De Spaansche
burgeroorlog
ZATERDAG 1 MEI 1937
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD - PAG. 5
De strijd in Baskenland
EEN RUSTIGE VRIJDAG.
De correspondent van Havast aan he
front van Biskaje bericht, dat de troepen
van generaal Mola na verscheidene dagen
van strijd gisteren een dag rust hebben ge
kregen. Alleen de luchtmacht maakte van
het heldere weer gebruik om de bewegin
gen van den vijand te verkennen.
Ook de generale staf van het centrale re-
geeringsleger deelt in zijn communiqué van
gisteravond mede, dat alle fronten van dit
leger niets te vermelden hebben. Een aan
val van de Franco-troepen op Cuenza werd
afgeslagen. De druk van den tegenstander
hield aan het front van Guipuzcoa den ge-
beelen dag aan.
ONRUST IN CATALONIë.
Sinds eenige dagen is als gevolg van ze
kere incidenten een lichte nervositeit aan
den dag getreden te Barcelona en in ver
schillende dorpen. Gewapende troepen
hebben de wacht moeten betrekken.
De generale raad, die verscheiden malen
bijeen is geweest, heeft thans aan de pers
een nota overhandigd, waarin hij zich ver
heft tegen een houding, welke het succes
van de revolutie en van den oorlog zou
kunnen schaden en er op aandringt, dat
aan deze actie een einde komt om de on
gerustheid, waaronder Catalonië thans lijdt
weg te nemen.
HET VERGAAN VAN DE „ESPANA".
De „Espana" is gezonken ten gevolge van
het feit, dat een der door de regeerings-
vliegtuigen op het schip geworpen bom
men de munitiekamer getroffen heeft.
De vernietiging van het slagschip „Es
pana" heeft in het door de regeering bezet
te deel van Spanje levendige voldoening
veroorzaakt. Het is de eerste keer in de
geschiedenis, dat een groot oorlogsschip
door een vliegtuigbom is vernietigd.
Dank zij een officieuse statistiek kan men
thans de verhouding van de beide vloten
vaststellen.
Franco beschikt thans nog over een to
taal van 37.500 ton, n.l. twee kruisers van
10.670 ton. De „Canarias" en de „Beelares",
moderne, snelle schepen, doch daarvan het
zwaarste geschut bestaat uit kanonnen van
20.3 c.M., een kruiser van 9385 ton, de
„Almirante Cervera", modern en snel, een
torpedojager van 1339 ton, de „Velasco",
zes torpedobooten van 190Nton, vier kanon-
neerbooten van 800 ton en achttien hulp
schepen, sommigen niet grooter dan 50 ton.
Het tonnage van de regeeringsvloot be
draagt 95.000 ton, n.l. een slagschip van
16.400 ton, de „Jaime Primero" een zuster
schip van de „Espana" op het oogenblik
het sterkste schip van de Spaansche vloot;
het is het eenige schip, dat beschikt over
geschut van 30.5 c.M. Verder twee krui
sers van 9385 ton, de „Cervantes" en de
„Libertad", van dezelfde serie als de „Al
mirante Cervera", een kruiser van 6140
ton, de „Mendez Nunez" ,een verouderd
schip, vijftien torpedojagers van 2120 ton,
moderne snelle schepen, twee torpedoja
gers van 1337 ton van verouderd type, zes
torpedojagers van 190 ton, vier onder
zeeërs van 1370 ton, zes onderzeeërs van
1290 ton, drie onderzeeërs van 1370 ton en
een kanonneerboot van 800 ton, de „Laya",
die voor de haven van Valencia patrouil
leert. Verder een troepentransportschip
van 2545 ton en 17 hulpschepen, die langs
de kusten patrouilleeren.
REGEERINGS VLIEGTUIGEN
BOMBARDEEREN ALMIRANTE
CERVERA.
Vliegtuigen der regeering hebben gister
middag bommen geworpen op den recht-
schen kruiser „Almirante Cervera". Zij
slaagden er echter niet in het schip te tref
fen.
De bomaanval op het ss. „Fauna".
Aangaande den bomaanval, die eergiste
ren op het Nederlandsche s.s. „Fauna" van
de K. N. S. M. plaats vond, kan nader wor
den medegedeeld, dat de aanvaller een
zwart gestreept, grijs watervliegtuig was,
dat uit Noordelijke richting naderde. Na
een bom geworpen te hebben, die op om
streeks 20 meter van het achterschip in
het water terechtkwam, cirkelde het vlieg
tuig even boven het schip en verdween toen
in Oostelijke richting. Gisteren werd van
den commandant van H. M.'s „Java" be
richt ontvangen, dat hij de „Fauna" veilig
door de Straat van Gibraltar heeft gecon-
voyeerd.
DE EVACUATIE VAN NON
COMBATTANTEN UIT BILBAO.
De Britsche marine zal in volle zee de
Baskische schepen bescherming verlee-
nen, die ouden van dagen, vrouwen en
kinderen zullen evacueeren. De Britsche
consul te Billbao zal de inscheping der
uitwijkelingen leiden en er voor waken, dat
werkelijk ouden van dagen, vrouwen en
kinderen vervoerd zul1 en worden.
De Baskische autoriteiten hebben de
Britsche regeering verzocht deze bescher
ming te verleenen bij de evacuaties. De
Britsche regeering heeft in haar antwoord
de verzekering gevraagd, dat de evacuatie
een zuiver humantaire maatregel zou vor
men. Verzekeringen, die door de Britsche
regeering beschouwd worden als bevredi
gend zijn thans ontvangen. Men neemt te
Londen aan, dat Franco geen enkel be
zwaar zal maken tegen het evacuatieplan.
Uit diplomatieke kringen wordt verno-
BUITENLAND
VAN HETJIATICAAN
DE PAUS NAAR CASTEL GANDOLFO.
Vertrek naar zomerverblijf vervroegd.
Z. H. de Paus heeft besloten, het vertrek
naar zijn zomerverblijf Castel Gandolfo te
vervroegen. Hedennamiddag te 6 uur zal
de H. Vader vertrekken.
DUITSCHLAND
De strijd met de Kerk
MGR. ORSENIGO NAAR HITLER.
Weinig uitzicht op practisch resultaat.
In Vaticaansche kringen wordt thans be
vestigd, dat de Pauselijke Nuntius te Ber
lijn aan den Minister van Buitenlandsche
Zaken von Neurath om nadere inlichtingen
heeft gevraagd. Voor een ondubbelzinnige
beoordeeling van de Duitsche Nota lijkt
het voor het Vaticaan noodzakelijk het be
slissende inzicht van den Duitschen Rijks
kanselier persoonlijk te leeren kennen; der
halve heeft mgr. Orsenigo ook om een on
derhoud met Hitier verzocht.
Deze nieuwe stap van het Vaticaan is een
duidelijk bewijs voor den goeden wil van
den H. Stoel om den weg open te laten
voor iedere poging tot verzoening.
Volgens informaties uit gezaghebbende
Vaticaansche kringen is er echter tot nog
toe geen uitzicht op een praktisch resul
taat van deze opofferingsgezinde houdine
der Pauselijke Diplomatie.
De ontstellende rapporten van het Duit
sche Episcopaat over de onverantwoorde
lijke, zoogenaamde „reacties van het ge
voel" van partij instanties en autoriteiten
tegenover de Duitsche katholieken en het
Christendom, als antwoord op de Pauselij
ke Encycliek „Mit brennender Sorge", sta
pelen zich schrikbarend op.
De vraag is of Hitier persoonlijk wel op
de hoogte is van de afmetingen, die de
schendingen van het Concordaat en van
de meest elementaire rechten der Duitsche
burgers door ondergeschikte autoriteiten
hebben aangenomen.
Wanneer het onderhoud van mgr. Orseni
go met Hitier zou plaats hebben dan zullen
de indrukken, die de Pauselijke Nuntius
hierbij krijgt, toonaangevend zijn voor de
antwoordnota van het Vaticaan aan de
Duitsche Regeering. In ieder geval zal het
wel enkele weken in beslag nemen vóór een
gedocumenteerd resultaat der diplomatieke
onderhandelingen die thans plaats hebben
bereikt kan worden; deze onderhandelin
gen zullen wellicht heel den zomer nog
in beslag nemen, daar blijkbaar door bei
de partijen met groote terughoudendheid
en omvangrijke voorbereidende maatrege
len bij de laatste beslissing te werk wordt
gegaan.
WAAR HET OM TE DOEN IS.
Wet op de Congregaties in voorbereiding.
Wat de diepere bedoeling is van de de
viezen- en andere processen tegen Katho
lieke geestelijken en leden van religieuse
orden wordt duidelijk uit het volgende be
richt:
Naar Havas van nationaal-socialistische
zijde verneemt, bereidt de Duitsche regee
ring een wet op de kerkelijke orden voor.
Uit de door de pers gepubliceerde feiten zou
zfjn bewezen, dat het noodzakelijk is met
spoed in te grijpen.
De wet zou de congregaties verbieden,
van welke een groot aantal leden bij delic
ten betrokken zou zijn.
DE REIS VAN VON NEURATH.
In welingelichte kringen te Berlijn wordt
verklaard, dat men van het semi-officieele
tegenbezoek van minister von Neurath aan
Italië natuurlijk geen bijzondere verras
singen moet verwachten. De reis geschiedt
aldus zegt men in het kader van de
zeer vriendschappelijke Duitsch-Italiaan-
sche betrekkingen, die al lang volledige op
heldering der vraagstukken, welke beide
landen betreffen, hebben geleid. Von Neu
rath gaat dus niet meer naar Rome om met
verrassende resultaten terug te keer en; de
besprekingen, die hij met de Italiaansche
staatslieden zal hebben en die betrekking
zullen hebben op alle politieke vraagstuk
ken van den dag, zullen slechts het be
staan en de handhaving van de as Ber
lijnRome bevestigen.
HITLER SPREEKT TOT DE JEUGD.
Eén jeugd, één opvoeding.
In geheel Duitschland zijn heden ter ge
legenheid van de viering van den eersten
Mei de straten in alle steden en dorpen ver
sierd.
In Berlijn was het reeds vroeg in den
ochtend druk, de Hitier jeugd hield om half
negen in het Olympisch stadion een de
monstratie, waarbij de Fuehrer en de rijks-
jeugdleider aanwezig waren. In het stadion
H. K- H. hlinics JUiUUW» Vittrue Vlljüey vuoi
r gelegenheid waarvan haar door
de ingezetenen van Baarn een bloemenhulde werd gebracht
waren 120.000 jongens en meisjes ver
een igd.
Hitier hield een toespraak tot de verza
melde jeugd. Hij wees erop, dat de natio
nale eenheid, waarvoor meer dan duizend
jaar is gestreden, thans een feit is gewor
den. De jeugd is garant, dat deze eenheid
blijft bestaan. Daarom wordt de versplin
tering in de jeugd opgeruimd. Er bestaat
één Duitsch volk en daarom kan er ook
slechts één Duitsche jeugd met één Duit
sche opvoeding bestaan. Zij die hopen, dat
toch nog eens de tijd zal komen, dat men.
beginnend bij de jeugd, het Duitsche volk
weer uiteen zal drijven, vergissen zich.
Hitier zeide verder een gezonde jeugd
te verlangen, gezond naar lichaam en ziel.
Een jeugd, die offers weet te brengen, die
open en eerlijk is. Ieder zal in het Derde
Rijk den maarschalkstaf in den ransel dra
gen, zoowel militair als politiek, doch nie
mand kan bevelen, die niet zelf gehoor
zamen heeft geleerd. Deze jeugd zal ster
ker zijn dan de vorige. Want zij zal van be
gin af leeren gehoorzaam en trouw, fat
soenlijk en eerlijk, moedig en vastberaden,
doch ook jong te zijn.
RUSLAND
De 1 Mei-viering
MOSKOU LAAT Z'N TROEPEN
DEFILEEREN.
Reeds hedenochtend vroeg trokken groe
pen arbeiders naar het roode plein, waar
om 10 uur de parade van de troepen van
het garnizoen zal beginnen. De troepen de-
fileeren voorbij den volkscommissaris van
oorlog, maarschalk Worosjilof.
Worosjilof heeft een dagorder uitgevaar
digd, waarin hij het roode leger geluk
wenscht met den eersten Mei.
men, dat de Fransche regeering er by de
autoriteiten te Salamanca op heeft aange
drongen, dat deze zich niet verzetten tegen
de verwijdering der vrouwen en kinderen
uit Bilbao.
DUITSCHERS TE SAN SEBASTIAN
GELAND?
Van de zijde der Baskische regeering
wordt officieel medgedeeld, dat Maandag
j.l. 1500 Duitschers te San Sebastian aan
land zijn gezet.
ENGELAND
STAKING VAN HET AUTOBUS-
PERSONEEL TE LONDEN.
Groot ongemak voor de bevolking.
Te middernacht is de staking in het auto
busbedrijf begonnen. In Londen staken
25.000 man, terwijl tegelijkertijd in de pro
vincie 125.000 man het werk neerlegden.
Tot nu toe hebben zich in Londen nog
geen incidenten voorgedaan. Na midder
nacht vergaderden de stakers in café's bij
de garages. Alles verloopt in de grootste
orde. De garages worden alle door de po
litie bewaakt.
Havas bericht, dat door deze staking vijf
millioen inwoners van Londen van hun ge
wone vervoermiddel zijn beroofd; dit is het
gemiddelde aantal passagiers, dat de auto-
oussen per dag vervoeaen.
In de straten zag men groepjes van vijf
tot tien personen, die zich te voet naar hun
werk in het centrum van de stad begaven,
dikwijls een wandeling van tien tot twaalf
kilometer. De taxi-oncernemingen maak
ten goede zaken.
Ook zag men-reeds vroeg in den ochtend
menschen zich naar Wembley begeven,
waar heden een van de grootste voetbal
evenementen van Loncen plaats heeft, n.l.
de wedstrijd om de Cup Final.
BRITSCHE MIJNSTAKING
AANGEKONDIGD TEGEN 22 MEI.
Besluit der arbeiders-gedelegeerden.
De gedelegeerden van de mijnwerkers
federatie, die gisteren te Londen bijeen
kwamen, hebben besloten, met ingang van
van 22 Mei as. een algemeene mijnwer
kersstaking af te kondigen. Allen geweste
lijken afdeelingen der federatie zal worden
aangezegd, stakingsultimata in te dienen,
welke gelijktijdig op 22 Mei a.s. zullen af-
loopen.
Dit besluit is een gevolg van het conflict
bij de Haworth Mine in Nottinghamshire
omtrent ie erkenning /an de nationale fede
ratie en het recht der arbeiders, om als lid
van deze federatie toe te treden. „Tel."
ALBANIË.
BESPREKINGEN MET ITALIë.
Na het onderhoud, dat de Italiaansche
minister van buitenlandsche zaken, Ciano,
gistermorgen met koning Zogoe heeft ge
had, is een officieele mededeeling verstrekt,
waarin gezegd wordt, dat tijdens de bespre
kingen tusschen Ciano, den koning en de
Albaneesche staatslieden de politieke en
economische betrekkingen, tusschen Alba
nië en Italië aan een uitvoerige bestudee
ring zijn onderworpen De wederzijdsche
gevoelens van hartelijke vriendschap, die
berust op het verdrag van 1927 en op de
overeenkomsten van Maart 1936, werden
bevestigd, evenals hex voornemen tot uit
breiding der bestaande betrekkingen in
harmenie met de Italiaansch-Zuidslavische
overeenkomsten, in het belang van den al-
gemeenen vrede en in dat van beide lan
den. De Albaneesche legeering heeft haar
groote erkentelijkheid uitgesproken voor de
door Italië geleverde bijdrage tot den voor
uitgang van Albanië, terwijl Ciano uit
naam van den Duce en de fascistische re
geering jpnieuw de verzekering van de
beproefde Italiaansche vriendschap.
Koning Zogoe heeft oe Italiaansche jour
nalisten ontvangen en hun medegedeeld,
dat hij verheugd was over het bezoek van
Ciano. Hij zeide, dat zijn volk en hijzelf
een broederlijke vriendschap voor Italië
en zijn grooten leider koesteren.
BRITSCH-INDIE.
NIEUWE GEVECHTEN IN WAZIRISTAN.
Naar uit Simla gemeld wordt, heeft gis
teren in Waziristan opi.ieuw een hevig ge
vecht tusschen opstancelingen en Britsche
infanterie plaats gehad Aan Britsche zijde
werden 4 Indische soldaten gedood en 14
gewond. Een Engelsche vliegtuig viei in
het Khaisora-dal te pletter. Over de ver
liezen der opstandelingen is op het oogen
blik nog niets bekend.
AMERIKA
PLAN VOOR WERELDCONFERENTIE.
Roosevelt gaat het bestudeeren.
Volgens Arthur Krock, correspondent
van de „New York Times" te Washington,
zal president Roosevelt gedurende zijn va-
cantie een memorandum bestudeeren, dat
door een vooraanstaand parlementslid is
opgesteld en dat een plan inzake het bijeen
roepen van een internationale conferentie
behelst, gebaseerd op een overeen komst
tusschen Engeland en de Vereenigde Staten.
De opsteller van dit memorandum zou de
meening te Londen hebben gepolst en zijn
voorstel zou daar gunstig ontvangen zijn.
In groote lijnen is het plan als volgt: Het
sluiten van een niet-aanvalsverdrag tus
schen Engeland en de Vereenigde Stalen,
waardoor het de Vereenigde Staten moge
lijk worden zou de vloot te concentree. en
in den Stillen Oceaan en Engeland zijn de
fensie in den Atlantischen Oceaan zou kun
nen verwaarloozen. Verder stabilisatie van
dollar en pond sterling op permanenten
grondslag, waarbij automatisch de landen
/an het sterling-blok en zoo mogelijk ook
Frankrijk warden betrokken. Tenslotte het
bijeenroepen van een wereldconferentie ter
bestudeering van alle vraagstukken, welke
betrekking hebben op het tot stand komen
van een internationale overeenstemming.
Hiertoe moet een Britsch-Aimerikaansche
overeenkomst tot stand komen, voor de
conferentie bijeen wordt geroepen.
STAKING TE HOLLYWOOD.
De leden van drie vakvereenigingen in
de filmstudio's van Hollywood, zooals de
grimeurs, schilders e.d. zijn in staking ge
gaan, omdat zij niet willen dat de directies
niet-georganiseerde arbeiders in dienst
nemen.
Het is mogelijk, dat deze staking het
voorspel is van een staking van de acht
tien verschillende vakvereenigingen in dit
bedrijf. Bij de huidige staking zijn 2500 ar
beiders betrokken.
BUITENLANDSCHE BERICHTEN
BISSCHOP IN COSTA RICA
OMGEKOMEN.
Bij brand in zijn paleis.
De bisschop Carlos Wollgarten, geboortig
uit Verden in Westfalen, is bij een brand in
het bisschoppelijk paleis te Port Limon
(Costa Rica) om het leven gekomen.
CUBA DOOR CYCLOON GETEISTERD.
Gisteren is de omgeving van Santa Clara
op Cuba door een cycloon geteisterd. Ver
scheidene huizen werden vernield. Eén
persoon is om het leven gekomen, verschei-
denen werden gekwetst.
VULKANISCHE UITBARSTING IN
ECUADOR.
Vrijdagnacht is de Sangay vulkaan In
Oostelijk Ecuador, vijftig mijl ten zuiden
van Rio Bamba in werking getreden. Het
geweld van de uitbarsting gelijkt op het
donderen van verscheidene batterijen
artillerie.
OVERSTROOMINGEN IN ZUID-SLAVIë.
De overstroomingen van de Save, Mora-
wa en de Donau hebben zich in Joego-Sla-
vië thans uitgebreid over een gebied van
60.000 H.A.
Geheele dorpen moesten worden ont
ruimd.
De dijken bij Obrenovz zijn bezweken.
Vliegtuigen verrichten waarnemingen bo
ven de geteisterde gebieden. Zij geven in
lichtingen voor de hulpverleen ing, welke
onder leiding staat van den minister van
arbeid.
BEKENTENIS OP HET STERFBED.
Het bekende Roemeensche blad „Univer-
sul" bevat een bericht uit San Francisco,
waarin gemeld wordt, dat een zekere IIje
Catara, die thans is overleden, op zijn
sterfbed bekend heeft, dat hij de dader is
geweest van den aanslag, die 23 jaar gele
den op den katholieken bisschop mgr. Ste-
phan Miklosy te Debreczen werd gepleegd.
Hij had den bisschop een pakket toege
zonden, waarin zich 18 K.G. dynamiet be
vond, die op 23 Februari 1914 tot ontplof
fing kwamen, terwijl de bisschop thuis was.
Drie personen werden gedood, terwijl ne
gen personen zwaar werden gewond.
