ZATERDAG 26 JUNI 1937
No. 8759
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
Herziening van de Grondwet
VOORNAAMSTE NIEUWS
28ste Jaargang
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: 0.50
Het Communisme
Uit Quebec wordt bericht:
„Bij de sluiting van het Congres van
oud-retraitanten in Trois-Rivières sprak
Mgr. Contois: „Ik weet, dat er op alle
bouwterreinen van de provincie commu
nisten zijn, die verkeerde ideeën verkondi
gen. De vijand staat voor de poorten. Haar
propaganda strekt zich uit tot op het
platteland.
Daarom moet de strijd tegen het god-
looze communisten het parool zijn van
onze oud-retraitanten. Het communisme is
het groote moderne kwaad, waartegen
onze Katholieken zich moeten vereenigen,
om te verhinderen, dat het kwaad door
dringt in de steden en op het platteland
van ons diocees".
Uit New-York meldt men ons:
„De bekende socioloog prof. mgr. Ryan
heeft te Denver een conferentie gehou
den over de onjuiste bestrijding van het
communistische gevaar.
Het is vooreerst verkeerd, om heftige
taal te gebruiken en hatelijk te zijn, wat
geheel tegenovergesteld is aan de ernst
en de zielegrootheid van den H. Vader in
de Encycliek over het goddelooze commu
nisme. Vervolgens is het onjuist, diegenen
van communisme te beschuldigen, die op
economisch gebied wel radicale ideeën
hebben, maar daardoor alleen nog niet
communisten zijn. De derde verkeerde me
thode is, om bij de bestrijding van het
communisme niet te willen toegeven, dat
er ook in de Vereenigde Staten onrecht
vaardigheden zijn, die door verstandige
maatregelen uit den weg moeten worden
geruimd. Tenslotte moet men het aantal
communisten niet overdrijven, door b.v.
te beweren, dat er in de Vereenigde Staten
meer dan een millioen zijn. By de laat
ste Presidentsverkiezingen hebben er slechts
80.000 op den communistischen candidaat
gestemd, terwijl het aantal ingeschreven
leden de 50.000 niet te boven gaat, zoodat
men bezwaarlijk meer dan 100.000 com
munisten in de Vereenigde Staten kan ver
onderstellen".
Wij vestigen hier de aandacht op die
twee berichten, omdat ook wij in Neder
land:
eerstens, het gevaar voor het com
munisme niet mogen onderschatten
(de vermaning van den Bisschop van
Quebec zou ook tot ons gericht kunnen
zijn);
vervolgens, het aantal communisten
ook niet moeten overschatten (ook
hier geschiedt wel, waarvoor prof. mgr.
Ryan te Denver waarschuwde);
te n derde, misstanden, waarin het
communisme een voedingsbodem vindt,
moeten erkennen en „met man en macht"
moeten trachten te verbeteren;
tenslotte, radicale bestrijders van
de kapitalistische dictatuur, van hei-
densche misstanden, ontstaan onder den
invloed van het kapitalisme, daardoor al
leen niet mogen beschouwen als commu
nisten.
Deze aanwijzingen moeten ons allen bij
de bestrijding van het afschuwelijke com
munisme lichtend voor den geest staan.
Wij moeten er bij voortduring onze aan
dacht op gericht houden, opdat onze be
strijding van het communisme waarlijk
doeltreffend zij!
KONINKLIJKE DANK VOOR EEN
GEDICHT.
Een onzer meelevende lezers, de heer W.
J. de G. te Leiden, is zoo actief geweest
om het versje, dat onze medewerker Trou
badour verleden week Zaterdag dichtte op
de te verwachten blijde gebeurtenis en dat
getiteld was: „Wij hebben het verstaan",
toe te zenden aan H. K. H. Prinses Juliana.
Reeds deze week mocht de heer W. J. de
G. van den dienst van het Koninklijk Huis
daarvoor een dankschrijven ontvangen,
waarin H. K. H. haar dank liet brengen
„voor het aardige gedichtje, Hare Konink
lijke Hoogheid toegezonden, ter gelegen
heid van de te verwachten blijde gebeurte
nis, waarvan Hare Koninklijke Hoogheid
met belangstelling heeft kennis genomen."
MEENING DER NIEUWE
TWEEDE KAMER.
Over het algemeen werd verwezen naar
hetgeen bij de eerste behandeling gezegd is.
Het afdeelingsonderzoek der Tweede Ka
mer van de wetsontwerpen betreffende de
Grondwetsherziening heeft de commissie
van rapporteurs aanleiding gegeven tot
mededeeling o.a. van het volgende:
Over het algemeen bepaalde men zich bij
deze hernieuwde behandeling van de voor
stellen tot Grondwetsherziening tot een
verwijzing naar hetgeen bij de schriftelijke
en mondelinge behandeling van de aanvan
kelijke voorstellen werd gezegd, zulks in
navolging van de regeering, die in haar
memorie van toelichting eveneens met een
verwijzing naar de gewisselde stukken en
gevoerde beraadslagingen volstaat.
Eenige leden gaven als hun meening te
kennen, dat voor deze Grondwetsherziening
geen enkele aannemelijke reden bestaat,
behalve voor zoover zij betreft de regeling
van het inkomen van den Prins-Gemaal,
welke regeling echter ook wel langs ande
ren weg op bevredigende wijze tot stand
had kunnen komen. Als feitelijk motief voor
deze herziening zagen zij het streven der
regeering om van den angst van de S.D.A.P.
voor een zoogenaamde fascistische dictatuur
gebruik te maken om voorgoed de dictatuur
van de regeerende partijen, in de eerste
plaats van de R. K. Staatspartij, te vestigen.
Deze leden verklaarden tegen alle ont
werpen, met uitzondering van het eerste, te
zullen stemmen.
Vele leden verklaarden in deze uiteen
zetting slechts een caricatuur te kunnen
zien van de motieven, welke de regeering
hebben geleid bij het indienen van haar
voorstellen, waarvoor de zakelijke gronden
bij herhaling zijn uiteengezet. Het had bij
de hierbedoelde leden overigens verwon
dering gewekt, dat voorstanders van den
totalitairen staat zich meen en te moeten
opwerpen als verdedigers van de volksvrij-
heden, die in het door hen voorgestande
staatsbestel juist geheel zouden verdwijnen.
De aan de orde zijnde voorstellen al
dus deze leden vormen allerminst een
bedreiging van die vrijheden, die de over-
groote meerderheid der bevolking, in tegen
stelling tot de dictatuur-partijen, wenscht
te behouden.
Verscheidene leden v-ezen ei nog op, dat
de S.D.A.P. zich bij de beoordeeling van de
regeeringsvoorstellen geheel door haar
eigen inzichten heeft laten leiden. De so
ciaal-democratische fractie heeft zich in
eersten termijn met dt, meeste voorstellen
vereenigd, maar tegen enkele belangrijke
onderdeelen bezwaar gemaakt. De gedachte
aan een samengaan van regeering en
S.D.A.P. om voorgoed de dictatuur der re
geerende partijen te vestigen, komt, in dit
licht bezien, wel zeer zonderling uit. Zij
kan slechts opkomen Dij hen, die zelf. als
zij aan de macht zouden komen, allen an
deren richtingen voorgoed den mond zou
den trachten te snoeren.
Schadeloosstelling Tweede
Kamerleden.
Eenige leden hadden ernstige bedenking
tegen het bedrag dei schadeloosstelling voor
de leden der Tweede Kamer dat wordt
voorgesteld. Deze leden stelden voorop, dat
de Tweede Kamer overbodig is.
Het verleenen van pensioen voor schade
loosstelling achtten deze leden te eenen-
male onlogisch en reeds daarom onaan
vaardbaar.
Andere leden merkten op, dat deze ziens
wijze kennelijk is ingegeven door vijand
schap tegen het parlementaire stelsel, welks
werking ernstig zou worden geschaal, in
dien aan de leden der Tweede Kamer niet
een zoodanige schadeloosstelling werd toe
gekend, dat het lidmaatschap door perso
nen uit alle groepen der bevolking zonder
te groot bezwaar kan worden waargenomen.
Ministers zonder portefeuille.
Eenige leden zagen voor de invoering van
het instituut van ministers zonder porte
feuille geen enkele reden aanwezig dan
wellicht alleen den wensch om meer poli
tici minister te kunnen doen worden, om
vrienden te kunnen beloonen.
Verscheiden leden gaven opnieuw te ken
nen, dat zij tegen dit nieuwe instituut in
het algemeen geen bezwaar hadden, doch
dat zij zich het recht voorbehielden, in ieder
voorkomend geval zelfstandig te beoordee-
len, of van de te verleenen bevoegdheid al
dan niet een juist gebiuik wordt gemaakt.
Naar hun oordeel dienl dat gebruik tot het
allernoodzakelijkste te worden beperkt.
Kiesstelsel.
Eenige leden verklaarden zich tegenstan
ders van ons geheele kiesstelsel en daarom
ook van het thans gedane voorstel. Tegen
de voorgestelde wijziging bestond bij deze
leden in het bijzonder r.og dit bezwaar, dat
de veranderingen in de Kieswet, waartoe
die wijziging gelegenheid zal geven, slechts
zullen dienen om de suprematie der groote
partijen te bevestigen en nieuwe stroomin
gen tegen te houden.
Bij enkele andere leden bestond eveneens
ernstige bedenking tegen een verdere be
voordeeling van de groote partijen.
Van andere zijde werd bestreden, dat
de in de Kieswet aangebrachte wijzigingen
de groote partijen onredelijk hebben be
voordeeld. De verdeeling van de beschik
bare zetels geschiedt thans, nu het stelsel
der grootste gemiddelden wordt toegepast,
meer in overeenstemming met het even
redigheidsbeginsel dan onder de werking
van het systeem der grootste overschotten.
Revolutionnaire vertegenwoor
digers.
Verscheidene leden verklaarden ook
thans, zich met het in het betreffende ont
werp vervatte voorstel niet te kunnen ver
eenigen. Zij achtten bepalingen als de voor
gestelde onnoodig en ongewenscht.
Tegen revolutionnair optreden binnen de
vertegenwoordigende lichamen kunnen en
moeten de voorzitters dier lichamen waken,
met gebruikmaking van de maatregelen,
welke de reglementen van orde hun daar
toe ter beschikking stellen. Aan de voor
gestelde nieuwe Grondwettelijke bepalin
gen bestaat derhalve geen behoefte.
Andere leden sloten zich bij deze be
schouwingen aan.
Eenige leden noemden de voorgestelde
bepalingen ondemocratisch.
Vele leden verdedigoen het voorstel als
een noodzakelijk gebleken aanvulling van
hetgeen de Grondwet reeds bevat.
Tegen misbruik waakt de stringente re
dactie van de voorgestelde bepalingen en
zal voorts behooren te waken de door die
bepalingen geëischte wettelijke regel'ng.
Wat in Duitschland gebeurd is, vindt niet
zijn fundament in bepalingen als de thans
aanhangige.
Ordening.
Eenige leden verklaarden op zich zelf
voorstanders van ordening te zijn. Immers,
zij beschouwden een corporatief systeem
als het meest gewenschte. De ervaring had
hun echter geleerd, dat de ordening onder
het huidige systeem slechts dient om de
werkelijke corporatieve gedachte den wind
uit de zeilen te némen en de overheersching
van kapitalisme plus ambtenaren, dus van
het staatssocialisme, te vestigen Voorwaar
de voor een werkelijke ordening meen
den zij is de organisch gegroeide volks
gemeenschap op nationalen en socialen
grondslag, die pas kan ontstaan na het op
heffen van de politieke partijen. Op grond
van deze zienswijze zouden de leden, hier
aan het woord, zich ook tegen dit ontwerp
moeten verzetten.
Van andere zijde werd hiertegenover ge
steld, dat in de landen, welker systeem de
bovenbedoelde leden zouden willen volgen,
geen sprake is /an ordening op den grond
slag van een organisch gegroeide volksge
meenschap, doch van aictatorialen dwang,
waarvan het resultaat op economisch ge
bied juist met de door hen zelf gebezigde
uitdrukking: „kapitalisme plus ambtena
ren" zeer goed zou zijn gekenschetst.
Verscheidene leden oordeelden het hier
besproken voorstel van weinig beteekenis,
wijl het bestaande artikel 194 in dit op
zicht voldoende mogelijkheden opent.
Andere leden zagen in de nieuw-voorge-
stelde bepalingen toch wel een wezenlijken
vooruitgang. Zij achtten daarin een krach
tige stimulans gelegen voor de ontwikke
ling van de bedrijfsorganisatie.
Parlementaire onschendbaarheid.
Bij verscheidene leden bestond onover
komelijk bezwaar tegen de wijzigingen,
welke beoogen het doen verloren gaan van
de verkiesbaarheid door gerechtelijke vrij-
heidsberooving ook wegens politieke de
licten en het opheffen van de parlementaire
immuniteit in geval van opruiing of schen
ding van geheimen.
Vele leden daarentegen konden zich met
de gedeeltelijke opheffing van de immuni
teit zeer wel vereenigen. Een deel hunner
zou zelfs verder willen gaan. en de immu
niteit, feitelijk een verouderd begrip, ge
heel willen afschaffen.
LEIDSCH
GLAS IN LOOD BEDRIJF
Goed - Goedkoop en Vlug
ALLEEN
Hooigracht 42, Leiden, Tel. 3671
Ook levering van alle soorten Glas
De wereld
in vogelvlucht
De toestand heldert op. Zoowel uit de re
devoeringen van Eden en Chamberlain in
het Britsche Lagerhuis als uit andere be
richten blijkt, dat er behalve het terug
trekken van Duitschland en Italië uit de
controle in de Spaansche wateren niets bij
zonders gebeuren zal. Ook de mededee
ling, dat Engeland en Frankrijk bereid
zijn, de geheele last van de controle in de
Spaansche wateren te dragen, heeft er toe
bijgedragen, in politieke kringen den in
druk van ontspanning te wekken. Men is
namelijk van oordeel, dat deze regeling
niet openbaar zou zijn gemaakt, indien Ber
lijn en Rome er zich met beslistheid tegen
zouden hebben verzet. Men neemt overi
gens aan, dat beide hoofdsteden niet lang
zullen wachten met zich op dit punt uit te
spreken.
Uit Spanje komen berichten, die, wan
neer zij juist zijn, wijzen op een afbrokke
ling achter het front der regeeringstroe-
pen. Er dreigt een crisis in Catalonië uit
te breken, wat niet te verwonderen is,
wanneer men zich den opstand der anarr
chisten tegen de Catalaansche regeering
herinnert.
Voorts wordt nog melding gemaakt van
een opstand aan het front in Aragon en
van de ontdekking van een complot tegen
de regeering te Valencia. Dat alles wijst op
spanningen en innerlijke verdeeldheid aan
de zijde der regeering welke ten slotte wel
eens de ondergang van den linkschen weer
stand zou kunnen beteekenen. Voorloopig
behoeven wij aan die berichten niet te
veel waarde toe te kennen, want de por
tee van deze gebeurtenissen is uit deze be
richten toch niet op te maken.
WAT ANDERE BLADEN
SCHRIJVEN
EEN PREMIE VOOR EEN
INBREKER!
Uit de Volkskrant:
„Het „Nationale Dagblad" weet uiteraard
zeer aparte dingen in verband met de kabi
netsformatie te vertellen, en in aparte stijl.
Als voorbeeld daarvan mag gelden, dat
de politieke schepping der nieuwe regee
ring met christelijkheid weinig te maken
heeft: „zy draagt de kenteekenen der ver
scheurdheid op het aangezicht en begint
haar leven met de kanker der ontbinding
in haar boezem".
En het besluit is, dat de regeering „inter
nationaal op de ondergaande gemeenschap
pen der volksfrondbesturen en derzelver
filiaal te Genève georiënteerd en, inner
lijk verdeeld en verscheurd, de kiemen van
haar toekomstige ontbinding reeds draagt".
Tegenover deze ziekte- en dood-beeld
spraak steekt verblijdend af de stemming
van den waren N.S.B.-er.
„Wie zijn volk liefheeft zoo lezen we
wie God ook in zijn volk wil dienen, wie
gelooft in één éénige volksgemeenschap op
Nederlandsche bodem, voor dien is de bena
dering van elk geestelijk en stoffelijk vraag
stuk op staatkundig gebied een hoogst een
voudige zaak".
Niet waar: elke N.S.B.-er („wie zyn volk
liefheeft" enz.) heeft de oplossing van alle
vraagstukken als het ware in z'n zak; laten
we het wat voornamer zeggen: de oplossing
van alle vraagstukken berust in het be
faamde archief te Utrecht.
Men zou in de verleiding komen een
hooge premie toe te kennen aan den in
breker, die uit het archief de oplossing van
alle vraagstukken te voorschijn bracht,
waarop thans zooveel knappe koppen naar
stig studeeren zonder zekerheid, dat ze zul
len slagen"
HET AUTOBUS-ONGELUK
TE DEN HELDER
Een der kinderen overleden
De 13-jarige Leisbeth Dirks, die gisteren
bij het autobus-ongeluk te Den Helder
zwaar gewond werd, is aan de verwondin
gen overleden. Het meisje woonde te Bree-
zand.
Dit nummer bestaat uit
vijf bladen, w.o. geïllustreerd
Zondagsblad.
BUITENLAND.
Brand in een concentratiekamp in Rus
land. Honderd en twintig geestelijken
levend verbrand. (2de blad).
Engeland en Frankrijk willen de ge
heele controle in de Spaansche wateren op
zich nemen. Trekt Duitschland een groot
deel van zijn vloot uit de Middellandsche
Zee? (2de blad).
De spanning met de Kerken in Duitsch
land. (2de blad).
Het conflict tusschen de Poolsche regee
ring en den aartsbisschop van Krabau geeft
aanleiding tot demonstraties (2de blad).
BINNENLAND.
Opening van het vliegveld „Texel".
(Luchtv., 2de blad).
Een der kinderen van het autobus-onge
luk bij Den Helder overleden (1ste blad).
Luitenant-vlieger bij Soesterberg bij
autobotsing om het leven gekomen (Gem.
Ber., 2e blad).
LEIDEN.
NATIONALE COLLECTE
JEUGDIGE WERKLOOZEN.
Nog een enkele practische aansporing
voor de loopende collecte ten bate van het
nationale werk der katholieke jongeren
zonder werk.
Er zijn er, die hebben toegezegd, hun gave
te gireeren; welnu mijn gironummer is
69230 ten name van L. Beune.
Er zijn er, die hebben beloofd, hun bij
drage te zullen bezorgen; voor dezulken
is het nuttig mijn adres in herinnering te
brengen: Zoeterwoudsche singel 33.
Er zijn er ook, die zich zoo heel gemak
kelijk van deze collecte afmaken! En dat is
heel en heel jammer.
Immers waar anderen te weinig hebben,
moeten niet alleen zij, die te veel hebben,
maar ook zij, die alleen maar genoeg heb
ben, het te weinige aanvullen.
Dit klemt te meer, waar het hier een zaak
betreft van zieleredding, want de werkloos
heid in de jongere jaren is funest voor heel
het verder leven zoowel individueel als voor
heel het samenleven.
O, ik weet het wel, er zyn. onder de werk-
looze typen, die zoo doen, dat zij de sym
pathie voor de heele werkloozenklasse ver
moorden. Maar mogen wij toelaten, dat
enkele kwaden het voor zoovele goeden
bederven? En moet niet juist de ervaring,
hoe het zonder weik loopen de menschen
nu reeds bederft, ons aansporen vooral de
jongeren zonder werk voor dit bederf te
bewaren?
De eerste inkomsten van deze collecte
zijn niet schitterend.
Daarom nogmaals het zeer dringend be
roep: Geeft toch een ruime gave; gelegen
heden zijn behalve in de zakjes boven aan
gegeven
Ten slotte: U moet mij al dat gevraag
niet kwalijk nemen; ik kan er toch ook niets
aan doen, dat men mij er telkens voor
spant!
Hartelijk dank namens de nationale corti-
missie en haar protégés.
L. BEUNE pr.
