STADS
NIEUWS
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
Zal Berlijn breken met den H. Stoel?
28ste Jaargang
WOENSDAG 2 JUNI 1937
No. 8738
S)e £ekióoh£(Boii/fca/rit
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bg vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
Nuntius verlaat Berlijn
Een ultimatum der Duitsche regeering?
De onderhandelingen tusschen de Duit-
sohe regeering en den H. Stoel over tie
Duitsche eisch, dat de H. Stoel kardinaal
Miindelein van Chicago ter verantwoor
ding zal roepen wegens diens uitlatingen
aan het adres der Duitsche regeering, heb
ben geen resultaat opgeleverd.
Als gevolg daarvan heeft de Duitsche
ambassadeur bij den H. Stoel, von Bergen,
i.a het overhandigen van een nota, zijn
post tijdelijk verlaten.
Als tegenmaatregel is ook de Pauselijke
nuntius te Berlijn, mgr. Orsenigo, uit Ber
lijn vertrokken.
De diplomatieke betrekkingen zijn daar
mee niet verbroken, daar aan beide zijden
de zaakgelastigden in functie zijn. Te
Rome gelooft men, dat de Paus zal trach
ten zoo lang mogelijk een afwachtende
houding aan te nemen, gezien het feil, dat
het Vaticaan nooit de verantwoordelijk
heid voor een breuk op zich pleegt te ne
men.
Reuter verneemt in Duitsche politieke
klingen, dat de nota der rijksregeering aan
den Heiligen Stoel als een ultimatum moet
worden beschouwd, waarin den Paus te
kennen wordt gegeven, dat de diplomatie
ke betrekkingen zouden kunnen worden
verbroken, tenzij de Heilige Stoel kardi
naal Muendelein berispt.
In Vaticaansche kringen wordt evenwel
gezegd, dat men niets weet van een ulti
matum, dat de Duitsche regeering zou
hebben gesteld. In pauselijke kringen
acht men het van geen nut, kardinaal Mün-
delein te berispen, zooals Duitschland ver
langt. Men denkt niet, dat de Paus bij de
Duitsche regeering verontschuldigingen zal
aanbieden.
DUITSCHE BISSCHOPPEN NAAR
ROME?
Maandag is te Fulda een spoedvergade
ring der Duitsche Bisschoppen gehouden.
Het verloop van deze bespringen, aldus
meldt de Telegraaf, is strikt geheim ge
houden. Naar verluidt, is deze bijeenkomst
echter gehouden in verband met de scher
pe nota, die door de Duitsche regeering
bij het Vaticaan is overhandigd.
Verder verluidt, dat Z. Em. Kard. Schul-
te, Bisschop van Keulen, Mgr. von Prey-
sing, Bisschop van Berlijn en Mgr. Von
Galen, Bisschop van Münster, zich bin
nenkort naar Rome zullen begeven om met
het Vaticaan te beraadslagen, wat onder
de gegeven omstandigheden moet worden
gedaan.
VERHOUDING UITERST GESPANNEN
De Romeinsche correspodent van de
„Tijd" seint:
De Duitsche ambassadeur bij den H.
Stoel, dr. von Bergen, is met verlof uit
Rome vertrokken. In zijn plaats is de ge-
zantschapsraad dr. Menzhauser tot zaak
gelastigde benoemd.
In Duitsche kringen wordt dit be
schouwd als een verslechtering van de di
plomatieke betrekkingen tusschen Vati
caan en Duitsche Rijksregeering.
De Duitsche regeering zou aan het Va
ticaan hebben medegedeeld, dat zij niet
voldaan is over de houding van het Vati
caan, daar zij zich ernstig te beklagen heeft
over de Pauselijke Encycliek en over de
uitlatingen van Kardinaal Mündelein en
anderen, terwijl de desbetreffende ver
klaringen van het Vaticaan onbevredigend
worden genoemd.
Vooral de uitlatingen van Kardinaal
Mündelein tegen den persoon van den
Führer en Goebbels worden door de Duit
sche regeering als zeer grievend be
schouwd.
Van Vaticaansche zijde zou men
daarentegen meenen, dat deze uit
latingen verre achterblijven bij
den smadelijken hoon en de ge
bruikelijke beschimpingen, die de
Duitsch semie-officieele pers bijna
dagelijks tegen de Kerk en ker
kelijke personen gebruikt.
Zeker is, dat na de redevoerin
gen van Goebbels en Frick de ver
houding tusschen het Vaticaan en
Duitschland opnieuw uiterst ge
spannen zijn.
„OPSNIJDER" GOEBBELS
New-Yorksch blad over zijn aanval op
kardinaal Mündelein
De „New York Times" wijdt een arti
kel aan de rede, waarin Goebbels kardi
naal Mündelein's uitlatingen over Duitsch
land beantwoordde.
„De fulminatie", aldus het blad, „staat
gelijk met de aankondiging van een gods
dienstoorlog. Het ultimatum wordt op de
eerste plaats tegen de Katholieken ge
richt. Maar Goebbels heeft ook de andere
Kerken niet gespaard, die zich tegen het
nazi-program durven verzetten.
Goebbels eindigde met een waarschuwing
die een nieuwen oorlog zonder genade te
gen de Kerk liet voorzien. Ziedaar de
vreemdsoortige, maar niettemin gebruike
lijke formule, volgens welke de nazi's
voornemens zijn tot de nationale eenheid
te komen".
De „New York Herald Tribune" schrijft
over hetzelfde onderwerp:
„Het tooneelspel van den opsnijder
Goebbels wekt allesbehalve vertrouwen.
De onbehoorlijke woede van Goebbels te
genover kardinaal Mündelein zal niemand
op een dwaalspoor brengen".
De Duitsche pers
Het dagblad der N. S. B. schijnt niet
te hebben geleerd; het schijnt te willen
doorgaan met goedpraterij en verheerlij
king van de toestanden in Duitschland.
Zoo bevatte het Zaterdag j.L een artikel,
dat één en al lof was op een Vrijdagavond
door Goebbels gehouden radio-rede, wel
ke rede, zooals onzen lezers bekend, een
felle aanval, een afschuwelijke hetze was
tegen de Katholieke Kerk. Met vette let
ters constateert het „Nationale Dagblad",
boven de ophemelende beschouwing over
die rede, dat de „zedenvergrijpen van
priesters en broeders" in Duitschland
„heeft geleid tot een onrust onder de ka
tholieke ouders der geheela wereld"!
Klinkt dat niet echt pharizeïsch? Ieder
een weet, dat er, natuurlijk, geen spra
ke is van onrust onder de katholieke
ouders! Iedereen weet, dat de Duitsche
pers, slippendraagster van een nationaal-
socialistische terreur, schandelijk-laster
lijk generaliseert en opblaast en overdrijft
wat helaas door enkelen is overdreven.
Het dagblad der N. S. B. schijnt niet
te hebben geleerd uit den uitslag der ver
kiezing, dat ons volk van een dergelijk
on-Nederlandsch gedoe n i e t is gediend!
Het blad blijft schrijven, zooals de Duit
sche bladen schrijven!
In „De Journalist" het orgaan van den
NederL Journalistenkring schrijft de re
dacteur H. Dekking na een vakantiever
blijf in Duitschland:
Er zouden in mijn vacantiedagen
enkele katholieke priesters voor ze
dendelicten terechtstaan. Ze zijn later
vrijgesproken. Maar de vorm die b.v.
de „Frankfurter Zeitung" had geko
zen, om deze, toch nog maar ver
dachte, menschen te karakteriseeren,
de epitheta, waarmee het hen smaad
de, zijn een fatsoenlijk blad onwaar
dig en zouden nooit voorheen in een
blad van de standing van de „Frank
furter" geduld zijn geworden.
Ziehier nog 'ns een onbevooroordeeld
getuige over de afschuwelijke Kerkvervol
ging in Duitschland waarover in ons
2de blad ook weer frappeerende mede
deelingen worden gedaan.
BRITSCHE POSTERIJEN ZULLEN GE
BRUIK MAKEN VAN DE K.L.M.
LONDEN, 2 Juni (A.N.P.). In ant
woord op een desbetreffende in het Lager
huis gestelde vraag heeft de Britsche mi
nister van posterijen, G. C. Try on, medege
deeld, dat hij schikkingen treft om lucht-
brieven en postkaarten, welke bestemd zijn
voor Britsch-Indië, door bemiddeling van
de K.L.M. te vervoeren, indien op deze
stukken de aanteekening zal worden ge
maakt „via Holland".
Voor brieven zal een tarief van 15 d. per
half ounce (Engelsch half ons 1/32 van
0,4536 K.g. 15,55 gram) en voor post
kaarten een tarief van 6 d. bij vooruitbeta
ling moeten worden voldaan.
V Een Verkiezingsstrop!
Ook andere partijen hebben zich wel
'ns aan de verkiezingstactiek schuldig ge
maakt, die nu door de N. S. B. is bedre
ven. Maar men zal toch naar voorbeelden
ervan moeten boeken; 't is sporadisch
voorgekomen.
De heer Mussert heeft n.l. heel het land
in de waan gebracht, dat hij zitting zou
nemen in de Tweede Kamer; en nu komt
hij met de verklaring dat hij het niet
zal doen! Als hij dat van te voren had
medegedeeld, zou misschien de achteruit
gang van zijn partij nog sterker zijn ge
worden, want er zullen wel kiezers zijn
geweest, die op den heer Mussert hebben
gestemd, omdat zij wel 'ns wilden zien,
wat deze „leider" in de Tweede Kamer
zou hebben te zeggen, welke politiek hij
daar zou voeren. Dezulken zijn nu teleur
gesteld!
Komisch inderdaad komisch! is 't
te lezen in een communiqué, dat de
leider „nieuw grondslagen voor de inrich
ting van het Nederlandsche imperium,
waardoor zoowel het Nederlandsche volk
als de Indische volkeren tot bloei en wel
vaart zouden kunnen komen" in zijn ar
chief heeft liggen, dat hij van plan was
deze ter kennis te brengen van het Ne
derlandsche volk bij de a.s. behandeling
der grondwetsherziening, maar dat hij
dat nu nu dat Nederlandsche volk hem
bij de stembus zoo in den steek heeft ge
laten lekker niet zal doen! Daar zitten
we nu! Wij hebben te vroeg gejuicht over-
den uitslag der verkiezing. Er is veel meer
reden om er over te treuren. Het middel
om zoowel het Nederlandsche volk als de
Indische volkeren tot bloei en welvaart
te brengen, blijft nu verborgen in het ar
chief des heeren Mussert. En hij komt
niet in de Tweede Kamer, zjjn eerste hel
per ook niet maar 'n paar andere
gekozenen. Wat die er moeten doen?
„Er is in dezen tijd blijkbaar nog geen
plaats voor ingrijpende constructieve
denkbeelden" zegt de heer Mussert. Wat
voor denkbeelden dan in de Tweede Ka
mer zullen worden verkondigd? Misschien
heelemaal geen denkbeelden?.. Ja ja
Mussert geeft door dit alles weer een dui
delijk bewijs, dat hij een groot politicus
is! Hij bezorgt ons een verkiezings-strop!
De wereld
in vogelvlucht
De betrekkingen tusschen den H. Stoel
en de Duitsche rijksregeering, welke den
laatsten tijd wegens de voortdurende
schending van het Concordaat, waarbij het
Vaticaan zich niet goedsmoeds wenscht
neer te leggen, toch al niet te best waren,
zijn thans tot het uiterste gespannen.
De nuntius te Berlijn, mgr. Orsenigo, is
naar Rome vertrokken, terwijl ook de Duit
sche ambassadeur bij den H. Stoel zijn post
heeft verlaten. Dit beiderzijdsch heengaan
wordt in verband gebracht met een Duit
sche nota aan het Vaticaan, welke als een
ultimatum wordt beschouwd.
De directe aanleiding tot deze dreigende
breuk was, zooals men weet, de felle aan
klacht van kardinaal Mündelein van Chi
cago tegen de Duitsche regeering, waarte
gen Berlijn geprotesteerd heeft. Berlijn
verlangt, dat de Paus den kardinaal zal be
rispen en ter verantwoording roepen. De
Paus denkt daar niet over en heeft dezen
eisch eenvoudig naast zich neergelegd. Met
meer recht zou hü van Hitier kunnen
eischen, dat deze zijn ministers Göbbels
er Frick ter verantwoording zou roepen en
openlijk afstraffen. De felheid, waarmede
allerlei sprekers en schrijvers in Duitsch
land de Katholieken, het Vaticaan en den
Paus persoonlijk aanvallen en beleedigen,
overtreft verre de felheid van den aan
klacht van den Amerikaanschen kardinaal.
De Duitsche diplomaten hebben nooit een
bijzondere tact aan den dag gelegd, maar
de heeren, die nu aan het bewind zijn en
over weinig diplomatieke ervaring be
schikken', zijn thans met een zevenmij Is-
vaart op weg om de heele wereld tegen
zich in het harnas te jagen.
De spanning welke gevormd werd na het
incident met de „Deutschland" en de ruwe
repressaille-maatregei van de beschieting
van Almeria, is weer geweken. Thans
breekt men zich het hoofd over de vragen:
hoe Duitschland en Italië in de Londensche
commissie terug te brengen en hoe, in
afwachting daarvan, het gat te dichten, dat
door hun afwezigheid in het controlestel
sel is ontstaan. Tijdens een bezoek van den
Spaanschen ambassadeur aan Eden, heeft
de eerste verklaard, dat zijn regeering be
reid is veiligheidszones voor buitenland-
sche oorlogsschepen in acht te nemen. Maar
men weet, dat Duitschland en Italië met
deze garantie alleen geen genoegen zullen
nemen. In verband daarmede worden nu
uiteenloopende oplossingen genoemd om
krachtiger waarborgen te scheppen.
Ook von Ribbentrop heeft Eden bezocht
voor het eerst sedert de jongste ge
beurtenissen en tenslotte heeft de Por-
tugeesche ambassadeur zijn opwachting
aan het Foreign Office gemaakt, en de
verzekering gegeven, dat Portugal in ieder
geval zal blijven deelnemen aan het non
interventie-werk.
In het Italiaansche ministerie van pro
paganda is gisteren tijdens een persconfe
rentie medegedeeld, dat zoowel aan Duit
sche als aan Italiaansche zijde de wensch
bestaat den ontstanen internationalen toe
stand niet te dramatiseeren.
DE STAKING TE HOLLYWOOD
GEËINDIGD.
NEW YORK, 2 Juni. (A. N. P.). Beves
tigd wordt, dat de staking te Hollywood
geëindigd is. Vijf en twintighonderd werk
lieden en technici zouden vanmorgen het
werk hervatten.
KOOPT BIJ HEN,
DIE IN U W DAGBLAD
ADVERTEEREN
Dit nummer bestaat nit
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De verhouding tusschen den H. Stoel en
Duitschland uiterst gespannen. De nun
tius verlaat Berlijn. Een Duitsch ultimatum?
(lste blad).
De spanning na de beschieting van Al
meria neemt verder af. (2de blad).
De opening van de Pauselijke Academie
van Wetenschappen. (2de blad).
De kabinetscrisis in Japan. (2de blad).
BINNENLAND.
De beteekenis van het verdrag tusschen
de Oslo-Staten. (2de blad).
Een handelsovereenkomst met Duitsch
land biedt grooter voordeelen voor Neder
land. (2de blad).
Het aantal lotelingen. (2de blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
Ralchenbach en Springer speelden gis
teravond remise. (3de blad).
CONTACT-COMMISSIE
ORGANISATIES OP NATIONALEN
GRONDSLAG.
De burgeester als eere-voorzitter
geïnstalleerd.
De contact-commissie van organisaties
op nationalen grondslag alhier kwam gis
teravond in vergadering bijeen, in de eer
ste plaats ter installatie van den burge
meester, mr. A. v. d. Sande Bakhuyzen
ot eere-voorzitter van de Commissie.
De voorzitter, mr. G. H. E. Nord Thom
son hield een korte installatie-rede, waar
in hij er op wees, dat de contact-commis
sie zeer verheugd is, dat in den korten tijd
van haar bestaan reeds gebleken is, dat
het gemeentebestuur, en speciaal de burge
meester, gaarne bereid is zijn medewer
king, daadwerkelijk en materieel aan het
werk der commissie te geven. Haar waar
deering daarvoor heeft de commissie mee
nen te moeten uiten door den burgemees
ter het eere-voorzitterschap aan te bieden
en zij is zeer dankbaar, dat de burgemees
ter deze functie heeft willen aanvaarden.
Spr. overhandigde aan den nieuwen eere
voorzitter het bestuurs-insigne, een over
zicht van de geschiedenis der commissie
en wat daarmee samenhangt en verklaarde
hem daarmee in zijn nieuwe waardigheid
geinstalleerd.
De burgemeester zeide indertijd "met
groote ingenomenheid het totstandkomen
van de contact-commissie te hebben be
groet. De vereenigingen, die zich met de
nationale gedachte bezig houden, waren
voorheen zeer verdeeld en versplinterd
onderling, zoodat men voor het geschapen
contact recht dankbaar zijn kan.
De commissie heeft reeds zeer spoedig
het nut van haar bestaan kunnen bewijzen
door het organiseeren van de feesten ter
gelegenheid van de verloving en het hu
welijk van het Prinselijk Paar, welke tot
aller tevredenheid zijn geslaagd. Dat de
nationale feesten goed gevierd worden is
van groot belang. Vooral voor de jeugd is
het noodig, dat zij telkens met de nationale
gedachte in aanraking komt. Spr. zeide het
eere-voorzitterschap gaarne te aanvaarden
en hoopte zijn waardeering voor de C.C.
ook in daden te kunnen uiten.
Verjaardig Prins Bernhard.
Vervolgens werden eenige mededeelin
gen gedaan over de viering van den ver
jaardig van Prins Bernhard. Dr. Wiche-
rink vertelde het een en ander over de
plannen van de door hem voorgezeten
commissie van voorbereiding. De beschei
den viering zal bestaan in het houden van
een optocht van kinderen met versierde
fietsen, autopets enz., waaraan indivi
dueel, maar ook groepsgewijze (scholen,
vereenigingen) kan worden deelgenomen.
Wanneer de deelneming groot genoeg is,
zal de optocht in tweeën worden gesplitst,
waarbij de twee gedeelten elk door een
ander deel van de stad hun route zullen
nemen. Voor de fraaiste versieringen zul
len prijzen worden beschikbaar gesteld. De
deelnemerskosten bedragen 10 cent per
persoon. Secretaresse van de commissie
van voorbereiding is mej. van Santen, Cro-
nesteinkade 4, tel. 1154. De optocht zal de-
fileeren voorbij de Stadsgehoorzaal, \vaar
de autoriteiten en de vertegenwoordigers
der aangesloten vereenigingen den stoet
zullen gadeslaan.
Het 40-jarig regeerings-jubileum
van H. M. de Koningin.
Nadat enkele organisatorische punten
omtrent dezen optocht waren geregeld,
kwam in bespreking de viering van het
40-jarig Regeeringsjubileum van H. M. de
Koningin in het najaar van 1938. Na veel
discussie werd besloten, dat de vereeniging
„Koninginnedag", die het initiatief tot
deze viering had willen nemen, dit initia
tief in zooverre gelaten werd dat de voor
zitter van „Koninginnedag" eventueel bij
gestaan door den secretaris der vereeni
ging de leiding zal'krijgen van een door de
contact-commissie aan te wijzen commis
sie van voorbereiding.
In deze commissie zullen worden uitge-
noodigd om zitting te nemen vertegen
woordigers van de specifieke Oranje-ver-
eenigingen (Leidsche Chr. Oranje vereeni
ging, Oranje-garde, De Princevlag, Nat.
Jongerenverbond) en voorts de heer v. d.
Laan, de leidster van de „De Graal", de
heer Brouwer voor de muziekverenigin
gen, een vertegenwoordiger van het garni
zoen en van de studenten-organisaties. De
commissie zal in de eerste helft van Sep
tember met schematische plannen komen.
Bij de rondvraag deelde de vertegen
woordiger van „Katholiek Leiden", de heer
W. Kriek, mede in de eerstvolgende ver
gadering dezer organisatie te zullen voor
stellen tot de contact-commissie toe te tre
den.