VRIJDAG 14 MEI 1937
No. 8723
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
28ste Jaargang
£eidóeh£(Soii/fc<mt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: 0.50
Een katholiek kan niet
socialist zijn,
't Zou een ramp zijn, indien er Katholie
ken zouden worden gevonden, die door den
strijd tegen de uitersten op politiek
terrein, zouden verzwakken in hun be
wustzijn, dat de strijd óók gaat tegen an
dere partijen!
Tegen andere partijen, o. m. tegen de
S. D. A. P.
Wij wezen daarop ook gisteren en be
sloten onze korte beschouwing:
„In de encycliek „Quadragesimo Anno"
wordt met nadruk verklaard, dat, ook al
zou het socialisme van de Marxistische
grondslagen zijn afgeweken, het voor den
Katholiek onaanvaardbaar blijft."
Pauselijke encyclieken, vrucht van veel
studie en kennis en overleg, vrucht van
veel overweging en gebed, vrucht van veel
wijsheid, genieten niet altijd die aandacht,
waarop zij recht hebben èn welke de we
reld tot zegen zou strekken!
Een groot deel der niet-katholieke pers
verzwijgt ze zelfs vaak!
Vandaag willen wij ter staving van wat
wij gisteren neerschreven, eenige citaten
ontleenen aan „Quadragesimo Anno".
De Paus wijst op matigingen en loute
ringen in het socialisme: „Het heeft den
schijn, alsof het socialisme, terugschrik
kend voor zijn eigen beginselen en voor de
consequenties, door het communisme er uit
getrokken, een neiging, een zekere toenade
ring vertoont tot die waarheden, die de
christelijke traditie steeds gehuldigd heeft:
het valt immers niet te ontkennen, dat
hun wenschen de rechtmatige eischen der
christelijke maatschappijhervormers som
tijds sterk nabijkomen" aldus Paus
Pius XI.
En na dit verschijnsel te hebben gecon
stateerd, vervolgt de' Paus:
„Maar ook al ware het socialisme, ten
opzichte van den klassenstrijd en den eigen
dom, inderdaad zóó sematigd en gelouterd,
dat er in dit opzicht niets meer in af te
keuren was, heeft het dan daarmee in eens
zijn anti-christelijken geest afgelegd? Deze
vraag houdt velen in onzekerheid. En on
telbare Katholieken, die er diep van over
tuigd zijn, dat de christelijke beginselen
nooit mogen prijsgegeven worden of ver
vlakt, richten hun blikken naar dezen H.
Stoel, en vragen dringend, dat Wij een be
slissend antwoord zullen geven op de
vraag, of dit socialisme zoodanig van zijn
valsche leerstellingen is teruggekomen,
dat het, zonder gevaar voor welk christelijk
beginsel ook, kan aanvaard, en, om zoo te
zeggen, gekerstend worden. Om aan deze
Katholieken, overeenkomstig Onze vader
lijke bezorgdheid, tegemoet te komen, ver
klaren Wij: hetzij men het socialisme be
schouwt als stelsel, of als historisch ver
schijnsel, of als „beweging", zoolang het
het echte socialisme blijft, is het, ook na
dat het in genoemde opzichten tegemoet
kwam aan de waarheid en de rechtvaardig
heid, onvereenigbaar met de leer der ka
tholieke Kerk, omdat de opvatting, die het
heeft van de maatschappij, lijnrecht in
strijd is met de christelijke waarheid.
Volgens de leer van het christendom
toch, is de mensch, met zijn socialen aan
leg, op deze aarde geplaatst, om te leven
in een maatschappij en onder een door
God gesteld gezag, al zijn vermogens te
ontwikkelen en te ontplooien tot eer en
glorie van zijn Schepper, de plichten van
zijn bedrijf of van zijn beroep getrouw te
vervullen, en aldus zijn tijdelijk en eeuwig
geluk te bewerken. Het socialisme daaren
tegen kent deze verheven bestemming van
den mensch en van de maatschappij niet,
en bekommert er zich ook niet om, maar
meent, dat de menschelijke samenleving
enkel en alleen ingesteld is voor tijdelijke
belangen."
Men leze dit citaat uit „Quadragesimo
Anno" nog 'ns over.
Maar ook al ware al ware het socialis
me nog zoo gematigd, „zoolang het het
echter socialisme blijft", verschilt het he
melsbreed van de christelijke waarheid,
is het voor den Katholiek onaanvaardbaar.
En het socialisme blijft „het echte socia
lisme" zoolang het niet kent niet erkent
en wil beleven in theorie en in practijk
„de verheven bestemming van den mensch
en van de maatschappij."
En dan zegt de Paus verder:
„Al bevat het socialisme, evenals alle
dwalingen, een of ander element van
waarheid (wat de Pausen nooit ontkend
hebben), het is nochtans gebaseerd op een
eigen maatschappij-leer, die met het Chris
tendom niet te vereenigen is. Religieus
socialisme, christelijk socialisme, zijn uit
drukkingen, die een tegenspraak insluiten:
het is onmogelijk degelijk Katholiek te zijn
en tegelijk socialist in den waren zin van
het woord."
Een Katholiek, die dit alles overweegt
en aanvaardt een denkend Katholiek,
kén niet anders dan deze waarheden aan
vaarden weet ook, dat hij bij de a.s. ver
kiezing zijn stem niet kan, niet mag uit
brengen op de S. D. A. P. Hij stemt, zon
der eenige aarzeling, op LIJST 1.
Een Katholiek stemt, zonder eenige
aarzeling, op LIJST 1.
Omdat hij stemmen wil op de R. K.
Staatspartij. J a; maar wij kunnen het
ook anders zeggen: Omdat hij tegenover
de, voor Kerk en Maatschappij, allerge
vaarlijkste stroomingen van den tijd, wil
stellen den onverzettelijken wil van een
één en eensgezind optreden aller Katho
lieken!
V De zelfmoord der kiezers
Dezer dagen heeft de N. S. B. een bijeen
komst gehouden in de Groote Vink te Vol
schoten. De spreker, die hier namens de
N. S. B. optrad, stelde zijn eigen partij, die
„beweging" heet, natuurlijk, toren-hoog
boven de andere partijen! Hij zeide:
„De verschillende partijen, die de kiezers
voorbereiden voor de verkiezing, maken
het volk maar wat diets. Het eigen belang
staat bij allen vooraan". Nu weten wij, in
welk 'n poel des verderfs wij zijn aange
land!
In diepe en heilige ernst: Zou deze spre
ker niet beter hebben gedaan met zijn
oprechten afschuw uit te drukken voor een
artikel als geschreven in het „Nationale
Dagblad" van Maandagavond (door ons
Dinsdag besproken) dat i e d e r e n Katho
liek met walgende verontwaardiging
moet vervullen. Of is bedoelde spreker
het met onze meening hieromtrent niet
eens? Dat hij ons dan 'ns zegge, hoe hij
zijn opvatting rechtvaardigen kan!
De N. S. B.-spreker zeide nog tot zijn
gehoor: „Uw stem uit te brengen op een
der partijen (zooals -men weet, beschouwt
de N. S. B. zichzelf niet als een partij) is
politieke zelfmoord"
Deze uitlating is ons een mooie aanlei
ding, om af te drukken het slot van Mar-
chant's scherpzinnig geschrift over: de zelf
moord der kiezers!
Hij constateert daar, dat de N. S. B. komt
tot het volk en zegt:
„Rekenschap van mijn bestuur zal ik u
nimmer geven. Een vertegenwoordiging
waarvan ik in eenig opzicht afhankelijk
zal zijn, zal niet gestaan. Zoo dikwijls ik
het noodig zal vinden, zult gij gelegenheid
hebben om te stemmen bij wijze van refe
rendum met ja of neen over een vraag, die
ik u zal voorleggen. Critiek zal ik niet dul
den. De pers zal ik zetten naar mijn hand.
Gij zult geen enkele gelegenheid krijgen
om mij met een wettelijk middel te verwij
deren. Ik vraag U: wilt gij mij dit ver
trouwen geven?"
En Marchant gaat dan verder:
„Een beschaafd volk, dat is een volk,
dat in al zijn lagen een elementaire kennis
heeft en gewoon is zijn verstand te gebrui
ken, een beschaafd volk, dat op deze vraag
een toestemmend antwoord zou geven, zou
ziek zijn, doodziek. Wie voor zijn welzijn
hebben te waken, mogen geen middel ver
zuimen om het voor het voortwoekeren
der ziekte met alle middelen te bewaren.
En de kiezers? Zij worden uitgenoodigd
om te stemmen op hem, die zich presenteert
als hun beul. Hebben zij hem hun ver
trouwen gegeven, dan zal hij de bijl laten
vallen."
Twee dooden op den onbe
waakten overweg bij
Veenendaal
Auto met twee inzittenden door
een trein gegrepen.
Uit Veenendaal wordt gemeld: Op den
onbewaakten overweg tusschen Ede en de
Klomp, is gisteravond om kwart voor ze
ven een personenauto door den D-trein,
die op dat tijdstip den overweg passeert,
gegrepen. De inzittenden, de 22-jarige van
Oostenbruggen en de 23-jarige van Butse-
laar, beiden afkomstig uit Veenendaal,
werden uit den wagen geslingerd en op
slag gedood.
De auto werd 500 meter meegesleurd,
waarna de trein tot stilstand kwam. De
auto werd totaal vernield. Van Oostenbrug
gen leerde nog slechts kort autorijden en
werd door van Butselaar onderwezen, eerst
genoemde zat achter het stuur en gaf in
plaats van te remmen, vol gas.
Het uitzicht ter plaatse is niet slecht.
Na twintig minuten vertraging heeft de
trein zijn reis voortgezet.
De wereld
in vogelvlucht
Het werk van de controleering der
Spaansche havens blijkt toch niet geheel
en al zonder gevaar te zijn. Gisteren heeft
zich nl. op den Britschen torpedojager
„Hunter", welke kruiste buiten de Spaan
sche territoriale wateren bij Almeria, een
ontploffing voorgedaan, waarbij acht op
varenden den dood vonaen en 24 werden
gewond. De rechtsche kruiser Jaime Pri-
mero" was in de buurt' en heeft het Brit-
sche oorlogsschip, dat slagzij maakte, naar
Almeria gesleept. De vraag is, wat de
oorzaak is geweest van deze ontploffing.
Was het een drijvende mijn of was het een
torpedo? En als het een torpedo was, wie
schoot het projectiel af? Het is te begrij
pen, dat dergelijke incidenten gevaarlijk
zijn en verstrekkende gevolgen kunnen
hebben. Er zal een onderzoek worden in
gesteld.
Het onderzoek naar de oorzaak van de
„Hindenburg"-ramp is nog altijd aan den
gang. De vraag is gisteren onder het oog
gezien, of een schot uit een geweer soms
de oorzaak kan zijn geweest. Het is wel
eens meer gebeurd, dat er op vliegtuigen
is geschoten. Eenige aanwijzing daarvoor
heeft men hier echter niet. Dr. Eckener is
inmiddels te New York aangekomen en
zou vandaag met zijn onderzoek beginnen.
Eén der leden van de commissie van on
derzoek, benoemd door het Amerikaansche
departement van handel, heeft verklaard,
dat volgens zijn overtuiging een verkeerde
landingsmanoeuvre de oorzaak moet zijn
geweest. Dat zou voor de Duitschers geen
aangename oplossing zijn!
Te Londen wordt dezer dagen nog wat
nagefuifd. Het koningspaar maakte gis
teren een rondrit door de straten van het
Noordelijk gedeelte van Londen en gister
avond was er een banket in Buckingham
Palace en een gecostumeerd bal, waar o.a.
ook prinses Juliana en prins Bernhard
tegenwoordig waren.
DE BLOEMENTENTOONSTELLING
TE BOSKOOP.
Naar wij vernemen, loopt het nog steeds
druk met de bloemententoonstelling te
Boskoop. Heden werd de schooljeugd van
Alphen in twee Dieseltreinen in de gele
genheid gesteld de tentoonstelling te be
zichtigen.
Met Pinkstermaandag, wanneer groote
drukte op de lijn GoudaAlphen en druk
bezoek aan de tentoonstelling verwacht
wordt, zullen de Nederlandsche Spoorwe
gen dubbele motortreinen en Dieseltrei
nen laten loopen en bovendien een twin
tigtal extra-treinen inleggen, die naar be
hoefte kunnen rijden.
BURGEMEESTER MAX WIJKT.
Vlaamsche betooging te Brussel toegestaan.
BRUSSEL, 14 Mei. (A. N. P.). Op ver
langen van minister-president van Zeeland
en rekening houdende met de wenschen,
door alle groepen in de Kamer geuit, heeft
burgepeester Max van Brussel besloten,
de betooging der Vlaamsche oud-strijders
od 23 Mei toe te laten.
PATER PETERS ANTWOORDT.
In Rotterdam zeide Pater Peters, kenne
lijk als antwoord op den aanval die „Onze
Vaan" tegen hem had gedaan het volgende:
Spreekt men over de Kerk, dan spreekt
men over den Bisschop. We weten allen
toch nog wel wat een Bisschop is? Een op
volger der Apostelen, die door den H. Geest
gesteld is om onder het oppergezag van
den Paus van Rome de Kerk van Christus
in een bepaald gebied te besturen. We zijn
toch niet vergeten het woord van Christus:
Wie u hoort, hoort Mij, wie U versmaadt,
versmaadt Mij!? Men zou anders denken,
dat dit punt uit onzen katechismus velen
onzer Katholieken uit de gedachte is ge
schoten. In het bijzonder in de kringen der
K.D.P., waar men pleegt te schermen met
allerhande verdraaide, uit hun verband ge
rukte en van hier en daar opgediepte cita
ten van Pauselijke brieven, enkel en alleen
omde ooren te sluiten voor de zoo
duidelijke taal onzer Bisschoppen, die, gelijk
ieder kind begrijpen kan, in dezen toch
niet handelen zonder voorkennis en goed
vinden van Rome. Laat u dus niet aan
praten, dat de Paus niet zou weten, wat
hier in Nederland gebeurt. Zieker niet in
zoo'n belangrijke kwestie als: één R.K. po
litieke partij, óf: ga je gang maar! Laten de
zulken denken aan het woord van onzen
onvergetelijken Ariëns, voor wiens beatifi
catie wij allen bidden: „Wie tegen zijn Bis
schop ingaat, doet altijd verkeerd".
In genoemde kringen der K. D. P. spreekt
men ook over „eenheidsgedaas en -geloei".
Daarop zal spr. echter niet ingaan. Moeten
wij soms bewijzen, dat eenheid macht
maakt? Laat de K. D. P. bewijzen, dat ver
deeldheid onze kracht is!
„Opmarsch".
DE OORZAAK VAN DE „HINDENBURG"-
RAMP.
Een verkeerde landingsmanoeuvre?
LAKEHURST, 14 Mei. (A. N. P.). Com
mander Schroeder, een der drie leden der
commissie van onderzoek, benoemd door
het Amerikaansche departement van han
del, naar de oorzaken der ramp van het
luchtschip „Hindenburg" heeft verklaard,
dat de catastrophe ongetwijfeld moet wor
den toegeschreven aan een verkeerde lan
dingsmanoeuvre. Deze verklaring is afge
legd na een onderzoek van drie dagen, en
nadat alle personen, die aan boord van het
luchtschip waren of zich op het landings
terrein bevonden, en die inlichtingen kon
den verschaffen, gehoord waren. Comman
der Schroeder heeft niet gezegd, of de bei
de andere commissieleden zijn meening
deelen.
De toestand der gewonden.
NEW YORK, 14 Mei. (A. N. P.). Volgens
mededeeling der doctoren, die kapitein
Pruss behandelen, is zijn toestand zoodanig,
dat geen direct levensgevaar meer bestaat.
De eerste officier van de „Hindenburg"
Sammt, mocht gisteren reeds het bed ver
laten en kon bezoekers ontvangen. Ook de
andere 13 gewonden, die in het Lenox-
Hill ziekenhuis verpleegd worden, zijn
thans buiten levensgevaar.
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Op den Britschen torpedojager „Hunter"
heeft zich voor Almeria een ontploffing
voorgedaan. Acht dooden. Een mijn of een
aanval van een Spaansch oorlogsschip?
CA2 blad).
Het Engelsche koningspaar maakte gis
teren een rijtoer door Noord-Londen. (2de
blad).
Verontwaardiging in Vlaanderen over
het optreden van den Brusselschen burge
meester Max. (2de blad).
Een spreekverbod voor ds. Niemöller.
(2de blad).
Boecharin en Rykjof gevonnist. (2de
blad).
BINNENLAND.
De briefport wordt verlaagd. (2de blad).
Bezoek der Koninklijke Familie aan Am
sterdam. (2de blad).
Het Prinselijk Paar in Engeland. (2de
blad).
Mededeelingen over de televisie in ons
land. (1ste blad).
Werktijdenbesluit voor kantoren. (2de
blad).
Twee dooden op onbewaakten overweg
bij Veenendaal. (1ste blad).
LEIDEN.
Het feestplan der 3 Octobervcreeniging.
(lste blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
Het programma van den Olympischen
Dag. (3de blad).
KOLENSCHIP OP ROTSEN GELOOPEN.
SYDNEY, 14 Mei. (A. N. P.). In den
slechts eenige honderd meters breeden in
gang tot de Botany-baai bij Sydney is het
1455 ton groote kolenschip „Mimi" des
nachts tijdens hooge zee en mist op de rot
sen van Kaap Banks geloopen en in twee
deelen gebroken. Twee leden der 25 man
sterke bemanning verloren het leven. De
overigen konden met behulp van lijnen
gered worden.
DE ZWEMINRICHTING „DE ZIJL". Om
het damesbassin van de zweminrichting
„de Zijl" te Leiden te kunnen vergrooten,
moest het heerenbassin 20 m. naar het
Noord-Oosten worden verplaatst. Op de
foto ziet men hoe de damwanden gestut
moesten worden om gevaar voor instorting
te voorkomen. Links op de foto kan men
waarnemen hoe de kleedkamertjes plaats
moesten maken voor het grastapijt voor
zonnebaden.