STADS
NIEUWS
Waar op het oogenblik
fel gestreden wordt
28ste Jaargang
ZATERDAG 17 APRIL 1937
No. 8701
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt by vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per weekf 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoon: 0.50
Dit nummer bestaat uit
vijf bladen, w.o. geïllustreerd
Zondagsblad.
De werkloozen-steun in
dezen tijd
Wij wezen er dezer dagen op, dat, hoe
wel er ontegenzeggelijk met dankbaarheid
moet worden geconstateerd een oecono-
mische opleving, de werkloozen, zoolang
zij werkloos blijven, er slechter, nóg
slechter aan toe zijn, dan voorheen, omdat
het leVen duurder is geworden.
Het leven is duurder geworden. En de
steun is niet verhoogd. De steun in z'n ge
heel genomen zal zelfs in vele gevallen
lager zijn geworden.
De toestand der werkloozen roept daar
om om verbetering; de steun moet worden
verhoogd althans voor vele gevallen.
De gemeenteraden kunnen aan dezen
toestand niets veranderen, als zij reeds
gaan zoover als de Rijksregeling toelaat.
Ja zij kunnen adresseeren. Adresseeren
rechtstreeks aan de Regeering ligt niet op
hun weg en heeft ook zeker geen nut.
Als zij willen adresseeren en een zoo ef
fectief mogelijken invloed willen aanwen
den bij de Regeering, dan is de eenige
manier, dat zij zulks doen via de Ver. van
Ned. Gemeenten, de .vakvereeniging" van
de gemeenten. Maar eerlijk zij erkend,
dat ook daarvan niet véél succes kan wor
den verwacht. In dezen tijd, nu de volks
vertegenwoordiging voorloopig, tot na de
verkiezing, buiten gevecht is gesteld, is
echter het bewandelen van dezen weg al
leszins verklaarbaar en gerechtvaardigd.
Normaal is o.i. de eenige juiste metho
de in vraagstukken als dat van den werk-
loozensteun, dat de politieke en sociale
organisaties zich met dergelijke wenschen
wenden tot regeering en volksvertegen
woordiging en dat de gemeenteraden zich
er buiten houden, omdat zij voor zulk een
taak in den organischen opbouw van
staat en maatschappij niet zijn aangewe
zen en van zulk een werkzaamheid buiten
hun eigen terrein gelegen niet veel vrucht
verwacht worden kan.
Intusschen 't is onze besliste over
tuiging, dat met alle redelijke middelen
gestreefd moet worden, om te kómen tot
een aanpassing van den werkloozensteun
aan de gewijzigde omstandigheden.
PastorieteOud-Schoonebeek
afgebrand
Bswoners vluchten in
nachtgewaad
Twee kinderen van verstik
kingsdood gered
In den vroegen ochtend, omstreeks half
vier, is, door onbekende oorzaak, brand
uitgebroken in de pastorie der Neder-
landsch Hervormde Gemeente te Oud-
Schoonebeek (Drente). De pastorie is tot
den grond toe afgebrand.
De bewoners, ds. Wesseldijk en zijn ge
zin, konden zich met groote moeite in
nachtgewaad in veiligheid stellen. De
beide kinderen, die boven sliepen en
waarvan het kleinste reeds bewusteloos
was, ontkwamen ternauwernood aan den
verstikkingsdood. Zij werden door den
vader met levensgevaar gered. Alles werd
een prooi der vlammen. De gunstige wind
was oorzaak, dat de kerk en de omlig
gende gebouwen behouden konden blij
ven. De brandweer kon door gebrek aan
water slechts weinig uitrichten. Rijks- en
gemeentepolitie en de burgemeester waren
op het terrein van den brand aanwezig.
De pastorie en de inboedel waren tegen
brand verzekerd.
De waarheid over de „Katholieke Basken"
Het is niet te verwonderen, dat de
eenigszins uitzonderlijke positie
van de Basken op het Iberische
schiereiland aanleiding heeft ge
geven tot verwarring, vooral in
dezen tijd van den burgeroorlog.
Meermalen hoort men spreken van
„Baskenland", „Baskische volk",
„Baskische nationalisten", „Katho
lieke Basken", „Baskische regee
ring" enz. Welnu, deze termen
hebben bijna allen een verschil
lende beteekenis, zooals onze cor
respondent uitvoerig uiteenzet.
Het Baskenland bestaat uit dé drie
Spaansche provincies Alava, Guipuzcoa en
Vizcaya. De „Baskische nationalisten" mee-
nen, dat ook de provincie Navarra hiertoe
behoort, ofschoon dit noch in het verleden
was, noch blijkt uit de taal. Trouwens de
bewoners van Navarra zijn er evenmin op
gesteld tot Baskië te behooren.
De drie provincies, die tesamen aldus
het Baskenland vormen, zijn de kleinsten
van de 50 Spaansche provincies en hebben
een totale oppervlakte van 7000 vierkante
kilometer, 1.50 procent van de oppervlak
te van Spanje (een half millioen vierkante
kilometer)
De „Baskische Nationalisten" hebben als
parool: „zeven in een" wat wil zeggen, dat
7 provincies de „eene" Baskische natie zou
den moeten vormen. Deze provincies zijn
dan de vier Spaansche (Alava, Guipuzco,
Vizcaya en Navarra) en drie Fransche de
partementen. Op het oogenblik wordt er
over dit parool min of meer gezwegen, om
Frankrijk niet te kwetsen, die nooit haar
drie Baskisoh-Fransche departementen zou
willen verliezen om een kleine onafhanke
lijke natie te gaan stichten aan de Golf van
Biscaya.
Van de 7000 vierkante kilometer, waar
over Baskenland theoretisch beschikt, zijn
er nu nog maar 2500 in handen van de re
geering te Bilbao, het overige is reeds in
handen van generaal Franco.
Het Baskische volk.
Het „Baskische volk" is dat volk, dat de
drie genoemde provincies bewoont en in
totaal ongeveer een millioen inwoners be
slaat. Daar Spanje 24 millioen inwoners
telt, vertegenwoordigen de Basken slechts
4 procent van de totale bevolking.
Dit „Baskische nationalisme" of Baskische
Nationale Partij is niets anders dan een
van de vele politieke partijen in Basken
land.
Over het geheel zijn er in 't Baskenland
13 politieke partijen, waarvan er maar en
kelen een candidaatlijst hadden ingediend
bij de verkiezingen van 1936, de laatste
voor den burgeroorlog. Deze drie lijsten
waren: Volksfront, Rechtsche Katholieken
(nu bij generaal Franco) en Baskische na
tionalisten.
De uitslagen in de provincies waren:
Alava: Rechtschen 25000 stemmen (57
procent); Volksfront 10.000 (22 procent),
Nationalistische Basken 9000 (21 procent).
Guipuzcoa: Rechtschen 45.000 (33 pet.);
Volksfront 40.000 (30 pet.); Nationalistische
Basken 50.000 (37 pet.).
Vizcaya: Rechtschen 55.000 (26 pet.);
Volksfront 75.000 (36 pet.); Nationalistische
Basken 80.000 (38 pet.).
Totaal: Rechtschen 125.000 (32 pet.);
Volksfront 125.000 (32 pet.); Nationalisti
sche Basken 139.000 (36 pet.).
Zoo krijgt men dus een min of meer dui
delijk beeld van de verdeeldheid, die er in
Baskenland heerscht. Een derde van de be
volking is voor Generaal Franco; een der
de voor de Rooden, en iets meer dan een
derde voor de Nationalistische Basken.
In Navarra hadden de rechtschen 67 pro
cent, het Volksfront 23 procent en de Na
tionalistische Basken maar 10 procent.
Katholieke Basken.
De Katholieke Basken bestaan uit de
rechtschen en uit de meerderheid van de
Nationalisten. Nu is in de Nationale Baski
sche partij een scheuring ontstaan, waar
bij een linksche nationalistische partij werd
opgericht, de „Baskische Actie" genaamd.
De Katholieke Basken vertegenwoordigen
dus 68 procent van de Baskische bevolking,
maar nu is ongeveer de helft vóór Franco
(125.000) en de andere helft (139.000) te
gen Franco.
Het Volksfront kan men niet katholiek
noemen, want het strijdt voor de echtschei
ding, voor het neutraal onderwijs en voor
de onderdrukking van de religieuse orden.
Baskische regeering.
De Baskische regeering of Regeering van
de Baskische Republiek, of Regeering van
Bilbao, wordt gesteund door het Volks
front en de Baskische Nationalisten. Zij
wordt gevormd door 10 ministers, waarvan
4 katholieke Baskische Nationalisten, 1 neu
trale Baskische Nationalist, 2 linksche re
publikeinen en 3 marxisten.
Van de 10 ministers zijn er dus maar vier
katholiek waaronder den President Aguir-
ré) en 6 neutralen of rooden.
Besluit.
Uit deze gegevens moet men constatee-
ren:
1. De Basken, die de Regeering van Bil
bao steunen, die tegen Franco strijdt, ver
tegenwoordigen twee derden van de Baski
sche bevolking.
2. De Basken, die Franco steunen, vor
men een derde van de Baskische bevolking.
3. Van de Katholieken is bijna de helft
voor Franco, en. iets meer dan de helft (53
procent) tegen hem.
4. Als men van de veronderstelling van
de Baskische nationalisten uitgaat dat Na
varra n.l. ook bij Baskenland behoort, dan
staat 60 procent van de Katholieke Bas
ken aan de zijde van generaal Franco.
Hieruit blijkt duidelijk, dat de Baskische
Nationalistische Partij slechts een deel is
(36 procent) van het Baskische volk, en dat
die partij, die zich met de Rooden tegen
Franco heeft verbonden, slechts de helft van
de „Katholieke Basken" omvat.
De wereld
in vogelvlucht
De eerste minister van België, van Zee
land, heeft van de Harvard Universiteit
de uitnoodiging ontvangen om naar Ame
rika te komen teneinde daar een benoe
ming tot eere-doctor in ontvangst te ne
men. De Belgische premier grijpt deze ge
legenheid aan, om teyens met president
Roosevelt en andere vooraanstaande Ame-
rikaansche staatslieden te confereeren
over het probleem dat hem op het oogen
blik bezig houdt, n.l. de verruiming van
den wereldhandel. President Roosevelt
heeft reeds te kennen gegeven, dat hij
gaarne met van Zeeland over deze kwes
tie zal confereeren, zoodat er alle hoop be
staat op volledige medewerking van de
Vereenigde Staten, een medewerking, wel
ke toch onmisbaar is wil de opzet kans
van slagen hebben.
In Duitschland is groote verontwaardi
ging gewekt door het bericht van den
dood van den blokleider Riedel van den
buitenlandschen dienst van de nationaal-
socialistische partij te Buenos Aires. Aan
vankelijk werd de schuld geschoven op
de communisten, doch volgens een andere
lezing is Riedel gedood bij een handge
meen met zijn eigen menschen, die van
hem verantwoording eischten van de hem
afgedragen gelden. Volgens deze lezing
zou het dus een doodgewone ordinaire ru
zie zijn geweest met ongelukkigen afloop.
Wij vermoeden zoo, dat men in Duitsch
land deze lezing niet zal willen aanvaar
den. Riedel is direct to martelaar verhe
ven en hij zal derhalve het slachtoffer
moeten blijven van communisten en Jo
den.
De Japanners zijn lui, die in korten tijd
zich de resultaten van de Westersche be
schaving hebben eigen gemaakt. Als be
wijs daarvoor is dezer dagen het Japan-
sche vliegtuig, dat den schoonen naam
voert van „De Verheven Wind" naar
Europa komen vliegen in record-tijd. Het
is thans in Berlijn eh bij de officieele
speeches, welke bij gelegenheid van de
aankomst gisteren zijn gehouden, is o.a.
herinnerd aan het feit, dat in 1910 de eer
ste Japanners in Duitschland kwamen om
de aviatiek te bestudeeren. Zij hebben
zich knappe leerlingen getoond.
LEIDSCH
GLAS IN LOOD BEDRIJF
Goed - Goedkoop en Vlug
ALLEEN
Hooigracht 42, Leiden, Tel. 3671
NAAR DE BOLLEN!
Er valt al heel wat te genieten.
De A.N.W.B. meldt: Over de bloei in de
„bollenstreek", dat wil zeggen de streek
langs de duinen tusschen Den Haag en
Den Helder, kan worden medegedeeld,
dat thans een tocht, hetzij per auto, per
fiets, of te voet, kan worden ondernomen.
Het bollenland bereidt zich voor op het
groote lente-bloemenfeest, zoodat wie er
nu op uitgaat, deze komende Zaterdag en
Zondag al hel wat te zien zal krijgen.
De narcissen staan mooi in bloei, in ve
lerlei tinten, van diep-goud tot zacht geel
heffen ze haar kelken op de ranke sten
gels de zon tegemoet; de steeds meer ont
luikende hyacinthen, met haar sprekende
kleuren, verspreiden als er wat zon is,
reeds heerlijke geuren en het sprekende
rood van de tulpen, doet zich almede gel
den in het kleurenfestijn, dat het bollen
land in de prille lente den natuurliefheb
ber biedt.
Men kan het er bij eenigszins gunstig
weer Zaterdag en Zondag best op wagen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De Belgische premier gaat in Juni naar
Amerika, waar hij besprekingen zal hebben
met Roosevelt. (2de blad).
De moord op den Duitschen nationaal-
socialist Rüdel te Beunos-Aires. (2de
blad).
Een kruistocht tegen de dictatuur in Ja
pan. (2de blad).
BINNENLAND.
Toename van de Rijksmiddelen (2e bl.)
Het nationaal Vondel-comité (2e blad).
Bijzonderheden over de bekentenis van
de verdachten inzake den moord te Geijs-
teren. (Gem. Ber., 2de blad).
Autodiefstallen in België opgehelderd;
twee verdachten te Amsterdam gearres
teerd. (Gem. Ber., 2de blad).
Pastorie der Ned. Herv. Gemeente te
Oud-Schoonebeek afgebrand; bewoners
redden zich met moeite. (1ste blad).
R.K. POLITIEBOND „ST. MICHAEL"
Bestaat 25 jaar.
De afd. Leiden van den Ned. R. K. Po
litiebond St. Michaël zal op Woensdag 21
April a.s. haar 25-jarig bestaan op luis
terrijke wijze herdenken.
Des morgens te 8 uur zal in de St. Jo-
sephkerk aan den Heerensingel een ge
zongen H. Mis worden opgedragen, waar
onder algemeene H. Communie des le
den.
In café restaurant „Zomerzorg" zal
hierna een gemeenschappelijk ontbijt
worden gehouden, aangeboden aan leden,
huisgenooten en genoodigden. De heer
Albert Gerritsen zal muzikale medewer
king verleenen. Na het ontbijt volgt een
samenspraak en kinderzang door meisjes
van leden, waarvoor de tekst vervaar
digd is door de eerw. Zusters.
Des middags van half drie tot half vier
is er receptie in het Zita-gebouw, Pieters-
kerkkoorsteeg 15.
Des avonds wordt een feestelijke bij
eenkomst gehouden voor leden, huisge
nooten, donateurs, begunstigers en genoo
digden, terwijl als spreker zal optreden
de zeereerw. heer H. F. M. Goossens, pas
toor te Nuland, Geestelijk adviseur van
den Ned. R. K. Politiebond.
Hiernaast zal "een gevarieerd program
ma worden gegeven van muziek en zang,
goochelen en buikspreken.
Vijf en twintig jaar geleden werd dus
de Leidsche afdeeling van St. Michaël op
gericht, waarmede ook de R. K. Politie
mannen voldeden aan den uitdrukkelijken
wensch van Paus en Bisschoppen om zich
Katholiek te organiseeren.
In het voorwoord tot het keurige pro
gramma constateert het bestuur dit met
trots en het voegt eraan toe: Zij hebben
zulks gedaan uit gehoorzaamheid; maar
ook, omdat zij inzagen, dat de Katholieke
beginselen en gevoelens in een z.g. neu
trale vereeniging niet tot uiting kunnen
komen. Het blijkt toch telkens weer op
nieuw, dat neutraliteit in het volle wer
kelijke leven niet kan bestaan. Er moet
worden partij gekozen ook op het ter
rein van het veelomvattende organisatie
leven.
Wie niét de oogen sluit, moet dit er
kennen als een feit. En wanneer wij, al
dus vervolgt het bestuur, op de afgeloo-
pen 25 jaar terugzien, dan spijt het ons
niet, dat wij, R. K! Politiemannen in Lei
den indertijd het besluit hebben genomen
ons confessioneel te organiseeren.
Het ledental is geklommen van 7 tot 35
leden, en 5 Eereleden.
De pioniers van de afd. zijn de navol
gende leden: J. A. Verkuijlen, P. H. Rut
ten, Th. van Daalen, K. Baltus, L. Huijs,
M. van Schaik en S. Verver, waarvan de
eerste vijf nu Eereleden zijn, en de laat
ste twee nog in Politie-dienst zijn.
De verstandhouding en de samenwer
king tusschen de organisaties en de su
perieuren is uitmuntend geweest, waar
door de materieele positie der leden veel
is verbeterd.
Voor de godsdienstige belangen, voor
de zedelijke verheffing der leden heeft de
organisatie ook steeds geijverd en het
bestuur wijst op het werk der gesloten
retraiten, waaraan de deelname steeds
grooter wordt. Om het peil der ontwikke
ling van de leden te verhoogen, heeft de
vereeniging cursussen georganiseerd, wel
ke worden geleid door twee der bestuurs
leden, de heer en Van Gennip en Mom.
St. Michaël hoopt spoedig iederen R. K.
politieman in Leiden als lid te mogen in
schrijven. Degenen, die nog buiten de or
ganisatie staan en bij hen thuis behooren
krachtens hunne beginselen, mogen in
zien wat is een eisch van dezen tijd, wel
ke geen kleurloosheid kent. En zij mogen
doordrongen worden van de waarheid,
gelegen in het woord van den vooraan
staanden Katholieken leider en arbeiders
vriend Mgr. Dr. Ariëns: „Wie niet gehoor
zaamt aan zijn Bisschop, heeft per sé on
gelijk".
EERW. ZUSTER CYPRIANA f
In den ouderdom van 81 jaar is in het
St. Elisabethsgesticht alhier overleden de
eerw. zuster Cypriana (in de wereld Cor
nelia Beljaars).
De thans overledene werd te Zeven
bergen geboren, trad op 6 Aug. 1894 in
het klooster (Moederhuis Hendrikstraat
te Breda), werd den 30en Sept. van dat
jaar ingekleed en deed op 6 September
1896 haar H. Professie.
Na eerst te Breda in de particuliere
ziekenverpleging werkzaam te zijn ge
weest, werd zuster Cypriana overgeplaatst
naar Leiden, waar zij tal van jaren is
werkzaam geweest.
De begrafenis van het stoffelijk over
schot zal a.s. Maandag plaats "hebben na
de H. Mis van Requiem te 9 uur.
MISSIEZUSTERS AANGEKOMEN.
Naar wij vernemen zijn de eerw. zus
ters Eusebia en Christophora, die vanuit
het St. Elisabethgesticht alhier naar de
Missie van Medan zijn vertrokken, al
daar behouden aangekomen.
STUDIEFONDS HARTEBRUG.
Wij willen degenen, die in het bezit zijn
van Studiefondskaarten, er op attent ma
ken, dat er a.s. Zondag 18 April van 12.00
1.30 uur gelegenheid is voor plaatsbe
spreken a 10 cent in het clubhuis „St. An-
tonius", Mare, waar tevens nog enkele
kaarten verkrijgbaar zijn.
