IN DE BOCHT
De Spaansche
burgeroorlog
ivoai
WOLLEN BADPAKKEN
ZATERDAG 5 JUNI 1937
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD - PAG. 5
Of bij groote snelheden geen unheimisch
gevoel, muurvast ligt de FORD V-8.
Veiligheid voor alles is het parool van
Ford. 3765
Vraagt prospectus en demonstratiel
N.V. „HET MOTORHUIS" OFFIC. FORD DEALER, TELEF. 2435/36
Kantoor:
Morschsingel 1 a
HET INCIDENT MET DE
„DEUTSCHLAND".
Nota der regeering van Valencia aan
Groot-Brittannië.
De regeering van Valencia heeft den
Britschen zaakgelastigde Leche een nota
doen toekomen, waarin zij o.m. verklaart:
De Spaansche regeering wenscht te doen
vaststellen:
1. haar protest tegen den barbaarschen
aanval, welke de bombardeering van Al-
meria beteekende, die door Duitschland als
represaille wegens de door de „Deutsch-
land" opgeloopen schade, wordt voorge
steld;
2. dat een aanslag op de souvereiniteit
van ons onafhankelijk land en een belee-
diging aan de Spaansche eer het gevolg zijn
geweest van de controle;
3. dat de Spaansche regeering zich der
halve door tusschenkomst van Uwe Excel
lentie tot de controle-commissie wendt, niet
alleen om slechts te protesteeren, maar om
zich al haar rechten voor te behouden ten
aanzien van materieele schade en de niet
te berekenen moreele schade, welke zijn
veroorzaakt door dat deel der vloot, welke
de niet-inmengingscommissieovereenkomst
had toevertrouwd, welke overeenkomst
Duitschland en Italië stelselmatig schen
den;
4. De Spaansche regeering eischt van de
landen, die de niet-inmengingsovereen-
komst hebben geteekend, de noodige waar
borgen, opdat haar onbetwistbaar recht
oorlogsdaden te verrichten in de wateren,
in de havens en op het grondgebied der
republiek, geen incidenten zullen mede
brengen als men heeft leeren kennen.
De regeering der Spaansche republiek
verklaart, dat het geen bezwaar heeft een
onderzoek naar de juistheid van het feit,
dat de aanval is uitgegaan van de „Deutsch-
land:', te doen instellen door de bevoegde
internationale organisaties.
Het bombardement van Almeria voor het
Permanente Hof van Internationale justitie?
De minister van buitenlandsche zaken te
Valencia, Giral, heeft medegedeeld, dat de
Spaansche regeering voornemens is wegens
het bombardement van Almeria een rechts
geding tegen Duitschland aanhangig te ma
ken, hetgeen waarschijnlijk voor het Haag-
eche Hof van Internationale Justitie zal ge
schieden.
GENERAAL MOLA TE PAMPLONA
BEGRAVEN.
Vrijdagavond laat is generaal Mola te
Pamplona begraven. De straten waren met
een dichte menigte gevuld en de vlaggen
woeien halfstok. De oudste generaals van
het leger en de autoriteiten liepen in den
stoet mede. De leider van het Spaansche
vreemdelingenlegioen, .generaal Millan
Astray, sprak de grafrede uit.
Het oordeel van de Basken.
Het blad „Euzkadi" schrijft over generaal
Mola: „Mola vertegenwoordigde Durango,
Guernica, Arbacegui, Yurre, Ceanuri en
Bilbao en alles wat deze namen op het
oogenblik voor smartelijke tragiek inhou
den voor ons volk. Hij vertegenwoordigde
de vernieling van steden en dorpen door
het vuur, de uittocht van de boeren, vrou
wen en kinderen, den dood van zoovele
jonge menschen, het fusilleeren van gijze
laars en priesters.
Laten we God bidden genadig te zijn voor
de ziel van onzen vijand".
Het blad „Liberal" schrijft: „De opstan
delingen hebben den eenigen man van
waarde verloren, waarover zij beschikten.
Onder deze blinden was het niet moeilijk
koning te zijn".
Agent: „Wat, ik zal je helpen te stelen!"
Jongen: „Graag, als U dat wilt doen,
ik ben vandaag al zes maal weggejaagd?"
BUITENLAND
DUITSCHLAND
DUITSCHLANDS KWADE TROUW
Poolsche bladen ontmaskeren de
kerkvervolgers
Dat het zelfs voor de vertegenwoordigers
der aan eigen regeeringszijde zich scha
rende opinie in een met Duitschland be
vriende natie op den duur onverdragelijk
wordt, al is het ook van verre, de schan
delijke kerkveryolging in het Derde Rijk
te moeten aanschouwen, moge blijken uit
de hierna hovende scherp-veroordeelende
uitlatingen van eenige Poolsche bladen.
Men blijkt in Polen de overtuiging te
koesteren, dat Duitschlands kwade trouw
bij het sluiten van het concordaat met den
H. Stoel volkomen was en dat de toegeef
lijkheid van het Vaticaan op sommige pun
ten met betrekking tot dat concordaat door
Duitschland als een zwakheid beschouwd
werd, di evoor de Duitsche machthebbers
een gereede aanleiding was, een openlij
ken strijd tegen de Katholieke Kerk te
ontketenen.
Wij laten hieronder den tekst van een
desbetreffend Havas-telegram uit War
schau volgen.
Het conflict tusschen de Katholieke Kerk
en het Duitsche Rijk aldus het tele
gram houdt de publieke opinie in Po
len druk bezig.
Men wijst erop, dat het concordaat met
het Vaticaan het eerste verdrag was, door
het nieuwe regime in Duitschland met een
vreemde mogendheid onderteekende, vóór
de sluiting van het Duitsch-Poolsch ver
drag.
„Er was niet veel tijd voor noodig", al
dus schrijft de „Czas" (conservatief, regee-
ringspartij) om te zien, dat de leiders van
het Derde Rijk het concordaat te kwader
trouw onderteekend hadden.
Zijn bepalingen, vooral die betreffende
de opvoedende zending der Kerk, werden
de eene na de andere geschonden.
Op het oogenblik gaat het Derde Rijk de
periode van openlijken strijd tegen de
Kerk in, een strijd, vooraf beraamd, vol
gens een vooruit vastgesteld plan, een
strijd op leven en dood, welke moet ein
digen met de overwinning van één der
beide tegenstanders.
Voor de Katholieken, die gelooven in de
Goddelijke- zending van het Katholicisme,
kan over den uitslag van dezen strijd geen
twijfel bestaan: de Kerk zal overwinnen".
De „Kuyper Polski" (regeeringspartij)
schrijft over hetzelfde onderwerp: „Het
feit, dat het Vaticaan het concordaat met
het Duitsche rijk gesloten heeft, dadelijk
na d? overname van de macht door de na-
tionaal-socialisten, wees er op, dat het
niet van plan was, strijd tegen het natio-
naal-socialistisch regime te voeren. Inte
gendeel, Rome stond er op, een modus vi-
vendi te vinden, ondanks de heidensche
leerstellingen, in Duitschland geprocla
meerd (Dit beteekent natuurlijk niet, dat
Rome ook maar in 't minst concessies zou
doen op leerstellig gebied).
De concessies, welke het Vaticaan op
dat oogenblik deed, gingen ver, misschien
zelfs te ver. Zij werden door Duitschland
voor een bewijs van zwakheid gehouden.
De Duitsche regeering begon de Kerk
te verachten en ging verder op dien weg
door Haar gezag te ondermijnen".
SLUITING VAN DE KATHOLIEKE
SCHOLEN IN WÜRTEMBERG
Met ingang van Vrijdag zijn de laatste
17 Katholieke scholen in Würtemberg op
geheven en de 737 leerlingen dezer scho
len ondergebracht op de openbare scholen.
Als reden hiervoor werd volgens het Duit
sche Nieuwsbureau opgegeven, dat op 1 Ju
ni te Würtemberg nog slechts 737 leerlin
gen, d.i. 0.25 procent van het totale aantal
van 290.412 leerlingen, het onderwijs op de
confessioneele scholen volgde, en dat deze
verdwijnende minderheid geen aanspraak
meer kon maken op de instandhouding van
een bijzonderen schoolvorm.
DE ONDERDRUKKING DER
PROTESTANTEN
Niemöller spreekt te Berlijn
Ds. Niemöller heeft gisteravond te eBr-
lijn gesproken over de positie der Protes-
antsche Kerk in Duitschland. Hij zeide,
dat volgens de statistische gegevens 80
procent der Protestantsche Kerk aanhan
ger van de Belijdende Kerk is, tegen 20
procent, die zich achter de van de regee
ring afhankelijke kerkbeweging schaart.
Niemöller proesteerde er tegen, dat het
woord van Hitier zou gelijk zijn aan een
goddelijke wet. Tenslotte noemde hij de
namen van dertig gearresteerde of uit hun
parochies verdreven predikanten; hij vroeg
de geloovigen voor deze menschen te bid
den.
De terechtstelling van den Amerikaan-
schen staatsburger Helmut Hirsch te Ber
lijn, heeft in alle Amerikaansche kringen
een ongunstigen indruk gemaakt, vooral
omdat zij geschiedde na tusschenkomst van
den ambassadeur der Vereen. Staten te
Berlijn, Dodd, en Hitier persoonlijk ge
weigerd heeft gratie te verleenen.
In officieele kringen verklaart men het
incident voor gesloten.
De Kamer heeft gistermiddag het wets
ontwerp tot het afschaffen van het fooien
stelsel met 267 tegen 265 stemmen aange
nomen.
ENGELAND
REVEREND JARDINE TE LONDEN
TERUGGEKEERD
Reverend Jardine, die Donderdag het
huwelijk van den hertog van Windsor
heeft ingezegend, is gisteravond te Londen
aangekomen. Hij verklaarde de reis niet
te hebben gemaakt om het gezag van zijn
bisschop te trotseeren en voegde er aan
toe: „Ik ben naar Tours gegaan om den
hertog en en de hertogin een genoegen te
doen". Daarbij toonde hij het geschenk,
dat hij o phet kasteel Candé had ontvan
gen: een paar gouden manchetknoopen
met het monogram van den hertog.
PORTUGAL
GERUCHTEN OMTRENT EEN OPSTAND
Uit Gibraltar wordt gemeld, dat daar
en in de nabijgelegen steden hardnekkig
het gerucht de ronde doet, dat in Portugal
in verband met een revolutionaire be we.
ging ernstige muiterijen plaats vinden.
Bij de Portugeesche ambassade te Londen
kon geen bevestiging worden verkregen
omtrent deze geruchten. Men verklaarde
aan de ambassade, dat het zeer onwaar
schijnlijk is te achten, dat deze geruchten
gegrond zouden zijn.
PALESTINA
ANTI-BRITSCHE BETOOGINGEN
De viering van het feest van het Heilig
Hart te Bethlehem is gisteren als voor
wendsel aangegrepen voor het houden van
anti-Britsche betoogingen. Door de stad
trokken optochten met Arabische en Ita-
liaansche spandoeken en vaandels in de
kleuren van den H. Stoel, waarop de aan
roeping van Christus werd gevolgd door
de woorden: „Bescherm ons tegen het kwa
de Britsche Imperialisme". Er werden
prospecti rondgedeeld, waarin Arabische
studenten voor een matig bedrag toela
ting tot de Italiaansche universiteiten werd
aangeboden, alsmede vergoeding voor de
kosten van levensonderhoud door de Ita
liaansche regeering.
JAPAN
NIEUWE REGEERING TE JAPAN
Verklaring van prins Konoye
Prins Konoye is thans gereed gekomen
met de samenstelling van zijn kabinet.
Gistermiddag heeft de nieuwe minister
raad voor het eerst vergaderd, na afloop
van welke vergadering de kabinetsforma
teur een verklaring heeft gepubliceerd,
waarin hij zich kant tegen de tegenstel
ling van de partijen. De minister-president
wijst er op, dat de wrijving tusschen de
partijen zoo gering mogelijk moet worden
gemaakt vooral waar deze voortspruiten
uit verschillende belangen.
Prins Konoye gelooft, dat de nieuwe re
geering een ideologische leiderschap kan
aanvaarden en het volk moet verzamelen
onder één ideaal.
De minister-president sprak niet over
zijn politiek in bijzonderheden, deze staan
nog niet vast. Alleen zeide hij ten aan
zien van de buitenlandsche politiek, dat
hij den vraede zal zoeken, gegrondvest op
internationale rechtvaardigheid en niet op
het handhaven van het status quo.
BUITENLANDSCHE BERICHTEN
MEXICO
GEBREK AAN BENZINE WORDT
MERKBAAR
Het gebrek aan benzine veroorzaakt door
de staking in de petroleiunnij verheid, doet
zich thans ernstig gevoelen. De regeering
heeft den vakvereenigingen verzocht haar
behulpzaam te zijn bij de verkrijging van
voorraden voor de openbare diensten.
Stilstaan verboden
....op bruggen, binnen 8 m van
straathoeken, autobushaltes, voor
'1 uitritten, brandkranen,
Naar eerst thans wordt vernomen is op
11 Mei j.l. nabij het eiland Dalupiri, Noor
delijk aan het eiland Luzon (PhUippijnen),
het zeilschip „Rosario" vergaan met 27
passagiers en 12 man bemanning aan
boord. Alle opvarenden waren Philip
pijnen.
Te Redding in Californië is een autobus
omgeslagen en in brand gevlogen. Tien
inzittenden kwamen in de vlammen om.
SNELTREIN RIJDT OP GROEP
SPOORWEGARBEIDERS IN
Acht dooden
Op den spoorlijn van Villach naar Spi-
tal, in Karinthië (Oostenrijk), heeft gis
termiddag een ernstig ongeluk plaats ge
had. Een groep arbeiders, die werkzaam
heden op de spoorbaan verrichtten, we
ken uit voor een naderende goederentrein.
Zij werden echter gegrepen door een uit
de ander richting aanstormenden sneltrein,
met het noodlottige gevolg, dat zeven der
arbeiders op slag gedood werden, terwijl
de achtste op weg naar het ziekenhuis
overleed.
EEN DER GEWONDEN VAN DE
„OLIVA" OVERLEDEN
Aan boord van het Nederlandsche
vrachtschip „Tjikarang" is een van de ge
wonden van het Duitsche s.s. „Oliva", dat
in brand is geraakt, overleden. De overige
gewonden zijn naar het ziekenhuis over
gebracht.
Toen de „Tjikarang" de „Oliva" verliet,
brandde het schip nog steeds.
AARDSCHOK RICHT EENIGE SCHADE
AAN IN PERU
Te Otuzco is een krachtige aardschok
gevoeld. De aangerichte schade is echter
gering.
EILANDJE WEGGEVAAGD?
Volgens niet bevestigde berichten zou
het eiland rabaul (New Britain) door een
aardbeving welke gepaard ging met
springvloed, zijn weggevaagd.
OVERSTROOMINGEN IN NIEUW
MEXICO
In Nieuw Mexico hebben aanhoudende
regens overstroomingen veroorzaakt. Tien
personen zijn verdronken. De materieele
schade wordt geraamd op een millioen
dollar.
Verscheiden spoorbruggen werden ver
nield. In de buur van Santa Rosa is een
gedeelte van een dijk weggespoeld.
LATE SNEEUWSTORM TE DENVER
De stad Denver bood gisteren een win-
terschen aanblik tengevolge van een laten
sneeuwstorm. Men kan zich niet herinne
ren, dat het vroeger ooit in dezen tijd van
het jaar gesneeuwd heeft.
KNAAPJE ERNSTIG GEWOND OM
POLITIEKE REDENEN
Door andere knapen
Gisteravond fietse de dertien-jarige Mi
chel Ribell te Toulouse met twee vriend
jes, terwijl hij op zijn rijwiel een natio
naal vlaggetje had bevestigd. Hij werd
hierom aangevallen door een twaalftal
jongens, waarvan de oudste ongeveer
achttien jaar was. Michel werd op den
grond geworpen en wild geslagen en ge
schopt. Tenslotte werd de knaap gestee-
nigd en ernstig gewond.
Eindelijk verjoegen voorbijgangers de
aanvallers.
De ouders van Ribell hebben een klacht
ingediend bij de justitie.
De RUSSISCHE POOLEXPEDITIE
De Russische ijsbreker „Sadko" is van
Archangelsk vertrokken naar Tikhaia-
baai op Franz Josefland om wielen te
brengén voor de vliegtuigen van de Pool
expeditie, welke voor het vertrek werden
voorzien van sleden.
Het station bevindt zich op het oogen
blik op 89 graden 11 minuten Noorder
breedte en veertig graden Westerlengte,
het is dus sedert de landing honderd kilo
meter naar het Zuiden gedreven. De le
den van de expeditie hebben twee vogels
waargenomen, welke zoover men tot nu
toe meende, zich niet Noorderlijker waag
den dan 84 graden. Professor Manteufel,
de directeur van den dierentuin van Mos
kou, veronderstelt, dat zij door radiogol
ven zijn afgeleid. De temperatuur bij het
station is boven het vriespunt.
Een Zomerweek-end
zonder badpak I
dat gaat niet
3.75, 2.95, 2.75, 2.50, 1.90
1.75, 1.55, 1.50, 1.45, 1.10 Slö CIS.
Wollen Kinderhadpakjes vanaf 58 ets.
Het protestantisme
Zijn oorsprong
In de serie niet-Katholieke Levenswijs
heid van de voortreffelijke brochurenreeks
„Waarheid en Leven" heeft de uit zijn ar
tikelen in het Schüd voor velen niet onbe
kende schrijver J. Lammertse Lz. een boek
je het licht doen zien, dat bedoeld is als
de eerste uit een zevental brochures over
het Protestantisme. Dat de auteur zoowel
door afkomst als door gedegen studie be
voegd is over dit onderwerp een woordje
mee te spreken, bewijst deze eerste brochu
re ten duidelijkste. Hij behandelt hierin
natuurlijk in béknopten vorm, overeen
komstig den aard van deze werkjes de
oorsprong van- het Protestantisme en later
zullen uiteenzettingen volgen omtrent de
ontwikkeling van het Protestantisme zelf
en omtrent de ontwikkeling van zijn dog
ma's, waarna een overzicht zal gegeven,
worden van de secten, stroomingen en rich
tingen van vroeger en nu, terwijl in afzon
derlijke deeltjes nog behandeld zullen wor
den het modernisme in het Protestantisme,
de z.g. Ethischen en tenslotte de dialecti
sche theologie en haar toekomst.
In opzet zijn deze hoekjes niet apologe
tisch bedoeld, meer didactisch, maar de
geschiedenis zelf spreekt zich duidelijk ge
noeg uit voor de waarheid der Kerk.
De oorsprong van het Protestantisme is
een proces, dat langzaam is gegroeid en
gedurende lange jaren is voorbereid. Het
is buitengewoon merkwaardig te zien hoe
zich de ontwikkelingsgang van de Refor
matie laat aanwijzen en hoe bewegingen uit
de 14e eeuw, welke overigens met het gees
telijk leven slechts in verwijderd verband
staan, reeds de kiemen van ideeën der her
vormers in zich dragen.
Na eerst de voorloopers, zooals John
Wicliff, Hus en Occam, en hun ideeën te
hebben gememoreerd, en na het verval-
tijdperk der Katholieke Kerk in haar
uiterlijke organisatie in het licht te heb
ben gesteld, gaat Lammertse over tot het
schetsen van de twee groote figuren van
de Reformatie Luther en Calvjjn. Tegen
over de stelling der geestelijke zonen van
deze hervormers, dat de Reformatie haar
oorzaak vond in de misstanden in de Kerk,
zet de schrijver uiteen, dat het innerlijke
leven der Katholieke Kerk niet geleden
had onder het onheilig le^n van velen
harer leden en dat een he*ormingspoging
op dien grond gebaseerd in ieder geval
geen rechtvaardiging is voor een hervor
ming buiten de Kerk.
Bovendien vormen de misstanden van
die dagen slechts een verwijderde oorzaak
en ligt de directe oorzaak van de nieuwe
leer van Luther en Calvijn in de persoon
lijke psychische gesteldheid dezer hervor
mers zelf. Duidelijk en omstandig wordt
uiteengezet hoe de grondstelling van het
Lutheranisme „rechtvaardigheid door het
geloof alleen" ontstaan is uit een persoon
lijke zielkundige behoefte van Luther zelf
en hoe Luther pas na het vinden van deze
voor hem troostrijke gedachte in de H.
Schrift is gaan zoeken naar een fundament.
Wanneer hij, bijv. in de Jacobus-brief, een
tekst vindt, die in zijn stelsel niet past,
verklaart hij dezen brief niet voor geinspi-
reerd. De Overlevering verzette zich even
eens tegen zijn stelsel, daarom moest de
Overlevering overboord.
Tegenover het gezag van de Kerk stelt
hij de persoonlijke inspiratie van den H.
Geest, wat tot individueele Bijbeluitleg
ging en tot splitsing en ongeloof moest
leiden.
Ook het optreden van Calvijn wordt ver
klaard uit diens karakter en uit de omstan
digheden waaronder hij geestelijk op
groeide.
Bij het lezen van dit werkje zal het ve
len duidelijk en verklaarbaar worden, hoe
de theologie van deze voormannen der Re
formatie zich ontwikkelen kon. De schrij
ver toont zich uitstekend thuis in de litera
tuur, zoowel Protestantsche als Katholie
ke, over dit onderwerp. Voor minder theo
logisch geschoolde lezers is het echter niet
altijd gemakkelijke lectuur, omdat de
schrijver in een kort bestek blijkbaar te
veel gegevens heeft willen opstapelen. Ook
het veelvuldig gebruik van vreemde ter
men, speciaal Latijnsche benamingen (waar
toe de stof natuurlijk alle aanleiding geeft)
vergemakkelijkt het lezen niet. Voor ont
wikkelde leeken bevat het boekje echter
een schat van gegevens en een betrouw
baar richtsnoer bij de beoordeeling van
deze belangrijke periode der Kerkgeschie
denis. Wij zien met belangstelling de ver
dere brochures van dezen zoo goed ge-
oriënteerden en degelijk geargumenteerden
schrijver tegemoet.
