28ste Jaargang DINSDAG 3 AUGUSTUS 1937 No. 8791 DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij Toornitbetating: Voor Leiden 19 cent per week 2.50 per kwartaal Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal Franco per post 2.95 per kwartaal Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent. Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 h GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11 DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone Advertentiën 30 cent per regel Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het dubbele van het tarief berekend. TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be- betrekkingen worden .aangeboden of gevraagd, huur es verhuur, koop en verkoop: f 0.50 Dit nummer bestaat uit bladen. V Verbeteringen op arbeidsgebied Er is dezer dagen in de pers een „ju bileum" herdacht; nl. het feit, dat 50 jaar geleden het vermaarde arbeids-enquete- verslag uitkwam, waarin de aandacht werd gericht naar toestanden op arbeidsgebied, welke een bittere aanklacht inhielden tegen den de bedrijfseconomie beheerschenden geest. Wij hebben verleden week Woensdag er iets over geschreven. Met 'n paar woorden willen wij er op te rugkomen. Ontkend kan onzerzijds niet worden, dat in dien tijd katholieke industriëelen erger nis hebben gegeven, doordat zij bij het invoeren van verbeteringen in hun fabrie ken ver achter stonden bij anderen, liberale collega's. Dat kan niet worden ontkend en dat willen wij ook niet ontkennen, Met struis vogel-politiek komt men niet verder. Bij een collectief gewetensonderzoek even min als bij een particulier! Maar, van den anderen kant, willen wij, wat wij in ons vorig artikeltje schreven aanvullen, opdat de waarheid volledig zij! Volkomen ten onrechte is in een libe raal blad een tegenstelling gemaakt tus- schen het type katholieke en het type libe rale werkgever uit den tijd, welk laatste type voor hervormingen zou zijn geweest in tegenstelling met met eerste. Onder de Katholieken waren er die wil den vasthouden aan de mensch-onwaardige fabriekstoestanden, maar óók onder de li beralen. De Katholieken handelden echter daardoor, apert, lijnrecht in strijd met him beginselen.. En er waren natuur lijk, een halve eeuw terug onder de Ka tholieken ook goede werkgevers; die wa ren er toén.... niet alleen onder de libe ralen!! Maar eerlijkheidshalve moet worden vastgelegd, dat liberale beginselen een we lige voedingsbodem zijn geweest voor die om verbeteringen schreeuwende toestan den op arbeidsgebied, en dat van katholie ke zijde de krachtigste drang tot hervor ming is uitgegaan. Terecht schreef naar aanleiding van bovenbedoelde liberale pers uitingen dezer dagen de „Tijd": „Tientallen jaren hadden de liberale wetgevers in de tweede helft der vorige eeuw sociale maatregelen ten behoeve van het volk verwaarloosd. De Fransche Revo lutie ging voorbij als een opwinding der „verlichte" rede, maar de arbeiders wer den er de dupe van. Ook in het Noorden van ons land leden zij onder het fabrieks- kapitalisme, onder lage loonen, lange werk tijden, verwaarloosde hygiëne, gedwongen winkelnering, exploitatie van jeugdige ar beidskrachten enz. en onder den drang der teugellooze liberale practijken en con currentie gaven vele werkgevers in het Zuiden hun weinig toe. Maar lang vóór de eerste Arbeidswet van den katholieken Minister Ruys de Beeren- brouck hadden katholieke Kamerleden en de katholieke pers aangedrongen op de sociale hervormingen, wier noodzakelijk heid op religieus-sociale gronden werd saam gevat in de magistrale Encycliek Rerum Novarum. Reeds een vergelijking van deze Encycliek met van Houtens God, Eigen dom en Familie of de liberale en socialis tische gelegenheidsgeschriften dier dagen maken duidelijk, aan welke zijde de ge zonde, scheppende krachten aan het werk waren." DOODELIJKE VAL IN DE BERGEN. ST. MORITZ, 3 Augustus (A.N.P.). Twee touristen, een Zwitser en een Duit- scher, die de beklimming hadden onderno men van de Noordelijke helling van de Badie in het dal van Bregaglia, zijn van een hoogte van 400 M. neergestort en om het leven gekomen. Hun lijken zyn geborgen. KATHOLIEKE ESPERANTISTEN Gistermiddag is in de Ridderzaal te 's Gravenhage op plechtige wijze het inter nationale katholieke esperantistencongres geopend, dat van 1 tot 6 Augustus te 's Gra venhage gehouden wordt. Onder de aanwezigen bevonden zich o. a. de minister van Ju-titie en waarnemend president van den ministerraad, mr. C. M. J. F. Goseling, de Deken van 's Gravenha- ger Mgr. J. M. van der Tuyn, de inspecteur van het middelbaar onderwijs de heer J. van Andèl als vertegenwoordiger van den minister van onderwijs, kunsten en weten schappen, het lid van de Eerste Kamer A. Cl de Bruijn, het lid van de Tweede Kamer Max van Poll, en verschillende andere vooraanstaande figuren uit de katholieke wereld. Het congres werd geopend met het zin gen van twee in het esperanto vertaalde coupletten van het Wilhelmus en het Espe- rantolied „Ni, volas vin". Het congres werd welkom geheeten door den voorzitter van het plaatselijk comité der katholieke Esperantovereeniging, den heer P. M. Brouwer, die zijn vreugde er over uitsprak, dat Den Haag was gekozen als plaats van bijeenkomst voor het con gres. Vervolgens begroette de voorzitter van het organisatiecomité, de heer H. Damen, het congres. In de Esperanto-beweging, aldus spr., spreekt men dikwijls over „Onze heilige zaak". Indien deze geestverwanten in de bewe ging voor de internationale taal alleen reeds een heilig ideaal zien, met hoeveel meer recht kunnen dan de katholieke espe rantisten hun ideaal „heilig" noemen. De Nederlandsche katholieke esperantis ten hebben het als een groote eer be schouwd, dat dit congres in Den Haag wordt gehouden, en spr. herinnert aan vo rig congres, dat in Den Haag werd gehou den, waar de banden tusschen de Neder landsche katholieke esperantisten en den Internationalen Bond werden gelegd. Het congres van Brno is een hechte steen in de internationale organisatie geworden. In Nederland heeft men de medewerking ge noten zoowel van de regeerings- als van de kerkelijke autoriteiten. Spr. eindigde met het uitspreken aan de beste wenschen voor het slagen van het congres. Vervolgens hield de congresvoorzitter de heer P. Heilker, de openingsrede. Na in het Esperanto de aanwezigen te hebben verwelkomd, bracht spr. hulde aan H. M. de Koningin en stelde hij voor, dank- telegrammen te zenden aan den Bisschop van Haarlem, Mgr. Huibers, en aan Z.H. den Paus. In het Nederlandsch heette spr. de aan wezige autoriteiten, kerkelijke zoowel als wereldlijke, welkom. Hij sprak de hoop uit, dat in het'bijzonder de minister van onder wijs en in de toekomst zijn opvolgers, zul len overwegen, of het groote goed, dat in 'het esperanto aan de twintigste eeuw ge schonken is, niet tot het waardevol bezit van breedere groepen onzer bevolking ge maakt moet worden door middel van fa cultatief of verplicht onderwijs. De aanwezigheid van een lid van den mi nisterraad waarborgt, dat Esperanto de be langstelling en de aandacht der regeering heeft. Moge dit internationaal congres haar de overtuiging geven, dat het esperan to geworden is tot een levende taal, van welke het congres zich bedient met meer vaardigheid en elegance dan waartoe ja renlange studie van de moderne talen de mogelijkheid schept. Spr. wil zich niet al te lang bewegen in de'taal, di.eJiet bezit is van niet alle aan wezigen op gevaar af, dat dit congres meer dan gewenschte overeenkomst zou gaan vertoonen met die internationale congressen, waar slechts enkele favoriete talen getolereerd worden. Daarom besloot spr. zijn rede in het Es peranto en in deze taal herdacht hij, ter wijl alle aanwezigen zich van hun zetels verhieven, wijlen prof. Font Giralt, die zooveel voor de internationale katholieke esperantistenbeweging heeft gedaan. Deken van der Tuyn bracht de vader lijke groeten over van den Bisschop van Haarlem, Mgr. J. P. Huibers, voorzitter van het eere-comité, die zelf verhinderd was aanwezig te zijn. Indien de katholieke esperantisten zich houden aan de kerkelij ke hiërarchie zijn zij een geëigend lichaam voor de Katholieke Actie over de geheele wereld en daarom verleent de Bisschop van Haarlem het congres zijn kerkelijken zegen. De minister van justitie, Mr. Goseling, hoopt, dat hij de congresdeelnemers niet te leurstelt, als hij mededeelt, dat hij van Esperanto geen verstand heeft. Bij zijn ambtgenoot van onderwijs, kunsten en we tenschappen is dit natuurlijk niet veel be ter en spr. zal den wensch, die de voorzit ter heeft uitgesproken, dat Esperanto een facultatief leervak zal worden, aan zijn ambtgenoot over brengen. Er zijn in deze dagen in ons land vele in ternationale congressen en in al deze bij eenkomsten ziet spr. een streven, dat voor al in de Esperantistenbeweging zoo duide lijk tot uiting komt, dat de menschen en de volkeren elkaar beter leeren verstaan. Door het bindmiddel van de taal kunnen de esperantisten meewerken tot het ves tigen van gerechtigheid en liefde om te ko men tot een betere samenleving. In het streven naar internationale samen werking zal men nooit moeten zien het streven naar een supernationale gemeen schap maar het samenwerken van men schen met een gezonde liefde voor het va derland als men het zoo ziet zal de regee ring gaarne ook de esperantisten-beweging steunen. Pater J. Dito O.P. hield vervolgens een rede over „Radio en Esperanto" en ten slotte spraken verschillende buitenland- sche gedelegeerden begroetingswoorden. Onder het zingen van het lied q.Katolika Iimno" werd de plechtige openingszitting gesloten. De bijeenkomst van heden. De tweede dag van het congres werd in gezet met een H. Mis, opgedragen door den Italiaanschen Kanunnik Rotonde uit Bari. De predikatie in esperanto werd gehouden door den weleerwaarden heer Oudendijk uit Dordrecht naar aanleiding van den tekst uit Paulus Eph. VI. 17: „Het zwaard van den geest, dat is het woord Gods". Te 10 uur werd de eerste werkvergade ring geopend onder leiding van den con gresvoorzitter, den heer P. Heilker. In deze vergadering hield pastoor Eras uit Vught, geestelijk adviseur van „Neder- landa katoliko", een rede over het onder werp: „De katholiek in het openbare le ven". De inleider verdedigde de volgende stellingen: 1. Iedere katholiek, dus ook de leek, is in het openbare leven geroepen tot aposto laat. Hij heeft den plicht, het evangelie te prediken, de leer van Christus. En het die pere motief voor dezen plicht vinden wij in de natuur van de Heilige Kerk als het mystieke Lichaam van Christus. 2. Het hoogste doel van dit apostolaat is de propaganda voor en de grondvesting van de heerschappij van -Christus niet slechts bij individu en huisgezin maar boven alles in de menschelijke samenleving. 3. Die heerschappij van Christus worde gevestigd in het maatschappelijke leven: a. door onze katholieke cultureele actie, die de christelijke opvoeding en ontwik keling mogelijk maakt en bevestigt; b. door onze katholieke sociale actie, dei onzen arbeid veredelt om hoogere mo tieven en welbegrepen broederliefde; c. door onze katholieke politieke actie, welke tot taak heeft, de aardsche welvaart van het geheele menschdom te bevorderen op een wijze, die een voorbereiding is voor zijn eeuwigheid^bestemming. 4. Wij behooren als hoog ideaal te heb ben: Christus en de stichting van zijn rijk in alle klassen en standen van de men schelijke samenleving. De inleider wees er met nadruk op, dat deze katholieke belangen feitelijk slechts kunnen bereikt worden wanneer de ka tholieken op elk terrein een eenheid vor men. Aan de besprekingen na afloop van de voordracht werd o.a. deelgenomen door den heer Peter Golobié uit Joego-Slavië, die wees op de noodzakelijkheid der per soonlijke beleving van het katholicisme. De heer Duffard (Frankrijk) verwees naar aanleiding van de inleiding naar het Nederlandsche devies „Ik zal handhaven". Inderdaad moge dit devies in Nederland van toepassing zijn, in andere landen gaat het niet zoozeer om handhaving dan wel om verovering. In de vergadering werd mededeeling ge daan van het ingekomen antwoord van H. M. de Koningin op het hulde-telegram, Maandag door het congresbestuur verzon den. de nieuwe reserves, waartoe Japan nu be sloten heeft. Bovendien zijn de Chineezen van plan nu voor het eerst'hun luchtstrijd krachten in den strijd te werpen. Als Ja pan toch een stuk van ons land zal nemen, denken de Chineezen, dan zullen zij er ook voor moeten vechten. Intusschen neemt de oorlogsstemming toe. Men schijnt reeds tot de opvatting te zijn gekomen, dat de betrekkingen tusschen China en Japan als volledig afgebroken moeten worden beschouwd. Een later be richt meldt zelfs, dat reeds een ontwerp- verklaring is opgesteld betreffende het afbreken van de diplomatieke betrekkingen met Japan. De toestand is dus dreigend. Vredelievender berichten komen er uit Rome, dat momenteel vriendschapsband met Engeland smeedt. Zooals wij gisteren reeds zeiden meent Chamberlain, dat in •het belang van den vrede het welbewa- pende Italië en Duitschland zich niet te veel van het overige Europa mogen af scheiden. Mussolini heeft nu hierop in een vriendelijk schrijven gereageerd, waarvan de inhoud echter nog niet is bekend ge maakt. Er wordt gezegd, dat het schrijven alleen de betrekkingen tot de Middelland- sche Zee zou pogen te regelen, maar insi ders meen en te weten, dat Mussolini deze gelegenheid zou aangrijpen om Italië's heerschappij over Abessinië door Engeland te doen erkennen. Dit laatste lijkt ons aannemelijker. Als er één schaap over den dam is en nog wel het Engelsche schaap volgen er zeker meer. De verhouding tusschen Duitschland en het Vaticaan schijnt zich weer meer toe te spitsen. Na de gevangenneming van ka tholieke geestelijken enkele dagen geleden, is nu het bericht gekomen van een Duitsch verbod van bedevaarten naar Rome. Door Havas wordt het tegengesproken, door de K. W. P. bevestigd. Gezegd wordt, dat het verbod alleen de collectieve passen voor der gelijke bedevaarten betreft. Of is dit een doekje voor het bloeden? Uit Rusland worden weer tal van nieuwe arrestaties gemeld, o. a. zooals wij gis teren nog konden melden van Bela Kun, den moordenaar-dictator van Hongarije. Er schijnt in Rusland een hevige spionnage- vrees te heerschen en wie een der hooge ambten bekleedt, is zijn leven niet meer zeker. En Rusland wordt langzaam maar zeker uitgemoord. DE WERELD IN VOGELVLUCHT Al is de strijd tusschen China en Japan tot dusver in een volledige overwinning der Japansche troepen geëindigd, toch schijnt China niet van plan zich met Oostersch fa talisme bij de feiten neer te leggen. Inte gendeel! De laatste berichten melden, dat de Chineezen nu pas eigenlijk goed zullen gaan beginnen. Zij hebben het plan opge vat een breed front te vormen van alle Chineesche strijdkrachten, dat Japan groo te moeilijkheden zou bezorgen. Dit plan zal wel de aanleiding zijn tot het zenden van Boerderij-brand te Rijnsater wonde Hooibroei de oorzaak Hedennacht omstreeks 1 uur is een felle brand uitgebroken in de kapitale boerderij, bewoond door den heer S. J. Weststeyn, Woud- sche dijk no. 14, te Rijnsaterwoude. Een automobilist, die den Vierambachts- polder passeerde, waarschuwde den ge meente-veldwachter, deri heer l'Ami, die onmiddellijk de brandweer alarmeerde en zich naar de plaats des onheils begaf. Toen de brandweer arriveerde de boerderij is gelegen in een uithoek van de gemeente stond het geheele gebouw reeds in lichter laaie. Het vuur was het eerst opgemerkt door een dienstbode, die op den stal-zolder sliep. Het dak stond toen reeds in brand. De dienstbode waarschuwde de familie West- steijn, man, vrouw en zes kleine kinderen, die beneden in het woonhuis sliepen. In nachtgewaad moesten deze vluchten. Van de inboedel kan niets worden gered. De kinderen werden bij een naburige veehou der ondergebracht. De. brand is veroorzaakt door hooibroei. De berg stond op het Noorden, uit welke richting ook de wind waaide. Een kwartier nadat het vuur ontdekt was, stond het ge heele complex in lichter laaie. De motorspuit van Leimuiden kwam zoo spoedig mogelijk ter plaatse, doch gaf oudergewoon te geen water. Aan blusschen viel trouwens niet te denken. Onder groote hila riteit werd de afgedankte handbrandspuit van Rijnsaterwoude gehaald, welke bezig werd gehouden met het nat-houden van de bouwval. De boerderij was eigendom van de Ned. Herv. Diaconie te Wassenaar. De in boedel waaronder 75000 K.G. hooi was verzekerd bij de Onderlinge Brand waarborg Maatschappij te Langeraar, wel ker deskundige kortelings nog had ver klaard, dat de hooiberg geen gevaar op leverde. VOORNAAMSTE NIEUWS BUITENLAHD. Briefwisseling tusschen Mussolini en Chamberlain (2de blad). De Chineezen bereiden een groote op- marsch en luchtaanvallen voor. Toenemen de oorlogstemming (2de blad). Oviedo en Madrid door de rechtschen in Spanje gebombardeerd (2de blad). Nieuwe arrestaties in Sovjet-Rusland (2de blad). De Duitsche bedevaarten naar Rome (2de blad). BINHENLAND. Internationaal R.-K. Esperantistencon gres te 's-Gravenhage. (1ste blad). Het nieuws van de Jamboree. (2de blad). Bij een auto-ongeluk tusschen Middel burg en Veere werd één persoon gedood, één zwaar gewond (3de blad). Handelsreiziger op onbewaakten over weg bij Gouda doodgereden (3de blad). NIEUWE KOERS VAN MINISTER STEENBERGHE. Het „Dgbl. van N.-Brabant" wijst er op, dat uit een tweetal missives van het depar tement van Economische Zaken duidelijk blijkt, dat er een nieuwe wind waait aan het departement van Economische zaken en dat minister Steenberghë een nieuwe koers gaat inslaan. De twee missives betreffen de mededee ling over de consumptieregeling en die over de saneering in het bloembollenbe- drijf. Uit de ministerieele circulaire betreffen de de consumptieregeling haalt het blad de volgende passage aan. Na gezegd te heb ben, dat de intrekking van de consumptie- melkregeling van het buitenwettelijk ge bied niet vanaf 1 Aug. doch pas vanaf 1 Dec. zal ingaan, gaat de circulaire voort: „De reden hiervan is, dat hij de mi nister den belanghebbenden distribuan- ten de gelegenheid wil geven, de tot nu toe geldende ambtelijke regelingen te vervan gen. Eventueele andere regelingen, welke waar noodig de werking der huidige rege ling zouden kunnen opvangen, ziet de mi nister in principieel geheel anderen geest, dan de thans geldende regeling. In stede van een centrale en ambtelijke regeling zouden eventueele nieuwe regelingen in die streken, waar de toestanden zulks eischen, door de belanghebbenden zelf moeten worden getroffen en uitgevoerd. De minister- is echter bereid om, indien be langhebbenden aanvaardbare regelingen aan hem zouden voorleggen, daarop zoo noodig als sluitsteen een zoodanige sanctie te verleenen, dat zij kunnen worden uit gevoerd." Het behoeft geen betoog, dat wij op dit citaat uit de ministerieele circulaire met groote voldoening de aandacht vestigen. Hier wordt dé juiste richting aangegeven. Hier wordt het ordeningsprobleem aange pakt zooals dat behoort. Geen bureaucratie van ambtenaren, maar samenwerking van •beroepsgenooten; geen departementale cir culaires meer, maar ordening door de be trokkenen zelf, onder sanctie van de over heid. Wij wachten met groote belangstelling af, wat minister Steenberghe op dit gebied zal kunnen bereiken. Zijn Exc. is den goeden weg ingeslagen. NIEUWE NEDERLAAG DER REGEERINGSTROEPEN BIJ OVIEDO. BILBAO, 3 Aug. (Havas). Gistermor gen hebben de Asturiërs opnieuw een mis lukten aanval gedaan op de rechtsche stel lingen ten zuiden van Oviedo, Cuera en Trasperana, waar zij den dag te voren reeds een nederlaag hadden geleden. Vier bataljons regeeringstroepen, die zich tus schen twee vuren bevonden, werden vol komen in de pan gehakt.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1937 | | pagina 1