Katholicisme en pers in Brazilië.
RECHTSCHE OPMARSCH IN
BASKENLAND
Guernica verwoest
WOENSDAG 28 APRIL 1937
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD - PAG. 6
Ook nu nog zyn er schrijvers, die
het ontzaglijke uitgestrekte Brazi
lië van 8.522.000 vierkante kilo
meter willen vergelijken met een
slapende reus. Dit is echter een on
juistheid. Reusachtig is het zeker,
maar het land is ontwaakt. Wie het
Braziliaansche volk kent, weet dat
het een eigen plaats in heeft ge
nomen in de intellectueele wereld.
De dagbladpers is zonder twijfel van
groot belang, om de cultuur van een volk
te bepalen. Het is n'iet moeilijk te bewij
zen, dat de pers in Brazilië niet voor die
van andere landen behoeft onder te doen
Ook de Katholieke pers heeft hier een zeer
groot aandeel in, zelfs zoo groot, dat zij niet
alleen op eenzelfde hoogte staat als de
katholieke pers in Europeesche landen,
maar zich op eenzelfde peil bevindt als de
niet-katholieke pers in Brazilië.
Dit kan ongetwijfeld verwondering wek
ken. Maar van den eenen kant moet men
bedenken, dat Brazilië het grootste per
centage katholieken ter wereld telt, 99 pro
cent van alle bewoners.
Van den anderen kant echter is Brazilië
nog een jonge natie.
Vier eeuwen in het leven van een volk
komen overeen met vier jaar in het leven
van een mensch. Het is waar. dat er in Bra
zilië in deze vier eeuwen ontzaglijk veel
gedaan is. en dat haar pogingen met suc
ces bekroond werden. Dit neemt niet weg,
dat er in haar cultuur nog steeds groote
leemtes zijn, die alleen de eeuwen kunnen
aanvullen. Men moet Brazilië niet met de
zelfde maat meten als Europa, dat duizen
den jaren van vooruitgang telt. Hier komt
nog bij, dat het land slechts weinig bevolkt
is. In vier weken gaat men van Europa
naar Rio de Janeiro, maar men heeft dan
meer dan vier weken noodig om van de
Oostgrens van Brazilië naar de Westgrens
te gaan.
De kuststreek is wel dicht bevolkt, deels
vanwege de handel, deels ook omdat de
historische Europeesche beschaving, die ds
ontdekkingsreizigers daar hebben gefun
deerd, een groote aantrekkingskracht uit
oefent op de Brazilianen; ook in het bin
nenland zijn wel eenigszins goed bevolkte
gebieden, maar de verbindingswegen zijn
niet altijd te roemen. Ieder groot initiatief
ook dat van de pers komt voor bijzon
der groote moeilijkheden te staan.
Waardevolle statistieken.
Het zijn ook niet dezelfde problemen, als
in Europa, die in Brazilië opgelost moeten
worden. Om een concreet voorbeeld te ge
ven: de sociale kwestie is voQr Brazilië heel
anders dan voor de Oude Wereld Brazilië
kent wel het probleem van de werkloos
heid, maar niet dat van overbevolking; Bra
zilië heeft ook geen gebrek aan grondstof
fen. De klassenstrijd bestaat er niet. De
strijd tusschen de verschillende ideolo
gieën in Europa is voor den Braziliaan een
vreemd verschijnsel. Hieruit blijkt reeds,
dat de groote moeilijkheden van de katho
lieke pers geweten moeten worden aan
plaats- en tijdsomstandigheden. De statis
tieken zijn echter waardevol en gunstig,
hoewel ze verre van volledig zijn. Het ge
brek aan organisatie, de enorme afstan
den, en de onvoldoende verbindingsmidde
len vormen een groote hinderpaal voor sta
tistieken in Brazilië.
Eén groot katholiek dagblad
op 5.568.000 bewoners.
In Brazilië worden 413 katholieke perio
dieken uitgegeven, waarvan acht dagbla
den, drie-en-zeventig weekbladen. 105
maandbladen, 53 andere tijdschriften
(tweemaandelijksche etc.) en nog 158 pu
blicaties, waarvan ik geen nadere bijzon
derheden ontvangen neb.
Er is dus in Brazilië één katholieke perio
diek op de 107.750 katholieke bewoners. Er
is echter slechts één katholieke dagblad op
5.568.000 bewoners.
Als wij van Brazilië de staten afzonder
lijk beschouwen, dan staat San Paolo aan i
het hoofd met 118 periodieken. Dan volgt
Minas Geraes met 83, Rio de Janeiro met
49, Rio Grande del Sud met 30, Pernambuco 1
met 29 en de andere staten met lagere cij-
ters. Wat de dichtheid van bevolking be
treft staat Bahia vooraan met 1 periodiek
op elke 23.750 inwoners.
Kleine oplagen en groote
afstanden.
De dagbladen worden uitgegeven in de
volgende staten: twee in de staat Ceara, en
een in Bahia, Magoas, Minas Geraes, Rio
Grande del Nord, en een in de Duitsche
taal in Rio Grande del Sud. Wat de bladen
zelf betreft, zijn er 185 met godsdienstig ka
rakter. 103 met algemeene inhoud, 73 cul-
tureele periodieken en 93 periodieken van
de Katholieke Actie.
Twee feiten moet men echter constatee-
ren: de katholieke dagbladpers is in Bra
zilië te weinig in getal, want wegens de
groote afstanden hebben de bladen maar
een kleine oplage. De ..O Diario" van Minas
Geraes heeft slechts een oplage van 20.000
exemplaren; toch is dit weer een gunstig
cijfer, als men in aanmerking neemt, dat
het blad nauwelijks drie jaar bestaat.
Vervolgens moet men bedenken, dat 50
proc'ent van de bevolking geen periodieken
leest. Toch is hun aantal in de laatste ja
ren aanmerkelijk gestegen; vijftien perio
dieken werden gesticht tusschen 1900 en
1910, dertig tusschen 1910 en 1920, zes en
veertig tusschen 1920 en 1930, vier en ne
gentig in 1936. Ondanks de crisis werden
er dus in de laatste zes jaar meer opge
richt dan in dertig jaar!
Er zijn zeker nog groote leemtes, maar
het zou onrechtvaardig zijn in Brazilië nu
reeds hetzelfde te zien ais in Europa.
Een heldhaftige taak.
Wij zouden kunnen besluiten met het
geen de hulpbisschop van Sint Paula ant
woordde op de vraag, wat wel de waarde
was van de katholieke Braziliaansche pers:
„Wat de grootte en de oplage betreft, lijkt
de katholieke Pers in Brazilië misschien ta
melijk klein en onbeteekenend.
Maar velen weten niet, dat onze kleine
bladen overal te vinden zijn; zij komen in
alle steden, in alle uithoeken en worden
veel meer gelezen dan men denkt. God
heeft Zijn wegen en weet wat Hij doet".
De Katholieke Pers in Brazilië is de
vrucht van moeilijken arbeid, en haar ge
schiedenis zal eens heerlijke heldenmoed,
grootschheid, overwinningen en martelaar
schap beschrijven. Zoo werd om een en
kel voorbeeld te noemen het gebouw van
de „Nniao" in Pernambuco verwoest door
de Vrijmetselaars. De „Apostolo" van San
Paulo was b.v. de groote verdediger van
de Bisschoppen in de godsdienstkwestie
van 1875.
Brazilië, het land van het H. Kruis, zoo
als het door de eerste Portugeesche ontdek
ker genoemd werd, zal de Katholieke Pers
blijven bevorderen.
De leemtes zullen met de jaren eerst aan
gevuld worden, maar het grootsche werk
van de Katholieke Pers dat reeds zooveel
heldenmoed en apostolisch doorzettingsver
mogen heeft geëischt, zal ongetwijfeld
vruchtbaar blijken.
BUITENLANDSCHE BERICHTEN
DE OVERSTROOMINGEN IN AMERIKA.
Drie millioen dollar schade in Canada.
De schade, welke is veroorzaakt door de
overstroomingen in Ontario wordt geraamd
op meer dan drie millioen dollar.
De toestand in het Westen van Ontario
is iets verbeterd, toch zullen honderden van
de vluchtelingen eerst over geruimen tijd
naar hun woonsteden kunnen terugkeeren.
SLACHTOFFERS IN DE V.S.
Als gevolg van de overstroomingen in
Pennsvlvanië, Ohio, Virginië, Maryland en
Zuid-Carolina zijn vijftien personen ver
dronken. Vijf personen worden vermist.
Roosevelt heeft een commissie benoemd
om de leiding der hulpmaatregelen ten be
hoeve van duizenden bewoners der geteis
terde gebieden in handen te nemen.
Men hoopt, dat de ramp niet den om
vang zal aannemen van die van verleden
jaar.
De overstrooming van de Ohio is nog
niet tot staan gebracht. De stad Wellsburg
heeft daaronder zeer te lijden.
OVERSTROOMINGEN IN ZUID-SLAVIë.
De hooge waterstand in Sau en Norawa
dreigt ernstige gevolgen te hebben. Een
aantal Bosnische en Sloveensche dorpen
staan reeds onder water, terwijl ook de
straatweg BelgradoSkoplje en andere
wegen op sommige plaatsen overstroomd
zyn.
LUCHTVAART
CHINACLIPPER TE HONGKONG
AANGEKOMEN.
Luchtpostverbinding rond de wereld
voltooid.
De China-clipper, welke verleden week
uit San Francisco is vertrokken om de
luchtpostverbinding tusschen New York en
Hongkong in te wijden, is te 11.55 uur te
Hongkong gedaald.
Door dezen nieuwen dienst, welke de
Pan American Airways verbindt met de
Imperial Airways is de luchtpostverbin
ding rond de wereld voltooid.
EEN SAMENGESTELD ONGELUK.
Bij het vliegveld Szekesfe-Hervat (Hon
garije) is een vliegtuig gevallen, waarbij
de twee inzittenden om het leven kwamen.
Een auto en een motorrijwiel, die zich naa»
de plaats van het ongeluk haastten, kwa
men met elkaar in botsing, met het gevolg
dat de motorrijder omkwam.
WEINIG HOOP OP BEHOUD VAN DEN
SPORTVLIEGER PROOST.
Het onderzoek naar het lot van den Ne-
derlandschen sportvlieger Proost, die op
weg van Johannesburg naar Schiphol, na
zijn vertrek uit Pisa, Zondagmorgen 18 de
zer, vermist wordt, heeft tot dusverre naar
ons bij informatie in gebleken, geen enkel
resultaat opgeleverd.
Het onderzoek wordt geleid door het Ne-
derlandsche consulaat te Genua.
In tegenstelling met andersluidende be
richten staat thans vast, dat de heer
Proost uit Pisa zonder passagier is opge
stegen. Het vliegtuig droeg de letterteekens
Z.S.-A.I.S.. De nasporingen op het traject
PisaMarseille worden nog steeds voort
gezet, doch er bestaat, mede omdat een
deel van dit traject over de Golf van Ge
nua voert, weinig hoop op behoud.
Madrid voortdurend onder vuur
MARQUINA DOOR DE RECHTSCHE
TROEPEN BEZET
De rechtsche troepen hebben gisteroch
tend om tien uur Marquina bezet.
Laat in den middag bevonden de regee
ringstroepen zich halverwege Aumestia.
Radio Nacional heeft medegedeeld, dat
het tempo van den opmarsch der recht
sche troepen zoo snel is, dat het niet mo
gelijk is de kolonnes te volgen. Als men in
een dorp aankomt, dat pas door de recht-
schen is bezet, dan hoort men, dat reeds
weer een volgend dorp is genomen. De
troepen van Franco zijn gisteren in Biska
je opgerukt over een front van 20 kilo
meter breed en vijftien kilometer diep.
Het weer was zeer ongunstig, de regen
en dichte mist maakten het optreden van
de artillerie en de luchtmacht onmogelijk.
Durango is geheel omsingeld, meer dan
twintig dorpen zijn in de laatste dagen
door de rechtsche troepen bezet. Eibar is
door den brand meer dan drie kwart ver
nield. Het communiqué van den generalen
staf van de troepen van Franco heeft me
degedeeld, dat de verliezen van de regee-
ringstroepen zeer aanzienlijk zijn. Ook
zijn velen krijgsgevangenen gemaakt.
DE VERWOESTING VAN GUERNICA
Men seint uit Bilbar, dat de verwoesting
van Guernica, de „heilige stad" van Bas
kenland, door de vliegtuigen der recht-
schen in het hart van iederen Bask een
onuitbluschbare haat tegen Mola en zijn
aanhangers za] doen ontstaan. Van offi-
cieele linksche zijde worden Duitsche vlie
gers er van beschuldigd, een ontzettende
slachting te hebben aangericht. Volgens
aanvullende berichten hebben de vliegtui
gen zelfs eenzame boerderijen op acht ki
lometers afstand van Guernica gebombar-
deerd en in brand doen geraken, terwijl
de machinegeweren op kudden schapen
gericht zouden zijn. Het klcoster van St.
Clara, dat als ziekenhuis gebruikt werd,
is met vele bewoners vernietigd. Een an
der klein ziekenhuis is geheel verwoest: 42
gewonden, die daar verpleegdwerden,
zouden om het leven zijn gekomen. De
luchtaanval geschiedde op marktdag, zoo
dat de stad gevuld was met boeren, die
hun voortbrengselen kwamen verkoopen.
De correspondent van Reuter te Bil-
bas seint, dat hij een bezoek aan Guernica
heeft gebracht. De meeste straten in het
midden der stad zijn onbegaanbaar. Het
lot van vele mjnschen, die onder de puin
hopen bedolven zijn, is nog altijd niet be
kend. Talrijke lijken zullen nooit terugge
vonden worden, doordat verschillende ge
bouwen volkomen door het vuur verteerd
zijn. Duizenden dakloozen zijn te Bilbao
aangekomen, ook boeren uit de omgeving
van Guernica stroomen naar de Baskische
hoofdstad. Sommige boeren vertellen, dat
de Duitsche vliegtuigen de vrouwen, die
op het land werkten, met machinegeweer-
vuur bestookten en verscheidene harer
doodden.
MOLA TREKT DE DURANGO OVER
Een speciale correspondent seint: Gister
middag vijf uur hebben de troepen van
Mola overal den rivier Durango overge
stoken en twee dorpen aan den stroom op
den weg naar Ermua en Malazga geno
men. De genie had op verschillende pun
ten overgangen over den stroom gebouwd
en de rechtsche colonnes trokken over den
Durango onder het slaken van vreugde
kreten.
Naarmate de infanteristen oprukten, ver
schoof de artillerie haar vuur naar voren
en achtervolgde de regeeringstroepen met
haar granaten. Van het geheele front ko
men berichten over massale overgave van
militietroeperi. Bij de verovering van Mon-
re Oiz in de streek van Eibar hieven ver
scheiden honderden militiemanschappen de
armen op en liepen over naar de -echt-
schen, met wapenen en bagage. Overal
vonden de rechtschen belangrijke opslag
plaatsen van allerlei aard, die de regee
ringstroepen in deze streek hadden aan
gelegd. Waarnemingsvliegtuigen melden,
dat er een druk verkeer heerscht achter
het front en dat de weg Durango-Bilbao
zwart is van de troepen soldaten, burgers
en vee.
DE STRIJD BIJ TERUEL
De rechtsche troepen hebben belangrij
ke stellingen bezet in den sector van Te-
ruel in de onmiddellijke omgeving van
Celadas, waarbij zij den regeeringstroepen
ernstigeverliezen toebrachten.
De regeeringstroepen zijn in wanorde
teruggetrokken.
HET BOMBARDEMENT VAN DE
HOOFDSTAD
De rechtsche artillerie heeft gistermor
gen om acht uur het museum van het
Prado gebombardeerd, benevens de wijken,
die daarachter liggen. Later wijzigde het
geschut zijn doelstelling en bestookte de
Puerta del Sol en de wegen, die samenko
men bij het plein van Castelar.
Bij het bombardement van de hoofdstad
van gisteren zijn talrijke gewonden geval
len. De dooden zijn onmiddellijk wegge
dragen en er zijn te dien aanzien strenge
consignes gegeven, zocdat de journalisten
ze niet kunnen tellen. Behalve door gra
naten en kogels worden vernielingen aan
gericht door wegspringende brokken steen.
Om twaalf uur sloeg een granaat in de
Eerste Leidsche
Begrafenisonderneming
voor Roomsch Katholieken
GEVESTIGD 1882
GpH.KLEINHANS
Pieter oe >a Cour,straa. 22
TRANSPORT. TELEFOON 1455
Calle de Sevilla door den muur van een
huis, de steenen doorzeefden den straat
weg. Verschillende lichtgewonden werden
ter plaatse verbonden. De chauffeurs heb
ben om den kap van hun auto's matras
sen gebonden .evenals in de eerste dagen
van den opstand en de voetgangers maken
meer gebruik van de ondergrondsche om
zich veiliger te verplaatsen. De vliegtui
gen der regeering hebben verkenningsvlugs-
ten ondernomen, maar zijn er naar het
schijnt nog in geslaagd de batterijen, die
op de hoofdstad vuren, te ontdekken. Men
weet slechts by benadering dat zij ge
plaatst zijn op de hoogten ten Westen der j
stad. Acht rechtsche vliegtuigen hebben
gistermorgen boven Madrid gevlogen, maar
de luchtafweerkanonnen en mitrailleurs
verjoegen hen.-
„Spionnage-centrum" te Madrid ontdekt
De politie van Madrid heeft een nieuw
spionnage-centrum van Franco te Madrid
ontdekt. Het werd geleid door een vrouw,
welke naar men zegt zeer bekend is in in
ternationale kringen. Zij en negentien me
deplichtigen, voornamelijk leden van reli-
gieuse orden(!) zijn gearresteerd. Naar
verluidt zouden onder de verbindings
agenten verscheidene „priesters" zijn.
Bij de huiszoekingen zijn tal van docu
menten en geheime codes in beslag geno
men.
Priesters en nonnen als spionnen! Een
prachtig voorwendsel ter maskeering van
nieuwe en oude moorden,
Laat in den middag heeft men vastge
steld. dat de rechtsche oorlogsbodems „Ca-
narias" en ..Baleares", Valencia en de
voorsteden hebben beschoten. Ongeveer
60 granaten kwamen tot ontploffing. Er
zijn vijf dooden en een dertigtal gewon
den te betreuren.
VERZILVEREN
VAN COUPONS
BUITENLAND
BELGBE
DE BESPREKINGEN MET EDEN.
Een Duitsche meening.
De besprekingen, die Eden te Brussel met
den Belgischen minister-president van Zee
land en den minister van buitenlandsche
zaken. Spaak, gehad heeft, zyn in politieke
kringen te Berlijn met aandacht gevolgd.
Dat in het offieieele communiqué wordt
gesproken over een groote overeenkomst
tusschen de opvattingen der Belgische en
Britsche regeeringen, wordt te Berlijn toe
gejuicht in de verwachting, dat deze over
eenkomst betrekking heeft op hel indertijd
door koning Leopold genoemde „trotsche
en vastbesloten voorbeeld van Neder
land en Zwitserland". Hoe minder dub
belzinnigheid en onduidelijkheid ten aan
zien van de Belgische onafhankelijkheid,
des te meer is niet alleen de gedachte van
den vrede in het Westen, maar ook en in
de eerste plaats de veiligheid van België
gediend.
Uit deze opvatting vloeit ook het oordeel
voort, dat men in Duitschland over de ver
plichtingen van België tegenover den Vol
kenbond heeft, alsmede het ani woord op
de vraag of Duitschland zich bij de Britsch-
Fransche verklaring kan aansluiten. Het is
een politieke werkelijkheid aldus zegt
men te Berlijn dat het tot dusverre on-
mogelyk geweest is artikel 16 van het Vol
kenbondshandvest uit te leggen in een
voor ieder aannemelijken zin. Ook is het
een realiteit, dat Duitschland reeds sedert
maanden aangeboden heeft de onafhanke
lijkheid en de onschendbaarheid van Bel
gië te waarborgen. Deze werkelijkheid on
derscheidt zich echter van de eerste, door
dat zij niet voor verschillende uitleggingen
vatbaar is. Dat een werkelijke onafhanke
lijkheid van België zeer wel kan worden
opgenomen in een wettelijk verdrag, dat
Duitschland nog steeds tot stand wil bren
gen. heeft het Duitsche memorandum van
12 Maart, dat de mogelijkheid van een der
gelijk verdrag behandelde, bewezen.
DUITSCHLAND
VEROORDEELING VAN
KATHOLIEKE JEUGDLEIDERS.
Het volksgerechtshof te Berlijn heeft
heden vonnis geveld in hpt proces tegen
de katholieke jeugdleiders uit Dusseldorf,
die ervan beschuldigd waren betrekkin
gen met een karakter van hoogverraad te
hebben onderhouden met leiders van de
vroegere communistische jeugdorganisatie,
teneinde een katholiek-communistisch
eenheidsfront tegen het nieuwe Duitsch
land op te richten.
De beklaagde Rossaint werd wegens
voorbereiding tot hoogverraad onder be
zwarende omstandigheden veroordeeld tot
elf jaar tuchthuis en tien jaar eerverlies,
de beklaagde Steber werd wegens dezelf
de overtreding veroordeeld tot een tucht
huisstraf van vijf jaar en een eerverlies
van vyf jaar, twee andere beklaagden
werden wegens voorbereiding tot hoog
verraad, resp. wegens hulpverleening
daarbij, veroordeeld tot twee jaar tucht
huis en twee jaar eerverlies, resp. tot 1 H
jaar gevangenisstraf. Drie beklaagden
werden vrijgesproken. Het vonnis treedt
terstond in werking.
COMMISSARIS WAGNER OVER DE
PRIJSREGELING.
De Duitsche commissaris voor de prijs
regeling, Wagner, heeft gisteren in de Ka
mer van Koophandel te Hamburg een rede
gehouden, waarin hij o.a. zeide: „Op de bin-
nenlandsche markt zullen wij de winstmo
gelijkheid beperken, aangezien wij op het
oogenblik aan de massa geen hooger loon
kunnen geven, doch van den buitenland-
schen kooper zullen wij den prijs aanne
men, welke hij bereid is te geven".
Hij voegde hieraan toe, dat binnenkort
een nieuwe verordening zal worden uitge
vaardigd, waarbij de prijs van buitenland-
sche goederen in Duitschland geregeld zal
worden, overeenkomstig het vier-jaren-
plan.
In een commentaar op de Poolsch-Roe-
meensche besprekingen schrijft het Berli
ner Tageblatt onder meer:
„Als eens de groote afrekening met den
Sovjet-Russischen kolos zal komen, zullen
de twee buren van Rusland wel te zwak
zyn om den stool op te vangen. Men be
hoeft geen groot militair deskundige te zijn
om in te zien, dat hun slechts steun kan
werden geboden door Duitschland en het
statenblok, dat zich in het Zuidoosten van
Europa vormt onder leiding van Italië, want
de Slavische macht, die Sovjet-Rusland
vijandig gezind is, breidt zich uit van de
Alpen en de Adriatische Zee tot aan de
Zwarte Zee. Hoe eerder Warschau en Boe
karest dit begrijpen, des te voordeeliger za!
het zijn voor alle belanghebbenden, want
een zoo belangrijke samenwerking moet
worden voorbereid om succes te kunnen
hebben.
ENGELAND
DE TOESTAND IN NOTTINGHAMSHIRE.
Het mijnwerkersdorp Bircotes in Not
tinghamshire, in het midden van Engeland,
verkeert practisch in staat van beieg. Twee
honderd politie-agenten patrouilleeren dag
en nacht door de plaats voor het handha
ven van de orde onder de mijnwerkers, die
uiterst verdeeld zijn over de kwestie van
vrijheid van vereeniging. De politie heeft
zes en twintig arrestaties verricht. Vier en
twintig mijnwerkers, die een nachtploeg
vormden, konden den schacht slechts onder
bescherming van vijftig geüniformeerde
agenten bereiken. De spanning is groot en
overal in de kleine straatjes van het dorp
ziet men redetwistende groepen, waarbij
zich bijna altijd personen bevinden met een
verbonden hoofd of andere verbonden
lichaamsdeelen, terwijl de politie voortdu
rend aanmaant tot doorloopen.
FRANKRIJK
DE OPENING
VAN DE WERELDTENTOONSTELLING.
Vastgesteld op 25 Mei.
De staatscourant publiceert een decreet,
waarbij de opening van de internationale
tentoonstelling te Parijs voor 1937 wordt
vastgesteld op 25 Mei. De tentoonstelling
zal worden gesloten op 25 November.
$an.
elnjdccJ Uur
wxrVtxnui
IRRANG 150
Waar LI zoo'n bord staat Is het
einde van een voorrangsweg In
zicht, verderop moet u zich dus
weer aan het normale voorschrift
houden:
