WEDLOOP NAAR HET ABSOLUTE NULPUNT BUITENLAND DE SPAANSCHE BURGEROORLOG KERKNIEUWS VRIJDAG 20 AUGUSTUS 1937 DE LEIDSCHE COURANT TWEEDE BLAD - PAG. 6 EEN BEZOEK IN HET NIEUWE LABORATORIUM VAN PROF. DEBYE. HET WERKEN BIJ -272 GRADEN Onlangs werd in Berlijn het nieu we Keizer Wilhelm Instituut voor Natuurkunde geopend. Het is ge heel gebouwd volgens de wenschen van prof. P. Debeye, die, zooals be kend is, onlangs de Nobelprijs ge kregen heeft. Debeye wil hier niet alleen -de laatste geheimen over het stukschieten van atomen ont sluieren, maar eveneens het abso lute nulpunt bereiken. Het streven naar weten is zoo oud als de menschheid zelf, maar nimmer zocht de menschheid zoo hardnekkig en zoo stout moedig als -thans. Stratosfeersvliegers pro- beeren de hemelruimte te onderzoeken, anthropologen zoeken den oorsprong van het menschelijk geslacht en microscopen ontraadselen het kleinste leven. Ook de Natuurkunde heeft zich geduren de de laatste tientallen met energie gewor.- pen op de ontdekking van de grenzen der natuur. Twee zeer belangrijke doelpunten van dit werk zijn: het ontdekken van de kleinste vorm, .waarin een stof voorkomt, de zoogenaamde atoom en het bereiken van het absolute nulpunt. Deze beide doelpunten hebben iets ge meen. Er zijn onderzoekers, die denken, dat wanneer zij dit bereikt hebben, niet alleen het uiterlijk van de wereld, maar ook de wereld zelf geheel veranderen. Ei- zijn ook geleerden, die het mogelijk achten, dat zij langs dezen weg de geheime kracht ontraadselen, die „leven" eet en leven geeft. Wij zullen hier in het kort weergeven, met welke fantastische methoden en toe stellen een van de belangrijkste natuur kundigen van onzen tijd, de Hollandsche professor P. Debeye, die het vorige jaar den Nobelprijs kreeg, deze doelpunten tracht te bereiken. De toren van Dahlem. In het kleine villadorp Dahlem bij Ber lijn liggen de gebouwen van het bekende Keizer Wilhelm-Instituut, waar men zich bezig houdt met natuurkundige onderzoe kingen. Onlangs is hier een nieuw gebouw gereed gekomen, met in het midden een toren van 20 meter hoog. En juist in deze toren zullen nu de laatste geheimen der natuur ontsluierd worden. Het Instituut, waarvoor de Rockefeller-Stichting ruim twee millioen gulden bijdroeg, staat onder leiding van Professor Debye. De geweldi ge inrichting dient voor het grootste deel alleen voor zijn onderzoekingen. Door een reeks van groote zalen bereiken we einde lijk de toren. De muren zijn geheel met te gels bedekt, alle vlakken zijn glad en rond, alle hoeken werden vermeden. In het mid den van de toren staan twee geweldige zui len. Wanneer deze zuilen „werken" is er geen menschelijk wezen in de toren ieder le vend wezen zou waarschijnlijk onmiddel lijk letterlijk in „niets" verdwijnen. In de kamers er naast en beschermd door dikke schermen zitten dan de onderzoekers over spiegels gebogen en nemen de gebeurtenis sen waar, welke zich in de toren afspelen. Want, wanneer de zuilen „werken", dan staat er gedurende een a twee uur een spanning van 3-000.000 volt op de atoom kernen. Dit wordt het stukschieten der atomen genoemd. De manier, waarop dit geschiedt, de techniek, dat zijn vondsten van den laatsten tijd. Tot welke resulta ten het stukschieten der atomen leiden kan, dat is het onderwerp van tallooze theorieën en het werk van dit instituut. Wij weten er nog maar heel weinig van, hoe het er in deze nieuwe wereld uitziet. En profes sor Debye spreekt niet over onderzoekin gen, waaraan hij nog bezig is. Om 0.004 graad! Een van de speciale werkzaamheden van het instituut is ook, om na te gaan, hoe de atomen zich bij koude-temperaturen, wel ke wij ons ternauwernood kunnen voor stellen, gedragen. Men wil de atomen, in dien dit mogelijk is, waarnemen bij een temperatuur, die de wetenschap het „ab solute nulpunt" noemt. Maar tot nu toe weet men alleen, dat dit „absolute nulpnut" gelijkt op de een normale temperatuur van -273 graden: het punt zelf heeft men nog niet bereikt. Nog 0,004 graad zijn wij er van verwijderd! Deze 0.004 graad hoopt men nu in het nieuw ingerichte koude-la- boratorium van professor Debye te over winnen! De methode daartoe is door Professor Debye bedacht: bij zijn onderzoekinswerk- zaamheden maakt hij gebruik van het magnetisme. Met deze methode is zijn landgenoot, proffessor W. de Haas in Lei den, gekomen tot die 0.004 graad boven het absolute nulpunt. Maar het nieuwe insti tuut in Dahlem wil dit record breken. Tot de voorbereidende werkzaamheden behoort in de eerste plaats het vloeibaar maken van stikstof. Daarmede verkrijgt men een temperatuur van -193 graden of 80 graden boven het absolute nulpunt. Met een in het instituut vervaardigd toestel, om waterstof vloeibaar te maken, kan men een temperatuur van 20 graden boven het ab solute nulpunt verkrijgen en met een toe stel om helium vloeibaar te maken bereikt men reeds een temperatuur van -269 gra den. Hier is men dag nog 0.4 graden van 't absolute nulpunt vandaan. Nu komt even wel nog het moeilijkste werk. Het is name lijk veel moeilijker, hier ook maar een tiende graad te dalen, dan om een gewone stof 100 graden te verhitten of af te koe len. Toch heeft professor Debye reeds een temperatuur van 0,7 graad boven het ab solute nulpunt bereikt. Zijn Hollandsche ri vaal in Leiden heeft hij dus nag niet inge haald. Met de geweldige hulpmiddelen van het instituut hoopt hij echter ook zoo ver te komen en nog verder! Het nieuwe instituut bevat echter nog veel meer technische wonderen, die er alle moeten toe meewerken, de wonderlijke wereld van de moleculen te ontsluieren. Er zijn daartoe groote za len ingericht, waar 25 assistenten van prof. Debye werken. Voorts zijn er verschillen de laboratoria om de atomen te bestudee- ren. Ook zijn er groote zalen met röntgen- apparaten, waar de atomen met röntgen stralen „gebombardeerd" worden en waar de temperatuur tot op een honderdste nauwkeurig overal gelijk moet zijn. Het spreekt van zelf, dat gedurende het werk de onderzoekers zich niet in deze zalen be vinden, niet alleen, omdat hun eigen lichaamstemperatuur een verandering in de temperatuur van de zaal teweeg zou kunnen brengen, maar ook, omdat de rönt genstralen buitengewoon gevaarlijk zijn. De gebeurtenissen, die zich in dit labora torium afspelen worden daarom door pro fessor Debye en zijn assistenten door iso- leerende glazen wanden waargenomen. In de breede kringen der natuurkundi gen hoopt men, dat men door het ontdek ken van de geheimen der atomen, ook het ontstaan van de sterren en planeten zal kunnen ontsluieren. Dit alles behoort ech ter nog geheel tot het gebied der hypothe sen. Tot nu toe hebben alle nieuwe ont dekkingen, welke men op dit gebied ge daan heeft, nieuwe vragen opgeworpen. Zoo heeft men bijvoorbeeld kunnen consta- teeren, dat bij de verbinding van twee stikstof-atomen, welke men verkrijgt door het stukschieten van atomen, er niet we derom stikstof ontstaat, maar: stikstof en waterstof! Maar ook op dit „waarom?" weet de wetenschap nog geen antwoord te geven. Het nieuwe Keizer Wilhelm-Instituut is met al zijn inrichtingen een van de beste getuigen van onzen modernen tijd voor de enorme prestaties van de menschelijke vindingrijke geest. Wat de geest der men- schen bedacht, wat menschenhanden ver vaardigd hebben, dit alles is hier onder de wetenschappelijke leiding van deskundigen samengevoegd, om de natuur haar laatste geheimen te ontnemen. In de toren van Dahlem bereidt professor Debye zich voor, nieuwe ontdekkingen te doen. DE KRIJGSOPERATIES IN HET NOORDEN. Aan het front van Santander. Radio Espana heeft de te vijf uur gister middag van het groote hoofdkwartier der rechtsche troepen te Salamanca ontvangen berichten uitgezonden, aangaande de ope raties aan het front van Santander. Gisteren zijn, aldus dit communiqué, een groot aantal dorpen bezet. Wij maakten tweehonderd gevangenen i en veroverden twee belangrijke munitie-opslagplaatsen. Onze troepen hebben zeer belangrijke stra tegische stellingen bezet. De strijd in de universiteitswijk van Madrid. Gistermorgen hebben de regeeringstroe- pen verscheidene mijnen in het Noordelijke deel van het ziekenhuis Clinico in de uni versiteitsstad, en nog een mijn voor het tehuis St. Christina, ten Zuiden van het ziekenhuis, tot ontploffing gebracht. Men gelooft, dat er vele slachtoffers gevallen zijn onder de hier genestelde rechtsche troepen. DUITSCHLAND Hel nieuwe Rijk DUITSCHE GELOOFSBEWEGING CONTRA KARDINAAL FAULHABER Artikel in de „Siegrune" De „Siegrune", het orgaan van den strijdhond voor het Duitsche Geloof, pu bliceert een artikel, waarin de leider van den bond verklaart: „Ons doel is: in ver- eeniging met alle Duitschers de Duitsche Godserkenning tot stand te brengen. In dien wij beried zijn tot dit doel onzer ge heiligde overtuiging te strijden, zullen wij er in slagen, een volkomen rassenhaat te stichten, ondanks de christelijke huichel achtigheid en de milliarden van het Jood- sche kapitaal. Ons dierbare Duitschland zal dan één Führer, één'rijk, één religie zijn. Wij zullen den strijd pas staken, na dat wij het laatste overblijfsel van inter nationale godsdilnstigheid, welke ons volk vreemd is, zullen heben weggevaagd". Het blad publiceert tegelijkertijd een hevigen aanval tegen den aartsbisschop van München, kardinaal Faulhaber, die er van beschuldigd wordt pacifist en een vriend van de Joden te zijn en vijandig te staan tegenover het Derde Rijk en het Duitsche volk. „Siegrune" citeert tot sta ving dezer beweringen de woorden, welke kardinaal Faulhaber op 14 Februari 1937 in een in de kathedraal van München ge houden preek heeft gesproken. Volgens „Siegrune" zou de aartsbisschop hebben gezegd: „Het Rijk heeft bij het concordaat de Kerk alle beloften gedaan en deze niet gehouden. Er kome wat wil. Ik zeg op deze heilige plaats: Hij die geen tractaten, die hij zelf heeft geteekend, eerbiedigt, is eerloos". WEDERWAARDIGHEDEN VAN EEN POOLSCH JURIST TE NEURENBERG De Nationalzeitung (Bazel) publiceert onder den titel: „Streicher ontvangt, een gast...." het volgende artikei: „Op het zoo juist geëindigde congres voor vergelijkend recht in Den Haag heeft een rapport, dat de bekende strafrechtken ner professor Glaser van de universiteit van Warschau over een wederwaardigheid in Duitschland uitbracht, natuurlijk niet van het spreekgestoelte, doch in de kringen van bevriende juristen opzien gebaard. Professor Glaser had op zijn reis naar Nederland ook Neurenberg en Rothenburg willen bezoeken. Te Neurenberg werd hij door een krantenartikel opmerkzaam ge maakt op een proces tegen twee roomsch- katholieke geestelijken. Blijkbaar betrof het een zedenmisdrijf. Professor Glaser in teresseerde zich beroepshalve voor het ge val en wendde zich dus tot den kanton rechter met het verzoek de zitting te mo gen bijwonen. Nadat de rechter zijn papieren had na gekeken, gaf hij de gevraagde toestem ming en liet hij professor Glaser een bij zondere plaats in de rechtszaal aanwijzen. Nauwelijks had de professor evenwel plaats genomen of hij werd verzocht even buiten de zaal te komen. Men leidde hem in een kamer, langs welker muren de pre sident van de arrondissementsrechtbank en eenige rechterlijke ambtenaren stonden te praten. Spoedig daarop verscheen een man in het vertrek, die den professor woedend toesnauwde: „Ik ben Julius Streicher. U kent mij", en den professor en de ambte naren, die hem een plaats hadden aange- wezen, vervolgens een half uur lang uit schold. Glaser is, aldus riep Streicher uit, een spion, precies zooals die Amerikaansche journaliste, die enkele dagen geleden een proces bijwoonde en, naar Streicher be weerde, zich er toe had laten brengen te gen de wijze van procesvoering te protes teeren. Dat de ambtenaren thans professor Gla ser in de zaal hadden toegelaten, noemde Streicher ongehoord. Woordelijk zeide hij daarbij: „Wanneer het nog een Italiaan was geweest, maar een Pool Bleek en sidderend hoorden de rechter lijke ambtenaren den vloed van scheld woorden aan. Tenslotte liet Streicher po litiebeambten komen, die de papieren van professor Glaser moesten onderzoeken. Zij bevonden deze in orde, aldus de Na tionalzeitung, zoodat zij over niets steek houdends beschikten om iets tegen Glaser te ondernemen. Men bracht hem met een politie-auto naar zijn hotel en stelde hem de vraag, wat hij zich voorstelde, te zul len doen. „Duitschland verlaten", ant woordde de professor. Hij stelde de Pool- sche diplomatieke vertegenwoordiging van het gebeurde in kennis en verliet direct het ongastvrije land. Op het Haagsche congres gold het ver slag van professor Glaser voor een der meest markante bijdragen voor rechtsver gelijking. Jij met je gewoonte om nooit de deur te sluitenNu zijn er twee microben uit mijn reageerbuisje verdwenen. PORTUGAL De regeering heeft echter niet haar gewone kalmte laten varen. Zij heeft haar gezant te Lissabon instructie gezonden, op zijn post te blijven, zoolang de Portugee- sche regeering hem geen moeilijk heden in den weg zal leggen. In een officieele Tsjecho-Slowaaksche verklaring aangaande het afbreken der be trekkingen tusschen Portugal en Tsjecho- Slowakije wordt met name gezegd, dat de Portugeesche regeering onlangs met een Tsjecho-Slowaaksche wapenfabriek heeft onderhandeld over de levering van wa pens en het ministerie van buitenlandsche zaken van Tsjecho-Slowakije gevraagd heeft, vergunning te willen geven voor de levering dezer wapens. Nadat gebleken was dat de firma in kwestie, op grond van vroegere overeen komsten om wapens te leveren voor het Tsjecho-Slowaaksche leger niet in staat was, in den vereischten tend wapens van een bepaalde soort te leveren, werd de Portugeesche regeering een nieuwe aan bieding gedaan, wapens te leveren van een ander type dan eerst was uitgekozen. De Portugeesche regeering besloot even wel dit nieuwe aanbod niet aan te nemen, doch bleef bij het oorspronkelijke type. De Portugeesche regeering beschouwde de nieuwe- aanbieding als 'n weigering, om de oorspronkelijke opdracht uit te voe ren en gaf haar gezant te Praag opdracht deze stad op 18 Augustus te verlaten. Wij willen duidelijk maken, aldus be sluit de Tsjecho-Slowaaksche verklaring, dat tusschen Tsjecho-Slowakije en Portu gal geen enkele politiek of diplomatiek con flict bestaat. Dat de mislukking der han delsbesprekingen moet leiden tot eenzij dige en formeele verbreking der diplo matieke betrekkingen, moet beschouwd worden als een geval zonder precedent in de geschierenis der diplomatieke betrek kingen; Berlijn is het met Lissabon eens. Blijkens een D. N. B.-bericht schrijft de „Berliner Lokalanzeiger" o.a., dat de mo tieven van Praag voor het staken der wa penleveringen inderdaad geschikt waren, zeer ernstige verstoordheid in Lissabon te wekken en practisch neerkomen op het uiten van verdenking, dat de Franco-re geering via Portugal van wapens wordt voorzien. Eerder kan echter vermoed wor den, aldus hetzelfde blad, dat de Tsjechi sche wapenindustrie niet alleen voor de on gewoon toengenomen behoeften van de Tsjecho-Slowaakschen staat uit alle macht aan het werk is, maar ook voor vele an dere bij wapenen geinteresseerden ter we reld. En hier zal men aan het roode Span je denken, dat zijn aankoopen vooral daar plaatst, waar een uitgesproken volks- frontkoers de betrekkingen vergemakke lijkt. De „Deutsche Allgemeine Zeitung" schrijft o.m.: „Het standpunt van Portu gal zal in Duitschland begrepen worden. In de eerste plaats is de Portugeesche be wapening een noodzakelijkheid, zoolang de bolsjewistische inmengingspogingen op het Iberische schiereiland nog niet geheel uit den weg geruimd zijn en in de tweede plaats treedt Tsjecho-Slowakije diploma tiek op in een vorm, die schuldbewustzijn verraadt." Het „Berliner Tageblatt" schrijft: „De inbreuk op de leveringscontracten, die de regeering van Portugal aan Tsjecho-Slo wakije verwijt, moet ernstig zijn. Dat is te opmerkelijker, wijl Tsjecho-Slowakije steeds in de eerste rijen te vinden is, wan neer het er omgaat, de stem te verhef fen voor de heiligheid der verdragen." Praag weerlegt Duitsche beweringen. Tsjecho-Slowaaksche politieke kringen spreken ten stelligste de Duitsche bewering tegen, volgens welke de onderhandelingen over de wapenleveranties aa'n Portugal ge strand zouden zijn, omdat Praag zou heb ben gevreesd, door de onderhandelingen te doen slagen, inbreuk te maken op het niet-inmengingsaccoord ten aanzien van de Spaansche kwestie. Men voert ter ondersteuning van deze te genspraak twee bewijzen aan: in de eerste plaats zijn bedoelde onderhandelingen pas geopend, nadat de regeering van Tsjecho- Slowakije de toestemming van de leden der non-interventiecommissie had verkregen en in de tweede plaats is de Tsjecho-Slo waaksche regeering zelfs als tusschenper- soon opgetreden tusschen de wapenfabriek en de Portugeesche regeering. Het Tsjecho-Slowaaksche persbureau is gemachtigd, in verband met het afbreken de diplomatieke betrekkingen tusschen Por tugal en Tsjecho-Slowakije, te verklaren dat de aanduiding, volgens welke een derde mogendheid invloed zou hebben uitge oefend op het Tsjecho-Slowaaksche stand punt, energiek van de hand moet worden gewezen. v Politieke kringen te Moskou noemen de bewering, dat Tsjecho-Slowakije op aan dringen van de Sovjet-Unie geweigerd zou hebben wapens aan Portugal te verkoopen, onzinnig. De verbreking der diplomatieke betrek kingen tusschen Tsjecho-Slowakije.en Por tugal was te Moskou een volkomen ver verrassing. Het conflict LIssabon-Praag PRAAG IS UITERMATE VERWONDERD. Een officieele Tsjechische verklaring. De verbreking der diplomatieke betrek kingen tusschen Portugal en Tsjecho-Slo wakije tahfe in leidende kringen te Praag groote verwondering gewekt. Duitenlandsche Berichten TWEE ALPINISTEN VERONGELUKT. Twee Tsjecho-Slowaaksche studenten, die den Cervin aan den kant van Zmutt (Zwitserland) wilden beklimmen, zijn yan meer dan duizend meter hoogte neerge stort. Een reddingscolonne vond de vreese- lijk verminkte lijken der slachtoffers. SCHEEPSBRAND LIEP GOED AF. Naar Aneta verneemt, is destijds op het s.s. „Saleier" van de Maatschappij Neder land, dat gisteren uit Melbourne te Ma kassar arriveerde, vóór de aankomst te Melbourne brand ontdekt in een lading karpetten. De gezagvoerder zette daarop full speed koers naar Melbourne, terwijl hij het vuur zooveel mogelijk inperkte door het inblazen van stoom. Te Melbour ne stond de brandweer reeds gereed en bluschte den brand. Hierbij zijn twee brandwachts bewusteloos uit het ruim ge haald. De Australische passagiers waren vol lof over het optreden van de bemanning. De gezagvoerder was uiterst tevreden over de prestaties van de brandweer te Melbourne. De Maatschappij Nederland deelt naar aanleiding hiervan mede, dat -zij op 30 Juli telegrafisch bericht van den brand ontving, waarbij tevens gemeld werd, dat. deze niet ernstig was. HET EINDE VAN HET CRYSTAL PALACE. Ook het Noordelijke deel thans door brand verwoest. Het na den geweldigen brand in den af- geloopen winter nog overgebleven Noor delijke deel van het Crystal-Palace te Lon den is gisterenmiddag door een grooten brand geteisterd. Voordat de brandweer ter plaatse aangekomen, was reeds een groot deel van het dak ingestort. Aangezien toch reeds eenige dagen ge leden een aanvang was gemaakt met het afbreken van deze hal, bepaalde de brand weer zich er toe een uitbreiding van het vuur tot het tentoonstellingsterrein te ver hinderen. TERREUR VAN BRANDSTICHTERS TE KALMAR. Sedert eenigen tijd wordt de Zweedsche stad Kalmar geterroriseerd door onbeken de brandstichters, die met ongelooflijke handigheid in verscheidene huizen den brand hebben gestoken. Gisternacht zijn b.v. niet minder dan vijf branden uitge broken. In de stad heerscht dan ook een ware paniek. PRINSELIJK HUWELIJK. Gisteren is in de kapel van het slot Nymphenburg prins Peter Heinrioh van Orleans en Braganza, achterkleinzoon van den laatsten keizer van Braziilë, Don Pe dro II, in het huwelijk getreden met prin ses Maria van Beieren. Het huwelijk werd ingezegend door kardinaal Faulhaber. On der de gasten merkte men op ex-koning Alfonso'van Spanje. CYCLOON TEISTERT KUST VAN BURMA. Een cycloon heeft aan de kust van Bur ma groote overstroomingen veroorzaakt. Ongeveer 150 personen zijn verdronken. De schade wordt op 187.500 pond sterling ge raamd. 219. „Ik kom nu kennis maken" zoo schreef ik enkele jaren geleden. Maar, wat gaat die tijd toch vlug! Mijn tijd in Hoorn is nu al weer voorbij. Mij laatste „stukje" om afscheid te nemen. Afscheid nemen van de weinigen, die ik heb ontmoet en van de velen die ik nooit heb gezien. In de „kranten-stukjes" heb ik gesproken. U hebt ze gelezen. Ik heb daar van gehoord. U hebt met ons Missiehuis meegeleefd. Dat bleek uit de vele giften. Dat bleek ook uit de vele blijken van sympathie. SympathieJa, ik heb die hier heel veel ondervonden. O. L. Heer is altijd goed voor me geweest, maar de menschen eveneens. Dat maakt het leven juist mooi: meeleven en meevoelen met elkaar; elkaar het leven licht en prettig maken. Een hartelijk woord van oprechten dank: aan de .kranten" die mij gelegen heid gaven om te schrijven; aan allen, die met ons Missiehuis hebben meege leefd. U weet het wel: de „stukjes" wer den geschreven om steun voor het Mis siehuis. Maar als zij daarbij soms hebben doen lachen, soms hebben gesticht en soms misschien ook een tikje troost en levenskracht hebben gebracht dan kan ik daar slechts blij om zijn. Nu ga ik elders mijn werkkring vin den. Ook daar zal het wel zorgen en moeilijkheden geven. Maar 'ja, wie heeft die niet! Niet klagen dus, maar moedig er door heen. Van harte Gods besten ze gen voor u allen om ondanks alles toch moedig en blij en met succes door het leven voort te gaan. Vaarwel! Fath. J. v. HEININGEN. St. Bonifacius-Missiehuis. Hoorn. Postrek. 120937. Op wvVuucqflureqj&K Wie op de pas ingestelde voorrangs wegen rijdt, heeft bij kruisingen óól> voorrang boven het voor hem van rechts komende verkeer (dat aan 'n rooden driehoek met punt naar beneden zien kan, dat het 'n voorrangsweg nadert).

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1937 | | pagina 6