DE STRIJD TE SJANGHAI
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
De buitenlanders verlaten de stad
28ste Jaargang
DINSDAG 17 AUGUSTUS 1937
No. 8803
z £eid4che(2oii/ïmit
DE ABONNEMENTSPRIJS
bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per weekf 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT
Gewone Advertentlën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend. o
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
Ons onderwijs
Op de Sociale Week te Roldiuc heeft prof.
dr. Kors O.P. gezegd, dat de oorzaak al
thans één der oorzaken van den afval
van velen na het verlaten van de school
gelegen is in het feit, dat aan ons onder
wijs ons katholiek onderwijs ontbreekt
„het grijpen van de jeugd in de ziel".
Wat het katechismus- onderricht betreft
merkte de professor op, dat het te veel
machinaal wordt geleerd en te weinig ge
leerd om te beleven.
Op deze uitlatingen is al van meerdere
kanten critiek gekomen.
De hoogleeraar veralgemeent te gemak
kelijk zoo schrijft de „Volkskrant".
Het katechismus-onderricht zou te veel
machinaal zijn. Is dat zoo algemeen opge
zet waar? Het moet worden geleerd, om te
beleven; het moet in de ziel grijpen op
de lager scholen en vooral ook daarna. Het
katechismus-onderricht over de waarde
van den mensch, van iederen mensch, b.v.
moet op een meisjes-internaat geïllustreerd
worden met een levensles over de verhou
ding tusschen mevrouw en dienstbode. En
zoo zouden er duizend voorbeelden kunnen
worden gegeven.
Maar het katechismus-onderricht maakt
een katholieke school niet tot een katho
lieke school.
De „Volkskrant" schrijft terecht:
„Wij voor ons zouden er vooral nadruk
op willen leggen dat het verschil tusschen
de openbare en de katholieke school min
der gelegen is in het godsdienstonderricht
dat de laatste geeft ook op de eerste kan
men daarvoor gelegenheid vinden dan
in de wijze waarop het geheele onderwijs
wordt gegeven.
Het in de ziel grijpen van de jeugd
om een uitdrukking van den hoogleeraar
te bezigen geschiedt stellig niet alleen
door het katechismusonderwijs, maar door
den kundigen en bezielden onderwijzer bij
zijn onderricht in geschiedenis, aardrijks
kunde, in natuurkennis enz."
En het blad besluit naar aanleiding van
de hier bedoelde Rolducsche les van prof.
Kors:
„Nu professor Kors het onderwerp aan
de orde heeft gesteld, is het van belang dat
het aan de orde blijft".
Wij zijn het daarmee eens.
Prof. Kors heeft te gemakkelijk veralge
meent dat is ook onze meening.
Maar dan blijft toch nog staan de vraag,
of in héél- ons katholiek onderwijs het
allerbelangrijkste, de godsdienstige vor
ming, zóó tot zijn recht komt, als 't behoort
te geschieden.... en wat en hoe verbeterd
en aangevuld kan worden, waar fouten en
tekorten zijn.
Dit onderwerp is nu aan de orde gesteld.
DE WERELD IN
VOGELVLUCHT
De strijd
voort. Het
LUCHTRAIDS OP NANKING
Sjanghai duurt onverminderd
_aat er tamelijk wanordelijk
naar toe, althans eenig overzicht is er niet
van te krijgen. Met al die Chineesche na
men en de massa verwarde telegrammen
(die gelukkig niet alle in de krant ko
men!) is dat trouwens onbegonnen werk.
De Chineezen blijken evenwel toch beter
tegenstanders te zijn dan men op grond
van de ervaringen van eenige jaren gele
den zou verwacht hebben. Zij hebben
sinds 1932 veel geleerd en zich intusschen
beter bewapend. De Japanners hebben er
tenminste een harden dobber aan. Vanmor
gen zijn echter nieuwe versterkingen voor
de Japanners aangekomen en het laat zich
aanzien, dat de eigenlijke strijd nog pas
beginnen moet. Dat de buitenlanders den
toestand als zeer dreigend inzien, blijkt
wel uit de haast waarmee zij Sjanghai en
Nanking ontruimen. Het is ook minder
aangenaam om een bom op je hoofd of
een kogel in je maag te krijgen, of ze nu
van Japansche of van Chineesche zijde
komen.
De Chineesche minister van financiën,
Koeng, heeft een verklaring aan de pers
afgelegd, waarin hij o.m. als zijn meening
te kennen gaf, dat de oorlog in China van
langen duur zal zijn. „Het doel van Japan
is, zoo zeide hij verder, in China een
springplank voor een veldtocht tegen Rus
land te scheppen. Op deze voorwaarde zou
DE TOESTAND IN SJANGHAI.
Nadat gisteren en vannacht bijna geen
kanongebulder te Sjanghai was gehoord,
begon hedenochtend vroeg het kanon weer
te spreken, vooral in het Noorden, waar de
artillerie zonder onderbreking in actie
is. De Chineesche vliegtuigen maken kor
te duikvluchten uit de wolken om snel
bommen te werpen op Hongioe en in de
nabijheid van het Japansche hoofdkwar
tier, niettegenstaande de salvo's van de Ja
pansche oorlogsbodems en van de batte
rijen luchtafweergeschut, welke staan op
gesteld. op de daken van het Japansche
consulaat generaal en van het Japansche
hoofdkwartier. In de laatste twee dagen
zijn door verdwaalde kogels en door te
rugvallende projectielen van het luchtdoel
geschut in de Fransche en in de interna
tionale nederzetting een honderdtal slacht
offers gevallen. Dit hooge aantal is voor
namelijk toe te schrijven aan het feit, dat
de menschen samendringen, wanneer lucht
alarm wordt gemaakt.
In de ziekenhuizen zijn nog 139 gewon
den, slachtoffers van het bombardement
van de Grand Monde en Nankin Road over
leden, zoodat het totaal aantal dooden is
gestegen tot 1167.
Terwijl het Britsche oorlogsschip „Dun
can" vol vluchtelingen op weg is naar
Wosoeng, donderen het veld- en scheeps
geschut. Uit Chineesche vuurmonden afge
schoten granaten zijn op de Japansche zij
de der rivier tot ontploffing gekomen. Aan
beide oevers woeden branden.
Het Japansche offensief.
Nadat eerste gemeld was, dat aan alle
fronten rust was ingetreden en dat het
weer regenachtig was met slecht uitzicht,
werd later vernomen, dat het Japansche
offensief Dinsdagmorgen om half zes was
begonnen.
De Japansche troepen zijn vanochtend
vroeg versterkt door de ontscheping van
een Japansch contingent en een zending
oorlogsmateriaal, welke aan de Japansche
Kade bij het Japansche consulaat werden
aan land gezet onder scherpe controle van
twee Japansche watervliegtuigen, welke
onafgebroken in de buurt blijven, terwijl
het vlaggeschip „Izumo", een kruiser en
twee torpedojagers in de nabijheid zijn
met htm batterijen opgesteld om bij het
geringste alarm te kunnen optreden.
Aan de Chineesche bladen wordt
meld, dat de Japansche troepen de kazer
nes in de Noordelijke wijk van Hongkioe,
hebben verlaten. Op verscheidene punten
zouden de Chineesche troepen zijn opge
rukt. De verliezen zouden verscheidene
honderden man bedragen.
De Japanners noemen dit bericht echter
belachelijk.
Op last van de Japansche autoriteiten
is gisteren het Oostelijk deel van de ver-
groote internationale nederzetting ont
ruimd. De Japansche troepen hebben hier
een blok van 600 huizen in brand gesto
ken.
Japansche vliegtuigen in actie.
Om half vijf gistermiddag zijn vijf groo
te Japansche watervliegtuigen op een hoog
te van 500 meter over de buitenlandsche
concessies gevlogen. Zij bombardeerden
daarop Poetoeng, waar talrijke branden
uitbraken. Het Chineesche geschut beant
woordde den aanval zwak. De vliegtuigen
daalden vervolgens tot geringe hoogte om
het vuur uit mitrailleurs te openen. Chi
neesche vliegtuigen beantwoordden het
vuur ternauwernood. Om vijf uur hadden
de Japansche vliegtuigen het bombarde
ment nog steeds niet gestaakt.
Een Japansche torpedojager heeft het
vuur geopend op een pand, gelegen aan de
Nankau-kade in de Chineesche wijk, direct
ten Zuiden van de Fransche concessie. De
Japanners verkeerden in de veronderstel
ling, dat dit pand franc-tireurs herbergde.
De evacuatie der buitenlanders.
Aangezien de toestand in Sjanghai
steeds meer toegespitst wordt, hebben gis
teren ruim 3000 vrouwen en kinderen de
stad verlaten. In de eerst, volgende drie da
gen vertrekken 700 Amerikaansche vrou-
en kinderen uit Sjanghai. 2000 En-
gelsche vróuwen en kinderen zijn aange
meld om hedenmiddag om zes uur wegge
voerd te worden. Voor een eventueele eva
cuatie van Duitsche onderdanen is het
s.s. „Gneisenau" ter beschikking gesteld.
LUCHTRAIDS OP NANKING.
Zonder succes.
Terwijl alle Japansche onderdanen uit
Nanking teruggetrokken zijn, met inbe
grip van den staf der Japansche ambassa
de, en ook de Amerikaansche vrouwen en
kinderen gisteren uit de stad zijn gebracht,
gisteren vijf mal en, getracht een raid óp
Nanking uit te voeren. De eerste poging
werd ondernomen bij het aanbreken van
den laatsten dag, de laatste des avonds om
half acht. Telkenmale echter verdreven de
Chineesche vliegtuigen de Japansche. In
het geheel schoten dé Chineezen acht Ja
pansche toestellen neèr. Ondanks het feit,
dat tot vijfmaal toe getracht werd Nan
king te bombardeeren, slaagden slechts
twee Japansche toestellen er in de stad te
bereiken. Doch deze toestellen vlogen bo
ven de 10.000 voet en lieten slechts twee
bommen vallen, die vrijwel geen schade
aanrichtten. De bevolking van Nanking
heeft dan ook niets gezien van luchtge
vechten, of gemerkt yan bombardementen.
Interessant is, dat de Chineesche jachttoe-
stellen, die zoo boven verwachting aan
hun doel hebben beantwoord, deel uitma
ken van de ruim 100 toestellen, die ter ge
legenheid van den vijftigsten verjaardag
van Tsjang Kai Sjek aan den Chineeschen
generalissimus ten geschenke zijn gegeven.
Zij hebben in de afgeloopen drie dagen
reeds in totaal dertig Japanscshe vliegtui
gen omlaag gehaald.
De evacuatie der buitenlanders uit Nan
king biedt de grootste moeilijkheden,
doordat de scheepvaart op de Jangtse be
neden Tsjingkiang stopgezet is. Men moet
nu stroomopwaarts naar Hankau en van
daar per trein naar Kanton om uit deze
stad naar Honkong te komen. Deze geheele
reis duurt ongeveer een week.
DE TOESTAND IN NOORD-CHINA.
De militaire toestand in de door de Ja
pansche troepen bezette Noord-Chineesche
gebieden is over het algemeen ongewijzigd.
Sinds Vrijdag weerklinkt de groote Chi
neesche muur in het gebied van den Nan-
kau-pas van de ontploffingen.
Naar te Tientsin bekend wordt, lijken
de Japansche vorderingen niet van be
lang. Laaghangende regenwolken maken
het gebruiken van vliegtuigen onmogelijk.
De mededeelingen van het Japansche
hoofdkwartier zijn over het algemeen te
rughoudend. De Chineesche berichten over
successen worden echter onjuist genoemd.
De verklaringen van het Japansche hoofd
kwartier worden te Tientsin aldus uitge
legd, dat de aanval tot staan is gekomen.
De stijdende Japansche troepen worden
op 16.000 man geschat. Zij worden voortdu
rend versterkt. De Japansche burgerbe
volking trekt in groote troepen uit Tient
sin. De schepen hebben reeds tot Septem
ber alle plaatsen bezet.
Kruitfabriek in de lucht gevlogen.
Domei meldt, dat in den afgeloopen
nacht te Uji bij Kioto een kruitfabriek in
de lucht is gevlogen. Tot nu toe zijn 22
gewonden geborgen, 800 huizen zijn ver
woest.
Nieuw incident te Tsingtou.
Uit Japansche bron wordt gemeld, dat
een Chineesch burger te Asjingtou revol
verschoten heeft gelost op een Japansche
patrouille, bestaande uit twee mariniers.
En daarvan werd gedood, de andere ge
wond. De aanvaller wist per auto te ont
komen. Dit incident dreigt een nieuwe
haard voor ChineeschJapansche vijan
delijkheden te doen ontstaan.
Roosevelt confereert met Huil.
President Roosevelt heeft staatssecreta
ris Huil bij zich ontvangen om met hem
den toestand in China te bespreken en na
te gaan of er aanleiding bestaat tot de af
kondiging, dat tusschen China en Japan
den staat van oorlog aanwezig is, hetgeen
de toepassing van de neutraliteitswet met
zich mede zou brengen. China en Japan
zouden dan in de Vereenigde Staten geen
oorlogsmateriaal meer kunnen koopen.
Volgens welingelichte personen is de pre
sident van meening, dat de Vereenigde
Staten binnenkort het bestaan van den
staat van oorlog zullen moeten afkondigen,
TELEGRAM VAN KAPITEIN VAN DE
„TASMAN."
De directie van de K. P. M. te Batavia
ontvingen gistermiddag het volgende tele
gram van den kapitein van het zich
Sjanghai bevindende stoomschip „Tas
man":
„Wij verstoomden om 17.00 uur naar
Grass-eiland in verband met het inslaan
van granaten op 100 meter afstand. Stoo-
men morgenochtend om 8.00 uur terug
naar Woosung, waar Hollanders en Hon
garen embarkeeren. Het bombardement
begon om 17.00 uur van Chineesche zijde,
gericht op de vlak bij ten anker gegane Ja
pansche vloot.
Het telegram eindigt: „Alles wel".
De evacuatie van Nederlandsche
onderdanen uit Sjanghai.
De directie van de Koninklijke Paket-
vaart Maatschappij heeft een een telegram
van den gezagvoerder van de „Tasman"
ontvangen, waarin wordt medegedeeld,
dat de „Tasman" 130 vrouwen en kinde
ren aan boord krijgt.
De „Tasman" zou hedenochtend om 10
uur naar Woesung stoomen.
Chineesche luchtmacht in actie.
Verscheiden Chineesche vliegtuigen heb
ben de door de Japansche troepen bezette
gebieden van Honkioe en Tsjapei hevig
met bommen bestookt. De aanval duurde
een uur. Het is oumerkelijk, dat de vlieg
tuigen niet geprobeerd hebben de Japan
sche oorlogsbodems te naderen.
een vrede met Japan mogelijk zijn, een
vrede van zuiveren schijn, die ons zou
plaatsen onder Japansche militaire over-
heersching. China wijst ieder bondgenoot
schap van de hand, dat gericht is tegen
welk land ook. Het wil in vred* met Rus
land en met geheel Europa leven. China zal
strijden voor zijn onafhankelijkheid tot
den laatsten man."
Over den strijd in Spanje valt nog altijd
weinig te vermelden. De rechtschen heb
ben in het Noorden weer een offensief ont
ketend en volgens hun inlichtingen zou*
den zij successen hebben te boeken.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
De strijd te Sjanghai woedt voort. De
vreemdelingen verlaten de stad. (1ste
blad).
Rechtsche vorderingen in Noord-Spanje.
(2de blad).
Frankrijk is misnoegd, dat het niet ge
hoord is over het verdeelingsplan van
Palestina. (2de blad).
Zwakke seinen opgevangen. Zijn zij van
Lewanefski? (Luchtv. 2de blad).
Binnenland
Over de eerste zeven maanden van dit
jaar hebben de Rijksmiddelen bijna 35
millioen meer opgebracht dan de raming.
(2de blad).
Enstlge auto-ongelukken. (3de blad).
Brand in de wagenparkeerloods der
Spoorwegen te Amersfoort. (3de blad).
Een interview met
kardinaal Faulhaber.
„Deze Kulturkampf beoogt slechts
de vernietiging der Katholieke
Kerk in Duitschland."
De „Tablet" publiceert een artikel
van een bekend correspondent van
een New Yorksch blad onder pseu
donym van Ignatius Phayre. De
schrijver is onlangs teruggekeerd
1 van een lange studiereis in Duitsch
land, en aan zijn verslag over de
gang van zaken, ontleenen wij het
volgende intervieuw met Kardi
naal Faulhaber.
„Ik wist" zeide Zijne Eminentie Kardi
naal Faulhaber tot mij in de salon van zijn
oud paleis, toen wij spraken over den tijd
dat hij de al te vurigen onder de geestelij
ken moest inhouden, „ik wist, dat geheime
agenten onze geestelijken bewaakten, en
dat een haastige actie zeker zou beschouwd
worden als een voorwendsel voor nog meer
despotische maatregelen tegen onze pries
ters en tegen de H. Kerk.
Nu is in waarheid de tijd gekomen om te
spreken. Want de zoogenaamde „Kultur
kampf" is nu in een nieuw stadium getre
den, en beoogt slechts vernietiging der
Roomsch-Katholieke Kerk in Duitschland.
Hebben wij niet uit den mond van hoogge
plaatste Nazi-leiders vernomen, dat naar
hun meening de Christen Kerken de
„hoofdvijanden" zijn van den Staat? De
Kerken dus, en niet langer de Bolsjewisten
en Marxisten, worden als „Openbare
Staatsvijanden" beschouwd. Dit in inder
daad een droevig uur voor ons.'"
De Kardinaal herinnerde aan het Rijks
concordaat met den H. Stoel in Juli 1933,
waartoe naar hij zeide Rijkskanselier
Hitier zelf 't initiatief genomen heeft. „Ze
ker, een scheiding kon komen, maar zelfs
dan zou het godsdienstige leven onaange
tast blijven. De priesters zouden niet om
komen als de Staatssubsidies worden inge
houden. Maar in dat geval zou de staat on
dervinden dat heel wat werk van herstel
in de laatste jaren verloren zou zijn gegaan,
omdat de macht van de Staat verzwakt, als
de geestelijke autoriteit verdwenen is."
Ik was getroffen door de sympathie van
den Kardinaal voor de protestantsche chris
tenen. „Wij strekken onze handen uit naar
deze afgescheiden broeders, om samen te
gaan. Wij moeten allen den eed aan Chris
tus afleggen, dat het Duitsche volk niet
toestaat, dat de Verlosser verdreven wordt
en dat hun kinderen beroofd worden van
de bron van onzen levenden God."
Dan sprak de Kardinaal over de confis
catie van den Encycliek van den H. Vader.
Wij hadden dit verwacht, en daarom wer
den afschriften in het geheim door leeken
met eigen auto's rondgebracht, zoodat zelfs
pastoors in de kleine dorpen een afschrift
kregen. Kardinaal Faulhaber wees nadruk
kelijk op de moedige woorden van den H.
Vader, vooral op het einde: „God is onze
getuige dat wij geen ernstiger verlangen
hebben dan het herstel van een blijvende
vrede tusschen Staat en Kerk in Duitsch
land. Als echter, niet door onze fout, deze
vrede niet komt dan zal Gods Kerk haar
rechten en vrijheid handhaven in den naam
van den Allerhoogste, Wiens macht ook in
onze dagen niet gebroken is."