappij op een rots bij Hongkong is
eenigszins anders in zijn werk gegaan dan
uit de eerste berichten viel af te leiden.
Uit een nader door het departement van
Buiten]andsche Zaken van den Nederland-
schen consul-generaal te Hongkong ont
vangen telegram blijkt namelijk, dat de
„Van Heutz" tijdens den typhoon in aan
varing is gekomen met het Deensche
stoomschip „Gertrudemaersk" en daarna
op een rots is geloopen, of misschien ge
zet om zinken te voorkomen. De consul-
generaal meldde, dat de passagiers en de
officieren veilig aan boord van de „Ger
trudemaersk" konden gaan.
De ruimen 2 en 3 van het Nederland-
sche schip, dat vast op de rotsen zit en
veertien graden slagzij aan stuurboord
heeft, zijn vol water. Tenzij de „Van
Heutsz" mocht omslaan, wordt berging
waarschijnlijk mogelijk geacht.
De directie van de K. P. M. te Batavia
heeft het volgende bericht uit Hongkong
ontvangen:
Practisch zijn alle passagiers en
de geheele bemanning van het
M. s. „Van Heutsz" in veiligheid
gebracht. Indien nog personen
vermist worden, zijn dit hoogstens
tien in getal.
Volgens een voorloopige opgave zijn de
ruimen 2 en 3 volgeloopen. Voorts werden
nog enkele lichte lekkages geconstateerd.
Eenige dekken zijn versplinterd, voorna
melijk de opbouwen hebben schade gele
den.
Ook Deensch schip beschadigd.
Het Deensche schip „Gertrudemaersk"
is,naar onze correspondent te Kopenhagen
meldt, zwaar beschadigd. Het heeft tus
schen twee ander* schepen klem gezeten.
Het achterruim maakt water en vandaag
wordt het schip gedokt. De reederij heeft
geen bericht ontvangen omtrent de natio
naliteit van de beide schepen, waarmede
de „Gertrudemaersk" in aanvaring is
geweest en ook niet omtrent het aan boord
gaan van passagiers en bemanning van
de „Van Heutsz". Zij acht het echter zeer
onwaarschijnlijk, dat het groote aantal
passagiers van de „Van Heutsz" aan boord
is gegaan vn een schip, dat, zooals het
Deensche, zoo zwaar beschadigd is.
De „Gertrudemaersk", een schip van
5038 br. reg. ton, behoort toe aan de ree
derij A. P. Moller te Kopenhagen. Het
schip is 23 Juni jl. van Boston naar Cebu
vertrokken en 29 Augustus te Hongkong
aangekomen.
