De worsteling om Sjanghai
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
Ook Japan verwerpt liet Britsche voorstel
28ste jaargang
VRIJDAG 20 AUGUSTUS 1937
No. 8806
3)e
DE ABONNEMENTSPRIJS
bedraagt bi| vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
By onzv. Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT
Gewone Advertentlën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
Dit nummer bestaat uit
drie bladen.
V Verdwijnende stelsels
De Haagsche briefschrijver in de „Tijd"
bespreekt de crisis in den Vrijheidsbond,
en hij verdedigt den voorzitter van het
hoofdbestuur, dat zooveel klappen krijgt:
den heer Wendelaar: „Niet de heer Wen-
delaar heeft gefaald, maar het liberalisme
zelf, dat in den nieuwen tijd verouderde,
verschrompelde en vergat, zich op natuur
lijke wijze te verjongen".
Niet juist gezegd schijnt 't ons, dat de
liberale partij zich „op natuurlijke wijze"
moet „verjongen". Wij zouden het liever
aldus willen uitdrukken: de liberalen zul
len niet langer zich kunnen handhaven, als
zijliberalen blijven.
Het liberalisme, waarvan de ongebonden
vrijheid op economisch terrein een wezen
lijk bestanddeel is, moet die opvatting en
practijk van vrijheid verloochenen, als het
weer eenigen vat wil krijgen in het leven!
Werkgevers, die voorheen die vrijheid nog
zoo kwaad niet vonden, staan er nu veel
sceptischer tegenover nu zij zélf er de
nadeelen van ondervinden!
En zoo er meerdere beginselen of
opvattingen, die wezens-elementen van het
liberalisme zijn, en die overboord gewor
pen moeten worden, als het liberalisme
zich wil handhaven.
Zoo is 't echter niet alléén met het libe
ralisme!
De socialistische pers, die de boven-ge-
citeerde woorden van de „Tijd" met wel
gevallen citeert, moge bedenken, hoe de
S.D.A.P. ten onzent zich aan het ver-vor
men is, met afzwering van zijn grond-be
ginselen, om aldus niet totaal te veroude
ren en geheel en al te verschrompelen! De
S.D.A.P., die voorheen was en ten deele
nóg is en wil zijn: een tweede gietsel van
het Marxisme (dat het Communisme zuiver
wil beleven), gaat meer en meer de
Marxistische beginselen afzweren. Wat
weet menige sociaal-democraat zelfs on
der de leiders nog van Marx, van het
historisch materialisme, van de échte klasse-
strijd-leer, van de waarde- en meerwaarde
theorie!
Wij overdrijven niet, als wij beweren,
dat het liberalisme en het socialisme, zoo
als wij deze stelsels in ons land kennen,
verdwijnende stelsels zijn. Langzaam
zetten zich in de partijen, welke de politie
ke belichamingen dier stelsels zijn, andere
beginselen of opvattingen vast. Van het
échte liberalisme en het échte socialisme
iB tenslotte weinig of niets meer overgeble
ven en er zal dan waarschijnlijk komen een
ander écht liberalisme en een a
der écht socialisme!
Wie ziet, hoe 't aan 't gisten is in Vrij
heidsbond en in S.D.A.P., hoe daar tegen
elkaar in-stroomende bewegingen moeilijk
in eenzelfde bedding worden gehouden
hij zal met ons constateeren, dat wij hier
zonder eenigen twijfel mogen spreken van:
verdwijnende stelsels.
DE OVERSTROOMINGEN IN BURMA
RANGOON, 20 Aug. (ANP.) Kortge
leden hebben zich in Burma overstroomin
gen voorgedaan, waarvan thans de balans
is opgemaakt. Het blijkt, dat minstens 150
personen het leven hebben verloren en dat
de schade aan eigendommen en vee ge
raamd moet worden op 187.500 pond ster
ling. Verscheidene duizenden dorpelingen
zijn dakloos geworden, groote oppervlakten
land zijn onder water komen te staan. Te
gelijkertijd is groote schade aengericht
door een cycloon langs de kust. Voor de
geteisterde gebieden zijn snel hulpmaat
regelen genomen. De voornaamste lijn, die
Rangoon verbindt, met Mandalay, is ont
wricht. Bijna 5000 arbeiders zijn in dienst
genomen om de schade aan de lijn te her
stellen.
DE TOESTAND TE SJANGHAI.
Japajmeezen kondigen staat van beleg af
te Hongkioe.
De Japanneezen hebben den staat van
beleg afgekondigd te Hongkioe (Sjang
hai).
15.000 Japanneezen zijn uit Sjanghai
geëvacueerd, waar nog 10.000 Japannee
zen zijn achtergebleven.
Een overzicht van gisteren.
De bladen te Sjanghai geven het vol
gende overzicht van de krijgsbedrijven
van den 19den Augustus te Sjanghai:
Een Chineesch eskader heeft in den
ochtend de Japansche linies in de Woe-
soeng-straat en in de wijk Hongkioe en
op den Oostelijken boulevard gebombar
deerd, waardoor verschillende branden
ontstonden.
Om tien uur hebben achttien Japan
sche watervliegtuigen .Tsjengjoe en Nan-
ziang gebombardeerd. Hierbij werd een
ambulance getroffen en twee soldaten en
een dokter gedood. Om half twaalf bom
bardeerden de Japanners Tsjapei, en om
half vijf bestookten twaalf Japansche
vliegtuigen Poetoeng.
Om half twaalf des avonds heerschte
op alle fronten rust. Slechts af en toe
werden in Tsjapei ontploffingen gehoord.
De bescherming der concessies te
Sjanghai.
De Chineesche burgemeester van Sjang
hai heeft bezoek gekregen van den com
mandant der plaatselijke Britsche strijd
krachten. Deze officier verklaarde hem,
dat de Britsche troepen niet zullen toe
laten, dat de Japansche strijdkrachten
doordringen tot den sector der nederzet
ting, waarvan zij de bescherming verze
keren.
Deze sector is nabij het Noorderstation
gelegen.
In zijn antwoord wees de burgemeester
er op, dat maarschalk Tsang Kai Sjek
aan de Chineesche troepen uitdrukkelijk
bevel heeft gegeven, de grenzen van de
internationale concessie niet te overschrij
den, op voorwaarde, dat de autoriteiten
der concessie niet toestaan, dat de Ja
panners deze grenzen passeeren.
De- internationale strijdkrachten voor
de bescherming van de nederzetting ne
men van dag tot dag toe. Zij omvatten
op het oogenblik 800 Fransche soldaten
en 900 Fransche mariniers, 2.500 Britsche
soldaten en 2.400 Britsche mariniers,
1000 Amerikaansche soldaten en 900
Amerikaansche mariniers, 50 Italiaansche
mariniers en 200 vrijwilligers van het
corps, dat gevormd is uit de buitenland-
sche ingezetenen, die volgens hun natio
naliteit in verscheidene compagnieën zijn
verdeeld.
Ongeregeldheden te Sjanghai.
Volgens berichten uit Sjanghai zijn on
geregeldheden ontstaan tengevolge van
voedselschaarschte. Ook hebben Chinee-
zen Japansche onderdanen op de Nan-
■kingroad aangevallen. Een Fillippijnsche
bokser werd eveneens door Chineezen,
die hem voor een Japanner hielden, aan
gevallen.
Een bres in de Japansche linies
in Sjanghai?
De Chineezen houden officieel
staande, dat zij den oever bereikt
hebben van de rivier bij de Oos
telijke wijk der internationale
concessie en aldus de Japansche
linies in tweeën hebben gesne
den. Een bevestiging hiervan uit
onafhankelijke bron is nog niet
ontvangen.
Britsche wolkenkrabber in beslag
genomen?
Te Londen ontvangen berichten mel
den, dat de Britsche wolkenkrabber te
Sjanghai en een groote Britsche brouwe
rij aldaar in beslag zouden zijn genomen.
In Britsche diplomatieke kringen heeft
men nog geen bevestiging ontvangen,
doch men heeft medegedeeld, dat voor
het geval deze berichten juist zouden
blijken, de Britsche regeering vergoeding
voor alle eventueele aangerichte schade
en door belanghebenden gelden verliezen
zou eischen.
JAPAN VERWERPT ENGELSCH VOOR
STEL BETREFFENDE SJANGHAI.
De Japansche onderminister van bui-
tenlandsche zaken heeft den Britschen
zaakgelastigde te Tokio er van in kennis
gesteld, dat de Japansche regeering niet
aan vreemde naties de bescherming van
Japansche onderdanen kan toevertrou
wen. De onderminister beval den zaak
gelastigde aan door de mogendheden, die
het wapenstilstandsaccoord van 1932 heb
ben onderteekend, invloed te laten uit
oefenen op China, teneinde de ontrui
ming door de Chineezen van de zóne, die
bij genoemd accoord ingesteld was, te
doen verhaasten, aangezien een dusdanige
ontruiming snel een einde zou maken
aan de vijandelijkheden.
Naar uit goede bron wordt vernomen,
zal de regeering der Vereenigde Staten
zich aansluiten bij Frankrijk en Enge
land om China en Japan voor te stellen,
hun troepen' uit Sjanghai terug te trek
ken en een wapenstilstand af te kondi
gen. Reeds zijn gezamenlijke stappen ge
daan, doch deze hebben geen resultaat
opgeleverd.
AAN DEN NANKAU-PAS HOUDEN DE
CHINEEZEN STAND.
Aan het front van Noord-China houdt
de Chineesche verdediging ondanks de
hevige Japansche aanvallen der laatste
tien dagen op den Nankau-pas, die twee
Chineesche regimenten gedecimeerd heb
ben, nog steeds stand en worden den
vijand zware verliezen toegebracht.
De Chineesche staf verklaart er zeker
van te zijn, dat de verdediging het uit
zal houden. Aan het front van Noord-
Tsjahar zijn de voornaamste punten alle
door de Chineezen bezet, behalve Tsjang-
peh, waarvan de belegering voortduurt.
Japansche versterkingen komen aan om
Jehol te verdedigen.
DE JAPANSCHE LUCHTSTRIJD
KRACHTEN MEESTER IN SJANGHAI.
TOKIO, 20 Aug. (A.N.P.) De woord
voerder van de Japansche admiraliteit
heeft bekend gemaakt, dat de luchtstrijd
krachten der Japansche marine thans
volledig meester zijn in de lucht in het
gebied van Sjanghai. De Japansche lan
dingstroepen zijn opgerukt in den Ooste
lijken sector, hoewel de toestand in de
andere sectoren geen wijziging heeft on
dergaan.
Uit Sjanghai wordt gemeld, dat zes
Chineesche vliegtuigen vanmorgen om ze
ven uur vijftig verschenen zijn boven
Hongkioe. Zij werden echter spoedig
verdreven door Japansche marinetoestel
len en luchtafweergeschut.
Een onwaarschijnlijk bericht
Volgens het Japansche agentschap Do
mei meldt de correspondent van de „Jo-
mioero Sjimboen" uit Sjanghai, dat de
commandant van de Amerikaansche vloot
in de Aziatische waterm, Yarnell, den
Japanschen vice-admiraal Hasegawa heeft
voorgesteld samen te werken met de Ja
pansche vloot in het vuren uit zelfverde
diging op Chineesche militaire vliegtui
gen, wanneer deze vliegen over de inter
nationale nederzetting en de rivier Wang-
po. Het Amerikaansche oorlogsschip
„Augusta" ligt gemeerd nabij het Japan
sche vlaggeschip.
Wederom bombardement van Nanking.
De woordvoerder van de admiraliteit
heeft vanmorgen om 11 uur medegedeeld,
dat de luchtstrijdkrachten der Japansche
marine, die gistermiddag het kruitmaga
zijn vernield hadden, om acht uur des
avonds wederom een raid op Nanking
hebben ondernomen en tien bommen per
toestel hebben neergeworpen op het ge
bouw van den generalen staf en de mili
taire academie, waar brand ontstond. De
woordvoerder voegde hieraan toe, dat alle
Japansche toestellen naar hun basis zijn
teruggekeerd.
Hankau gebombardeerd.
Een bericht uit Sjanghai meldt, dat de
luchtstrijdkrachten der Japansche ma
rine hedenmorgen in de vroegte een raid
hebben ondernomen op Hankau en de
vliegvelden en munitiefabrieken gebom
bardeerd hebben, waar zware schade werd
aangericht. Tevens wordt gemeld, dat de
toestellen om zeven uur vanmorgen het
arsenaal van Kiangnan en het Zuidelijke
station van Sjanghai bestookt hebben,
evenals de Chineesche troepen nabij het
Noordelijke station en het vliegveld van
Hoengjau. Gisteren hebben de vliegtui
gen met succes het vliegveld en de Chi
neesche stellingen te Kasing bestookt.
Een verklaring van Konoje.
De Japansche premier Konoje heeft he
den verklaard, dat de Japansche regeering
vasthoudt aan haar politiek om niet toe
te staan, dat een derde partij interve
nieert in de zaak tusschen China en Ja
pan, die rechtstreeks geregeld moet wor
den tusschen beide landen.
De samenwerking tusschen China en
Japan, door tusschenkomst van de Nan-
kingregeering onder leiding van Tsjang
Kai Sjek, is, aldus Konoje, in principe
niet onmogelijk, maar de thans heer-
schende omstandigheden maken, dat de
kansen daarop nog ver van verwerkelij
king af zijn. De Chineesch-Japansche sa
menwerking vooronderstelt handhaving
van vrede en orde in Noord-China, waar
uit alle anti-Japansche en anti-Mandsjoe-
rijsche elementen zoowel als alle commu
nistische invloeden verwijderd moeten
worden.
Wat Noord-China aangaat, legde de
premier er den nadruk op, dat het abso
luut noodzakelijk is, dat het bestuur over
dit gebied samenwerkt met Japan.
Ernstige vijandelijkheden te verwachten.
PEKING, 20 Aug. (A. N. P.). Japansche
militaire autoriteiten deelen mede, dat drie
Chineesche divisies, welke onder controle
dei regeering van Nanking staan, opruk
ken langs den spoorweg van Peking naar
Hankau in de richting der Japansche stel
lingen te Liang Hsi en die op 35 mijl ten
W. van Peking.
Men meer.t, dat ernstige vijandelijkheden
op komst zijn.
Twee Chineesche divisies hebben Mat-
sjang, op dertig mijl ten Zuiden van Tien
tsin bereikt, waar zij zich tegenover de
Japansche stellingen bij Toelioe Tsjen be
vinden.
De Japanneezen hebben een in de buurt
van Sjoe Yoeng Kwan gelegen punt be
reikt.
Een bericht uit "Sjanghai in de Japan
sche bladen meldt, dat ruim een dozijn
Russische piloten te Sjanghai aangekomen
zijn en dat negen Russische gevechtstoe
stellen op een zekere plaats bijeengebracht
zijn om naar Sjanghai te worden gezonden
via Lantsjau, terwijl nog een groot aantal
Russische militaire toestellen via Sinkiang
in Chineesch Turkestan naar Sjanghai wor
den gestuurd.
JAPANSCH BOMBARDEMENT.
Op Chineesche stellingen ten Westen
van Sjanghai.
SJANGHAI, 20 Aug. (A. N. P.). Van
middag hebben Japansche oorlogsschepen
een algemeen bombardement ingezet op
de Chineesche stellingen ten Westen van
Sjanghai.
De Japanneezen hebben in het Broad
way Building, dat aan Britten toebehoort,
een vluchtelingenkamp ingericht.
Men merkt op, dat niet minder dan 70
procent van het Britsche kapitaal van 100
millioen pond, dat te Sjanghai geplaatst is,
belegd is in de industriewijk van Sjanghai,
waar de branden zoc hevig woeden.
Een waarschuwend geluid van de „Times".
LONDEN, 20 Aug. (A. N. P.). De „Times"
schrijft in een artikel over de gebeurtenis
sen in het Verre Oosten: „De jongste acti
viteit van Japan in Noord-China hebben
het de sympathie van de wereld doen ver
liezen. Zijn onstuimig avontuur te Sjanghai
is waard, dat het iets meer dan sympa
thie verliesthet is tijd, dat Japan
weet, dat de bewegingsvrijheid, welke het
in Oost-Azië opeischt, in geen geval de
vergunning, te spelen met de wettige
belangen van Groot-Brittannië, impliceeht.
Ernstig gevechten in het Noorden.
TOKIO, 20 Aug. (A. N. P.). Het Japan
sche telegraafagentschap Domei meldt, dat
ernstige gevechten tusschen de voorhoede
der Chineesche troepen en afdcelingen Ja
pansche troepen in de nabijheid van
Tsjautsjau ontstaan zijn. Tsjautsjau ligt
op 50 km. ten zuiden van Peking aan de
spoorlijn PekingHankau. Deze gevechten
wijzen op het uitbreken van vrij groote
krijgsverrichtingen in het gebied van Pe
king-Tientsin.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
De strijd te Sjanghai duurt voort. De
Chineezen beweren, dat zij een bres gesla
gen hebben in de Japansche linies. (1ste
blad).
De Duitsche geloofsbeweging tegen kar
dinaal Faulhaber. (2de blad).
Het onverwachte conflict tusschen Lis
sabon en Praag. (2de blad).
DE WERELD .IN
VOGELVLUCHT
De strijd in Sjanghai woedt nog altijd
voort, maar de indruk is, dat de Japanners
langzamerhand de overhand krijgen, voor
al dank zij de superioriteit van hun lucht
macht. Alleen in Honkioe worden de Ja
panners ernstig bedreigd. Zij hebben er
den staat van beleg afgekondigd. De Chi
neezen beweren, dat zij de Japansche li
nies in tweeën hebben gebroken, doch een
bevestiging is daarvan nog niet binnenge
komen.
Uit het Noorden worden tegenstrijdige
berichten ontvangen. De Chineezen zeggen
stand te houden, ondanks hun groote ver
liezen; de Japanners verklaren, dat hun
definitieve overwinning bij Nankau nog
slechts een kwestie van een paar dagen is.
Het plotselinge afbreken van de diploma
tieke betrekking door Lissabon met Praag
blijkt een volkomen verrassing te zijn. De
Portugeesche regeering is zoo woedend ge
worden door de weigering van Tsjecho-
Slowakije tot wapenlevering, omdat zij
vermoedde, dat Rusland daar achter stak,
die beweerd zou hebben, dat de bestelde
wapens gebruikt zouden worden, om naar
Spanje te worden gesmokkeld.
Volgens officieele Tsjechische verklarin
gen daarentegen is de weigering van een
uitvoervergunning alleen te wijten aan het
feit, dat de wapenfabriek niet in staat was
de bestelling tijdig af te leveren. Men kan
echter wel met z'n klompen aan voelen,
dat deze officieele Tsjechische visie meer
op den wensch beleefdheid te betrachten
dan op waarheid berust. Dit wil zeggen,
men laat duidelijk doorschemeren, dat de
ware grond van de weigering het leve
ringscontract na te komen inderdaad in de
verdenking, dat de wapenen naar Spanje
zullen gaat, moet worden gezocht en dat
men dat niet met zooveel woorden heeft
willen zeggen om de Portugeesche gevoe
lens niet onnoodig te kwetsen.
Naar Reuter verneemt, beschouwt de
Britsche rggeering de verbreking der di
plomatieke betrekking tusschen Portugal
esn Tsjecho-Slowakije niet als een kwestie
van onmiddellijk belang. IVJen hoopt even
wel, dat de beide landen een verzoenings
gezinde houding zullen aannemen en spoe
dig tot overeenstemming komen. Ook al
omdat het geschil onvermijdelijk in Mid
den-Europa een ongunstigen invloed moet
oefenen, zoowel als op de toekomstige
werkzaamheden van de niet-inmengings-
commissie.
Italië en Duitschland hebben al direct
hun instemming betuigd met dezen Por-
tugeeschen maatregel.
WEDEROM TROTZKIÏSTEN
GEVONNIST
MOSKOU, 20 Aug. (A.N.P.) De Oost-
Siberische „Pravda" maakt melding van
een nieuw proces te Irkoetsk tegen 34 per
sonen, die beschuldigd werdén van spion-
r.age en Trotzkisme. Zij werden schuldig
bevonden aan het ten uitvoer leggen van
instructies van den Japanschen spionnage-
dienst tot het verzamelen van militaire in
lichtingen. Voorts werden zij schuldig be
vonden aan het vernielen van spoorlijnen
in Oost-Siberië en aan samenzwering tot
het vermoorden van Sovjet-leiders. De ver-
oordeelen zijn terechtgesteld.
DE TIMES-CORRESPONDENT ZAL
MORGEN VERTREKKEN.
BERLIJN, 20 Aug. (A. N. P.) Norman
Ebbutt, de correspondent van de „Times",
zal morgenavond om 9 uur 35 met den
Noord-express uit Berlijn vertrekken.
