STADS NIEUWS UIT DE RIJNSTREEK „De Leidsche Waag" monument van Leiden's Handel en Marktwezen BIOSCOPEN DONDERDAG 10 JUNI 1937 DE LEIDSCHE COURANT EERSTE BLAD - PAG. 2 HOE WORDT HET WEER ONWEERSKANS. DE BILT SEINT: Zwakke tot matige Noord-Oostelijke tot Zuid-Oostelijke wind, gedeeltelijk bewolkt droog warm weer behoudens kans op on weer. Hoogste barometerst.: 766.5 te Memel. Laagste barometerst.: 745.5 te Thorshavn. Het hoogedrukgebied in het Oosten hield stand. Het centrum van de Oceaan-depres sie, dat gisteren over IJsland lag, trok Zuid-Oostwaarts. In het Westen op den Oceaan nadert een nieuw daalgebied. De depressie over de golf van Biscaye breid de zich naar het Oosten uit en werd die per. De beide lagedrukgebieden worden gescheiden door een rug van hoogen druk, welke over de Noordzee en Midden-Enge- land ligt. Het Noorden van de Britsche Ei landen en de Noorsche kust staan onder invloed van de depressie in het Noord- Westen. Er waaien krachtige tot storm achtige Westelijke winden met zwaar be wolkte lucht en plaatselijk regen. In Frank rijk is de lucht zwaar bewolkt met meest zwakken Noord-Oostelijken wind. In het overige waarnemingsgebied waaien meest zwakke tot matige winden met helder tot licht bewolkte lucht. De temperatuur steeg sedert gisteren belangrijk in onze omge ving, Frankrijk en Duitschland. Zij is in vrijwel het geheele waarnemingsgebied bo ven normaal. Voor onze omgeving mag op aanhouding van dezen weerstoestand gere kend worden, waarbij evenwel nog vrij groote onweerskansen bestaan. LUCHTTEMPERATUUR. 25.6 gr. C. LICHT OP VOOR FIETSERS e. a. Van Donderdagnamiddag 9.52 uur tot Vrijdagmorgen 4.07 uur. HOOG WATER. Te Katwijk aan Zee op. Vrijdag 11 Juni voorfm. 5.10 en nam. 5.44 uur. WATERTEMPERATUUR. De Zijl 21 gr. C. Poelmeer 21 gr. C. ALPHEN AAN DEN RIJN. BOERENVAKKRING LEIDEN v. d. L.T.B. Bespreking opheffing van de rundvee beperking. Behalve de afgevaardigden van verschil lende afdeelingen, was de vergadering ver eerd met de vertegenwoordiging van het hoofdbestuur en de Landbouwschool. Ingekomen was een klacht van de afdee- ling A1 p h e n voor klassificeering van tarwe van een harer leden; daar men de tarwe echter zelf moet zien om te beoor- deelen, kan hierop niet worden ingegaan. Een verzoek, eveneens uit A1 p h e n, om wekelijksche noteering van de industrie melkprijs in ons orgaan, zal worden inge willigd. Hazerswoude vraagt maatregelen tot verhooging van den melkprijs met 1 cent per liter; dit zal via het hoofdbestuur ge schieden. Ook wil Hazerswoude de kalverschetsen laten verdwijnen, ofwel de rundveebeperking opheffen. Hierover ont spon zich een leerzame discussie waarbij vooral de heeren Vergouwen, Paardekoo- per en v. d. Weyden het woord voerden. Wanneer hierover actie zal gevoerd wor den, zal tot argumentatie gelden: 1. de productiebeperking van melk is -bij deze methode mislukt. 2. Bij opheffing van Rundveebeperking kome nweer meer vaarzen op de bedrij- ven, dus minder melk. 3. Alleen juist de minder goed gesi tueerden werden door de maatregel getrof fen. 4. De vraag naar jong vee overtreft het aanbod ver. 5. Na de opheffing der maatregel zijn enkele jaren noodig om de veestapel weer normaal te krijgen; 't wordt dus tijd om 't vuiltje op te ruimen. De R.-K. Staatspartij voert actie voor verstrekking van goedkoop crediet aan den Landbouw, deze actie volop steunen ligt op den weg van den L. T. B., want, zoo gauw de mogelijkheid van goedkoop cre diet geopend wordt, moeten de particulie re instellingen ook naar beneden, en is de tijd van 5 pet. verstreken. Nog enkele kwesties betreffende de Leid sche melkveiling kwamen ter tafel, bene vens een klacht over de C.C.C.D. De bestuursverkiezing bracht geen ver andering. De aanwezigen gingen voldaan huiswaarts; de opkomst had beter kunnen zijn, maar het effect was goed, voor den Kring' is heilzaam werk te verrichten, steunt haar hierin! Speldjesdag. De opbrengst van de gis teren gehouden speldjesdag ten bate der T.B.C.-vereeniging „Draagt elkanders las ten" bedraagt 170.50 1/2. BODEGRAVEN. Afscheid Kapelaan v. Teijlingen. Heden, Donderdagavond, vindt de afscheids avond plaats van kapelaan van Teijlingen. Ieder der parochianen, die den kapelaan nog wil groeten, is op dezen avond harte lijk welkom. Aanvang na het Lof. Vrijdagmorgen 10 uur bestaat nog de ge legenheid aan de pastorie afscheid van den kapelaan te nemen. Op concours. Op Donderdag 5 Augus tus gaat de R. K. Dameszangvereeniging „St. Caecilia" op concours te Woudenberg. Onder leiding van den leermeester, den heer J. M. Kouwenhoven, zal men uitkomen in de eerste afdeeling. HAZERSWOUDE (Groenendijk). Jaarvergadering „St. Bernardus". "Woensdag 9 Juni had in 't café v. d. Voort de j aarlij ksche ledenvergadering plaats. Nagenoeg alle leden waren aanwezig, waarvoor de voorzitter in zijn openings woord speciaal dank bracht. In 't kort me moreerde hij de voornaamste gebeurtenis sen van het afgeloopen jaar, wat nog eens juist bevestigd werd door het inderdaad keurig verslag van den secretaris. Het be heer van den penningmeester kan niet an ders dan tevredenheid wekken; naast grooter uitgaven dan 't voorgaande jaar toch nog een stevig batig saldo. Na het financieele verslag ging men over tot de verkiezing van 3 bestuursleden; af tredend waren de heeren W. F. van der Poel, C. J. Verdegaal en N. van der Zwaan, respect, voorzitter, penningmeester en be stuurslid. De aftredenden zijn herkozen. De uitslag (algemeen op een stem na) bewees hoe voorzitter en penningmeester inder daad het vertrouwen hebben der jongens. Bij de mededeelingen liet de Geestelijke adviseur de kans niet voorbij gaan, om alle leden nog eens erop te wijzen, wat voetbal len in Katholiek verband met zich mee brengt, vooral voor de junioren. De hou ding van de senioren moge voor hen een voorbeeld zijn. 't Was, zooals de voorzitter terecht op merkte, een echt gezellige vergadering Moge die geest er steeds in blijven. KOUDEKERK Gemeenteraad. De Raad dezer gemeen te vergadert op Vrijdag 11 Juni des namid dags half acht uur ten Raadhuize. Onderwerpen ter behandeling: 1. Notulen; 2. Ingekomen stukken; 3. Aanbieding reke- j ning Waterleidingbedrijf, dienst 1936; 4. Be noeming Commissie nazien rekening 1936; 5. Wijziging verordening op de heffing van schoolgeld; 6. Contract met de Stedelijke Fabrieken van Gas en Electriciteit te Lei den, inzake levering electriciteit voor de Koudekerksche Brug, 7. Vaststellen Ver- keersverordeningen; 8. Wijziging Gemeente- begrooting diensten 1936 en 1937. Inenting. Donderdag 17 Juni a.s. des nam. te 2 uur, zal aan de dokterswoning al- hier-de gelegenheid opengesteld worden tot kostelooze inenting en herinenting. Men vergete vooral niet om trouwboekje der ouders of geboortebewijzen der kinderen mede te brengen. DOOR EEN HOND GEBETEN. Toestand van een jongetje zorgelijk. Het 8-jarig zoontje van den heer v. M. werd dezer dagen op het Kerkplein door een hond, toebehoorend aan den heer S., ernstig gebeten, De hond lag aan een ket ting, toen het jongetje voorbijliep en on verwachts werd aangevallen. Vier gaten werden hem in de arm gebeten waarvan eenige van 6 c.m. lengte en 11/2 c.m. diep. Onmiddellijk werd het kind naar de dokter gebracht die met 20 krammen de wonden moest hechten. De toestand van het knaap je is ernstig, daar ook ontstekingen zijn ont staan. Jubileum St. Vine. Ver. Een zeer ge waardeerde vereeniging viert volgende maand haar 25-jarig jubileum n.l. de St. Vincentiusvereeniging. Deze heeft in de afgeloopen periode enorm veel en goed werk verricht. Het jubileum zal op eenigs- zins feestelijke wijze worden gevierd. We komen hierop nog nader terug. ZOETERWOUDE. BOERDERIJ GEVEILD. Met 7 H.A. grond voor 11000. Ten overstaan van notaris J. Vink te Rijswijk is hedenmorgen de boerderij in den Geerpolder van den heer J. van Horssen groot 7 H.A. 66 A. geveild. De boerderij was in bod gebracht op 11000 en werd niet afgemijnd. Voordracht van den heer L. A. Mennes voor de Ver. van hoofdambtenaren bij het marktwezen In de algemeene vergadering van de Ver eeniging van Hoofdambtenaren bij het Marktwezen in Nederland werd de heer W. Sanders herkozen, terwijl in de plaats van den heer Lorie, die voor een herbe noeming niet in aanmerking wenschte te komen, gekozen werd de heer dr. A. v. d. Laan uit Amsterdam. Besloten werd de volgende jaarvergade ring te Nijmegen te houden. Bij de rondvraag volgde een onderlinge gedachtenwisseling over de ervaringen, in het afgeloopen jaar bij het marktwezen Nadat de gisteren door ons reeds vermel de rondwandelingen in perfecte orde waren verloopen, brachten de deelnemers aan het 15de congres van bovengenoemde vereeni ging hedenmorgen een bezoek aan het Waaggebouw aan de Aalmarkt, waar de directeur van den Leidschen Markt- en Havendienst, de heer L. A. Mennes, een voordracht hield over „De Leidsche Waag, monument van Leiden's handel en markt wezen". Spr. noemde het Waaggebouw een troe telkind van het gemeentebestuur en de rechtgeaarde Leidenaars, dat nog steeds een tastbaar bewijs vormt van onzen ouden handelsgeest. Reeds in de 10de eeuw bloeide Leiden als handels- en marktcentrum en als hoofd plaats van Rijnland, hetgeen mede moet worden toegeschreven aan de goede water wegen, welker vruchtbare oevers goed wa ren voor landbouw en veeteelt en welke Leiden niet alleen verbonden met de centra van eigen land, maar ook verkeer met het buitenland mogelijk maakten. Boter en kaas waren in dien tijd al belangrijke uit- voerproducten. Komende tot de bespreking van het Waaggebouw, maakte spr. onderscheid tus- schen de eigenlijke Waag en het daaraan- gebouwde Boterhuis. Beide deelen hadden en hebben nog hun eigen bestemming. Wanneer de stad Leiden het waagrecht verkregen heeft, is niet bekend. In ieder geval is het reeds zeer lang geleden, want in 1351 vindt men al gemeld, dat het recht van de Waag Leiden van ouds toebehoorde. Ook het Leidsche marktrecht is zeer oud. Een opsomming van onze markten wordt al gegeven in een toevoegsel op het oude stadsprivilege van 1266. Het verstrekken van dergelijke rechten was in handen van den Graaf en later, wat onze stad betreft, van de Staten van Holland en West-Fries land. Voor deze rechten moest worden be taald. In den ouden tijd onderscheidde men vrije en weekmarkten. De oudste vrije maart van Leiden is die ter herdenking van de inwijding in 1121 van de Pieterskerk op Hemelvaartsdag of ook wel „Kruisdag" ge noemd, omdat ten teeken dat de vrije markt was aangevangen, een kruis werd opgericht. Een vrije markt was een markt waar men inderdaad vrij was en geen kans liep te worden gearresteerd wegens een eer der gepleegd vergrijp. De tweede vrije markt kreeg de stad op 4 Juli 1303 van Jan de Tweede. Voor spe ciale markten werden ook vrije markten gegeven. Zoo was er een vrije kaasmarkt, welke den 2den Dinsdag van Juli gehouden werd. De laatste vrije markten werden ge geven op 23 Maart 1624 door de Staten van Zuid-Holland en West-Friesland en wel voor diverse veesoorten; de data dezer marktdagen waren 27 April en 21 Novem ber. De weekmarkten waren van veel lagere orde! er waren destijds zeer vele. Het criterium der Waag vinden wij als volgt omschreven: „Alzoo bij alle beslee- pen volkeren om de rust en vrede te hand haven (men) van oudsher bezorgd is, dat een iegelijk het zijne gegeven wordt, en de hoophandel veelmalen, niet zonder bedrog gepleegd wierdt, heeft men om zulks voor te komen, de openbare Waagen voor de weegbare stoffen ingesteld". Dat het Waaggebouw op deze plaats staat, is geen toevalligheid. Ook het vorige ge bouw, dat, hoewel van hout, aanzienlijk ge weest moet zijn en tevens als koopmans beurs dienst moet hebben gedaan, stond op deze plaats. Deze omgeving was altijd het brandpunt van den handel, waar vele markten werden gehouden. Spr. noemde een groot aantal straatnamen, welke daar aan herinneren. Uit J. J. Orlers „Beschrijvinge der Stadt Leyden", waarvan de eerste druk in 1614 verscheen, blijkt duidelijk, dat Leiden d e markt van geheel Rijnland was en „dat dagelicx met menichten soo uyt Zee,landt, Brabant, Vlaenderen en de ander quar- tieren ghehaelt ende gebracht wert". Het tegenwoordige Waaggebouw dateert van 1658 en werd gebouwd door Pieter Post. Op 5 November van het voorgaande jaar legde burgemeester Philips van Buy- tevest den eersten steen. Rombout Ver hulst kreeg opdracht een marmeren gevel steen te maken. In 1659 werd besloten de schalen op te hangen; dezelfde schalen hangen nog steeds op dezelfde plaatsen, als destijds bepaald. De grootste vooraan, die het jaartal 1647 draagt en dus al in de houten waag gebruikt moet zijn, is „vast"; de twee minder groote voor de zij deuren zijn uitschuifbaar. De botermarkt, welke vermoedelijk uit de 9de eeuw stamt, werd in 1567 gehouden in een afgebroken huis bij de Vischkapel, dat echter te klein werd. De „buytenluy- den" gingen toen de „tonneboter" veilen tusschen Vischbrug en Waag, waardoor de wenschelijkheid nog meer sprak om een nieuwe Waag te bouwen en daaraan een Boterhuis te verbinden. Bij de plannen was men ervan uitge gaan het middengedeelte van het Boter huis niet van een dak te voorzien. Eerst tijdens den bouw werd besloten het geheel te overdekken om de boter des zomers niet door de zon te doen beschijnen en om de „huislieden" bij regenachtig weer droog te doen staan. De Leidsche kaasmarkt, d.w.z. de weke lijksche, is van veel later tijd. In 1867 is een kaasmarkt ingesteld, welke reeds na eenige jaren teniet ging. In 1883 is zij weer op de been gebracht, maar ook toen was haar een kort leven beschoren, want omstreeks 1890 werd ze opnieuw opgericht en tot den huidigen dag is zij in stand gebleven, tot 15 Juli 1927 op de Vischmarkt, daarna op de Kaasmarkt. Nadat de heer Mennes nog tal van in teressante bijzonderheden had medege deeld aangaande het oude gilde der kraan kinderen of waag werkers, dat in 1934 we gens bezuinigingsredenen werd opgeheven, wees hij erop^dat in het Waaggebouw naast kaas en boter ook tal van andere goederen zijn gewogen, o.a. ontzaglijke hoeveelheden wol, huiden en vellen. Na een opsomming te hebben gegeven van de thans nog bestaande Leidsche markten en een uitvoerige beschouwing te hebben gewijd aan de belangrijke plaats, welke Rijnland inneemt als centrum van handel, industrie, nijverheid, marktwezen, scheepvaart, land- en tuinbouw en aan de instanties, welke de beteekenis van het district stimuleeren, zooals het gemeente bestuur van Leiden, de Kamer van Koop handel en de Vebo, vertelde spr. nog het een en ander over het directievertrek. In 1669 keurde de stadsregeering goed, dat het chirurgijns-gilde hier voortaan zou ver gaderen. Tevens zouden er examens worden ge houden door 1 professor, 2 assessoren en 4 chirurgijns en zou er onderwijs aan vroed vrouwen worden gegeven. Ook de gemeen telijke „leesmeester" is er nog gevestigd ge weest. Is het wonder, aldus eindigde spr. zijn met een dankbaar applaus beloonde en zeer interessante voordracht, dat dit ver trek wel de Boerhaave-kamer genoemd wordt en cfat hier de „Genius van de Ge neeskunde" geschilderd door den Leidschen schilder Piet van der Sluis, aan den wand hangt? WAARSCHUWING Er wordt in de stad een bedrukt pa piertje verspreid, waarop een boek wordt aanbevolen voor „verloofden en jong-ge- huwden". Wij willen de ouders herinneren aan den plicht, om steeds zelf op de brieven bus te letten, opdat papieren, als het hier bedoelde, niet in handen komen van jon geren,- die wellicht minder dan ouderen een gevaarlijke nieuwsgierigheid en zucht naar sensatie kunnen bedwingen. Van ouderen mag krachtiger zelfrespect wor den verwacht hopen we. Trouwens, de manier-van-bieden is al heel erg verdacht. Het wordt geleverd voor 39 cents, als het binnen vier dagen wordt besteld. Daarna kost het3.75. Men zij voorzichtig! Voor het candidaatsexamen van de Aca demie voor Lichamelijke Opvoeding te Amsterdam slaagde de heer A. J. J. Duin dam alhier. VEREENIGDE VERGADERING VAN HET HOOGHEEMRAADSCHAP VAN RIJNLAND In de gisteren gehouden Vereenigde Vergadering van het oHogheemraadschap van Rijnland heeft de Dijkgraaf allereerst eenige woorden van herdenking gewijd aan den op 30 April j.l. overleden hoofd ingeland voor het 6e district, den heer L. Onderwater, te Lisse. Nadat mededeeling was gedaan van de beëediging der dit jaar gekozen hoofdin gelanden en plaatsvervangers en na over legging van een proces-verbaal van kas- opneming en van de jaarlijksche staten aangaande de belastbaarheid der landen en wateren binnen Rijnland, werd een re clame tegen een aanslag in Rijnlands bun- dergeld behandeld en afgewezen. Daarna werd besloten om ook voor het jaar 1937 aan den polder Broekvelden en Vettenbroek uitstel van aflossing van het aan dien polder verstrekt renteloos voor schot te verleenen, onder voorwaarde, dat ook de provincie Zuid-Holland en de Mi nister van Sociale Zaken dit uitstel ver leenen. Besloten werd tot vaststelling van den pensioensgrondslag voor den ingenieur van Rijnland op 5960 gld. Daarna werd een voorstel behandeld tot verkoop aan het Rijk van een gedeelte grond behoorende tot de Wierikkerdijk- landen, eigendom van de Hoogheemraad schappen Rijnland, Schieland en Delf land, groot 1.44 H.A., en wel ten behoeve van den aanleg van Rijksweg no. 12 ('s GravenhageUtrechtDriebergen). Met de door het Rijk aangeboden vergoeding, inhoudende koopsom en schadeloosstelling, nl. 5245 gld., werd genoegen genomen, zoo dat besloten werd tot deze overdracht in samenwerking met Delfland en Schieland. Ten behoeve van het bouwen van een nieuwe brug over het Katwijksch Uitwa teringskanaal onder Katwijk-binnen werd een regeling goedgekeurd, waardoor de provincie Zuid-Holland, welke deze brug zal bouwen, de beschikking krijgt over strooken grond aan weerszijden van het kanaal ter plaatse van de te bouwen brug. Daarna werd besloten tot conversie van het leeningesrestant ad 150.000 van een in 1932 tegen 4 5/8 pet. gesloten leening in een nieuwe leening a 3 yK pet., aangeboden door bemiddeling van de N.V. Nationale Maatschappij voor Kasgeldleeningen Mu- liër en Co. te 's Gravenhage. De nieuwe, lee ning zal dezelfde looptijd hebben als de resteerende looptijd der oude leening n.l. 15 jaren. Hierdoor wordt ruim 15.000 aan rente bespaard. Alsook werd besloten, tot het doen van af- en overschrijving op de begrooting Gewone Dienst 1936 totaal ad ƒ5753.23. Tevens werd besloten tot vaststelling van een suppletoire begrooting voor den Buitengewonen Dienst 1936 in ontvangst en uitgaaf ad ƒ79201.79. Tenslotte werd in openbare zitting de rekening van Rijnland over 1936 behan deld en vastgesteld. Deze rekening sluit voor den Gewonen Dienst met een totaal ontvangsten ad 508868.06 !4 en een to taal uitgaven ad 363215,11 en een batig saldo ad 145652.9514, welk saldo, ver minderd met een bedrag van 73625, dat reeds naar de begrooting 1937 werd over gebracht, tenslotte wordt 72027.9514 Bij de algemeene beschouwingen wees de Dijkgraaf er op, dat met een bunder- geld van 2.75, dat sinds 1935 wordt ge heven, geleidelijk wordt ingeteerd en dat, hoewel niet is te verwachten, dat de eerstvolgende jaren tot verhooging moet worden overgegaan, die verhooging bin nen afzienbaren tijd wellicht te vermijden zal zijn. Spreker uitte daarbij de hoop, dat de tijden dan weer zooveel verbeterd zul len zijn, dat die verhooging door de in gelanden dan niet als een te zware druk zal worden gevoeld. Vergelijken bij ande re Hoogheemraadschappen is het bunder- geld van Rijnland zeer laag. Ook toonde de Dijkgraaf met cijfers aan, dat het resultaat van de wat strengere in vordering van het bundergeld zeer gunstig is en dat veel sneller wordt betaald dar in andere jaren. In een voorafgaande vergadering var' hoofdingelanden en hoofdingelanden plaatsvervangers is tot secretaris van d« vergadering van hoofdingelanden herbe noemd de heer J. K. van der Maas. Als candidaten voor de betrekking van hoogheemraad, openvallend door de perio dieke aftreding van den heer J. Biemard werden gesteld de heeren J. Biemard, P Heemskerk en J. K. v. d. Maas. THEATER HOOFDFILMS INHOUD AANVANGSUUR KEURING Casino: 't Bankje van 1000. (Ray Ventura) Heerscher der Woes tijn (Kathleen Bur ke) Muzikaal- avontuurlijk Dramatisch Dag. 811, Zondags bovendien 4—7 uur, Matinee Zaterd. en Woensd. 2.30 uur. Goedgekeurd Lido: Marguerite Gautier (Greta Garbo). Dramatisch Dag. 8-511.15 uur, Zondags bovendien 27 uur, Matinee Zat. en Woensd. 2.30 uur. Volwassenen Luxor: De oude en de jonge Koning (Emil Jan- nings). De Mail Express (Dick Foran). Speelfilm. Sensatie Dag. 811 uur, Zon dags bovendien 27 uur, Matinee, Zaterd. en Dond., 2 uur. Volwassenen Triancn: Jack Hylton ver overt de wereld. (Juwe Clyde). Bewaak dat meisje. (Robert Allen Florence Rice). Muzikaal Detective verhaal Dag. 311 uur. Zon dags bovendien 27 uur. Matinée Zaterd. en Woensdag 2 uur. Volwassenen

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1937 | | pagina 2