No. 8739 DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN 28ste Jaargang üUNDERDAG 3 JUNI 1937 S)e £cidaeli£(2oi4/&mt DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling: Voor Leiden 19 cent per week 2.50 per kwartaal Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal Franco per post 2.95 per kwartaal Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11 DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT Gewone Advertentiën 30 cent per regel Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het dubbele van het tarief berekend. TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be- betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en verhuur, koop en verkoop: 0.50 Dit nummer bestaat uit vier bladen. Nog geen breuk tusschen den H. Stoel en Berlijn Betrekkingen vertroebeld maar niet afgebroken DE NUNTIUS NIET TERUGGEROEPEN. Door de nuntiatuur te Berlijn wordt te genover in het buitenland verspreide ge ruchten verklaard, dat van een terugroeping van den nuntius niets bekend is. In Duitsche politieke kringen wordt erop gewezen, dat de betrekkingen tusschen het Duitsche rijk en het Vaticaan op 't oogen- blik niet als verbroken kunnen gelden, al zijn ze ook, „wegens de houding van het Vaticaan", sterk gestoord. De Duitsche ambassadeur bij den H. Stoel, von Bergen, is, zooals men weet, sinds eeni- gen tijd met verlof. Hoe lang het rijk door een zaakgelastigde bij het Vaticaan verte genwoordigd wordt, staat niet vast. In verantwoordelijke kringen van het Va ticaan beschouwt men de huidige spanning tusschen Duitschland en het Vaticaan met de grootste kalmte. Hoewel men te Berlijn beweert, dat de Duitsche ambassadeur bij het Vaticaan, von Bergen, niet naar zijn post zal terugkee- ren, wil het Vaticaan hierop geen acht slaan en niets doen, waardoor, zij het dan indirect, de verantwoordelijkheid voor een breuk terugvalt op het Vaticaan. Men zal evenwel geen gevolg geven aan de eischen van Duitschland inzake kardi naal Mundelein, den aartsbisschop van Chi cago. Men wijst er op, dat deze in een vrij land volgens zijn eigen geweten sprak en de Kerk heeft hem niets te verwijten. Men is van meening, dat men in Duitsch land te veel waarde hecht aan dit incident. De reactie van Duitschland, in riet bijzon der de jongste rede van Goebbels, gingen grootelijks de perken te buiten en men is van meening, dat eerder de Heilige Stoel zich beleedigd moet gevoelen. Het Vaticaan maakt zich geen illusies. De Romeinsche correspondent vhn de „Tijd" seint: Betreffende de rede van Kardinaal Mun delein, waarop de Duitsche nota betrekking heeft, wordt van Vaticaansche zijde erop gewezen, dat de Amerikaansche Kardinaal geenerlei uitingen heeft gedaan van leer- stelligen aard, die voor een beoordeeling van een Kerkelijke Autoriteit vatbaar zijn. Kardinaal Mundelein sprak als Ameri- kaansch Katholiek en als Katholiek van Duitsche afkomst zijn verontwaardiging uit over de wijze, waarop de Duitsche regee ring tegenover de Kerk optreedt. En deze verontwaardiging sohijnt volgens het Vaticaan wijder verspreid en dieper te zijn dan de Duitsche regeering zelf blijk baar beseft. In elk geval is de Kardinaal niet als vertegenwoordiger van de Kerk op getreden. Ofschoon de diplomatieke be trekkingen niet verbroken zijn en een breuk zeker van Vaticaansche zijde onwaarschijnlijk blijft, koes tert men ten Vaticane geen illusies omtrent de bedoelingen der Duit sche rijksregeering. Omtrent de verdere ontwikkeling van den kerkstrijd is men te Rome pessi mistisch gestemd. DE PETROLEUM-STAKING IN MEXICO. Het einde der staking in zicht? MEXICO CITY, 3 Juni. (A. N. P.). Het schijnt, dat het einde der petroleumstaking in zicht is. President Cardenas heeft een langdurig onderhoud met de gedelegeerden van werkgevers en werknemers gehad: volgens een bericht, dat niet van officieele zijde bevestigd is, zou hij een respijt van 24 uur voor het vinden van een regeling hebben gegeven. In bijeenkomsten van groepen stakers stelden de sprekers voor, de gebouwen van als reactionair beschouw de dagbladen in brand te steken. In de provincie hebben de stakers getracht, het vervoer van petroleum naar de Vereenig- de Staten te verhinderen. Te Cabinas in de provincie Nuevo Leon werd een trein tot stilstand gebracht. De tankwagens wer den geleegd Na de verkiezing Wij nemen hier met algeheele instem ming over de volgende opmerkingen, die de „Tijd" maakt in een na-beschouwing over den uitslag der verkiezing. Wij dienen waakzaam te blijven, vooral met het oog op de jeugd, die voor extremismen en extra-vaganties en absolutismen zoo ontvankelijk is. Het is niet voldoende, dat wij de R.K. Staatspartij en haar leiding aan de stem bus trouw zijn gebleven, wij moeten haar ook blijven steunen, opdat zij haar taak naar behooren zal kunnen vervullen. De eenheidsleuze, welke bij de verkiezingen zoo'n bevredigend ef fect heeft gehad, moet beantwoorden aan de werkelijkheid. Wie gerecht vaardigde critiek op de R.K. Staats partij of haar leiding heeft, geve daar aan geen lucht ten overstaan van on- oordeelkundigen, maar aan de betref fende instanties zelf. Elk ernstig mee- ningsverschil moet in den boezem der partij zelve tot oplossing worden ge bracht en daarvoor is zoowel de me dewerking van de leden als van de leiders onontbeerlijk. Het ware mede in het belang von de eenheid te wen- schen, dat de dissidenten, die zich met zoo weinig succes aan de stembus van de R.K. Staatspartij hebben verre ge houden, terug zouden keeren van de dwalingen huns weegs en dat die te rugkeer hun niet noodeloos moeilijk worde gemaakt. Het spreekt echter vanzelf, dat zulk een terugkeer door de R.K. Staaatspartij nooit gekocht mag en kan worden met principieele concessies, maar beproefd zou moeten worden met begrip en doorzicht in de bedoelingen der tegenstanders, voor zoover deze eerlijk zijn, en met een milde breedheid jegens de overwonne nen. Wij zijn het met het bovenstaande ge heel en al eens en wij willen gaarne on- derstreepen: lo. dat wij ook na den nederlaag van Mussert en Moscou waakzaam moe ten blijven; 2o. dat in de R.K. Staatspartij mme ningsverschillen vrij en openlijk besproken en behandeld moeten kunnen worden in de toekomst, zooals dat in net verleden ook steeds mogelijk is ge weest. Als die meeningsverschillen dan niet tot oplossing worden gebracht, dan wordt er toch meer klaarheid over heen geworpen èn worden toch (zoo behoort 't en kan 't ook inderdaad geschieden) per soonlijke wrijving, en onderlinge ruzie voorkomen of althans getemperd; 2o. den dissiden'en groepen moet de terugkeer allerminst moeilijk wor den gemaakt integendeel- KERKNIEUWS IN MEMORIAM PATER E. VAN KROONENBURG O.F.M. Men schrijft ons: Zondag 30 Mei is deze vooruitstrevende man, stille werker en nederige zoon van Assisi's Arme te Alverna-Wychen overle den. Gaarne wijd ik als dankbare oud-leer ling eenige woorden aan dezen Franciscaan, namens de velen, die hij geleid heeft by hun gymnasiale studiën. Hij is geweest leeraar aan het Gymna sium te Megen, prefect en leeraar aan het Gymnasium te Venray, missionaris in het Heilig Land, leeraar te Maastricht, en hij verbleef de paar laatste jaren in het kloos ter te Wychen. Origineel en boeiend was zijn methode van lesgeven. Door en door thuis in de La- tij nsche, Grieksche, Duitsche en Nederland sche litteratuur, wist hij ons de schoon heid van de gedichten der Klassieken, de verhevenheid van Schiller's treurspelen, het zuivere rythme van Vondels vers te leeren. Al was hij zelf geen dichter, hij ge noot van de schoonheid der waarachtige poëzie en wist zijn leerlingen ervoor te be geesteren. Als den dag van gisteren herin ner ik mij nog, dat ik op de Poësis bij hem zat. Wij hadden van hem Latijnsche, Griek sche en Duitsche les, maar wij moesten in alle drie de lessen zoowel Sophocles en Virgilius als het Duitsche litteratuurboek bij ons hebben, want hij vergeleek den Griekschen dramaturg met den dichter van Maria Stuart, Virgilius met Goethe. Hij heeft ons leeren denken en werken. Naderde de tijd van het schriftelijk exa men, en vroegen wij bijtijds, wat wij moesten kennen, dan was het stereotype antwoord: „Als je steeds goed hebt opge let, heb je geen moeite met de compositie". Pater Evaristus,, gij zijt verreweg mijn beste leeraar geweest, waarom ik een dank bare herinnering aan u zal bewaren. De Nederlandsche Minderbroeders zijn hem ongetwijfeld, dankbaar. Reeds gerui- men tijd toch vóórdat zij een thans zeer bloeiende H.B.S. openden te Heerlen en ge leidelijk velerlei werkzaamheden onderna men tot steeds grootere emancipatie der Ne derlandsche Katholieken, was Pater Evaris tus als prefect van het gymnasium te Venray ongemerkt reeds begonnen met begaafde leerlingen op te leiden voor het Staatsexa men. Bovendien bewoog hij verscheidene leeraren, o.a. Gerlach Royen, .thans hoog leeraar te Utrecht en lid der Koninklijke Academieom zich te bekwamen voor het afleggen van een examen M. O. Toen het in 1912 dan ook noodig was, dat in de dicht bevolkte Mijnstreek een Roomsch Katholie ke H.B.S. werd opgericht, konden de Ne derlandsche Franciscanen den last van deze onderneming op zich laden, dank zij den vooruitzienden blik van den man, die eens prefect van Venray's gymnasium was. De bevoegde leeraren waren reeds opgeleid, en de jonge Paters, die Staatsexamen hadden afgelegd, stonden gereed hun studiën te voltooien. Dat de Orde van S. Franciscus te Heer len een H.B.S. en erkend Gymnasium heeft, dat het gymnasium te Venray sedert jaren insgelijks volledige bevoegdheid tot promo- veeren heeft, moet men tenslote in niet ge ringe mate danken apn .den thans betreur den doode. Gedenkèm wij hem in onze ge beden. Wij geven aan bovenstaand „in memo- riam" gaarne plaats, omdat pater van Kroo- nenburg z.g. ook onze dankbare vereering had gewonnen. Wij hebben zelden ontmoet zulk een voortreffelijk docent, zulk een fijn mensch! Pater v. Kroonenburg heeft ook eenige jaren lang onder pseudoniem lite raire beschouwingen voor de „Leidsche Courant" geschreven, die zeer gaarne wer den gelezen en door velen zeer werden ge waardeerd. Inzender schrijft in zijn „in memoriam". dat pater van Kroonenburg zelf geen dich ter was. Hij heeft ons echter wèl verzen ge schonken, die hem op den naam „dichter" recht geven! Verleden jaar heeft hij zijn verspreide gedichten uitgegeven in een bundel: „Hier en veraf". Verzen van E. van Kroonenburg O.F.M. (N.V. Leiter-Nijpels, Maastricht). De critiek op dezen bundel is niet malsch geweest; de afkeuring (in „De Nieuwe Eeuw") was radicaal en totaal! Maar wij schamen er ons geen oogenblik voor in tegendeel! om te constateeren, dat er in dien bundel enkele heel mooie verzen zijn, terwijl uit vele andere schoone regels kun nen worden gepuurd (door wie het schoone puren kan!). Wij willen hier één dier mooie klank- schoone verzen afdrukken. NAAR MOEDER. Nu het vespert, droom ik Van een groenende laa; En hoe dubbele klokken Aan het luiden gaan. Wel mocht ik wijd weg Naar mijn dorpje heen En meimaand er vieren Als zoo lang geleen. In het dorpsche kerkje, Van den ouderdom grauw, Tusschen 't groen v{in de boomen Wacht de Lieve Vrouw. Haar sterrenmante] Is zoo blauw en wijd, Of een stuk van den hemel Om haar open leit. Laag strekt ze haar handen, 'Lijk een moeder dat doet Naar haar kind dat wil loopen En vallen moet. Ik liep wel verre, Veel te ver misschien. Of na jaren haar oogen Nu zoo blij nog zien? Hoe de klokken luiden! Al de lichtjes zijn aan. Mocht ik weer van het spelen Mee ter meimaand gaan! De klokken luiden, Luiden in de vert, Dat mijn jeugd en blijheid Te gauw heimwee werd. WAT ANDERE BLADEN SCHRIJVEN MUSSERT NIET IN DE TWEEDE KAMER. Aan het feit, dat Mussert geen lid van de Tweede Kamer wil worden, v/ijden en kele bladen een korte beschouwing: Wij ontleenen aan een beschouwing in de Volkskrant: „Blijkbaar is de heer Mussert intusschen het motief vergeten, waarom hij besloten had „in eigen persoon" naar de Tweede Kamer te gaan. Dat motief gold niet de voorwaarde dat er een zeker aantal N. S. B.-ers zouden worden gekozen of iets van dien aard. De heer Mussert was zoo werd ons in het begin van Maart verkondigd tot het besluit gekomen: „zich zelf als no. 1 op alle candidatenlijsten der N. S. B. voor de a.s. verkiezingen te plaatsen en ook in eigen persoon zitting te nemen in de Twee de Kamer" nu „de Roomsch-Katholieke Staats (greep) Partij een partij en-dictatuur in ons land wil stichten." Dat „voornemen" van de R. K. Staats partij had den heer Mussert tot zijn be sluit genoopt, en dat voornemen alleen. Nu wordt er niet meer van gerept: eer lijkheidshalve zegt het bericht van de N. S. B.-persdienst ook niet dat bij de R. K. Staatspartij dat voornemen niet of niet meer bestaat. Er wordt van de Staatspartij en derhalve van het motief dat den heer Mussert tot zijn opzienbarenden stap had bewogen niet gesproken. Wel wordt iets anders, ook zeer fantas tisch verteld. De heer Mussert heeft, reeds sedert een jaar veilig in zijn archief geborgen, een constructief plan om het Nederlandsche imperium, „zoowel het Nederlandsche volk als de Indische volkeren, tot bloei en wel vaart te brengen." Dit plan zou hij in de Tweede Kamer bij de tweede lezing der Grondwetsherziening hebben ontvouwd. Maar nu het ondankbare Nederlandsche volk maar vier N. S. B.-'ers naar de Ka mer heeft afgevaardigd, neemt de heer Mussert geen zitting en blijft het construc tief plan lekker in zijn archief. Zóó beantwoordt ce heer Mussert de on dankbaarheid van het Nederlandsche volk. Noch' de graaf noch de drie andere N. S. B.-ers zullen het Nederlandsche impe rium mogen redden." De Avondpost (Lib.) schrijft: „De naam van den heer Mussert boven aan de candidaten-lijst kwam er eerst niet oi voor, maar is er later op geplaatst, toen de heeren zagen aankomen, dat de zaken slap stonden. Om toen nog zooveel mogelijk te redden en kiezers te lokken werd dus het trekpaard Mussert voor de lijst ge spannen. Niettemin werd het een gewel dig echec. En nu zal nóch Mussert, nóch zijn adjudant Van Geelkerken zitting ne men. Het plaatsen van des leiders naam bovenaan is dus niets anders dan een ma noeuvre geweest. Dit is trouwens aan stonds vermoed, en in het openbaar uitge sproken. En zoowaar, het is precies zoo ge gaan. De heeren missen want hier komt het op neer den moed, zich aan en in het parlementaire tournooi te wagen. Zij spreken alleen in vergaderingen zonder debat. Wij gelooven dat dit zelfs op hen, die nog tot de N. S. B. behooren, een aller-be- droevendsten indruk zal maken. Het zal de beweging geen goed doen. Juist in de moeilijke omstandigheden, waarin de partij nu verkeert hadden de leiders in het eer ste gelid van den parlementairen strijd moeten staan. Indrukwekkend is de verzekering, dat de plannen, „waardoor zoowel het Neder landsche volk als de Indische volkeren tot bloei en welvaart zouden kunnen komen", sinds midden 1936 „gereed liggen" in., de archieven der N. S. B. En daar blijven ze voorloopig sluimeren ook. Is het niet beeldig? Stel u voor een partij, die een plan van „bloei en welvaart" voor land en volk kant en klaar gereed heeft, en die het verborgen houdt in haar „archieven". Een verstandig mensch zegt: maak het open baar; had het een jaar geleden reeds open baar gemaakt; misschien zouden dan de legioenen naar de N. S. B. zijn toegestroomd Maar neen. Het juweel blijft in de „ar chieven." Mussert en v. Geelkerken en het bloei en-wel vaart-plan, alles blijft thuis." VOORNAAMSTE NIEUWS BUITENLAND. Nog geen break tusschen den H. Stoel en Berlijn. (1ste blad). De amnestiewet in België aangenomen. (2de blad). Het huwelijk van den hertog van Wind sor. (2de blad.) BINNENLAND. Het zesde lustrum van de Hanze. (2de blad). Melkverstrekking op de lagere scholen. (lste blad). WIJ SCHRIJVEN OVER: Mystieke stigmatisatie naar aanleiding van een voorval te Steenbergen. (2de blad). Chineesche martelaren in onze eeuw. (lste blad). De wereld in vogelvlucht De soep wordt nooit zoo heet gegeten als zij wordt opgedaan. Internationale span ningen kunnen soms opeens tot sensatio- neele hoogte stijgen, maar den volgenden dag blijkt gewoonlijk, dat de sensatie weer gezakt is. Nauwelijks was de spanning wegens incident met de „Deutschland" achter den rug, of er was sprake van een dreigende breuk tusschen het Vaticaan en Berlijn. Vandaag blijkt het gevaar minder acuut te zijn, want verklaard wordt, dat het vertrek van den Duitschen ambassa deur bij den H. Stoel uit Rome verband houdt met een verlof, welke gevolgd zal worden door diens ontslag wegens het be reiken van den pensioengerechtigden leef tijd, terwijl de nuntius heelemaal niet uit Berlijn is vertrokken. Intusschen wordt wel toegegeven, dat de betrekkingen ern stig gestoord zijn. Al L dus misschien in de eerstvolgende dagen nog geen breuk te wachten, men behoeft zich toch geen illu sies te maken over den toestand der Ka tholieken in Duitschland. De nazi-regee ring zal voortgaan op den eenmaal inge slagen weg, wat beteekent, dat zij niet rusten zal voordat de invloed van de Ka tholieke Kerk op de jeugd en daarmee op de toekomst van het Katholieke volk volko men vernietigd is. Wel zwaar is de straf voor die Katholieken, die indertijd ver trouwd hebben op de mannen, die den mond zoo vol hebben van „Duitsche trouw." Inzake de Spaansche kwestie kan ge meld worden dat de pogingen om voor Duitschland en Italië aanvaardbare waar borgen te vinden tegen herhalingen van het incident met de „Deutschlond" worden voortgezet. Van Duitsche zijde is de sug gestie gedaan, dat de controleerende mo gendheden gezamenlijk repressailles zouden toepassen, zoodra zich een dergelijk inci dent tegenover een oorlogsschip van een der controleerende mogendheden zou voor doen. Engeland gevoelt wel voor nauwere samenwerking, maar niet voor gemeen schappelijke repressailles. IN 1938 WEER R.A.I.-TENTOON- STELLING. Van 21 tot en met 30 Januari. Naar wij vernemen heeft het hoofdbe stuur der Nederlandsche Vereeniging de Rijwiel- en Automobielindustrie, op voor stel der afdeelingen van automobielfabri kanten en importeurs, besloten tot het or gan iseeren der 26ste R.A.I.-tentoonstelling, welke zal worden gehouden in het R.A.I.- gebouw te Amsterdam, van 21 Januari tot en met 30 Januari 1938

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1937 | | pagina 1