Duitschland na de Encycliek
HET KATHOLICISME IN DE
VEREENIGDE STATEN.
De Spaansche
burgeroorlog
DONDERDAG 13 MEI 1937
DE LEIDSCHE COURANT
fWEEDE BLAD - PAG. 6
Een zwijgende oorlogstoestand
Robert d'Harcourt, de bekende
Fransche kenner van Duitsche
toestanden op religieus en sociaal
- gebied, publiceert in het katholie
ke tijdschrift „Etudes" een diep
gaande studie over de toestand in
het Derde Rijk na de Encycliek
„Met Brennender Sorge", waarvan
wij de voornaamste passages hier
laten volgen. De toon waarin het
artikel geschreven- is laten we na
tuurlijk voor rekening van den
schrijver.
Het Derde Rijk heeft een antwoord ge
zonden aan het Vaticaan. De beschuldig
de heeft zich opgeworpen als aanklager;
een oude tactiek, maar in dit geval te
doorzichtig. Duitschland rechtvaardigt zich
niet, het valt aan. Voor haar is de acMe
van de Kerk niets anders dan katholieke
politiek onder een godsdienstig masker.
Dit politieke Katholicisme is de oorlogs
machine, opgericht in de schaduw der
Kerk. die de nieuwe Staat zou moeten om
verwerpen. Toch is dit niet het eerste
antwoord van het Nationaal-Socialisme.
Laten wij de zaken maar eens van voren-
af aar beschouwen.
Op Zondag 21 Maart verscheen het Ro-
meinsche document als een barstende bom.
De Encycliek verspreidde zich met blik
semsnelheid. De katholieke organisatie
werkte zuiver als het mechanisme van een
uurwerk. De tekst werd bijna tooverach-
tig snel over het geheele land verspreid,
en in een minimum van tijd werd de En
cycliek in handen gegeven van de pries
ters, die haar van den kansel moesten
voorlezen, en trotseerde door deze vlug
heid alle machtsmiddelen van de Gesta
po. Dit was een bewijs van de degelijke
organisatie der Katholieken en van de
moreele degelijkheid van een front koe
riers, „tusschenpersonen" en drukkers,
waarin geen enkel lek was, wat tevens
een reden te meer was om de toorn van
het Derde Rijk op te wekken. Nooit werd
de katholieke samenleving en de band
met Rome zoo sterk gevoeld. Voor het
„Roma Locuta" werden alle offers ge
bracht.
De volgende dagen bracht de eerste reac
tie van de zijde van het Derde Rijk. Op
de eerste pagina de „Völkische Beobach-
ter" stond een artikel, getiteld „De plicht
van trouw en het Rijksconcordaat". Waar
om nog bijzonderheden aanhalen? De in-
inhoud kwam hierop neer, dat de Katho
lieke Kerk het eerst haar woord had ge
broken, door de geloovigen tegen den
Staat op te hitsen, en de meening var het
buitenland tegen- Duitschland te doen kee-
ren.
Dit artikel in de „Völkischer Beobachter"
van 22 Maart was een unicum; de pers
zweeg verder, het was het zoo indrukwek
kende zwijgen in landen waar de dicta
tuur heerscht. Een oogenblik was het gor
dijn opgegaan. Een oogenblik kon men de
woede waarnemen, waaraan men nog
twijfelde. Geen enkele stem klonk nog
verder op van onder de dekmantel van
het stilzwijgen. De dressuur was goed ge
weest: men valt alleen maar aan op bevel.
Alle organen waren gemuilkorfd tegen j
Rome, vanaf het „Schwarze Korps" tot de
kerkelijke weekbladen, die alleen de En
cycliek tegen het Communisme publiceer
den. Het woord van den Paus wordt ge
schift zooals alle andere woorden.
Er zyn Encyclieken waarover men
spreekt, en er zijn er waarover men moet
zwegen.
Een enkele maal slechts kwam de woe
de tot uiting, zooals b.v. in de rede van
Rudolf Hess, den vertrouwensman van den
kanselier, enkele dagen na het verschijnen
van de Encycliek, uitgesproken te Ham
burg. In een schitterende vlucht van ver
ontwaardiging, een soort heiligen toorn,
schilderde de spreker de „afgedwaalden",
die zoo verblind waren, dat zij niet zagen
dat „de Allerhoogste aan de zijde was van
Duitschland". Wij kennen overigens deze
confiscatie van den hemel door Duitsch
land.
Een andere reactie, typisch voor de an-
ticlericale propaganda, was de uitbuiting
van schandaaltjes. In België gebeurt iets:
een waanzinnige broeder vermoordt een
kind in het Luiksche gebied. Ziedaar goed
nieuws voor de „Völkischer Beobachter",
die triomphantelijk aan zijn lezers mede
deelt: Kloostermoord!
Want dit is een punt, dat men
niet moet vergeten: men moet de
harten bewerken volgens het oude mid
del: onteeren alvorens succesvol' te kun
nen aanvallen. Laten wij vooral het woord
van Wagner, den stadhouder van Baden,
niet vergeten, dat hij gesproken heeft bij
de deviezenprocessen: „Wij willen geen
martelaars maken, wij willen misdadigers
ontmaskeren".
De verzoening met Ludendorff
Dit was alles nog slechts een indirect
antwoord. Men zocht naar wraak. En dit
is de groote bedoeling, die men moet zien
in de verzoening met luide trom met ge-
geraal Ludendorff. Men heeft verschillen
de redenen gezocht voor deze geste.
Vooreerst militaire redenen. Men moet
zijn aandacht schenken aan de gebalde
vuist in het Oosten, Vervolgens ook
nationale redenen. De naam Ludendorff is
het symbool van een onoverwonnen leger,
dat zich terug moest trekken in 1918, en
de geste kan werken als een brug
tusschen het nationaal-socialistische regi
me en het roemrijke leger. Men wil de na
tionale eenheid cristalliseeren door „alle
misverstanden uit te wisschen in het be
lang van het volk" (de officieele termen
van het verslag van het onderhoud van
den kanselier met den generaal). De voor
naamste reden was echter, dat Hitier acht
dagen na de Encycliek voor de oogen van
Duitschland en van de geheele wereld, den
avonturier Ludendorff wilde omhelzen.
Het was misschien aan den generaal, maar
zeker aan den Papenhater, dat de kanse
lier de hand reikte. Ludendorff heeft na
den oorlog van de Joden, van de Jezuie-
ten en van den Paus zijn persoonlijke vij
anden gemaakt, en deze fanaticus heeft
zich in zijn leven een nieuwe taak ge
steld: de strijd tegen Rome. Met hem nu
sloot Hitier vriendschap. De gewonde leeg
heid van de nationaal-socialistische wereld
beschouwing zocht een weldoende balsem
in deze revanche.
De positie der Katholieken
En de Katholieken? Hoe staat het met
hen, nu wij ons lang genoeg hebben bezig
gehouden met de politieke meesters? Nooit
is het beeld van een onweershemel meer
op zijn plaats geweest dan hier. Een zwij
gende intimidatie en terreur hangt him
boven het hoofd. Een gebeurtenis van re-
centen datum leert ons, hoe de toekomst
zich zal afspelen. Voor de volksrechtbank
van Berlijn werd het proces behandeld te
gen de leiders van de katholieke jeugdor
ganisatie, dr. Clemens, Streber, en de ka
pelaans Rossaint en Kremer. Welke was
de beschuldiging? „Voorbereiding tot hoog
verraad". Voorbereiding, ziedaar een
zeer rekbare term. In 1927 bijvoorbeeld
(men ziet nogal ver in het verleden) zou
den zij communistische bijeenkomsten be
zocht hebben. De beklaagde antwoordt,
dat hen daar alleen de katholieke leer
stelling wilde uiteenzetten. Maar de rech
ters noemen dit maar een „ijle uitvlucht".
De reden, dat een goed priester in con
tact wil komen met verdwaalde schapen
van goeden wil, is voor de rechtbank geen
reden. Dat alles is „katholieke politiek".
Men zoekt echter naar effect. „Volksver
raders in priesterkleeren" Volksverrater
im geistlichen Gewand), ziedaar de irri-
teerende en vlammende titel in de partij-
pers.
De toestand van de Katholieken in het
Derde Rijk is somber en troostvol tege
lijk. Hij is somber. De staat van een ver
klaarden oorlog is vervangen door een
zwijgenden oorlog. De hoogmoed van het
nationaal-socialisme vergeeft de woorden
„Wahnprophet" en „Götzenkult" (afgoden
dienst) niet; woorden die Rome gesproken
heeft voor het forum der wereld. De won
de valt dubbel zwaar te dragen, omdat zij
publiek is. Maar de zoo ernstige toestand
is tevens vertroostend. De Paus heeft ge
sproken. Het hoogste oordeel, zoo vurig
verwacht, is gekomen. De vervolging im
mers is minder verschrikkelijk dan de on
zekerheid. In het gevaar houdt de kudde
de oogen gericht naar den Herder!
EEN MERKWAARDIGE
ONTWIKKELING EN GROEI
HET KATHOLICISME IN DE
VEREENIGDE STATEN.
Een merkwaardige ontwikkeling en groei.
Prof. Mr. Battifol, Hoogleeraar
aan de Rechtskundigie faculteit
van Rijssel, heeft bij gelegenheid
van een Reünie van Studenten een
belangrijke inleiding gehouden
over de toestand van het Katho
licisme in de Vereenigde Staten,
waar hij meer dan een jaar ver
toefde, en dus volop gelegenheid
had om het Katholicisme in Ame
rika en de vitaliteit en invloed
van den Christelijken Godsdienst in
de Ver. Staten nauwkeurig te be-
studeeren.
Ik wil beginnen met eenige cijfers te
geven zoo begon Mr Battifol zijn inlei
ding: er zijn op het oogenblik in de Ver.
Staten op de 126 millioen inwoners 21 mil-
lioen Katholieken. Dit is reeds een belang
rijk percentage en de Katholieke godsdienst
neemt dan ook een belangrijke plaats in
onder dit volk, belangrijker nog dan wij
denken, omdat we zoo gemakkelijk geneigd
zijn, om aan te nemen, dat alle landen bui
ten Europa tot de missiegebieden behooren.
Wanneer we deze cijfers nog eens nader
gaan bekijken, dan komt deze belangrijk
heid nog meer naar voren, want op een
bevolking van 126 millioen zielen zijn er
meer dan de helft die tot geen enkele gods
dienstige gezindte behooren. Derhalve telt
men op 65 millioen inwoners 21 millioen
Katholieken. De overigen, die tot den Ge
reformeerden godsdienst behooren, zijn ver
deeld over meer dan 200 secten. Er zijn
slechts vijf Protestantsche kerken die meer
dan een millioen leden tellen: n.l. de Me
thodisten, Lutheranen, Presbyterianen,
Anglicanen en leden van de Episcopale
kerk; alles te samen zijn er 24 millioen
Protestanten. Er zijn dus 21 millioen Ka
tholieken tegenover 24 millioen Protestan
ten.
Bovendien en dit is een heel belang
rijke factor de Katholieken vervullen
bijna allen hun kerkelijke plichten, terwijl
er onder de Protestanten een groote on
verschilligheid heerscht Ongeveer 90 pro
cent der Katholieken vervullen trouw hun
Zondagsplichten, terwijl slechts 10 procent
der Protestanten 's-Zondags ter kerke gaat.
Daar komt nog bij dat het Katholicisme
nog steeds sterk in groei toeneemt. Niet al
leen dat men bij de Katholieken de meest
kroostrijke gezinnen aantreft, maar ook
het aantal personen dat tot het Katholicis
me overgaat wordt steeds grooter en be
draagt de laatste jaren reeds meer dan
50.000 per jaar.
Deze sterke vooruitgang kan men nog
beter afmeten als men bedenkt dat bij de
onafhankelijkheidsverklaring van Amerika
er 80.000 katholieken waren op een bevol
king van 3 millioen inwoners, hetgeen 1
op de 300 beteekent, terwijl thans de ver
houding is van 1 op 6. Verder blijkt deze
vooruitgang ook uit de oude statistieken. In
1916 bedroeg het aantal Katholieken in de
Vereenigde Staten 15 millioen, en in 1925
reeds 18 millioen. Wanneer men daarbij
aan de sfeer en het milieu denkt waarin de
Amerikaansche katholieken leven, dan mag
men werkelijk van een providentieele ont
wikkeling spreken. De Amerikaansche ka
tholieken hadden alles tegen zich. De mees
ten hunner, zooals trouwens de groote
meerderheid van heel de Amerikaansche
bevolking, waren uit Europa afkomstig Zij
hebben dus hun geloof bewaard, terwijl we
juist bij ons voorbeelden te over vinden
dat de trek van het platteland naar de
groote steden tot een verwaarloozen van de
katholieke godsdienstplichten leidt.
De Amerikaansche katholieken hebben
zich dus bij deze geweldige groote over-
DE KERKVERVOLGING
IN DUITSCHLAND
gang buitengewoon goed gehouden; on
danks de moeilijkheden die het verschil
van taal meebracht, het groote gebrek aan
priesters, de gewijzigde levensomstandig
heden, de sfeer van welvaart waarin zy
kwamen te verkeeren heeft dit alles geen
nadeeligen invloed uitgeoefend op hun ge
loofsleven. Het is wel heel merkwaardig
dat zij hun geloof levendig hebben be
waard, ondanlfs de verschillende factoren
die hun geloofsleven ongunstig beïnvloe
den. De heidensche huwelijkspraktijken,
zooals echtscheiding en kinderbeperkingen,
de moderne opvoedingsmethoden hebben
den snellen opgang van het Christendom
niet kunnen tegenhouden.
Het Katholicisme in Amerika vertoont
een ongekende levenskracht en zijn in
vloed op het openbare leven wordt steeds
meer merkbaar.
Misschien zou men geneigd zijn om te
zeggen, dat het Katholicisme zich heeft aan
gepast aan de omstandigheden, aan de ge
woonten en gebruiken van dit land, zoodat
men ook op godsdienstig gebied andere,
minder strenge opvattingen huldigt. Het
zou een groote dwaling zijn wanneer men
dat zou gelooven.
De christelijke godsdienst heeft zich ab
soluut niet gewijzigd of aangepast ten be
hoeve van de Amerikanen. De christelijke
leer wordt er gepredikt in al zijn gestreng
heid en onverzettelijke consequenties. De
ontwikkelde Katholieken weten ook maar
al te goed dat het niet anders kan. Mr. Bat
tifol heeft in verschillende parochies van
Boston, gedurende verschillende weken
achtereen onderzoekingen ingesteld, zoo
dat hij meent dat hij gerechtigd is om de
conclusie te trekken, dar. werkelijk 90 pro
cent der Amerikaansche Katholieken hun
godsdienstplichten trouw vervult. Hun
tegenwoordigheid bij de kerkelijke gods
dienstoefeningen is werkelijk voorbeeldig.
En dat is geen uiterlijkheid alleen. Het
Katholicisme heeft diep wortel geschoten.
Zeker, alles is niet volmaakt, maar toch zijn
er kenteekenen en verschijnselen van een
sterk geloof en een vurig geloofsleven. Het
aantal priesterroepingen b.v. is werkelijk
buitengewoon groot; er zijn 20.000 priesters
op 21 millioen Katholieken en de Ameri
kaansche geestelijkheid wat men er ook
van moge zeggen, leidt een zeer voorbeel
dig leven. Wat de roepingen voor het kloos
terleven betreft; er «zijn thans meer dan
100.000 religieusen, waarvan er 75.000 bij
het onderwijs werkzaam zijn. Het groot aan
tal roepingen onder jonge meisjes is daar
om alleen reeds zoo merkwaardig, omdat
de vrije geest en de eigenaardige opvat
tingen van de vrouwen in de Vereenigde
Staten, een heel andere ontwikkeling der
kloosterroepingen zou doen verwachten.
Men heeft wel eens gezegd dat het Katho
licisme in de Vereenigde Staten de gods
dienst der. vreemdtelingen was en niet van
het nationale volksdeel.
Zeker, het waren de Ieren en ook de
Italianen, die het grootste contingent der
landverhuizers leverden die naar de Ver
eenigde Staten trokken. Maar deze volkeren
hebben zich met een dusdanige gemakke
lijkheid aangepast, dat de tweede generatie
haar afkomst reeds vergeten heeft.
De invloed van het Katholicisme in de
Vereenigde Staten is dus onmiskenbaar.
"■«3 -
Stilstaan verboden
....op bruggen, binnen 8 m van
straathoeken, autobushaltes, voor
p uitritten, brandkranen, enzoovoorts!
DE SCHOOLSTRIJD.
De Bisschop van Regensburg Mgr. Dr.
Michael Buchberger heeft in verband met
den feilen schoolstrijd die er thans in het
Derde Rijk woedt, nogmaals in een afzon
derlijk herderlijk schrijven een vermanend
woord tot de Katholieke Ouders gericht.
„Geliefde Katholieke Ouders!
Het is voor mij een behoefte des harten
een woord tot U te richten. Op de eerste
plaats een woord van hartelijke erkenning
en warmen dank jegens die ouders, die on
danks de pressie die op hen werd uitge
oefend, ten'koste van de zwaarste offers
trouw gebleven zijn aan de Katholieke Bij
zondere School en die geweigerd hebben
hun kinderen aan te melden voor de Neu
trale School.
Zy hebben een bewijs gegeven, van heer
lijke trouw en heldhaftige belijdersmoed,
die hen tot groote eere strekt en die voor
mij, zoowel als voor mijne mede-broeders
in het H. Priesterschap, een groote troost
beteekent. Moge God deze trouw en deze
offerzin vergelden aan die goede ouders en
aan hunne kinderen.
Vervolgens richt ik een woord tot die
ouders, die onder zwaren druk en dwang,
en in den allermoeilijksten zielestrijd en ge
wetensnood zich hebben laten verleiden en
te teekenen voor de neutrale school.
Geliefde Ouders! Gij kunt U beroepen
op feiten, die door iedereen moeten worden
toegegeven, dat de aangifte van leerlingen
absoluut vrij moet zijn.
Derhalve hebben al degenen, die slechts
onder eenigerlei pressie hun handteekening
gezet hebben voor de neutrale school, het
recht, om deze weer te herroepen en terug
te nemen. Het zou ongehoord, onverant
woordelijk en onwettig zijn om eerst te ver
klaren, dat iemand vry zijn stem kan uit
brengen, doch naderhand degenen, die oor
de Katholieke School willen stemmen, on
der min of meer bedekte vormen te verstaan
te geven, dat dit slechte gevolgen zou kun
nen hebben in verband met werk, brood en
betrekking.
Men heeft U gezegd, dat het godsdienst
onderricht in de neutrale school op dezelf
de wijze gegeven wordt als in de Bijzondere
School. Dit moge misschien voorloopig nog
het geval zijn, doch men moet hieraan toe
voegen, dat het overige onderwijs, dat in
de gemeenschapsschool gegeven wordt, de
kinderen kan vervreemden van geloof en
kerk en hen ten deele daarvan ook reeds
vervreemd heeft.
Er is weliswaar geen Katholieke wis
kunde, zooals men zoo gaarne spottender
wijze bemerkt, maar er is wel onderricht
in geschiedenis en natuurkunde en in andere
vakken, waarbij men volop gelegenheid
heeft om weer uit het kinderhart weg te
rukken, wat de godsdienstleeraar zorgvul
dig heeft ingeplant.
Indien de bijzondere school werkelijk
tegen de volksgemeenschap ware, zooals
thans beweerd wordt, hoe zou dan de Füh-
rer in het Rijksconcordaat het bestaan daar
van hebben kunnen waarborgen!
Het verwijt, dat men tegen de Bijzondere
School heeft, zou dan een verwijt tegen den
Führer worden. Wij hebben allen de Bij
zondere School gevolgd, niemand kan ons
deswege verwijten, dat wij niet ten aken
tijde onze plichten jegens volk en vaderland
trouw en offervaardig hebben vervuld.
In deze stormachtige tijden biedt voor U
van ganscher harte
Uw Bisschop Dr. Michael."
DE STRIJD TEGEN DE PRIESTERS
EN RELIGIEUSEN.
In de Duitsche Nationaal-Socialistische
pers heeft men aan, de Kerkelijke Autori
teiten herhaaldelijk felle verwijten gericht,
als zouden door de desbetreffende verant
woordelijke personen geen Voldoende
strenge maatregelen zijn genomen tegen
diegenen die zedendelicten hebben bedre
ven.
Hoezeer deze beschuldigingen onjuist zijn
moge wel blijken uit het feit dat de kerke
lijke autoriteiten zelfs niet voor de streng
ste maatregelen te dien opzichte zijn terug
geschrikt.
By de behandeling van een der jongste
processen tegen de Leekenbroeders van het
Moederhuis te Keulen-Lindenthal heeft de
verdediger in opdracht van den Aartsbis
schop van Keulen medegedeeld dat reeds
een kerkelijke procedure aanhangig was
gemaakt om de Congregatie der Alexianen
te Keulen te ontbinden. Ook de Bisschop
van Berlijn heeft onomwonden verklaard
dat wanneer een heele tak van den gewel
digen Ordesboom der Kerk ziek zou blijken
te zijn, de Kerk zelve niet zou aarzelen om
deze onmeedoogenloos te verwijderen.
De Bisschop waarschuwde echter tegen
de overdrijving en de misleiding die in de
Nationaal-Socialistische Pers gegeven
wordt.
Er zijn in Duitschland 25.000 priesters:
tegen 25 hunner is een proces aanhangig
gemaakt en hiervan zijn er reeds verschil
lende vrijgesproken.
Het percentage der schuldigen is dus wel
allerminst. Verder zijn er in Duitschland
90.000 leden van eenigerlei religieuse con
gregatie. Ook al zouden er hiervan 900 voor
de rechtbank worden gedaagd zooals het
Propaganda-Ministerie wil doen gelooven,
dan zou dit toch nog maar 1 procent be-
teekenen, afgezien van het feit dat men de
aanklacht de schuld nog in geen en deete is
komen vast te staan, temeer daar reeds
herhaaldelijk bewezen is dat religieusen op
totaal ongemotiveerde wijze in staat van
beschuldiging werden gesteld, uitsluitend
met het doel om tegen kerk en klooster
stemming te maken.
„Het lijkt wel, zoo zegt de Bisschop van
Berlijn, dat de fouten van enkele klooster
lingen de vijanden der Kerk volmacht
geven om hun plan, het Christendom in
Duitschland uit te roeien, ongehinderd te
volvoeren".
DE RECHTSCHE OPMARSCH IN
BASKENLAND.
De rechtsche opmarsch in Biscaye werd
gisteren vooral in den middag, toen het
weer mooi werd, voortgezet. Men gelooft,
dat Larrauri, Gatica en Munguia, die uit
het Zuid-Oosten en het Noorden bedreigd
worden, door het meerendeel der bewonesr
verlaten zijn. De rechtschen hebben zich
meester gemaakt van de hoogten ten Zui
den en ten Westen van den berg Jata. Ten
spijt van den verbitterden tegenstand der
Asturische bataljons beheerschen zij de
geheele vallei van Munguia, dat op slechts
14 kilometer van Bilbao ligt.
Bij Toledo.
Bij Toledo is een aanval van de regee-
ringstroepen afgeslagen. De aanvallers
verloren hierbij drieduizend dooden en ge
wonden. De nederlaag, welke de regee-
ringstroepen hier hebben geleden, kan
vergeleken worden met die, welke zij heb
ben geleden in het Casa del Campo. De
regeeringstroepen waren gedwongen zich
in hun tweede loopgraaflinie terug te trek
ken.
Teruel gebombardeerd.
Radio Nacional heeft bekend gemaakt,
dat Teruel door de regeeringsluchtmacht
dezer dagen weer is gebombardeerd. De
rechtsche zender voegt hieraan toe, dat
Teruel geen enkel militair doel biedt en
reeds vijf en vijftig maal is gebombardeerd.
De uit de dertiende eeuw dateerende ka
thedraal en talrijke historische gebouwen
zyn vernield.
Tegen het bombardeeren van open steden.
Het Wereldfront voor den Vrede heeft
gisteravond in het Velodrome d'Hiver te
Parijs, een groote internationale demon
stratie georganiseerd, welke beoogde den
Volkenbond te vragen de noodige maatre
gelen te nemen tot beletten van het bom
bardeeren van open steden in Spanje en
het verkrijgen van het terugtrekken der
vreemde troepen uit Spanje.
BEMANNING VAN DE „ANDRA".
Twee der opvarenden overleden.
Eerst thans bestaat er zekerheid al
dus het „Hbld." omtrent het lot van de
Nederlandsche bemanning van het s.s.
„Andra", dat eenige weken geleden onder
de Spaansche kust door een oorlogsvaar
tuig tot zinken is gebracht.
Naar wij vernemen heeft de kapitein van
de „Andra" gistermorgen aan het Neder
landsche Bevrachtingskantoor medegedeeld
dat er twee leden van de equipage, de 60-
jarige donkeyman Stolk uit Rotterdam en
de machinist Dekens uit Groningen zijn
overleden. Omtrent de doodsoorzaak heeft
de kapitein niets medegedeeld.
De mededeeling geschiedde per brief
kaart, die in de Fransche taal was gesteld.
De kapitein heeft voorts medegedeeld, dat
de overige opvarenden van de „Andra"
zich in goeden welstand bevinden.
Het Nederlandsch Bevrachtingskantoor
heeft gisteravond de familie van Stolk van
het overlijden in kennis gesteld.
BUITENLANDSGHE BEMGHTEN
RIJKE AMBERVONDST IN EEN
WALVISCH.
Buitenkansje van 600.
In een walvisch, die op 100 K.M. afstand
van Saldanha-baai (Zuid-Afrika) werd ge
harpoeneerd, is een stuk amber van 15 kilo
gevonden, dat een waarde van 600 pond
sterling heeft.
De gelukkige was kapitein Pibi van den
Noorschen walvischvaarder „Tygerberg",
die naar Kaapstad was gekomen, om de ke
tels te laten herstellen. De walvisch werd
naar Donkergat gesleept en bij het open
snijden werd er binnen in het stuk amber
gevonden. Het is zeker tien jaar geleden,
dat een stuk van dergelijke afmetingen
werd aangetroffen. De kapitein herinnert
zich wel, dat in 1906 aan de kust van den
Congo een walvisch werd gevangen, die
een stuk van vijf kilo bevatte. De thans
gevonden amber zal in een brandkast naar
Europa worden gezonden.
GROOTE DORPSBRAND IN POLEN.
Een groote brand heeft in een dorp in
het Poolsche wojwodeschap Iwow (Lem-
berg) honderd huizen in de asch gelegd.
NOG 13 DAGEN VÓÓR DE
VERKIEZINGEN!
Hoe stelt U zich Nederland voor zonder
het werk en den Invloed der R. K. STAATS
PARTIJ in de laatste 40 jaren? Die vraag
heeft reden van bestaan! Reikt Uw fanta
sie zoover? Denkt dan eens even aan: Uw
Kerk, Uw gezin, Uw organisaties, Uw jeugd,
Uw Universiteit, Uw pers, Uw radio, Uw
lager en middelbaar onderwijs, Uw sociale
wetgeving, Uw invloed op het behoud van
veel goeds, op den afweer van veel
kwaads
Zeker, dat werk is niet af.
Maarzorg t, dathet kan worden
voort gezet!
OP 26 MEI A.S.: No. 1 VAN LIJST 1.
