Een jaar Burgeroorlog In Spanje
EEN WEEK HISTORIE
ZATERDAG 17 JULI 1937
DE LEIDSCHE COURANT
VIERDE BLAD - PAG. 13
-tiiiiiifiiiiiiiiiiimiiiimiimiiiniiiiimiimiMimiiiiiiiiimiiiiiiiiiiMiiiiiimiitmiiiiiiiiiiiiiiiiiiiu.
^iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiimnnnF
EEN JAAR GELEDEN BRAK DE SPAANSCHE OPSTAND UIT. HET
ENGELSCHE COMPROMIS INZAKE DE CONTROLE. WAT DE
JAPANNERS IN NOORD-CHINA WILLEN.
Een jaar geleden. Van de week
is het juist een jaar geleden, dat de op
stand in Spanje uitbrak. Dinsdag 13 Juli
voor een jaar werd de bekende Katholieke
staatsman Calvo Sotelo door politie-beamb-
ten van de Spaansche regeering uit zijn
huis gehaald, naar het kerkhof gereden en
daar neergeschoten. Dat was de druppel,
die de emmer deed overloopen. Want Calvo
Sotelo was niet de eerste, maar de 257ste,
die sedert Februari 1936 door de regeering
of haar trawanten afgemaakt werd. Er wa
ren toen ook al 84 kerken verbrand, 4
krantenbureaux bestormd, alsmede 36 poli
tieke centra en 92 particuliere woningen,
800 scholen waren gesloten en duizenden
arbeiders en ambtenaren, bij weigering zich
tot het marxisme te bekeeren, broodeloos
op de keien gedeponeerd.
De moord op Calvo Sotelo gaf echter de
laatsrte stoot aan den opstand, die op 18
Juli uitbrak. Op dien dag meldden de om
roepers der Spaansche radio-stations: „Het
Comité van de socialistische en communis
tische partij deelt ons op verzoek van de
regeering mede: De geheime propaganda
van het fascisme geleid door Gil Robles
en Franco.... heeft gisteren in Melilla
en Ceuta tot een putsch geleid, die nu ook
naar het schiereiland is overgeslagen. De
arbeidersklasse moet zich onmiddellijk,
zonder tijdverlies, uitrusten voor even-
tueele straatgevechten en laat iedere strij
dende arbeider zich onmiddellijk naar het
naastbij gelegen lokaal van zijn organisatie
begeven".
Zoo luidden de bevelen van de anarchis
tische vakbonden, en in denzelfden nacht
nog spreekt als eerste „republikeinsche po
liticus" de beruchte communiste Dolores
Ibarruri, de „Passionaria" vanuit het Mi
nisterie van Binnen landsche Zaken.
In dezen nacht beginnen ook de massa
arrestaties. Daar de politietroepen op de
voorste linie samengetrokken worden, om
de haard van den opstand te omsingelen,
zijn het de roode milities, die ieder in hun
stadswijk de als „fascisten" bekend staan
de burgers uit him huizen halen.
Een massa-moord op priesters, -klooster
lingen en „fascisten" wordt ingezet, zooals
men z'n weerga nauwelijks vinden zal in
de geschiedenis. Een gruwelijk hoofdstuk in
de annalen van Spanje's historie.
Een jaar lang vecht nu reeds de eene
helft van Spanje tegen de andere helft; een
jaar lang heeft de geesel der verwoesting
het land geslagen. En nog altijd is de
strijd onbeslist. Aan beide zijden strijden
onderdanen van andere landen mee. Ge
heel Europa is verdeeld in twee kampen
en als de uitvinding van de niet-inmen-
ging niet gekomen was, zouden die twee
kampen niet alleen op Spaanschen bodem
maar ook elders in Europa elkander in de
haren gevlogen zijn.
Compromis. Die niet-inmenging
is een geniale uitvinding geweest. Het is
feitelijk een paskwil geweest, maar het
heeft althans in zooverre zijn doel bereikt,
dat het een oorlog in Europa heeft verhin
derd. Gemakkelijk is het werk der niet-
inmengingscommissie niet geweest, want
met name Italië en Duitschland hebben
nimmer met enthousiasme en volkomen
loyaal meegewerkt.
Toen zij beloofd hadden, geen soldaten
te sturen, stuurde zij „vrijwilligers" en
toen zij zich verplicht hadden om ook het
vertrekken van vrijwilligers te verbieden,
reisden er „toeristen" naar Spanje.
Voorts was er de kwestie der controle.
Nauwelijks namen de Duitsche schepen
deel aan de controle ter zee of een aanval
op een Duitsch oorlogsschip was oorzaak,
dat Almeria werd gebombardeerd en dat
Duitschland en Italië zich terugtrokken.
Het conflict werd weer bij gelegd, maar
weldra volgde een nieuw „incident", n.l.
met de „Leipzig", welk schip door een on
derzeeër zou zijn aangevallen. Na dit inci
dent trokken Duitschland en Italië zich de
finitief terug.
Sedertdien is vooral Engeland bezig om
de controle - weer te herstellen, tot nog toe
echter tevergeefs.
Twee standpunten stonden tegenover
elkaar. Aan den eenen kant wilden
Duitschland en Italië niet meër meedoen,
maar wenschten zij ook niet, dat Enge
land en Frankrijk hun plaats innamen.
Zij wilden de niet-inmengingsidee „verster
ken" door aan de beide partijen de rechten
van oorlogvoerenden toe te kennen, waar
Engeland en Frankrijk weer niet aan wil
den.
Aan Engeland is toen de opdracht gege
ven om een compromis te vinden tusschen
deze twee nogal uiteenloopende standpun
ten.
Van deze opdracht heeft de Britsche re
geering zich gekweten; zij heeft een com
promis opgesteld, dat van alle eischen de
grootste gemeene deeler is. Het ingediende
voorstel is inderdaad een compromis, dat
aan de wenschen van alle landen tegemoet
komt. Want ten slotte hadden zij allen te
kennen gegeven, dat de controle gehand
haafd moest worden. Slecht^ over den vorm
bestond verschil van meening. En evenzeer
bestond er in de redevoeringen van de ge
delegeerden te Londen een communis opi
nio, dat de terugtrekking der vrijwilligers
gewenscht is. Zoo was het voor Eden mo
gelijk een oplossing te vinden, die naar
den vorm een compromis is, maar naar het
wezen ten slotte maar weinig afwijkt van
de principieele richting, die Engeland voor
staat.
De vlootcontrole zal worden opgeheven,
maar daarvoor in de plaats komt een con
trole in de Spaansche havens. Duitschland
en Italië willen aan de strijdende partijen
de rechten van oorlogvoerenden toeken
nen; goed, zegt Engeland, maar dan eerst
nadat er een aanvang is gemaakt met het
terugtrekken der vrijwilligers.
Het is nu eenmaal het lot van alle com
promissen, dat zij niemand bevredigen.
En zoodoende is geen van de partijen te
vreden over dit Engelsche compromis.
Maar allen krijgen tenslotte toch een stuk
van de stokvisch.
Voorloopig is er nog weinig animo om
toe te happen, vooral daar Franco de Brit
sche voorstellen reeds heeft verworpen.
Maar met Franco is misschien nog wel te
praten. In ieder geval heeft men de voor-
stellèn aanvaard als basis van bespreking.
Chineezen en Japanners. De
gele Chineezen en de schele Japanners heb
ben het weer aan den stok met elkander.
Dergelijke krijgsbedrijven, zooals er mo
menteel gaande zijn in Noord-China, ma
ken op Ons Westerlingen altijd een eigen-
aardigen indruk. Wij kunnen ze moeilijk
au serieux nemen.
Hoevele keeren Japanners en Chinee
zen sedert het ontstaan van het „Noord-
Chineesche incident", zooals Tokio de
vechtpartij officieel reeds heeft gedoopt,
al een wapenstilstand hebben gesloten, is
nauwelijks nog te tellen. Telkens is deze
Morgen, Zondag 18 Juli, zal het een jaar
geleden zijn, dat de Spaansche broederkrijg
ontvlamd is en het einde in deze interna
tionalen burgeroorlog is nog lang niet te
voorzien. Want in werkelijkheid is deze
strijd van groote beteekenis geworden voor
geheel West- en Midden-Europa. Strategi
sche belangenssferen ontmoeten elkaar in
de Zuid-Westhoek van Europa en alle be
langhebbende landen in deze sferen wer
ken mede naar een van beiden zijden om
hunne belangen zoo goed mogelijk veilig
te stellen. Doch niet alleen strategisch,
maar ook economisch is Spanje een land
van beteekenis. Het grondstoffen-vraag
stuk, een netelige kwestie voor meer dan
één land in Europa, brengt Spanje aan de
spits van de internationale belangstelling.
Immers Spanje is in Europa het land, wat
de rijkste bodemschatten bezit. Het bezit
vele en velerlei mijngebieden. In ronde
cijfers brengt Spanje per jaar voort 7 mill,
ton steenkool, bijna een y. mill, ton bruin
kool, 6y mill, ton ijzererts, 400000ton ko
pererts, 4 mill, ton koperhoudend zwavel-
kiezel, 200.000 ton looderts, 140.000 ton
zinkerts, 36.000 ton kwikzilvererts, 18.000
ton mangaanerts, 20.000 ton zwavel, 1 mill
ton zout. Voorts tin- en zilvermijnen. Voor
waar een bodemrijkdom om van te water
tanden. Het meeste van deze ertsen wordt
uitgevoerd en de belangstelling in het bui
tenland, om zich ook .een deel, en liefst
het voornaamste deel dezer voortbreng
selen te verzekeren, is dan ook alleszins
verklaarbaar. Het sinds 29 Maart door de
witte troepen veroverde deel van het Bas
kenland met als voornaamste stad Bilbao,
behoort tot de rijkste ijzerertsgebieden van
Spanje.
Een belangrijk ertsgebied ligt ook tus
schen Cordova, Jaên, Almeria en Murcia
(ijzer en zilver). Na de verovering van
Malaga (9 Febr.) en het omliggende ge
bied, is dit mijngebied aan de grens van
de gevechtslinies komen te liggen. Evenwel
is het aan de troepen van Franco niet ge
lukt dit mijngebied te bezetten. Evenmin
heeft de strijd om Pozoblanco geleid tot
verovering van de mijnen van Pozoblanco
en Limares.
De boschculftures (25.000 H.A.) vooral
pijnboomen, eiken, beuken, liggen voor het
allergrootste deel in het door de nationa
listen bezette gebied. (Navarra, Leon).
Bovenstaande kaart brengt in beeld de
voornaamste mijngebieden en daarnaast
ook de frontlijnen, zooals deze vorig jaar
waren en zich in den loop van dit jaar ge
wijzigd hebben.
Met „SEVEN SISTERS" Wales Anthra-
ciet BESPAART U zich GELD
Ook voor „SEVEN" SISTERS" gelden
nu nog LAGE zomer prijzen.
Vraagt eens prijscourant bij
CALOR, H. Morschweg 148, Telefoon
2760 (3 lijnen) of bij het Bestelkantoor:
H. de Ligny, Boommarkt 2, Tel. 46
weder wegens een of andere schijnbare
futiliteit verbroken en telkens opnieuw heb
ben partijen het gemakkelijk hanteerbare
geweer weder gericht en afgeschoten en
het gereedstaande geschut in actie ge
bracht. De taal der Oostersche diplomatie
getransponeerd in het militaire; elkaar ein
deloos aan de praat houden, om tijd te
Toch is het geval op zich ernstig ge
noeg. Want aan beide zijden worden troe
pen gemobiliseerd en er is bij de aan beide
zijden heerschende mentaliteit niet zoo
heel veel noodig om die troepen met elkaar
te laten vechten. Wat Japan beoogt, is voor
een neutralen waarnemer wel duidelijk.
Japan is bezig Noord-China los te wee
ken van het overige China, dat onder de
centrale regeering van Nanking staat.
In een eenige jaren lang voortgezet pe
netratieproces hebben de Japanners ge
tracht vasten voet in dit gedeelte van
China te krijgen. Dat is hun gedeeltelijk
gelukt. Van dit partieele succes trach
ten zij nu gebruik te maken om door het
sluiten van een regeling met hun goed
gunstig gezinde gewestelijke gouverneurs
de autonomie van dit deel van China ver
der aan te kweeken. Waartegen de regee
ring van Nanking, wie deze ontwikkeling
reeds lang verdroten heeft, maar die tot
dusverre zoowel het gezag als de midde
len miste om zich hiertegen te verzetten,
zich met volle en inderdaad toenemende
kracht verzet. Een verzet, dat in geheel
China weerklank vindt, en dat, zoo het
met succes bekroond mocht worden, niet
weinig tot de activeering van het zelfbe
wustzijn zal bijdragen.
Intusschen zijn wij het hoogtepunt in
deze crisis nog niet genaderd. De Japan
ners schijnen zich voorloopig numeriek nog
te sterk in de minderheid te voelen om een
al te agressieve houding aan te nemen.
Maar men neemt reeds maatregelen, dit
euvel te herstellen door het zenden van
nieuwe troepen.
Intusschen tracht Japan de onderhande
lingen te rekken, totdat deze nieuwe troe
pen zijn aangekomen.
UIT HET LAND DER
KOPPENSNELLERS
LAND- EN TUINBOUW
Voorschriften rooien van aardappelen.
De voorschriften voor het rooien van
Eigenheimers en Bintjes, voorgeschreven
door de Ned. Groenten- en Fruitcentrale
zijn thans, dat voor 1 Aug. geen vroege
aardappelen en ook geen Eigenheimers mo
gen worden geoogst wanneer de teler-oog
ster niet in het bezit is van een voor 1937
afgegeven tuinbouwteeltvergunning of
oogstvergunning voor Eigenheimers of
Bintjes. Het oogsten van een grootere op
pervlakte dan de betreffende vergunning
aangeeft, alsmede het oogsten van andere
soorten aardappelen is verboden. Alle aard
appelen moeten worden geveild op een
veiling, waarbij de teler is aangesloten.
De garantieprijzen zijn met ingang van he
den vervallen, zoodat er thans geen mini
mumprijzen meer zijn en de aardappelen
ook niet meer worden overgenomen door
de Gr. en Fruit-Centrale.
O jij jongetje, schaam
jij je niet, te rooken op
jouw leeftijd? Ik wou
dat ik je vader was!
Kan gebeuren mijn
heer, mevrouw mijn
mama is weduwdame.
(Lustige Kölner).
(NOORD-BORNEO)
DE BESTENDIGHEID VAN HET
HUWELIJK.
Een passende beeldspraak!
Ofschoon de Dayakkers het huwelijk bij
voorkeur met 'n hanengevecht vergelij
ken, waarbij de jongeman er in geslaagd
is, zich een passende kemphaantje te ver
zekeren, sluiten ze zich toch aan bij onze
beeldspraak, wanneer zij spreken over de
duurzaamheid van 'n huwelijk. Groote om
zichtigheid wordt betracht wanneer ze hun
opinie daaromtrent moeten geven.
„Nemoe entap, nemoe enda", hetwelk be-
teekent: „We weten niet, of ze vast op
het water liggen". Dit zal eenige jaren na
het huwelijk pas blijken. Wanneer een
bootje de stroomversnellingen en draaikol
ken met goed succes getrotseerd heeft, zal
men pas omtrent de goede hoedanighe
den van de boot kunnen oordeelen en wan
neer de jonggehuwden na twist en misver
stand elkaar toch nog trouw zijn dan pas
kan men zeggen dat zij „entap" zijn of „niet
wankel" Een ieder die met de gewoonten
van dit volk bekend is zal moeten erken
nen, dat hun huwelijksbootje dikwijls rank
en wankel is en echtelijke schipbreuk veel
al het gevolg.
Hoe toch zou een man voor wien de vij
anden het onderspit moesten delven en
naar wiens wijze woorden vrouwen en kin
deren met open monden luisteren, kunnen
dulden dat zijn vrouw hem verwijten zou
maken, wanneer het brandhout nat is of
dat zij hem hertevleesch als toespijs zou
voorzetten, terwijl zijn familie van ouds
her zich daarvan op gevel, der geesten, ont
houden moet. Neen dit zal niet geduld wor
den, zoolang hij in staat is vijftien dol
lars, de waarde van een kleine gong te be
talen om zich voor goed aan haar dictatuur
te onttrekken. Hij zal de bosschen intrek
ken om producten te zoeken en ze aan de
Chineezen van de hand te doen, totdat hij
de laatste penning betaald heeft. Met groo
te tegenzin zal hij zich als daglooner op 'n
plantage verhuren om zoodoende het geld
voor de echtscheiding bij elkaar te spa
ren. Zonder overdrijving kan het gezegd
worden dat een groot percentage der man
nen vier, vijfmaal een nieuw huwelijk slui
ten. In geval van een kinderloos huwelijk
wordt dit als een zeer billijke reden be
schouwd om van elkaar te scheiden.
Een verderfelijke mentaliteit.
Dat zulk een verderfelijke mentaliteit
oog nog veel vat heeft op de pasbekeerden
en het werk der Missionarissen verzwaart
zal uit het volgende geval blijken.
Bij gebrek aan betere krachten was Pau-
lus catechist geworden en was getrouwd
met Gisi, een bekeerlinge. Het was in
Augustus en de omgehakte bosschen lagen
in de heete zon uit te drogen, totdat men
door vuur alles wat geveld was herscha
pen zou in een groote aschvlakte, een won
derbaarlijk terrein voor de jonge ry'st-
plant. Zooals bijna steeds voorkomt, meen
de de een dat het gunstige oogenblik van
branden gekomen was, terwijl de andere
een andere opinie was toegedaan. Van dis
puut ging het over tot twist en vervol
gens tot hooge ruzie, waarna de vrouw
wegliep met de verzekering nooit meer
naar haar man terug te keeren. Hij had.
haar nagezeten met 'n stok maar klaarblij
kelijk was ze met geen stok te bewegen ge
weest. Onze catechist een gescheiden man;
zou misschien op een heidensche manier
hertrouwen; velen zouden nu zijn voor
beeld volgen en verderf en afval onder de
kudde veroorzaken. Pogingen werden aan
gewend om de vrouw weer terug te lok
ken. Beloften van beterschap mochten niet
baten om haar hart te vermurwen. De
missionaris alléén zou nog succes kunnen
hebben. Het was een wandeling van ze
ven uur, hetwelk later veertien uur bleek
te zijn. Een wandeling over de bergen die
de Oya-rivier van de Mukah-stroom schei
den. Het was geen blijde incomste in het
dorp; de meeste vrouwen hadden uit sym
pathie gezworen mij niet anders dan kwaad
aan te staren. En fluisterden ze elkaar niet
toe, dat een „leeraar" die zijn vrouw met
een stok wilde slaan slecht was? Des
avonds hadden we de zitting. „Mijnheer",
zoo sprak zijn vrouw, „ik heb u een kussen
en een mat gegeven om te slapen en een
deken om U te dekken. Doch u sliep op
den grond zonder deken. „Deze beeld
spraak duidde er op dat ik haar'vroegere
bedreigingen om weg te loopen te licht had
opgevat. Na twee uur zonder zichtbaar re
sultaat de zaak besproken te hebben, nam
ik mijn toevlucht tot haar broer. „Niet om
je te prijzen maar een ieder weet, dat je
een voornaam man bent en veel kennis
bezit. Ik zou erg teleurgesteld zijn als je
je eigen zuster niet zoudt kunnen beve
len na zooveel andere huwelijkstwisten
beslecht te hebben." Ofschoon mijn woor
den op hem wel de gewenschte uitwerking
hadden en hij haar vroeg om het gebeur
de te vergeten en weer naar haar man
terug te keeren, luidde het antwoord dat
zelfs haar broer en tien missionarissen haar
hiertoe niet zouden kunnen overreden.
Eerst toen men haar een boete van
twaalf eieren, zes spijkers en een eetbord
had opgelegd, keerde zij zeer kwaad doch
naar haar man terug.
FATHER J. BUIS,
Waldeck Pyrmondtstraat 31, Leiden.
Giro 301285.
